Schizma

Kiedy bogini Słońca zakończyła swoją wędrówkę po niebie, myśliwi powrócili z łowów.

Zamiast upolowanej zwierzyny przydźwigali na ramionach Shizhe’e, umierającego od ran. Próżno było opatrywać pociętą ostrymi pazurami pierś, próżno było rosić słabnące ciało łzami. Gasnące niebo spijało krwawą ofiarę. Wkrótce cała wioska wiedziała już, że jego ducha porwał wygłodniały drapieżnik; o ile nie rozkazał mu tego sam Władca Zwierząt, Shizhe’e nie był jeszcze stracony dla Świata Żywych. Pozostało powierzyć jego ducha opiece Tivy. Jeśli nie uda się go uratować, niech chociaż nie błąka się po Wiecznym Lesie i jak najszybciej dołączy do duchów przodków. Myśliwi ułożyli go na skórzanych noszach i zanieśli na polanę, prowadząc za sobą długim korowodem całą wioskę.

Otoczyli trzema kręgami powoli rozpalające się ognisko. W wewnętrznym kręgu zasiedli krewni, w centralnym – klan myśliwych, w zewnętrznym – pozostali mieszkańcy wioski. W milczeniu czekali już tylko na Tivę, która z uroczystym spokojem, tak obcym teraz ich niespokojnej rozpaczy, przygotowywała się do transu. Okryła ramiona lśniącym, czarnym futrem pumy, zarzuciła na szyję amulet z rybich ości, a na głowę nałożyła orli pióropusz, by swobodnie wędrować między Ziemią, Krainą Wód i Niebiosami. Zręcznie rozdrobniła liście świętych ziół i wrzuciła je do zawieszonego nad ogniem niewielkiego kociołka. W ciężkim od słodkiego dymu powietrzu jej śpiew mieszał się z trzaskiem płomieni.

Tiva skończyła swoją pieśń. Zaczerpnęła chochlą parującego wywaru i wlała go do małej czarki. Przytknęła naczynie do ust, łyk za łykiem oddalając się od Świata Żywych. Zasłoniła twarz rytualną maską i ułożyła dłonie nad ciałem Shizhe’e.

Krewni myśliwego spoglądali na nią niecierpliwie, pytająco, ale ich wzrok wciąż napotykał jedynie puste, wydrążone oczy i upiorny uśmiech rzeźbionego drewna. Nagle dłonie Tivy zaczęły się trząść – szybkim ruchem zacisnęła je w pięść. Oczekiwali w napięciu. Czy trzymała w nich duszę Shizhe’e, czy tylko złego ducha, który śmiał stanąć na drodze jej wędrówki między światami?

– Oddaję ci cześć, wielki Władco Zwierząt – rozbrzmiał stłumiony głos Tivy. – W imieniu moich ludzi proszę, byś pozwolił temu duchowi powrócić do Świata Żywych.

– Śmiertelnicy! – zagrzmiał spod maski inny, mrożący krew w żyłach głos. – Od pokoleń pozwalam wam przemierzać mój las, byście nie pomarli z głodu. Podarowałem najmądrzejszym z was duchy moich własnych sług, by wspierały was radą i otaczały opieką. Teraz nadszedł czas ofiary.

– Okrutnej żądasz ofiary, Władco Zwierząt – odezwała się znowu Tiva. – A moim ludziom od dawna zsyłasz tylko drobną zwierzynę.

– Obiecuję, że wkrótce otrzymacie upragnione dary, śmiertelnicy – padła odpowiedź. – Wypatrujcie ich na niebie.

– Czy pozwolisz mi przeprowadzić tę duszę przez Krainę Ptaków?

– Niech tej nocy zapłonie jej gwiazda.

Tiva zdjęła rytualną maskę i zamkniętymi oczami spojrzała ponad czarne korony drzew. Za nią podążyły otwarte oczy zgromadzonych, wpatrzone tam, gdzie duchy przodków świeciły niczym jasne klejnoty zdobiące boskie szaty. Cha’tima, syn Shizhe’e, ze wzruszeniem patrzył, jak migoczący punkt przemierzał niebo, szukając swojego miejsca pośród przedwiecznych konstelacji.

