La leyenda negra

I

Zdą­żyć do el Esco­rial

 

Mówią, że król umie­ra, powi­nie­nem więc ronić łzy. Nie pła­czę jed­nak, Filip II nie jest mi wład­cą, nie takim, jakim wi­dzą go albo chcą wi­dzieć inni. Bo cóż to za król, co w swoje imię każe mor­do­wać nie­win­nych? Cóż to za pan, który wtrą­ca do wię­zień swoje sługi? Pluję na cho­ro­by, głę­bo­ko w po­gar­dzie mam jego wiel­kie cier­pie­nia. Bóg wie, co robi.

To prze­cie z Jego woli ko­ro­nę na skroń wło­żył.

Racja, niech mnie kule biją. Boże, wy­bacz galop myśli.

Wy­ba­czy.

 

***

Wiatr ko­ły­sze bry­giem, ło­po­cze we­nec­ka ban­de­ra. Tyle mniej wsty­du, że nie pły­nie­my pod hisz­pań­ską. Stoję na dzio­bie stat­ku z dłoń­mi spę­ta­ny­mi sznu­rem. José, mój stróż i przy­mu­so­wy kom­pan, duma obok, opie­ra­jąc sę­ka­te łap­ska o nad­bur­cie. Przed nami z każdą milą ogrom­nie­je Rzym, o któ­rym tyle sły­sza­łem, a nie roz­po­znał­bym, gdyby nie świę­ty Bak­chus, który szep­ce do mnie cza­sem, pro­sto z nie­bios wle­wa­jąc świa­tło w mój ciem­ny umysł. Koso pa­trzy na te roz­mów­ki bo­go­boj­ny José, koso pa­trzy i ten łotr Fran­ci­sco, drugi stróż. Za­zdrosz­czą, że opie­ką oto­czył mnie sam pa­tron żoł­da­ków. Ich pro­tek­tor kona w łożu, skam­le i pa­sku­dzi sien­nik.

To łasce świę­te­go za­wdzię­czam tę po­dróż. Nie­mal stra­ci­łem na­dzie­ję, dwie de­ka­dy gni­jąc pierw w an­twerp­skim, póź­niej w se­wil­skim lochu. Lecz oto król przy­po­mniał sobie od­da­ne­go sługę i w go­dzi­nę śmier­ci za­żą­dał jego wspar­cia. Tra­wio­ny cho­ro­ba­mi, któ­rych żaden medyk wy­ple­nić nie zdo­łał, Habs­burg ucha nad­sta­wił na szep­ty o nie­czy­stych si­łach, o de­mo­nach z ziem ba­skij­skich, o Aatxe, kar­ma­zy­no­wym byku, który ponoć na­wie­dza go w snach. W lu­do­wej ba­ję­dzie od­na­lazł win­ne­go cier­pień, lecz gdy przy­szło szu­kać re­me­dium, padł znów w ob­ję­cia umi­ło­wa­nych re­li­kwii. Bez­sku­tecz­nie. Tęgie głowy od Ma­dry­tu po Ka­dyks roz­wa­ża­ły, co jest przy­czy­ną in­do­len­cji świę­tych człon­ków. Wresz­cie za­wy­ro­ko­wa­no: Tu trze­ba re­li­kwii z sa­me­go Rzymu! Ja­śnie pana ze szpo­nów Aatxe wy­rwać może li tylko re­li­kwia świę­te­go Try­fo­na z Kamp­sa­dy! A że pod­czas krót­kiej, acz ob­fi­tu­ją­cej w przy­kro­ści ka­rie­ry woj­sko­wej w Ni­der­lan­dach dałem się po­znać jako człek z re­li­kwia­mi obyty, cóż, za­pro­po­no­wa­no mi tę oto wy­pra­wę. Pod przy­mu­sem, pod stra­żą, pod groź­bą dal­szej nie­wo­li w razie fia­ska, lecz i za obiet­ni­cą ła­god­niej­szej kary. Grze­chem by­ło­by od­mó­wić.

Nie grze­chem, Ray­mon­dzie, lecz błę­dem. Ja­skra­wym po­pi­sem głu­po­ty. Z niej też sły­niesz, nie za­po­mi­naj.

Bo pa­pla­łem, że Juan de Au­stria ry­chło w trum­nie skoń­czy? Tak mi po­wie­dzia­łeś!

A ty roz­ga­da­łeś przy piwie i ko­ściach. Dokąd cię to za­wio­dło?

Ano, na sza­fot pra­wie. Ale mia­łeś mnie w swej opie­ce, praw­da? I wszyst­ko… wszyst­ko do­brze się skoń­czy­ło.

– Na­pa­trzy­łeś się? – José z gry­ma­sem wzgar­dy prze­ry­wa mi dys­pu­tę z pa­tro­nem. – Na­ga­da­łeś?

– Ra­czej na­mo­dli­łem. Za po­wo­dze­nie na­szej misji i ry­chły po­wrót.

– Tę­sk­no ci do celi? – Chwy­ta mnie za ramię i od­cią­ga od dzio­bu stat­ku.

– W ta­kiej chwi­li nie myślę o sobie. Myślę o ja­śnie panu. I o tym, by zdą­żyć do el Esco­rial.

 

***

Można by są­dzić, że za misją tej do­nio­sło­ści pójdą wy­go­dy, sława i ogól­ne po­wa­ża­nie. Wszak ra­tu­je­my króla! Nic bar­dziej myl­ne­go. Na lą­dzie nie cze­ka­ło nas żadne po­wi­ta­nie, tylko skrzek mew i bluź­nier­stwa ma­ry­na­rzy. By­li­śmy Pań­stwu Ko­ściel­ne­mu cał­ko­wi­cie obo­jęt­ni. Roz­cię­to krę­pu­ją­ce mnie więzy, zwra­cał­bym wszak nad­mier­ną uwagę, czego José z Fran­ci­skiem chcie­li unik­nąć. Wto­pi­li­śmy się w tłum. Od tej chwi­li by­li­śmy trze­ma brać­mi, han­dla­rza­mi z Tre­vi­so.

Jako że dzień miał się ku koń­co­wi, a nas do­się­gły trudy mor­skiej po­dró­ży, za­mel­do­wa­li­śmy się w jed­nej z go­spód pod jakże ory­gi­nal­nym, ła­mią­cym głowę szyl­dem: Rzym­ska. Za­ję­li­śmy cia­śniut­ki pokój na pię­trze, gdzie mię­dzy trzy za­pchlo­ne sien­ni­ki nie szło­by wci­snąć szpil­ki. José wska­zał mi jeden z nich, naj­dal­szy od drzwi, od okna zaś od­gro­dzo­ny sien­ni­kiem Fran­ci­sca. Oj, bali się, że dam nogę. Pra­wie tak bar­dzo jak tego, że ich za­cza­ru­ję. Spo­glą­da­jąc na ich zlęk­nio­ne twa­rze, tym chęt­niej mię­to­si­łem w pal­cach wo­re­czek z za­su­szo­ny­mi Bak­chu­so­wy­mi war­ga­mi, który zwie­szał mi się z karku na cien­kim sznu­recz­ku.

Czy­nię to i teraz, gdy noc już na­sta­ła, a my cze­ka­my Bóg raczy wie­dzieć na co. Znu­dzo­ny, igram z ku­pio­ną przed laty, jesz­cze w Tar­ra­go­nie, świę­to­ścią.

Pa­mięć cię za­wo­dzi, Ray­mon­dzie. Nie w Tar­ra­go­nie, lecz w Ka­dyk­sie. Na parę dni przed po­dró­żą do Ni­der­lan­dów.

Racja, świę­ty, racja. Za­praw­dę, wi­nie­neś być też pa­tro­nem ludzi krót­kiej pa­mię­ci. Ka­dyks… tak. Już po tym, jak zgło­si­łem się do ter­cios, wy­peł­niw­szy tym samym wolę ojca, bym jego wzo­rem zmar­no­tra­wił życie na prze­lew krwi. Słoń­ce pra­ży­ło, na targu było tłocz­no jak w ulu. Włó­czy­łem się po nim, szu­ka­jąc cze­goś, co za­bio­rę do Ni­der­lan­dów. Cze­goś, co przy­po­mi­nać mi bę­dzie dom. Zna­la­złem kram ka­ir­skie­go kupca. I twoje usta.

