"Oryginał Laury" - Vladimir Nabokov (recenzja)

Vera Nabokov (żona pisarza) została poproszona przez swojego męża o spalenie rękopisu Oryginału gdy po jego śmierci będzie nadal nieukończony. Karty katalogowe na których zapisana jest powieść zostały zdeponowane w banku Montreux, a o ich położeniu nie wiedział nikt oprócz syna, żony oraz jednej nieznanej osoby. Po śmierci Very w roku 1991, Dimitriego zaczęły nękać wątpliwości co do wydania The Original of Laura. Bywały momenty gdy odczuwał chęć spalenia rękopisu, jednak w listopadzie 2008 roku postanowił ostatecznie wydać niedokończoną powieść swojego ojca. Od czasu tej decyzji na świecie rozpoczęła się gorączkowa dyskusja. V. Nabokov był bardzo dokładnym twórcą (jego teksty musiały być dokładnie opracowane, bez błędów stylistycznych, ortograficznych), jednak śpiesząc się (chciał ukończyć powieść przed swoją śmiercią) popełnił wiele błędów – niektórzy uważają, że wydawanie niedokończonego utworu jest ciosem godzącym w godność twórcy. Jednak inni twierdzą, że niedokończona powieść tak wielkiego pisarza powinna zostać wydana, według nich będzie doskonałym uzupełnieniem dotychczas wydanych książek.

Brian Boyd (biograf pisarza) w 1987 r. uzyskał pozwolenie Very Nabokov na zapoznanie się z treścią utworu pod jej czujnym okiem. Poradził rodzinie zmarłego, aby powieść spalić, jednak po kolejnym przeczytaniu stwierdził, że jest to „fascynująca powieść". Zainteresowanych twórczością Nabokova odsyłam do jego książki „Dwa oblicza" w której można znaleźć wiele ciekawych, intrygujących informacji z życia Vladimira Nabokova. Polska wersja została bardzo skrócona jednak najlepsze fragmenty zostały pozostawione.

W Polsce powieść Oryginał Laury ukazała się w 2010 roku. Jest to bardzo piękne wydanie w dużym formacie z papierem 150 g/m3 (inne książki mają 50-90 g/m3). Uzupełnieniem książki jest wstęp syna pisarza, zaś na zakończenie możemy przeczytać krótką notę o autorze oraz posłowie tłumacza, który wyjaśnia wiele zagadek z książki.

Na zainteresowanie zasługuje również wydanie anglojęzyczne – jest w nim możliwość wyrywania kart powieści i układanie ich w dowolnej kolejności. Jest to według mnie kompletna głupota. Książka zawiera kilka rozdziałów (każdy opisuje tylko jeden wątek), więc układanie kart według własnego uznania nie wniesie niczego nowego do treści. Jest to jedynie chwyt marketingowy. Na szczęście polski wydawca zrezygnował z takiego sposobu promowania książki. Wydanie zagraniczne jak i polskie zawiera u góry zeskanowaną kartę zawierającą pismo Nabokova, zaś na dole wersję przepisaną (w wyd. Pol. również przetłumaczoną). Ponadto przepisana wersja tekstu jest dokładnym odzwierciedleniem pisowni twórcy – Vladimir wielokrotnie się myli, często zapomina o kropkach (np. bycycle zamiast bicycle). Wszystkie te zabiegi pozwalają na prześledzenie mechanizmu tworzenia powieści w wykonaniu jednego z najsłynniejszych światowych pisarzy.

Zeskanowane są również drugie strony kart (nie zawierające tekstu) na których widnieje niekiedy znak X . Według mnie pisarz chciał treść tych kart poprawić lub całkowicie wyrzucić z całości.

Widać, że Nabokov planował wiele uzupełnić lub posiadał gdzieś inne karty z treścią Oryginału Laury wskazuje na to np. :

– Zob. animaux (s. 199)

– Zacząć od [wiersza] (...), Skończyć (...) i Florą, dopasować do obrazu (s. 237)

Możliwe, że jest to jedynie moja nadinterpretacja.

W liście datowanym na 20 IV 1976 r. Nabokov twierdzi, że ma już 100 stron tekstu (co miało stanowić połowę całości). Po śmierci (rok 1977) okazało się, że zapisał jedynie 138 które zawierają treść 30 – 50 stron.

W powieści można wyróżnić trzy wątki:

– małżeństwo Philipa Wilda (wykładowca, neurolog) oraz Flory Linde

– sukces powieści Moja Laura napisanej prawdopodobnie przez jednego z kochanków Flory (nie jest ona bowiem zadowolona z małżeństwa, dlatego szuka miłości u innych mężczyzn)

– samobójstwo Wilda (neurolog odnalazł w sobie możliwość wymazywania części swojego ciała za pomocą myśli) Philip nie doznawał bólu podczas utraty kolejnych tkanek, wręcz przeciwnie – odczuwał przyjemność, radość wręcz ekstazę. Chce osiągnąć radość z umierania (tytuł książki: Oryginał Laury. Umieranie to świetna zabawa.). Możliwe, że Nabokov pisząc tą powieść odczuwał swój koniec i również chciał umrzeć bezboleśnie.

Postanowiłem nie ujawniać nic ponad to z fabuły. Książka jest bardzo krótka, więc to oczywiste że nie zawiera wielu zwrotów akcji i nie jest rozbudowana. Rozpisywanie się tu o słabo rozbudowanej fabule byłoby dla czytelnika utratą radości z czytania.

Książka zawiera wiele zagadek. Jest też doskonałym materiałem dla tych co w trakcie czytania chcą polepszyć swoją znajomość języka (jak już wspomniałem jest dwujęzyczna). Nie należy czytać jej tak jak inne powieści. Wymaga zastanawiania się nad jej treścią. Ten który czyta jedynie dla rozrywki wyda niepotrzebnie pieniądze – tą pozycję można przeczytać w 30 minut i na pewno nie jest rozrywkowa. Jednak, aby poznać jej sens trzeba zbadać jej treść bardzo dokładnie. Ja na pewno zagłębię się w nią jeszcze kilkakrotnie – na pewno za każdym razem odczuję jej piękno i lepiej poznam jej magię.

Kolejnym atutem tej książki jest to, że są to jedynie fragmenty – Nabokov nie zdążył dopracować wszystkiego, więc dzięki temu mamy możliwość dopowiadania sobie wielu rzeczy. Czytając tą pozycję można wielokrotnie inaczej ją interpretować i rozbudowywać fabułę.

Całość bardzo mi się podobała. Na pewno wielkim atutem jest to, że została wydana tak pięknie. Mamy możliwość śledzenia procesu twórczego tak słynnego pisarza. Warto znać również inne dzieła Nabokova. Wielu poprzestało jedynie na Lolicie. Powinniśmy odkryć inne aspekty twórczości Vladimira. Polecam ją wszystkim – badaczom literatury, nauczycielom polskiego jak i zwykłym czytelnikom. Każdy znajdzie w niej coś dla siebie.