Dlaczego jednak duch ojca nie zatrzymał się w gwiazdozbiorze Łuku, gdzie mieszkali wszyscy jego przodkowie, tylko niczym wypuszczona zeń strzała mknął dalej i dalej? Dlaczego świecił innym, chłodniejszym blaskiem niż pozostałe?

Nie śmiał wypowiedzieć tych pytań głośno. Tiva, nie przerywając transu, bezgłośnie poruszała ustami. Rzeźbiona maska w jej dłoniach milczała, zastygła we wszystkowiedzącym uśmiechu.

 

*

 

Następnego dnia owinęli ciało Shizhe’e w tkaniny i skóry i złożyli je w namiocie za wioską wraz z jego łukiem, włócznią i nożem. W nocy zgromadzili się dookoła, żeby pożegnać go pieśnią. Tiva siedziała w środku z glinianym naczyniem, w którym paliła białe liście szałwii. Przez rozcięty dach uciekał cienką strużką oczyszczający dym, przepędzając nieprzyjazne duchy z powrotem w zaświaty. Wzrok Cha’timy wspiął się po gałęziach drzew i zatrzymał na niebie, uparcie poszukując gwiazdozbioru Łuku.

Jego ciało przeszył dreszcz. W przestworzach znów płynęła zimna, błękitna gwiazda.

Tiva wyszła z namiotu na krótko po tym, jak pieśń wybrzmiała do końca. Jej włosy i klekocząca kośćmi szata były przesiąknięte aromatycznym dymem. Zebrani w zewnętrznym kręgu zaczęli wolno podnosić się z miejsc. Przed zakończeniem rytuału nie przystawało zabierać głosu, ale Cha’tima musiał się spieszyć, musiał zdążyć, zanim zupełnie straci gwiazdę z oczu.

– Babciu Tivo – odezwał się nieco za głośno – czy masz pewność, że duch mojego ojca dołączył do przodków?

Krewni spojrzeli na niego ze wzburzeniem. Wzrok szamanki pozostawał nieodgadniony.

– Możesz być spokojny, drogie dziecko. Jeszcze wczorajszej nocy opuścił ciało, a ja bezpiecznie przeprowadziłam go przez zaświaty.

Cha’tima nie mógł być spokojny.

– Czym więc jest ta gwiazda, która wędruje po niebie? – niemal zakrzyknął, wskazując palcem wycinek przestworzy. – Czy mój ojciec zabłądził w boskich krainach?

Wszystkie oczy zwróciły się na niebo. Wódz wioski, wsparłszy się na włóczni, wstał ze swojego miejsca i uniósł głowę ozdobioną barwną aureolą papuzich piór. Tiva w ciszy obserwowała przelatujący punkcik; Władca Zwierząt mówił jej o znakach, których mają wypatrywać w górze, ale jego panowanie nie sięgało tak wysoko – ostatnią domeną była Kraina Ptaków. Ich duchy, związane rozkazami swojego pana, ustępowały jej z drogi, gdy niosła coraz wyżej i wyżej ciepłe, pulsujące światło.

Ale czy mogła sięgnąć tak wysoko, tam gdzie bogowie nieba odbywali swoje wędrówki? Czy mogła zakłócić spokój przodków?

– Ta gwiazda nie jest jednym z naszych duchów – odpowiedziała w zamyśleniu.

– Czy ona… – głos Cha’timy zadrżał – czy ona może im zaszkodzić?

Szamanka milczała.

– Szlachetna Tivo – przemówił donośnym głosem wódz – udaj się czym prędzej do krainy duchów i rozkaż tej gwieździe przestać niepokoić naszych przodków.

– Jeżeli tylko bogowie pozwolą – odszepnęła, pochylając głowę. – Nie mnie wydawać rozkazy, jeśli ta gwiazda zrodziła się z ich woli.