– Za­wrzesz ty gębę wresz­cie? Na Boga, zdzier­żyć tych szep­tów nie idzie! – wrzesz­czy nagle Fran­ci­sco i zrywa się z łóżka, pal­ca­mi mu­ska­jąc rę­ko­jeść szty­le­tu. – Niech cię dia­bli porwą! Że też na mnie padło… – Siada z po­wro­tem i ner­wo­wo szar­pie czar­ną bród­kę.

– Spo­koj­nie. – José tu­bal­nym, sta­tecz­nym gło­sem na­po­mi­na kam­ra­ta. – Też się o to nie pro­si­łem. Lecz misja to misja. Trze­ba ją wy­peł­nić.

– I wy­peł­ni­my! Ale na co nam ten… ten zdraj­ca?! – pyta Fran­ci­sco, wska­zu­jąc mnie pal­cem. – Co to, ja praw­dzi­wej re­li­kwii od fał­szy­wej nie od­róż­nię? A może tyś w cie­mię bity, co? Szlach­ci­cem je­stem, a sie­dzę tu, po­śród pcheł, jak pro­sty cham!

– Uci­szże się, do licha! Nie wiesz, czy kto pod drzwia­mi nie stoi. – Pierw­szy raz sły­szę, jak José pod­no­si głos. Zwy­kle groź­ne lico i sze­ro­kie bary wy­star­cza­ją. – Zdraj­ca, nie zdraj­ca, król kazał nam go z sobą wziąć. Nie ma co próż­no mleć ję­zo­rem. A czy tru­chło świę­te­go byś od szma­cia­nej lalki od­róż­nił, to wąt­pię szcze­rze, amigo.

Par­skam w głos po raz pierw­szy od opusz­cze­nia Hisz­pa­nii. We­so­ło­ści nie po­tra­fi ze­psuć nawet potok obelg, któ­ry­mi za­le­wa mnie po­pę­dli­wy Fran­ci­sco. Za­po­mniał widać, do czego je­stem zdol­ny.

 

***

Do­bie­ga pół­noc, gdy José wark­nię­ciem budzi Fran­ci­sca. Ja nie zmru­ży­łem oka, cie­kaw, cóż to za­pla­no­wa­li moi czci­god­ni compañeros.

– Co? Co? To już? – pyta raz po raz Fran­ci­sco, zie­wa­jąc i trąc oczy.

– Ano. – José staje przy drzwiach, sze­ro­kie plecy na­kry­te ma czar­ną opoń­czą, oczy prze­sła­nia mu rondo czar­ne­go ka­pe­lu­sza z pió­rem tej samej barwy.

Fran­ci­sco wsta­je ocię­ża­le, prze­cią­ga się, na ile po­zwa­la­ją ga­ba­ry­ty skrom­ne­go lokum, po czym wdzie­wa na sie­bie strój jed­na­ki z tym, w któ­rym pa­ra­du­je José. Spod opoń­czy bły­ska­ją groź­nie srebr­ne rę­ko­je­ści szty­le­tów i gra­we­ro­wa­na kolba pi­sto­le­tu.

– Wsta­waj, byle żwawo – rzuca ostro Fran­ci­sco, wsta­ję więc i wy­cią­gam przed sie­bie ręce spę­ta­ne mi na czas snu.

Roz­cie­ram nad­garst­ki, śląc straż­ni­ko­wi szczer­ba­ty uśmiech. Teraz znów je­ste­śmy brać­mi. I han­dla­rza­mi z Tre­vi­so. Wy­cho­dzi­my z go­spo­dy na ską­pa­ne w mroku ulice. Za­praw­dę, pięk­ny jest nocą Rzym. Przy­jem­nie cie­pły, nie parny jak za dnia. Ze­wsząd do­bie­ga gwar roz­mów, a gdy mo­men­ta­mi cich­nie, sły­szę ryt­micz­ny kon­cert cykad i świersz­czy. W noz­drza łech­ta­ją mnie winne bu­kie­ty, nie­sio­ne wie­trzy­kiem z wnętrz ka­mie­nic i kar­czem, prze­mie­sza­ne z wonią so­śni­ny i makii. Wzru­szam się, bo przez lata nie­wo­li stra­ci­łem na­dzie­ję, że przy­da­rzy mi się jesz­cze ja­ka­kol­wiek po­dróż poza tą osta­tecz­ną, na samo dno pie­kła. Za­wsze chcia­łem zwie­dzić Rzym, ba, Wło­chy całe. I oto je­stem tu tej cu­dow­nej nocy.

Sta­je­my pod jakąś go­spo­dą. José przy­glą­da się jej chwi­lę, jakby nie­pe­wien, czy to ta wła­ści­wa, po czym rusza na­przód. Nie poj­mu­ję, cze­muż to ga­nia­my od jed­ne­go przy­byt­ku do dru­gie­go, ale nie za­da­ję pytań. I tak nie mam tu nic do po­wie­dze­nia.

Go­spo­da cuch­nie pa­dli­ną, lecz nie wzru­sza mnie to ani krzty­nę. Nic nie może się rów­nać ze smro­dem wię­zien­nych cel. Zaj­mu­je­my ławę w rogu sali, z wi­do­kiem na wej­ście. Ma nam to, jeśli do­brze ro­zu­mu­ję, uła­twić uciecz­kę, gdyby miast ocze­ki­wa­ne­go je­go­mo­ścia do środ­ka wpa­ro­wa­ła banda uzbro­jo­nych rze­zi­miesz­ków.

 – Co dla was?! – woła od kon­tu­aru karcz­marz. – Za­ma­wiać, za­ma­wiać, to nie przy­tu­łek! – do­da­je groź­niej.

Twa­rze José i Fran­ci­sca zdra­dza­ją, że prze­łknię­cie tu choć­by kęsa nie wcho­dzi w ra­chu­bę. Ich brzu­chy nie na­wy­kły widać jesz­cze do uro­ków pod­rzęd­nych szyn­ków. 

– Piwa, miły panie! Daj­cie mi piwa! I chle­ba, choć­by pół boch­na, jeśli się ostał! – krzy­czę z sze­ro­kim uśmie­chem.

Chleb, choć miej­sca­mi sple­śnia­ły, sma­ku­je tak wy­bor­nie, że nikt, nawet sam Alon­so de Er­cil­la, nie zdo­łał­by tego opi­sać.

 

***

Ruch w tłocz­nej dotąd go­spo­dzie za­mie­ra. Co bar­dziej fol­gu­ją­cy sobie pa­no­wie po­snę­li na ła­wach, ci zaś, co ze wstrze­mięź­li­wo­ścią za pan brat, ro­ze­szli się do domów. Nawet karcz­marz po­chra­pu­je, skry­ty za for­tecz­nym murem kon­tu­aru. Tylko my cze­ka­my. Na co? Pan Bóg raczy wie­dzieć.

– Pe­wien je­steś, że to tutaj? – Fran­ci­sco roz­glą­da się po przy­byt­ku, a ja par­skam w głos.

Stró­że karcą mnie wzro­kiem, niby oj­ciec i wuj ma­ją­cy zaraz zła­jać krnąbr­ne­go chłop­ca. Bawi mnie ta myśl. Obaj są młod­si ode mnie, Fran­ci­sco ma nie wię­cej, jak trzy­dzie­ści wio­sen, zaś José jawi mi się gdzieś w pół drogi do czwar­tej de­ka­dy życia. Lecz to ja czuję się przy nich smar­ka­ty. Bo czy za prze­ży­te uznać mogę dwa­dzie­ścia lat w celi? Cze­góż do­świad­czy­łem przez ten czas? Co zo­ba­czy­łem? Gdzie byłem? Kogo ko­cha­łem?

Mam dwa­dzie­ścia lat, tyle, ile mia­łem w Ka­dyk­sie tuż przed rej­sem do Ni­der­lan­dów. Nie wię­cej, nie mniej. Dwa­dzie­ścia wio­sen i cały świat u stóp.

Wtem, wy­rwaw­szy mnie z za­du­my, nagle siada przed nami jakiś spo­co­ny, ru­mia­ny na twa­rzy mło­dzian. Licz­ko ma gład­kie i bar­dzo smu­kłe, oko­lo­ne wia­nusz­kiem czar­nych loków. Świ­dru­je nas du­ży­mi oczy­ma, jakby nie­pe­wien jesz­cze, czy chce mieć z nami do czy­nie­nia. Cóż, ja bym nie chciał. Wresz­cie na­chy­la się nad sto­łem i szep­ce ta­jem­ni­czo:

– Pa­no­wie z We­ne­cji?

