Es tu peregrinator temporis? (Konkurs - Stanie się czas)

Urok tego typu opowieści opiera się na rozległej perspektywie historycznej. Dzięki jednej krótkiej książeczce otrzymujemy migawkowy obraz dziejów, utrwalony jakby na fotografii, jasne, że uproszczony, ale dzięki temu w miarę spójny. Anderson i Havig znajdują tu, uwaga, uwaga: sens ludzkiej historii.

Do konkurencyjnych propozycji historiozoficznych Anderson odnosi się zdawkowo: gdzieś z boku mamy ukrzyżowanie Jezusa, przewijają się wzmianki o komunizmie, ale to tylko tło. Polemika osłabiłaby – i tak, szczerze mówiąc, niewielką – siłę rażenia wizji autora. A wizję tę można streścić następująco: historia to marsz ku dalekiej przyszłości, której kształt zależy od wyniku konfrontacji dwóch głównych sił XXXI wieku: Federacji Maurai oraz organizacji Orle Gniazdo. Na fabułę książki składa się proces zdobywania przez bohatera wiedzy o tym konflikcie, a następnie – zachowanie Haviga w jego obliczu.

Książka jest wciągająca, napisana lekkim stylem i cały czas utrzymuje czytelnika w stanie delikatnego suspensu. W żadnym momencie nie nachodzi człowieka pokusa, by wywalić te 200 stron przez okno. Z drugiej strony, język jest tu tylko wehikułem fabuły. Nie znalazłem żadnych błyskotliwych metafor, porównań czy fraz godnych zapamiętania, nawet tak zwięzłych i męsko-przaśnych jak hemingwayowskie „poszedł za dom i oddał mocz" albo „dotarł do rzeki, rzeka tam była".

Samej fabule przydałoby się wprowadzenie większej liczby postaci o pogłębionych charakterystykach. Wśród podróżników w czasie tylko Havig, Leoncja i Wallis, może jeszcze Krasicki, są jakimi takimi osobowościami, reszta to statyści. Jeśli chodzi o głębię świata i bohaterów, „Stanie się czas" trudno nazwać powieścią. To raczej długie opowiadanie.

Jedna rzecz mnie w tej książce irytowała niezmiernie i był to, niestety, kamień węgielny jej fabuły. Absolutnie nie wierzę w możliwość cofania się w czasie. To dla mnie filozoficzny absurd podważający podstawowe zasady funkcjonowania naszego świata. Czas jest miarą tempa naszego umierania. Wszyscy podróżujemy w jednym kierunku – w przyszłość. W tym i tylko w tym sensie możemy twierdząco odpowiedzieć na pytanie, które Jack Havig usłyszał w Jerozolimie, 33 A. D.