Została sama na polanie, by przygotować się do kolejnej wędrówki. Do tej potrzebowała pomocy ptaków; przywdziała pióropusz, przyozdobiła pękami piór nadgarstki i ramiona. Potem ujęła w dłonie glinianą okarynę i zaczęła przywoływać duchy.

 

*

 

Bogowie nieba milczeli. Noc za nocą zimna gwiazda niewzruszenie przemierzała przestworza, nie zważając na nawoływania rytualnych instrumentów ani narastający na ziemi niepokój.

Aż pewnej nocy zatrzymała się w pół drogi i świetlistą smugą runęła w dół.

 

*

 

Potężne uderzenie wstrząsnęło ziemią. Wyrwani ze snu mieszkańcy wioski wybiegli z chat – uzbrojeni we włócznie myśliwi gotowi stawić czoła nieznanemu wrogowi, na wpół przerażone, na wpół zaintrygowane dzieci; wolnym krokiem wyszedł wódz z kamienną twarzą i ramionami skrzyżowanymi na piersi. Szamanka czekała na nich wpatrzona w dal, gdzie ponad drzewami unosił się kłąb popielatego dymu.

– Co to za straszliwy ryk, Tivo? – zakrzyknął wódz, przełamując drżenie głosu. – Zupełnie jakby przebudziły się wszystkie złe duchy.

– Gwiazda przybyła na ziemię z zaświatów. Bogowie nie wyjawili mi, czy zjawiła się tutaj z ich rozkazu.

– Któż inny miałby ją zesłać? Zaprowadź nas zaraz do niej, żebyśmy powitali ją na ziemi i złożyli ofiary.

– Musimy zachować ostrożność – nalegała szamanka.

Wódz ukłonił się lekko.

– Nasze łuki i włócznie będą gotowe.

Łuki i włócznie będą bezsilne wobec złego ducha, pomyślała Tiva, ale nie powiedziała tego głośno. Na chwilę odeszła do swojej chaty, żeby założyć amulety ochronne oraz zabrać bęben i okarynę. Mieszkańcy wioski w pośpiechu napełniali misy owocami, korzeniami i prażonymi owadami. Nie było wśród nich takiego, który nie chciałby na własne oczy ujrzeć gwiazdy.

Las zaszeleścił ich krokami. Drzewa ustępowały im z drogi, nie przestając wznosić smukłych rąk ku niebu. Przez rzedniejący gąszcz przesączał się coraz gęstszy dym. Wkrótce zamiast po chłodnej, sypkiej ziemi stąpali po gorącym, zwęglonym gruncie; tak dotarli do obszernego zagłębienia, które natychmiast otoczyli myśliwi. Spomiędzy poprzewracanych i połamanych pni wyłoniła się upadła gwiazda, rozbita na kawałki i ciężko dysząca szarymi oparami.

Tiva zatrzymała się na skraju gęstwiny. Pierwszym, na co zwróciła uwagę, nie była wcale gwiazda, ale zniszczenie, jakie przyniosła natychmiast po swoim lądowaniu. To nie mógł być dar od bogów. I wcale na niego nie wyglądał. Przyjrzała mu się dokładniej – przypominał gigantycznego insekta o długich odnóżach, płaskiej jak talerz głowie i sztywnym pancerzu, zmatowiałym od lotu przez zaświaty. Pobliski strumień wypełniała oleista, tęczowa ciecz. Myśliwi na znak wodza zeszli niżej, przypatrując się odłamkom, które oderwały się od korpusu ogromnego chrząszcza. Pół cienkiego odnóża, przygaszone oko o nieruchomym spojrzeniu, płaty skorupy, pogruchotane srebrzyste wnętrzności, splątane pnącza kolorowych arterii. Gdzieś z głębi masywnego cielska wydobywał się niski szum.

– Co chce nam powiedzieć ta istota? – zapytał ze zniecierpliwieniem wódz. – Czy przyjmie naszą ofiarę?

– To zły duch – zmrużyła oczy Tiva. – Zaraz po przybyciu na ziemię wypił życie z dziesiątek drzew. Jego obecność tutaj jest obrazą dla Władcy Zwierząt.