José kiwa głową.

– Po świę­te­go? Po Try­fo­na z Kamp­sa­dy? – pyta, a mnie za­sta­na­wiać po­czy­na jego oso­bli­wy ak­cent.

Tym razem po­ta­ku­je Fran­ci­sco.

– Całe ciało miało być, tak?

Obnaż ramię. Chcę le­piej sły­szeć.

Pod­wi­jam rękaw ko­szu­li, uka­zu­jąc ciem­ny, eso­wa­ty kształt wy­ma­lo­wa­ny po we­wnętrz­nej stro­nie przed­ra­mie­nia. Ucho. Sprosz­ko­wa­ne ucho świę­te­go Bak­chu­sa wtło­czo­ne pod skórę moją roz­trzę­sio­ną, zbroj­ną w igłę dło­nią.

– Ow­szem. Zgod­nie z usta­le­nia­mi kupić chce­my pełną re­li­kwię świę­te­go – po­twier­dza José.

– A pan to chyba nie z We­ne­cji, co? – zmie­nia temat nie­zna­jo­my. – Brzmi pan, rzekł­bym, bar­dziej z hisz­pań­ska.

– Czy to ważne? – Głos Fran­ci­sca drży z iry­ta­cji. – Mamy pie­nią­dze.

– In­te­re­sy tego ro­dza­ju wy­ma­ga­ją da­le­ko po­su­nię­te­go za­ufa­nia. We­ne­cja­nom sprze­dał­bym wszyst­ko. Lecz Hisz­pa­nom… – za­wie­sza głos. – Nie trze­ba mi na karku In­kwi­zy­cji.

– Na­zy­wasz się An­to­nio Bosio. Je­steś Mal­tań­czy­kiem, stąd oso­bli­wy ak­cent i prze­sad­ne sku­pie­nie na wy­mo­wie in­nych – stwier­dzam nie swoim gło­sem.

Nie­zna­jo­my otwie­ra sze­ro­ko usta i prze­że­gnu­je się go­rącz­ko­wo.

– Ja… ja… skąd wy… Mia­łem być in­co­gni­to! – Ude­rza ręką w stół, a dolna warga mu drży, jakby zaraz miał się roz­pła­kać.

José ob­da­rza mło­dzień­ca li­to­ści­wym uśmie­chem. Jego owal­na twarz przy­po­mi­na mi kulę słoń­ca.

– Wi­dzi­cie, panie Bosio, teraz chyba mu­si­my sobie za­ufać, praw­da? – drwi, a Fran­ci­sco pry­cha pod ha­czy­ko­wa­tym nosem.

– Praw­da – przy­zna­je nie­chęt­nie Bosio. – Chodź­my więc.

– Dokąd? – Po­god­ne ob­li­cze José za­snu­wa chmu­ra po­dejrz­li­wo­ści. – Zło­że­nie re­li­kwii na brygu jest wa­szym obo­wiąz­kiem, nie na­szym. Cena to obej­mu­je.

– Obec­nie… obec­nie jest z tym drob­ny pro­blem. Nie mogę ufać pod­wład­nym, a ci dotąd lo­jal­ni opu­ści­li mnie. Za­płać­cie mniej, jeśli taka wasza wola, ale prze­nieść świę­te­go Try­fo­na mu­si­my wspól­nie.

– Gdzie? Gdzie spo­czy­wa re­li­kwia? – in­da­gu­je Fran­ci­sco, a jego głos staje się szcze­kli­wy, jakby zaraz po­ką­sać miał mło­de­go sprze­daw­cę świę­to­ści.

– W ka­ta­kum­bach Do­mi­tyl­li. Mo­że­ście sły­sze­li. Nie takie dawne znowu od­kry­cie. Moje, nie chwa­ląc się.

– To jesz­cze mam po ne­kro­po­liach cho­dzić? Coś ty, rozum po­stra­dał? – war­czy Fran­ci­sco. – Try­fon prze­cie w ko­ście­le spo­czy­wał, naj­pierw w Bi­zan­cjum, teraz tu, w Rzy­mie.

– Ależ tak, ależ tak! – po­twier­dza go­rącz­ko­wo Bosio. – W ba­zy­li­ce Sant’Ago­sti­no tkwił, lecz myśmy go już stam­tąd prze­nie­śli do ka­ta­kumb, gdzie nikt nie bę­dzie szu­kał.

Opo­wieść zgoła fan­ta­stycz­na.

I ździeb­ko nie­praw­do­po­dob­na. Mil­czę jed­nak, wszak cóż mnie ob­cho­dzi, czy Bosio łże. Naj­wy­żej wy­dłu­ży się moja po­dróż, a skoro po­dróż, to i wol­ność. Do Hisz­pa­nii mi nie­spiesz­no.

– Cóż. – José wzru­sza ra­mio­na­mi. – Chodź­my.

 

***

An­to­nio Bosio wie­dzie nas krę­ty­mi ulicz­ka­mi Rzymu. Prze­my­ka­my jak duchy, uni­ka­jąc ludzi i świa­tła, aż do­cho­dzi­my do ar­te­rii, którą nasz prze­wod­nik zwie Via Ad­re­ati­na. Jest późno, więc i pusto, co zdaje się za­do­wa­lać moich compañeros. Mnie wciąż jest wszyst­ko jedno.

 Wkra­cza­my do opusz­czo­nej, na wpół za­wa­lo­nej ka­mie­ni­cy, wci­śnię­tej mię­dzy dwa inne bu­dyn­ki w cał­kiem nie­złym zdro­wiu. We­wnątrz jest ciem­no, pusto i zimno. Jak się oka­zu­je, chło­dem za­wie­wa z mniej­szej izby. Tam, w miej­scu, gdzie spo­dzie­wał­bym się pod­ło­gi, zieje wiel­ka dziu­ra. Nie wpa­da­my do niej tylko dzię­ki Bosio, który w porę nas ostrze­ga, a potem roz­nie­ca po­chod­nię. Mroki ka­mie­ni­cy ustę­pu­ją, lecz czerń ka­ta­kumb trwa nie­wzru­sze­nie, zda­jąc się skry­wać cze­luść wio­dą­cą pro­sto do bram pie­kieł.

Mło­dzian zstę­pu­je w nią bez wa­ha­nia, a za nim, chcąc nie chcąc, my. Kątem oka do­strze­gam, że za­rów­no José, jak i Fran­ci­sco coraz czę­ściej błą­dzą pa­lu­cha­mi wokół rę­ko­je­ści broni. Sa­me­mu jej po­zba­wio­ny, się­gam do wo­recz­ka na pier­si. Raź­niej mi, gdy wiem, że świę­ty Bak­chus jest ze mną nie tylko słu­chem, ale i mową.

Je­stem i coś… czuję. Może Mal­tań­czyk nie łgał. A może kła­mał bar­dziej, niżem są­dził.

Scho­dzi­my po wy­cio­sa­nych w ka­mie­niu stop­niach. Chłód prze­ni­ka moje odzie­nie i ciało, a wil­goć osia­da na si­wych wło­sach i skó­rze. Za­pach stę­chli­zny wy­wo­łu­je mdło­ści. Czuję się jak w domu. Tym, z któ­re­go wy­zwo­lo­no mnie przed kil­ko­ma ty­go­dnia­mi.

Ka­ta­kum­by wy­ście­ła gruz, z mo­zo­łem usu­wa­ny przez Bosio i jego ludzi. Co rusz po­ty­kam się o odłam­ki i dep­czę po pię­tach lub po pro­stu wpa­dam na Fran­ci­sca. Ten war­czy na mnie i syczy, lecz wiem, że ni­cze­go nie może mi zro­bić. Par­skam tylko, gdy ob­ra­ca się i wyma­chu­je pię­ścią.

– Po­wiedz­cie mi, panie Bosio – nagle oży­wia się José – je­ste­ście ba­da­czem, od­kryw­cą sta­ro­żyt­nych ruin, człe­kiem sza­no­wa­nym i bo­go­boj­nym. Czemu zatem kup­czy­cie re­li­kwia­mi? Czemu sprze­da­je­cie je lu­dziom na wskroś prze­cie, nie oszu­kuj­my się, po­dej­rza­nym?

– Bóg Bo­giem, a kiesa sama się nie na­peł­ni.

– Czy­li­ście bo­gactw głod­ni.