– Taka musiała być wola Władcy – odpowiedział, ogarniając spojrzeniem pogorzelisko. – On umiera, Tivo. Upadek z nieba musiał odebrać mu wszystkie siły. Prędko, zapytaj go, czy jeszcze możemy mu pomóc.

Szamanka przeszła kilka kroków w głąb krateru i ostrożnie wysunęła dłoń w stronę rannego insekta. Przyłożyła dłoń do zimnego, metalicznego pancerza, pod którym słabo pulsowało życie. Jak miała przemówić do tej nieznanej istoty przybyłej spoza ich świata? Jakie zioła miała uwarzyć, jaką pieśń zaśpiewać? Jej poprzedniczka nauczyła ją rozmawiać z duchami zwierząt i zachowywać milczenie wobec bogów Słońca i Księżyca; nikt nie przygotował jej na spotkanie z kimś, kto przecież według tradycji nawet nie istniał.

Jej uszu dobiegł nagle przerywany, rytmiczny stukot. Czy to właśnie był wyczekiwany znak? Usiadła na ziemi, postawiła przed sobą bęben i zaczęła powtarzać rytm za upadłą gwiazdą w nikłej nadziei na porozumienie.

Wybrzmiało ostatnie uderzenie. Tiva w zamyśleniu zacisnęła palce na krawędzi instrumentu.

– Ta istota nie chce z nami rozmawiać. Jej wygłodniały duch pragnie tylko naszych sił życiowych. – Podniosła się z ziemi i spojrzała z góry na nieruchome, powarkujące cicho stworzenie. – Wierzę, że uda mi się odesłać go z powrotem, ale to miejsce jeszcze na długo pozostanie zanieczyszczone. A teraz czas stąd odejść. Potrzebuję, żeby wszyscy przygotowali się do jutrzejszego rytuału.

Pewnym krokiem przestąpiła leżące na ziemi szczątki i spokojnie przeszła przez zdziwiony tłum, wkrótce znikając w szeleście drzew. Cha’tima zerwał się z miejsca i pobiegł za nią.

– Babciu Tivo – dobiegło ich stłumione wołanie – czy ta istota mogła pożreć duszę mojego ojca?

Nikt nie usłyszał odpowiedzi.

 

*

 

Tańczyli wokół krateru w rytm uderzeń bębna. Rozgarniali rękami powietrze, żeby oczyścić je z trujących oparów, wydeptywali bosymi stopami spieczoną ziemię, żeby przywrócić jej siłę do wydawania roślin. Śpiewali, żeby razem związać słowami zaklęć złego ducha i wytyczyć dla niego powrotną drogę w zaświaty. Stojący na straży myśliwi, wspierając się na włóczniach, w milczeniu wyczekiwali końca rytuału.

Wódz z założonymi rękami wpatrywał się w upadłą gwiazdę. Nie mógł pozbyć się wrażenia, że Tiva oceniła ją zbyt szybko i surowo. Bogowie nieba na pewno zesłali ją tu w jakimś celu, nawet jeśli ten cel nie został jeszcze ujawniony. Sama bogini Słońca ogrzewała promieniami spękaną skorupę; a czy i Władca Zwierząt nie ugościł gwiazdy w swoim leśnym królestwie? Niebiański rozbitek wyglądał zresztą zupełnie jak jeden z jego podopiecznych. Gdyby zdołali zgłębić jego naturę, gdyby zdołali go okiełznać, mogliby stać się naprawdę potężni.

Głośny zgrzyt wyrwał go z zamyślenia. Tancerze w jednej chwili przerwali rytuał.

Ogromny insekt wolno rozłożył skrzydła oblane słonecznym blaskiem. Wysunął parę długich, cienkich słupków, na których były osadzone jego oczy – teraz już jedyne oko, drugie wszakże leżało ślepe pośród sterty gruzu. Rozejrzał się po okolicy i skupił zaciekawiony wzrok na stojącej naprzeciwko niego szamance.