– O, wy­pra­szam sobie! – Bosio od­wra­ca się ku nam licem, a wargi drżą mu z obu­rze­nia. – Nie dla sie­bie pra­gnę wa­szych du­ka­tów i flo­re­nów. Wa­ty­kan skąpi mi środ­ków, mój zakon także za mie­szek się trzy­ma, a ba­da­nia trwać muszą.

– Nie lę­kasz się, że praw­da wyj­dzie na jaw? – Fran­ci­sco brzmi, jakby bar­dzo na to li­czył.

– Cóż… wy chyba pa­plać nie bę­dzie­cie, co?

Pa­da­ją­ce na ścia­ny ko­ry­ta­rza świa­tło po­chod­ni ujaw­nia oso­bli­we nisze i wnęki. Choć nigdy ka­ta­kumb nie zwie­dza­łem, łatwo do­my­ślam się, co skry­wa­ją: tru­chła sta­ro­żyt­nych, tylko cze­ka­ją­ce na to, by mia­no­wać je re­li­kwia­mi świę­tych.

– A tu, pa­no­wie, zaraz za za­krę­tem bę­dzie pięk­na cu­bi­cu­la, we fre­ski zdob­na. Ledwo je nie­ste­ty widać, ale wpraw­ne oko do­strze­że kunszt wiel­kich Rzy­mian.

– Cubi… co? – pyta Fran­ci­sco.

– Cu­bi­cu­la. Sami zo­bacz­cie, o, pro­szę. – Bosio staje przy ni­skim, aż krzyż boli, przej­ściu i za­pra­sza nas ge­stem do środ­ka.

Fran­ci­sco nie daje się prze­chy­trzyć i zmu­sza ba­da­cza, by wszedł pierw­szy. Gdy i ja znaj­du­ję się w środ­ku i pro­stu­ję plecy z ci­chym chrup­nię­ciem, do­strze­gam sze­ścio­kąt­ną kom­na­tę z ma­lun­ka­mi na ścia­nach. Pełno w niej ko­pu­la­stych wnęk, ład­niej­szych niż te, które wi­dzia­łem wcze­śniej. Pod­cho­dzę do jed­nej i oglą­dam wcale nie­źle za­cho­wa­ne fre­ski.

– Wiel­ce in­te­re­su­ją­ce, praw­da? – pyta Bosio. – Pa­trzy­cie na ar­co­so­lium. Zresz­tą tylko ar­co­so­lia tu uświad­czy­cie. To groby moż­nych, świę­tych i in­nych zna­mie­ni­tych.

– Za­iste, cie­ka­we prze­ogrom­nie, lecz my tu nie w ce­lach wy­kła­do­wych. – José staje twa­rzą w twarz z Bosio i mie­rzy go wzro­kiem. Gó­ru­je nad mło­dzień­cem tę­ży­zną i wzro­stem. Ba­dacz sięga mu do pod­bród­ka.

– A tak, tak. Wy­bacz­cie. – Bosio pod­cho­dzi do jed­nej z wnęk i od­rzu­ca ka­mie­nie, któ­ry­mi jest wy­ście­lo­na.

Po­dejdź bli­żej ar­co­so­lium. Nie! Nie tego! Bar­dziej z pra­wej, Ray­mon­dzie. Się­gnij do lica tru­chła. Się­gnij, póki nie pa­trzą, i wy­rwij mu oko. Nie pytaj, jak się za­cho­wa­ło. Na­le­ży do mnie, jak wargi z Ka­dyk­su i ucho z An­twer­pii. Daj mi, daj mi moje oko!

Po­słusz­nie speł­niam wolę świę­te­go. Nur­ku­ję dło­nią mię­dzy odłam­ka­mi, ranię nad­gar­stek o ostre kra­wę­dzie dziu­ra­wej trum­ny, ob­ma­cu­ję wy­schnię­te na wiór tru­chło. Trud­no mi od­szu­kać drogę do twa­rzy zmar­łe­go. Wciąż oglą­dam się za sie­bie. José i Fran­ci­sco razem z Bosio od­gru­zo­wu­ją wnękę, jakby zu­peł­nie o mnie za­po­mnie­li. Wresz­cie pal­ca­mi na­po­ty­kam kształ­ty, które uzna­ję za kość żu­chwy po­wle­czo­ną cien­kim pla­strem skóry, choć w do­ty­ku bar­dziej przy­po­mi­na pa­pier. Się­gam głę­biej, mijam nie­peł­ny kre­ne­laż zębów i wy­żar­ty przez bieg czasu nos. Jest! Do­ty­kam za­su­szo­nej po­wie­ki i wpi­jam palce w oczo­dół. Jest pusty.

Na rany Je­zu­sa, dru­gie oko!

Wy­szar­pu­ję oso­bli­wą kulkę i pa­ku­ję ją za cho­le­wę aku­rat w chwi­li, gdy Fran­ci­sco przy­po­mi­na sobie o moim ist­nie­niu.

– Ty tam, zdraj­co, chodź! – war­czy, otrze­pu­jąc czar­ne rę­ka­wicz­ki.

Speł­niam roz­kaz. U mych stóp leży dę­bo­wa, zbu­twia­ła trum­na o bar­dzo skrom­nych zdo­bie­niach. Bosio wła­śnie mo­cu­je się z wie­kiem. W su­kurs idzie mu José i wspól­nie ob­na­ża­ją wnę­trze, które skry­wa po­kur­czo­ną mumię o zie­mi­stej, za­su­szo­nej cerze. Za­wi­nię­ta w zdob­ny za­pew­ne nie­gdyś ma­te­riał, teraz wy­da­je się opa­tu­lo­na brud­nym, nad­żar­tym przez mole prze­ście­ra­dłem.

– I co? – Fran­ci­sco śle mi ba­daw­cze spoj­rze­nie. – Try­fon czy nie Try­fon?

– Świę­ty Try­fon – po­pra­wia go José z wy­rzu­tem. – Czy mo­że­my wra­cać do domu?

Po­chy­lam się nad tru­chłem, uda­jąc, że wiem, co czy­nię. Za­glą­dam w zęby, do uszu i w oczo­do­ły, do­ty­kam żeber i pisz­cze­li. Moi ami­gos nie­cier­pli­wią się.

To żaden świę­ty. Try­fo­na nie ma w Wiecz­nym Mie­ście.

Skąd wiesz? Skąd pew­ność, że próż­no szu­kać go w całym Rzy­mie?

Je­stem świę­tym.

Nie czu­łeś… nie czu­łeś wcze­śniej, że re­li­kwii tu nie ma?

W Rzy­mie rojno od bło­go­sła­wio­nych człon­ków, roz­róż­nić je to trud­na sztu­ka. Nawet dla mnie, Ray­mon­dzie.

– To… to żaden świę­ty. A już na pewno nie Try­fon z Kamp­sa­dy – orze­kam, wsta­jąc z kucek.

– Pew­nyś? – José czer­wie­nie­je, w oczach Fran­ci­sca sza­le­ją pio­ru­ny.

– Ano pew­nym.

Bosio zrywa się do uciecz­ki, jed­nak Fran­ci­sco pod­sta­wia mu nogę. Ba­dacz pada na zimną po­sadz­kę, Fran­ci­sco siada na nim okra­kiem ze szty­le­tem w dłoni i przy­kła­da ostrze do gar­dła mło­dzień­ca.

– Orżnąć nas chcia­łeś? Co? – syczy. Z cien­kiej skóry Bosio spły­wa struż­ka krwi. – My­śla­łeś, że oszu­kasz mnie? Fran­ci­sca de To­le­do?

– Zmi­łuj­że się… – José wzdy­cha, nie­kon­tent, że to­wa­rzysz zdra­dził ba­da­czo­wi na­zwi­sko.

Szarp­nię­ciem ścią­ga Fran­ci­sca z Bosio, ba­dacz od­czoł­gu­je się w kąt cu­bi­cu­li. José pod­cho­dzi doń i pa­trzy groź­nie. Nie musi ma­chać ostrzem, by wzbu­dzać lęk.

– Gdzie re­li­kwia? Gdzie świę­ty Try­fon? Dalej w Sant’Ago­sti­no, tak?

– Nie… nie było go tam – rzęzi Bosio ża­ło­śnie. – Próbo… pró­bo­wa­łem go dla was zdo­być, ale… nie zna­la­złem.

– Ale mie­szek byś za­brał, co? – syczy Fran­ci­sco.

– Pytam po raz ostat­ni: Gdzie re­li­kwia? – Twarz José zdaje mi się wy­ku­ta z ka­mie­nia. – Gdzie świę­ty?

– Nie tutaj – rzekę obcym gło­sem, za­sko­czo­ny na równi z to­wa­rzy­sza­mi. – Z Sant’Ago­sti­no za­bra­ły go ręce o nie­czy­stych za­mia­rach. Spo­czął na okrę­cie, który w imię Boga za­da­wać miał śmierć in­no­wier­com. San Tri­fo­ne di Cat­ta­ro brzmia­ło jego imię, a pły­wał pod ban­de­rą We­ne­cjan. Chwy­tał wiatr w żagle aż pod Le­pan­to, gdzie miast chwa­ły wie­ku­istej, spo­tkał się z mor­skim dnem.

José, Fran­ci­sco i Bosio pa­trzą na mnie z prze­stra­chem. Żaden nie na­wykł jesz­cze do mych rzad­kich, acz tre­ści­wych mówek.

– Więc nasza wy­pra­wa od po­cząt­ku ska­za­na była na po­raż­kę – stwier­dza José. – Wie­dzia­łeś o tym, jesz­cze zanim roz­ku­li­śmy cię z łań­cu­chów.

– Czy ska­za­na, to od was za­le­ży. – Uśmie­cham się ta­jem­ni­czo.

Fran­ci­sco po­stę­pu­je na­przód, szu­ka­jąc za pa­zu­chą pi­sto­le­tu.

– Od­strze­lę ten łeb par­szy­wy…

– Co to zna­czy, że od nas za­le­ży? – do­cie­ka José.

– Może nie ze­chce­cie pły­nąć aż do Sy­ra­kuz, gdzie leży wrak pew­ne­go okrę­tu. A może i ze­chce­cie, lecz nie zdą­ży­cie już do el Esco­rial, gdzie król odda ducha.

– Król? Je­ste­ście ludź­mi Habs­bur­ga?! – krzy­czy Bosio z obłę­dem w oczach. – Mój Boże, chcia­łem orżnąć króla…

– Błędy się zda­rza­ją – od­po­wia­da José, po czym aż po rę­ko­jeść za­ta­pia szty­let w trze­wiach ba­da­cza.

 

***

Ucho­dzi­my z ka­ta­kumb cich­cem, lecz nie mogę wy­zbyć się obaw, że ktoś nas śle­dzi. Ile­kroć spoj­rzę przez ramię, za­sta­ny widok wzbu­dza we mnie nie­po­kój. A to cień igra oso­bli­wie w alej­ce, a to coś szura za za­ło­mem ścia­ny, a to bły­ska coś, jak to tylko klin­ga bły­snąć po­tra­fi. Ktoś nas tropi, może nawet ze­chce upo­lo­wać, a ja mil­czę, jak­bym tego wła­śnie pra­gnął. 

– Kurs na Sy­ra­ku­zy – rzuca José do ka­pi­ta­na, gdy sta­je­my na po­kła­dzie brygu.

– Sy­ra­ku­zy?! – Stary wilk mor­ski unosi brwi.

– Głu­chyś? Tak, Sy­ra­ku­zy. Tak, w tej chwi­li. Nie, ani myślę wy­ja­śniać – od­po­wia­da i znika pod po­kła­dem.

Zgiełk ko­mend prze­ta­cza się przez bryg. Wzię­ta z za­sko­cze­nia, pod­pi­ta za­ło­ga bie­rze się opie­sza­le do pracy.

Do­sko­na­le. Coraz bli­żej Egip­tu…

Egip­tu? Chyba se­wil­skie­go wię­zie­nia.

Egip­tu, Ray­mon­dzie. Egip­tu.

 

II

Va­li­dos

 

Wy­pę­dzo­ny z ka­ju­ty przez Fran­ci­sca, słu­cham mał­żeń­skiej nie­mal kłót­ni:

– Nie zga­dzam się, ro­zu­miesz? Nie zga­dzam! Dość mam już, że wszyst­kie de­cy­zje po­dej­mu­jesz sam! – krzy­czy de To­le­do. – Sie­dzi­my w tej ka­ba­le we dwóch, od nas obu za­le­żeć winno zatem, dokąd się udamy. Nie tylko od cie­bie, José.

– Cóż więc pro­po­nu­jesz?

– A jak my­ślisz?! Trze­ba wró­cić do Rzymu, pó­ki­śmy bli­sko, i tam szu­kać re­li­kwii! Sy­ra­ku­zy, też coś…

– Do licha z tobą, nie słu­cha­łeś Bosio?! W Rzy­mie świę­te­go Try­fo­na nie uświad­czy­my!

– Więc ot tak za­wie­rzy­łeś naj­pierw oszu­sto­wi, a potem zdraj­cy i mor­der­cy!

– Król wy­zna­czył go oso­bi­ście. Skoro ja­śnie pan wie­rzy jego mocom, to i ja po­kła­dam w nich na­dzie­ję.

– Je­steś skoń­czo­nym dur­niem. Tyle ci mogę rzec. Śle­pym dur­niem, bez krzty­ny roz­sąd­ku ani wy­obraź­ni. Jesz­cześ człon­ka za­ko­nu szty­le­tem po­trak­to­wał…

Za drzwia­mi ka­ju­ty roz­brzmie­wa głu­che kla­śnię­cie. Ktoś komuś wła­śnie wy­mie­rzył po­li­czek.

– Tak było trze­ba – rzuca po wszyst­kim José.

Drzwi otwie­ra­ją się, a ja nie­po­rad­nie od­ska­ku­ję. Nie te kości, nie te mię­śnie. José pa­trzy na mnie su­ro­wym wzro­kiem. Przez otwar­te drzwi do­strze­gam Fran­ci­sca ner­wo­wo roz­cie­ra­ją­ce­go po­li­czek.

– Chodź­cie, Tar­ra­goń­czy­ku. Po­od­dy­cha­my sobie mo­rzem, póki señorita się nie uspo­koi.

Idę po­słusz­nie za nim. Z dwoj­ga złego wolę prze­by­wać oko w oko ze sta­tecz­nym ol­brzy­mem niż po­pę­dli­wym, rze­ko­mo błę­kit­no­kr­wi­stym ło­trzy­kiem. Sta­je­my na rufie brygu, opie­ra­jąc się ple­ca­mi o fal­szbur­tę. Rzym już tylko ma­ja­czy od­le­gle, a wraz z nim za­prze­pasz­czo­ne na­dzie­je to­wa­rzy­szy na ry­chły po­wrót do domu. Słoń­ce grze­je przy­jem­nie, wiatr schła­dza mi lico kro­pel­ka­mi mor­skiej piany. Przy­my­kam oczy. Zdą­ży­łem już przez te lata za­po­mnieć, jak wspa­nia­łe jest życie.

– Po­wiedz­cie mi, je­śli­ście do tego sko­rzy… cięż­ko wam było w wię­zie­niu? – José pyta pół­szep­tem.

– Aż tak marną przy­szłość sobie pro­ro­ku­je­cie?

– Za po­wrót do Ma­dry­tu z pu­sty­mi rę­ko­ma laury mnie nie cze­ka­ją – od­po­wia­da gorz­ko. – Więc? Od­po­wie­cie?

– Le­piej niż w woj­sku.

– Tak wam do­pie­kła służ­ba? Dziw­ne to, wszak sły­sza­łem o was nie­jed­no, a i czy­ta­łem sporo.

– Takim zaj­mu­ją­cy? Do­praw­dy, je­stem wzru­szo­ny.

– Szla­chec­ki, za­wsze od­da­ny ko­ro­nie ród. Wzo­ro­wa służ­ba w ter­cios, w Ni­der­lan­dach nie­prze­rwa­ne pasmo zwy­cięstw. Śmia­li­śmy się z Fran­ci­skiem, że to sam dia­beł wa­szym losem kie­ro­wał, rzu­ca­jąc tylko na te pola bitwy, gdzie z nie­bios świe­ci­ła Vic­to­ria. Nawet w An­twer­pii że­ście się wsła­wi­li, setkę he­re­ty­ków wła­sną ręką kła­dąc.

Par­skam cicho, bez krzty we­so­ło­ści.

– I cóż to się nagle stało? Skąd ten obłęd, skąd wola prze­ciw ko­ro­nie ob­ró­co­na? I cze­muż to wła­śnie Ni­der­lan­dów na­miest­ni­ka, zna­mie­ni­te­go prze­cie Juana de Au­strię, do­się­gnął wasz gniew?

– Bóg tak chciał.