Tiva pospiesznie wycofała się ze skraju krateru. Niemal wszyscy natychmiast podążyli jej śladem. Tylko Ayewa, kilkuletnia córka zbieraczy, została na swoim miejscu; nie wiedzieli, czy spogląda w owadzie oko przejęta zachwytem, czy sparaliżowana strachem.

Oko mrugnęło oślepiającym światłem.

W powietrzu nad grzbietem insekta zawirowała w piruecie półprzezroczysta sylwetka. Z początku blada i niewyraźna, szybko nabrała ostrych konturów i nasyciła się kolorami. Była to Ayewa; teraz dokładnie widzieli wypisane na jej niematerialnej twarzy zaaferowanie. Chwilę później obraz zniknął.

– Porwał ją! – krzyknął ktoś z tłumu. – Porwał jej duszę!

Ayewa osunęła się na ziemię. Jej rodzice przedarli się przez tłum i przypadli do niej; matka wzięła ją na ręce, bezskutecznie próbując ocucić.

Stojący najbliżej myśliwy z wściekłością zacisnął dłoń na drzewcu włóczni. Nie czekając na niczyje rozkazy, wycelował ostrze w oko wielkiego insekta. Nie zdążył. Światło błysnęło, a duch pochwycony w powietrzną pułapkę mignął wszystkim przed oczami, po czym zniknął w brzuchu owada. Myśliwy wypuścił broń z drżącej ręki i zdezorientowany rzucił się do lasu.

Podniosła się głośna wrzawa. Rozbiegali się na wszystkie strony, przepychając i tratując. Rodzice Ayewy nie uciekli. Padli na kolana i zaczęli błagać przybysza z zaświatów, żeby uwolnił ducha ich córki. Kilku zbieraczy przyłączyło się do nich.

– Wstawajcie – zawołała ostro szamanka. – Zły duch za nic ma wasze prośby.

Nie wstawali. Insekt leniwie obracał jedynym okiem, rozgrzebywał nadłamanymi odnóżami ziemię i połykał duchy okolicznych drzew.

 

*

 

Ayewa usiadła w hamaku i przetarła oczy. Zaspanym wzrokiem przyjrzała się skomplikowanej siatce amuletów ochronnych, którą oplotła ją szamanka. Tiva cały czas zapewniała ją, że wszystko skończy się dobrze, jeśli tylko założy ten naszyjnik albo wypije tamten napój, ale w drodze przez las doskonale słyszała, co poszeptywali między sobą dorośli. Mówili, że porwał ją zły duch. Mówili, że nie ma już dla niej ratunku.

– Czy moi rodzice wrócili ze zbiorów?

– Nie zaprzątaj sobie tym głowy, drogie dziecko. Zobaczysz ich, jak tylko wyzdrowiejesz.

Tiva odwróciła głowę ku wejściu, nasłuchując przytłumionych okrzyków. Ktoś wzywał wodza. Wzywał go tak natarczywie, jakby całej wiosce groziło niebezpieczeństwo. Szamanka odłożyła misę i tłuczek na podłogę i wyjrzała z chaty.

– To szaleńcy – mówił myśliwy, wskazując włócznią na dwoje ludzi klęczących na ziemi. – Zamiast przynieść zbiory do wioski, oddali je złemu duchowi.

– Nie osądzaj nas surowo – usłyszała głos matki Ayewy. – Chcieliśmy tylko odzyskać ducha naszej córki. Obiecujemy, że jutro zbierzemy nawet dwa razy tyle jagód. Trzy razy tyle. Przyniesiemy pełną misę tłustych larw.

– Nie musiałoby do tego dojść, gdyby Tiva pomogła jej na czas – dodał ojciec Ayewy. – Teraz może być już za późno. To ją powinieneś ukarać, wodzu. Nie potrafiła nawet przegnać złego ducha!

– Milczeć! – uciszył go wódz.

– Nie potrafiłam przegnać złego ducha – przytaknęła Tiva, podchodząc bliżej – bo i nie jest to zwykły duch. To ziejąca czarna pustka, która nie ma dna. Nasza tradycja nie słyszała o takich potworach.

– A co się stanie z naszą córką? – jęknął zbieracz. – Musimy natychmiast ją zobaczyć.

Myśliwy zagrodził mu drogę drzewcem włóczni. Zbieracze wymienili porozumiewawcze spojrzenia; kobieta zerwała się na nogi i kilkoma susami pognała do chaty szamanki.

– Nie ma jej! – poniósł się okrzyk. – Naszej Ayewy tutaj nie ma!

 

*

 

Nahuel bezszelestnie zbliżył się do krawędzi krateru i podniósł pozostawioną w pośpiechu włócznię. W drugiej, zakrwawionej ręce ściskał garść wiewiórczych ogonów. Nie był pierwszym, który pomyślał o takim rozwiązaniu. Kilka kroków dalej w trawie leżały dwie misy pełne jagód; garść wysypała się na ziemię i potoczyła do wnętrza gruzowiska, aż pod odnóża niebiańskiego insekta. Myśliwy uklęknął i złożył wiewiórki tuż przed sobą.

– Nie musisz tego robić – powiedział z rozbawieniem dziewczęcy głos.

Nahuel spojrzał w górę i zobaczył córkę zbieraczy, siedzącą na wielkim skrzydle owada i beztrosko machającą nogami.

– On wcale nie jest taki zły, jak wszyscy mówią – zapewniła z dziecięcą pewnością, poklepując płaską głowę stwora. – Chciał tylko nas bliżej poznać. Sam boi się nas bardziej niż my jego. Wystarczy, że go poprosisz, a odda ci to, co zabrał.

Myśliwy pozwolił nieludzkiemu oku zlustrować się od stóp do głów. We wnętrzu stworzenia coś zgrzytnęło i w powietrzu rozwinął się jak kwiat świetlisty, eteryczny obraz.

– Widzisz? – uśmiechnęła się Ayewa. – Wcale nie chciał zrobić nam krzywdy.

– A jednak nie czuję się tak jak przedtem – odpowiedział w zamyśleniu Nahuel. – Coś zmieniło się przez ten czas, kiedy znajdowaliśmy się w jego brzuchu.

– Przemówił do mnie we śnie – szepnęła, jakby obawiała się wyjawić tajemnicę. – Chciał pokazać mi swój dom na niebie. Czy ty też śniłeś o nim tej nocy?

– O tak. Trzymał w odnóżach moją włócznię i ścigał mnie jak zwierzynę.

Ayewa zakryła usta dłonią i zmierzyła insekta groźnym spojrzeniem, które jednak zaraz złagodniało.

– To dlatego, że ciągle jest ranny. Kiedy go wyleczymy, na pewno uda nam się go oswoić.

Lekko zeskoczyła na ziemię i kucnęła w samym środku gruzowiska. Ze stosu skorup, rurek i splątanych linek wydobyła obtłuczoną bryłę. Nienaturalnie gładkie, ścięte na wierzchołkach ściany pokrywały zawiłe mozaiki rozgałęziające się w nieskończoność na niewielkiej powierzchni. Bryła wyglądała na ciężką niczym odłupany kawałek skały, a jednak Ayewa z łatwością obracała ją w dłoniach.

– Ale oni nie będą chcieli go wyleczyć, prawda?

– Wracajmy do wioski, Ayewo.

 

*

 

– Matko, to oni!

– Nie zbliżaj się do nich, to niebezpieczne. Upadła gwiazda porwała ich dusze.

– Gdzie jest Tiva? Trzeba powiedzieć o nich Tivie.

Kilka osób oderwało się od pracy i zaciągnęło zaciekawione dzieci do chat. Wyglądały teraz przez czarne prostokąty wejść, z ukrycia śledząc rozradowaną Ayewę poszukującą swoich rodziców. Wcale nie wydawała się chora; wręcz odwrotnie, była jakby przepełniona nową energią.