– Bluź­nisz. – José chmur­nie­je, ogo­rza­ła twarz z ser­decz­nej staje się wil­cza.

Sza­kal nie lęka się wilka.

Ja­gnię­ciem ra­czej je­stem niż dra­pież­cą.

An­twerp­ska dzia­twa chyba by się sprze­ci­wi­ła.

– Widzę, że nie po­gwa­rzy­my. – José macha ręką. – Cie­ka­wym, na ileś sza­lo­ny, na ile przez Boga na­tchnio­ny. Czy też dia­bła, jak twier­dzą nie­któ­rzy.

– Co za róż­ni­ca? Nie wiesz: klę­kać, czy że­gnać się w po­pło­chu? Za­iste, wybór nie­ła­twy.

– Sy­ra­ku­zy… Nie zwo­dzisz nas? – zmie­nia temat, widać moje drwi­ny mu nie w smak.

– Wy­peł­niam wolę Pana.

– Szko­da, żeś kró­lo­wi już nie taki po­słusz­ny.

– Cóż – uśmie­cham się sze­ro­ko – tyś za to wzo­rem od­da­nia. Tkwisz tu ze mną, na tym po­kła­dzie, zlęk­nio­ny, co też spo­tka cię po po­wro­cie do domu. We mnie nie ma stra­chu. Habs­burg przy­biegł z pod­ku­lo­nym ogo­nem, łasił się do mnie jak suka w rui i bła­gał, abym go ze ścież­ki śmier­tel­nej za­wró­cił. Kto dziś jest czyim panem? Kto ma czyj los w gar­ści? – pytam z nie­kła­ma­ną roz­ko­szą. – Dla­te­go wła­śnie duszę i serce od­da­łem Bogu, nie mor­der­cy w ko­ro­nie.

José od­cho­dzi bez słowa. Pil­nuj­cie go, żeby w toń nie sko­czył – roz­ka­zu­je za­ło­dze, sam zaś znika pod po­kła­dem. Ja zo­sta­ję, dziw­nie lekki, i spo­glą­dam pro­sto w słoń­ce, póki mi nie po­ciem­nie­je w oczach.

 

***

Nie wiem, jak długo pły­nie­my. Wię­zień nie zważa na porę dnia, bo w celi za­wsze pa­nu­je mrok. Nic dziw­ne­go, że i teraz pręd­ko za­po­mi­nam słoń­ce, ledwo stra­cę je z oczu. Za­my­ka­ny w ka­ju­cie i z rzad­ka tylko wy­pusz­cza­ny na po­kład, łatwo wra­cam do daw­nych zwy­cza­jów. Mrok, wil­goć, psie żar­cie i nie­do­sta­tek wody. Zu­peł­nie jak w domu.

Jest noc, gdy do­bi­ja­my do brze­gu. Razem z nami na ląd scho­dzi też lwia część za­ło­gi, w tym ka­pi­tan, któ­re­go nie wy­obra­ża­łem sobie dotąd w ode­rwa­niu od brygu.

– Nie pa­trz­cie tak – ob­ru­sza się, strzy­gąc wąsem. – Le­d­wie­śmy do Rzymu do­pły­nę­li, trza było znów ko­twi­cę pod­no­sić. Chłop­cy złak­nie­ni przy­gód, a i mnie chwi­la wy­tchnie­nia nie za­szko­dzi. Sy­ra­ku­zy za­mtu­za­mi stoją. Oka­zja nie do wzgar­dze­nia. – Pusz­cza oko bos­ma­no­wi. – Idzie­cie z nami?

– Z chę­cią, ale może nieco…

– Idzie­my, idzie­my. – Fran­ci­sco wcho­dzi w słowo José, ten zaś pio­ru­nu­je go wzro­kiem. – Pro­wadź­cie, pa­no­wie.

Gdy ma­ry­na­rze nas wy­prze­dza­ją, José chwy­ta Fran­ci­sca za koł­nierz i po­trzą­sa gniew­nie.

– Za­po­mnia­łeś, po co tu je­ste­śmy? Co mamy zna­leźć? Życie ci nie­mi­łe?

– Moje życie toś ty na amen prze­kre­ślił, gdy ka­za­łeś wy­pły­wać z Rzymu. Cóż mi zo­sta­ło, jak nie bawić się, póki ko­ro­na mnie za gar­dło nie chwy­ci? – syczy. – Poza tym gdzie za­się­gać ję­zy­ka, jeśli nie w bur­de­lu?

José daje za wy­gra­ną. 

Myśl o za­mtu­zie po­chła­nia mnie bez resz­ty. Nie pa­mię­tam, kiedy ostat­nio dane mi było oglą­dać nagą ko­bie­tę. Chyba w Ka­dyk­sie, gdy mia­łem dwa­dzie­ścia lat. Lecz i teraz prze­cież mam tyle samo, może pora od­świe­żyć wspo­mnie­nia? Młode ciało mnie nie za­wie­dzie. Nigdy nie za­wio­dło. Na samą myśl tward­nie­ję w za­po­mnia­nych miej­scach. Ale czy mi wolno? Czy nie spla­mię się ko­lej­nym grze­chem? Cu­dzo­ło­ży­łem nie­gdyś, lecz jesz­cze zanim zna­la­złem swego pa­tro­na. Świę­ty Bak­chus po­tę­pi mnie za taki czyn. Ba, i za myśl samą.

Ciało ducha nie kala, Ray­mon­dzie. Ze mną w sercu za­wsze bę­dziesz bez grze­chu. Bierz, czego ci trze­ba, mój złak­nio­ny sza­ka­lu.

Lecz Bóg cu­dzo­ło­żyć broni.

Świę­te­mu bę­dziesz bo­skie przy­ka­za­nia per­swa­do­wać?

Ależ nie śmiem! My­śla­łem tylko, że…

Nie myśl. Skup się na za­da­niu. Mumia tu jest, czuję ją wszyst­ki­mi zmy­sła­mi.

Fran­ci­sco pod­sta­wia mi nogę, nie­mal padam twa­rzą na bruk.

– Nie szepcz. Sza­leń­ca do bur­de­lu nie wpusz­czą – war­czy.

 

***

Spa­cer trwa całe wieki. Idzie­my zwar­tą grupą, na którą krzy­wo pa­trzą straż­ni­cy. Za­ło­ga brygu jest wy­bred­na. Ma­ry­na­rzom, któ­rych zna­łem, zwy­kle za­jed­no było, do ja­kie­go za­mtu­za pójdą, by­le­by nie prze­pła­cić i nie opu­ścić al­ko­wy z try­prem. Ci jed­nak w po­wa­ża­niu mają za­lo­ty ulicz­nych kur­ty­zan. Precz! – krzy­czą. – Idzie­my do Łu­cja­nek!

Zo­sta­wia­my za sobą port, prze­cho­dzi­my mo­stem na wyspę Or­ty­gię. Za­ło­ga wie­dzie nas pew­nie, jakby każdy maj­tek wy­cho­wał się w Sy­ra­ku­zach. Mi­ja­my cia­sne ulicz­ki, prze­ci­na­my Piaz­za Duomo z za­pie­ra­ją­cą dech w pier­siach ka­te­drą. W od­da­li ma­ja­czą for­ty­fi­ka­cje Ca­stel­lo Ma­nia­ce, którą, jak twier­dzi ka­pi­tan, zbu­do­wa­li Hisz­pa­nie. Wzdry­gam się na tę wieść. Nagle przy­po­mi­nam sobie, że prze­cie je­stem w Hisz­pa­nii. Choć da­le­ko stąd do Ma­dry­tu, da­le­ko do Ka­dyk­su i Tar­ra­go­ny, oj­czy­zna wciąż za­ci­ska palce na mej szyi. Nie­uchron­nie zbli­ża­my się do sym­bo­lu jej miaż­dżą­cej po­tę­gi.

 – To na pewno dobry kie­ru­nek? – pyta José.

– Na pewno, ami­gos. Nic się nie bój­cie, by­li­śmy tu nie raz. Kogo jak kogo, ale Łu­cja­nek nikt nie wy­rzu­ci. Ba, nawet fort po­sta­wi­li tak, aby mieć do nich bli­sko! – Ka­pi­tan wy­bu­cha śmie­chem, wtó­ru­ją mu za­ło­gan­ci i Fran­ci­sco.