– Wszędzie cię szukaliśmy, dziecko – powiedziała szamanka, kręcąc głową z dezaprobatą. – Wracaj zaraz do mojej chaty, będę musiała podać ci napój. A ty, Nahuelu, zaczekaj przy ognisku i nigdzie się nie oddalaj.

– Nic mi nie jest, babciu Tivo – roześmiała się Ayewa. – Wielki owad zabrał mnie w podróż do gwiazd, a potem wypuścił mnie ze swojej skorupy.

– O czym ty mówisz, drogie dziecko?

– On chce nam coś powiedzieć. Coś bardzo ważnego. Ale najpierw musimy go wyleczyć, teraz jest zbyt osłabiony.

Szamanka chwyciła ją za ramię i odwróciła się do ciekawskiego tłumu.

– Zły duch przemawia przez to dziecko! Miejcie się na baczności i nie słuchajcie niczego, co mówi, dopóki nie uwolnię jej z uścisku tego potwora.

– Nie! – zaprotestowała Ayewa, usiłując się wyrwać. – On przyszedł do nas od samych bogów nieba, potrzebuje naszych ziół i naszych pieśni. Nie możemy go tak zostawić.

– Pozwól jej odejść, Tivo – poprosiła jej matka. – Sama dobrze widzisz, że jest zupełnie zdrowa. Duch przyjął naszą ofiarę.

– Gdyby była zdrowa, nie wzbraniałaby się tak przed rytuałem!

– Jest opętana!

– Sprowadzi zgubę na naszą wioskę!

Drzewce włóczni uderzyło o ziemię.

– Co to za kłótnie? – ryknął wódz. – Nie tak dawno opłakiwaliśmy naszego brata, przejście do zaświatów jeszcze na dobre się nie zasklepiło, a wam tak spieszno do zakłócania jego spokoju.

– To zły duch zakłócił nasz spokój – odpowiedziała szamanka. – Poprzedniej nocy rozmawiałam z Władcą Zwierząt. Był rozwścieczony jak nigdy dotąd i rzucił klątwę na tamto miejsce. Lepiej byłoby nam stąd odejść, zanim upadła gwiazda zatruje całą ziemię.

– Nie chcę o tym słyszeć, Tivo. Tu jest nasz dom i tu spoczywają ciała naszych przodków.

– Wysłuchajcie go – nalegała Ayewa, pociągając nosem. – Jeśli on przemawia przeze mnie, to przez niego mówi sama bogini Słońca.

– Nie nam rozmawiać z potężnymi bogami nieba; ich wolą jest czuwać nad nami w milczeniu.

– A jeśli teraz postanowili przemówić do nas po raz pierwszy? – zastanowił się głośno wódz. – To byłby dla nas prawdziwy zaszczyt i prawdziwa radość.

Tiva szeroko otworzyła oczy ze zdumienia.

– Czyżbyś chciał sprzeciwić się Władcy Zwierząt?

– Władca nie nakazał nam stąd odejść, a i on sam stąd nie odejdzie. Cały ten las, ziemia pod naszymi stopami i niebo nad nami są jego domem.

Rozeszli się do chat. Para zbieraczy pospiesznie się oddaliła, wbrew namowom szamanki zabierając córkę ze sobą. Nahuel jako jedyny został przy ognisku, szukając odpowiedzi w trzasku płomieni.

O świcie Tiva usiadła samotnie przed swoją chatą. Obserwowała z oddali myśliwych strugającym z drewna strzały, przyglądała się zbieraczom niosącym w głąb lasu misy i kosze. Naczynia nie były puste; znad brzegów wystawały przycięte gałązki, piramidki owoców i pęczki liści. Wódz wyszedł ze swojej chaty, na krótko obrócił w ich stronę ozdobioną piórami głowę, po czym spokojnie zwrócił się do myśliwych.

Wioska, jak co dzień, powoli pustoszała. Tiva zabrała okarynę i bezszelestnie wymknęła się do lasu za cichym głosem strumienia. Któregoś dnia dołączył do niej Cha’tima; o zmroku z ożywieniem opowiadał krewnym przy ognisku o opuszczonej wiosce, na którą natrafili po drodze. Nazajutrz wybrali się tam całą grupą – i tym razem nie wrócili.

 

*

 

Robili, co tylko mogli. Przywiązali urwane oko do cienkiego słupka, przytwierdzili żywicą ułamany kawałek odnóża, przykryli nagi korpus leżącymi na ziemi płatami skorupy.

Z początku Nahuel przychodził tam tylko na chwilę, jeszcze przed wyjściem na łowy, i słuchał opowieści Ayewy. Raz zastał ją śpiącą na grzbiecie wielkiego insekta. Jedną dłoń wciąż zaciskała na kościanym amulecie Tivy; druga ręka, luźno zwieszona, była obwiązana kawałkami różnobarwnych drucików wygrzebanych z gruzowiska. Nahuel uklęknął przed upadłą gwiazdą i wsłuchał się w jej niski, jednostajny szum. Potem gwiazda do niego przemówiła. Mówiła sennymi obrazami – choć wcale nie zasnął ani nie pogrążył się w transie – odległych słońc, świetlistych wirów, kolorowych chmur pyłu, odłamków skał dryfujących przez noc i pełnego monumentalnych struktur obcego lądu, nad którym wisiały trzy księżyce.

Składający ofiary także słuchali. Oddawali dusze dziwnemu przybyszowi z niebios, otrzymywali je z powrotem nieuchwytnie odmienione i uczyli się śnić.

Nawet gdy gwiazda na zawsze zamilkła, nie przestawali słuchać jej głosu. Pokłonili się jej po raz ostatni i z Ayewą na czele opuścili wioskę, by wyruszyć w nieznane.

 

*

 

Nahuel nie wierzył własnym oczom. Wódz zatrzymał się obok niego, zakładając ręce na piersi, i rozejrzał się po pustym gruzowisku. Nad ofiarnymi koszami pełnymi zgniłych owoców unosiły się chmary much, a złożone na kawałkach tkanin gryzonie roztaczały wokół siebie woń rozkładu.

Wódz odszukał spojrzeniem dwóch myśliwych, którzy przybyli na miejsce razem z nimi, i wskazał głową ścieżkę wydeptaną w gęstwinie.

– Znajdźcie ich.

Wkroczył do wnętrza krateru i wejrzał w nieruchome tafle oczu wielkiego insekta.  Potem jego uwagę przykuło coś innego. Pochylił się i podniósł z ziemi obtłuczoną kostkę zdobną w przyprawiające o zawroty głowy spiralne wzory. Przez dłuższą chwilę w zamyśleniu obracał ją w dłoniach, by wreszcie rzucić ją z powrotem na stos.

Nie znaleźli ich – wydeptana ścieżka kończyła się przy rzece. Ostatnimi śladami, na jakie natrafili, były kikuty wyciętych naprędce drzew wystające z ogołoconej z roślin ziemi.

Wódz odłożył włócznię i chwycił oburącz płytę skorupy martwego insekta. Wystarczyło lekko pociągnąć, by oderwała się od reszty ciała.

– Ach, to będzie doskonale nadawać się na tarczę – stwierdził z satysfakcją. – Co o tym sądzisz, Nahuelu? Te rurki będą wprost idealnymi dmuchawkami; a na tamtych długich kijkach wzniesiemy nowe chaty.

– Wodzu, jak możemy obchodzić się w taki sposób z posłańcem niebios?

– Ten przerośnięty owad wyzionął ducha, a jego bogowie znowu milczą. Władca Zwierząt także zostawił nas samych sobie i ukrył się przed naszym wzrokiem.

– Posłaniec nie odszedł, dopóki nie przekazał nam całej swojej wiedzy – nie zgodził się Nahuel.

– Więc czego mamy się obawiać? Bogowie pozostawili nam tak wiele darów, a nasi przodkowie ciągle nad nami czuwają. – Odwrócił się do myśliwych, zasłaniając upadłą gwiazdę. – Być może teraz to nam przyjdzie stać się bogami.