Wresz­cie, gdy mury fortu nie­mal cał­kiem krad­ną mi widok gwiazd, skrę­ca­my w wą­ziut­ką bocz­ni­cę, prze­my­ka­my gę­sie­go mię­dzy ka­mie­ni­ca­mi, po czym wresz­cie, wy­plu­ci przez cia­sną gar­dziel, sta­je­my przed fa­sa­dą za­mtu­za. Nie wy­glą­da za­chę­ca­ją­co. Pod drzwia­mi leży dwóch je­go­mo­ści, ca­łych w rzy­go­wi­nach. Na scho­dach, śląc pi­ja­nym obo­jęt­ne spoj­rze­nie, stoi bar­czy­sty, krępy Mulat o za­ka­za­nym licu. Przez otwar­te okna za­mtu­za do­cho­dzą roz­pust­ne jęki i krzy­ki. Krew po­czy­na szyb­ciej krą­żyć mi w ży­łach.

Sta­je­my całą zgra­ją przed drzwia­mi, Mulat lu­stru­je nas wzro­kiem. Moje spoj­rze­nie przy­ku­wa ta­bli­ca, ły­ska­ją­ca mie­dzią tuż obok po­dwo­jów bur­de­lu. Pod­cho­dzę bli­żej i czy­tam: Tu, trzy­na­ste­go grud­nia roku Pań­skie­go trzy­sta czter­na­ste­go, wie­zio­no świę­tą Łucję, ska­za­ną za wiarę na grzesz­ną po­słu­gę w za­mtu­zie. Tu, u progu na­sze­go przy­byt­ku, świę­ta Łucja ośle­pi­ła się wła­sny­mi dłoń­mi, by nikt nie ze­chciał ska­lać jej czci. Tu, za­kłu­ta mie­czem, wresz­cie sko­na­ła, otrzy­maw­szy ostat­nie na­masz­cze­nie z rąk przy­pad­ko­we­go chrze­ści­ja­ni­na. Nagle staje przede mną upior­na po­stać nie­wia­sty. Kro­czy ku mnie w sukni uple­cio­nej z kości i za­glą­da mi w duszę pu­sty­mi oczo­do­ła­mi. Przed sobą, na srebr­nej tacy, nie­sie dwie gałki oczne, śle­dzą­ce każdy mój ruch.

– Odejdź, synu. Opuść Sy­ra­ku­zy i wra­caj, skąd przy­by­łeś – mówi mar­twym gło­sem. – Człon­ki ojca w piach wy­rzuć albo ci­śnij w morze, gdzie ich miej­sce. I za­po­mnij. Za­po­mnij. Za­po­mnij.

– Spo­dzie­wa­łem się tu cie­bie, Ne­fty­do – od­po­wia­dam su­ro­wo. – Nie opła­ki­wa­łaś mego tru­chła, nie szu­ka­łaś mych człon­ków, które mor­der­czy Set roz­rzu­cił po świe­cie, a teraz sta­jesz na dro­dze na­sze­mu sy­no­wi?

– Minął czas sądów. Minął czas spra­wie­dli­wo­ści. Po­gódź się z tym. Daj temu pokój.

– Po moim tru­pie.

– Twój trup dawno ostygł i po­padł w nie­pa­mięć. Nikt na cie­bie nie czeka. Nikt nie pra­gnie.

– Odejdź, Ne­fty­do. Star­czy mi sił, by cię zła­mać.

Nie­wia­sta spusz­cza głowę, krew spły­wa na bruk z pu­stych oczo­do­łów. 

– Że­gnaj, mężu. Lecz pa­mię­taj: Póki wła­dam śmier­cią, ty do życia nie wró­cisz.

Ko­bie­ta znika, po chwi­li nie ma już śladu jej prze­dziw­nej obec­no­ści. Znów stoję na­prze­ciw bur­de­lu. Twa­rze za­ło­gan­tów, Fran­ci­sca, José i krę­pe­go Mu­la­ta zwró­co­ne są w moją stro­nę. Za­mtu­zo­wy stróż unosi wy­so­ko prawą, ko­sma­tą brew i pa­trzy py­ta­ją­co na mych ami­gos.

– Były mnich, z za­ko­nu uciekł. Wizje ma, Maria Mag­da­le­na go na­wie­dza. – Za­kło­po­ta­ny Fran­ci­sco pusz­cza do Mu­la­ta oko.

– Pie­nią­dze macie?

– Mamy. – Fran­ci­sco po­trzą­sa miesz­kiem.

Stróż wzdy­cha i wzru­sza ra­mio­na­mi, po czym usuwa się nam z drogi. Wcho­dzi­my do środ­ka, gdzie w mig otula mnie du­szą­ca mgieł­ka per­fum. U progu wita nas okrą­glut­ka ma­tro­na w po­włó­czy­stej cha­bro­wej sukni. Dawno nie wi­dzia­łem kwia­tów. I tego, co tak skrom­nie za­kry­wa de­kolt wy­uz­da­ne­go przy­odziew­ku. Ko­bie­ta o wdzięcz­nym imie­niu Lu­cre­zia pro­wa­dzi nas krę­ty­mi scho­da­mi na górę, gdzie ocze­ku­ją dziew­czę­ta.

Lecz nie mam co my­śleć o za­spo­ko­je­niu chuci. José bez słowa sadza mnie na czer­wo­nej cas­sa­pan­ce w ko­ry­ta­rzu. Jest czer­wo­na, jak ścia­ny, fo­te­le i cięż­kie ko­ta­ry w oknach. José przy­sia­da obok mnie, widać nie­chęt­ny igrasz­kom, i pa­trzy z nie­sma­kiem na Fran­ci­sca, który znika wła­śnie za drzwia­mi jed­nej z kom­na­tek.

De To­le­do za­ba­wia w al­ko­wie dłu­żej niż ma­ry­na­rze, któ­rzy szyb­ko za­ła­twia­ją spra­wy, wcho­dząc nawet po dwóch naraz, by co ry­chlej za­spo­ko­ić żądze. Mnie zo­sta­je gapić się w za­mknię­te drzwi i ma­rzyć, że oto cze­kam na swą kolej, a gdy ta nad­cho­dzi, wkra­czam dum­nym kro­kiem do środ­ka i od­da­ję się słod­kiej roz­pu­ście. Wnet jed­nak fan­ta­sma­go­rie te prze­ci­na wspo­mnie­nie śle­pej nie­wia­sty i jej roz­mo­wy… ze mną? Ze świę­tym? Nic nie po­ją­łem z tam­tej dys­pu­ty, a mój pa­tron mil­czy, nie­sko­ry do zwie­rzeń. Kim była nie­wia­sta imie­niem Ne­fty­da? Kim jest Set i kogo zabił?

– Pani Lu­cre­zio – za­ga­ja ostroż­nie José – czy odkąd sięga pani pa­mię­cią, morze wy­rzu­ci­ło na sy­ra­kus­ki brzeg wrak ja­kie­goś okrę­tu? Je­ste­śmy ba­da­cza­mi z Bre­scii i po­szu­ku­je­my pew­nej we­nec­kiej fre­ga­ty.

– I szu­ka­cie jej pod moim da­chem? – Ko­bie­ta uśmie­cha się sze­ro­ko, jak żaba. – Cóż, wiele pięk­nych fre­gat u mnie. Pod peł­ny­mi ża­gla­mi. – Chi­cho­cze.

– Ad rem, miła pani. Pro­szę.

Lu­cre­zia po­waż­nie­je.

– Wy­glą­dam wam na wiel­bi­ciel­kę wra­ków? Co jesz­cze? Może na zwie­dza­nie ruin was za­brać?

– Wy­bacz, pani, nie chcia­łem…

Drzwi jed­nej z kom­nat otwie­ra­ją się z hu­kiem.

– I żebym cię tu wię­cej nie wi­dzia­ła, podła świ­nio! – wrzesz­czy kur­ty­za­na, wy­py­cha­jąc na ko­ry­tarz na­gie­go mło­dzień­ca o buj­nej, kru­czej czu­pry­nie.

Lu­cre­zia czer­wie­nie­je na twa­rzy i dziar­skim kro­kiem rusza w stro­nę wy­rzu­co­ne­go.

– Ależ Ame­lio naj­droż­sza! – Mło­dzian do­bi­ja się do drzwi i szar­pie klam­kę. – Mó­wi­łem, że do­pła­cę za tę igrasz­kę! Mam pie­nią­dze, mam ob­ra­zy! Dał­bym ci, czego tylko chcesz! Nieba bym ci przy­chy­lił!

– Wy­no­cha, Min­ni­ti – syczy ma­tro­na. – Zno­wuś ją wbrew woli przy­du­szał, hę?! – Po­py­cha mło­dzień­ca na ścia­nę.

– Zo­staw mnie, ty Me­du­zo! Wiesz, kim je­stem?! Wiesz, kogo znam? Sam Ca­ra­vag­gio błaga mnie o po­zo­wa­nie! Za jedno jego dzie­ło, a wierz mi, w domu mam ich kilka, ku­pił­bym cały ten za­wszo­ny przy­by­tek! Jak mi Bóg miły, ka­zał­bym wam moje soki z pod­ło­gi zli­zy­wać! – wrzesz­czy, nie dba­jąc nawet o za­sło­nię­cie ster­czą­cej mę­sko­ści.

José wy­ry­wa na­przód i do­ska­ku­je do mło­de­go bluź­nier­cy. Chwy­ta go za czar­ną grzy­wę i cią­gnie w dół, gdzie aniel­ska twa­rzycz­ka spo­ty­ka twar­de jak głaz ko­la­no. Mło­dzian za­ta­cza się chwiej­nie, krew try­ska z roz­bi­te­go nosa. José idzie za cio­sem. Kro­gul­czym uści­skiem wpija grube pa­lu­chy w kark Min­ni­tie­go, przy­gi­na go do ziemi i pro­wa­dzi przed sobą jak skam­lą­ce­go kun­dla.

– Ka­pi­ta­nie, wy­cią­gnij­cie mego com­pa­dre z pierw­szej kom­na­ty, jeśli łaska – po­le­ca srogo. – Pa­no­wie ma­ry­na­rze… – zwra­ca się do resz­ty za­ło­gi, zna­czą­co spo­glą­da­jąc na mnie.

Mają mnie pil­no­wać. Ci z za­ło­gan­tów, któ­rzy za­ła­twi­li już, co było do za­ła­twie­nia, układ­nie po­ta­ku­ją. Tym­cza­sem José spro­wa­dza Min­ni­tie­go po scho­dach, roz­trą­ca­jąc przy tym stale na­pły­wa­ją­cych do za­mtu­za klien­tów. Nawet Mulat, który wszedł na pół­pię­tro zwa­bio­ny krzy­kiem, nie staje mu na prze­szko­dzie.

– Bierz­cie, za­nie­ście mu to, by z gołym zadem po mie­ście nie bie­gał! – krzy­czy kur­ty­za­na i ciska w moją stro­nę tur­ku­so­wy­mi plu­dra­mi. Ciżem jed­nak ani ko­szu­li nie zwra­ca.

Nikt nie jest skory do uprzej­mo­ści, pod­no­szę więc odzie­nie i zbie­gam na dół, nie­za­trzy­my­wa­ny przez ni­ko­go. Wy­szedł­szy z przy­byt­ku, pa­trzę w lewo i prawo, lecz ni­g­dzie nie do­strze­gam José. Ob­cho­dzę róg ka­mie­ni­cy i dę­bie­ję. Min­ni­ti klę­czy na bruku i łka, pa­trząc pro­sto w lufę pi­sto­le­tu.

– Prze­proś, bluź­nier­co! – grzmi José. – Prze­proś albo żyw­cem za­cią­gnę cię do Ma­nia­ce! Ponoć pięk­ne tam mają lochy, In­kwi­zy­cja sobie chwa­li.

– Panie, wy­bacz­cie! Ja nie… nie my­śla­łem… nie my­śla­łem, co mówię. Prze­pra­szam! – krzy­czy Min­ni­ti.

– Boga prze­proś, nie mnie.

Mło­dzian wzno­si oczy ku niebu i skła­da dło­nie jak do mo­dli­twy.

– Wy­bacz mi, Boże, bo zgrze­szy­łem! Wy­bacz!

Taki młody, a cuch­nie śmier­cią. Starą, za­tę­chłą śmier­cią. Cuch­nie Ne­fty­dą.

Kim jest ta upior­na nie­wia­sta? Czemu zwie­cie mnie synem? I co, u licha, ma do tego ten za­pi­ja­czo­ny szcze­niak?!

Nie pora na to. Nie pora. 

Po co by­li­śmy w Rzy­mie, sko­roś wie­dział, że re­li­kwia tkwi tutaj?

Spra­wiasz mi przy­krość, nie­wier­ny To­ma­szu. Czy cię kie­dyś za­wio­dłem?

Nigdy.

Więc za­py­taj chłop­ca o mumię.

Ale…

Pytaj!

Pod­cho­dzę, ci­skam plu­dra­mi w twarz Min­ni­tie­go i na­chy­lam się ku niemu.

– Fre­ga­ta San Tri­fo­ne di Cat­ta­ro. Gadaj, co wiesz.

Mło­dzian pa­trzy na mnie bez zro­zu­mie­nia. Wy­mie­rzam mu siar­czy­sty po­li­czek. Czuję, jak budzi się we mnie dawne zwie­rzę.

– Fre­ga­ta San Tri­fo­ne di Cat­ta­ro z re­li­kwią na po­kła­dzie. Za­to­nę­ła pod Le­pan­to, morze od­da­ło wrak. Tutaj, w Sy­ra­ku­zach. Wi­dzia­łeś go? Wi­dzia­łeś re­li­kwię? – pytam zim­nym tonem in­kwi­zy­to­ra.

Min­ni­ti błą­dzi wzro­kiem po mej twa­rzy. Chwy­tam go za szczę­kę i ści­skam aż do bia­ło­ści pal­ców.

– Nie za­bie­rze­my cię do Hisz­pa­nów. Za­bie­rze­my cię na dno morza, sy­necz­ku.

– Znam… znam jed­ne­go ma­la­rza – szep­ce. – Ar­ty­sta marny, ale bo­ga­ty z domu, to i stać go na mrzon­ki o wiel­kiej ka­rie­rze. Bre­dził coś o wraku, o trum­nie zdob­nej w szla­chet­ne ka­mie­nie i oku­tej zło­tem. Ponoć ją ma­lo­wał, a trup śpią­cy we­wnątrz był mu mo­de­lem.

Pa­trzy­my na sie­bie z José.

– Imię i na­zwi­sko – rzuca, jakby przy­po­mniał sobie swą rolę.

– Ra­nuc­cio To­mas­so­ni. Ale jest tu prze­jaz­dem, mu­si­cie się spie­szyć, jeśli chce­cie go do­stać.

– Gdzie się za­trzy­mał?

– Nie wiem.

Moc­niej za­ci­skam palce.

– Przy­się­gam! To żaden mój amico, żaden kom­pan! – krzy­czy roz­pacz­li­wie. – Raz go spo­tka­łem. Dumał przy źró­dle z gą­sio­rem wina i łasił się do prze­chod­niów, by z nim wy­pi­li. A że mięk­kie mam serce, przy­sia­dłem.

Pusz­czam go i ści­skam dłoń w pięść. Stare palce trzesz­czą, strze­la­ją stawy. Od­wy­kły.

– Bę­dzie tam? – in­da­gu­je José.

– Nie­wy­klu­czo­ne. Źró­dło daje mu in­spi­ra­cję.

– Jakie źró­dło?

– Are­tu­zy, rzecz jasna – wtrą­ca Fran­ci­sco, który stoi opar­ty o mur za­mtu­za i uśmie­cha się do nas szy­der­czo. – Cóż to, mitów że­ście nigdy nie czy­ta­li?

Pod­cho­dzi ku nam i od­py­cha mnie jak pa­choł­ka. Po­chy­la się nad Min­ni­tim, który nie zdą­żył jesz­cze do­brze uspo­ko­ić ner­wów.

– Spraw­dzi­my te re­we­la­cje. Póki co, radzę nie opusz­czać mia­sta. Wo­lał­bym nie brać od­we­tu na twych ro­dzi­cach ani świe­żo upie­czo­nej mał­żon­ce. Ech, co ja plotę. Pew­nie, że bym wolał. – Ob­ra­ca się na pię­cie i od­cho­dzi, ge­stem każąc nam iść jego śla­dem.

Naj­wy­raź­niej i on nie pierw­szy raz jest w Sy­ra­ku­zach.

 

***

– Za­praw­dę, aż dziw bie­rze, że żaden z was nie sły­szał o Źró­dle Are­tu­zy. Zdraj­cę to jesz­cze ro­zu­miem, in­ny­mi spra­wa­mi sobie głowę za­przą­tał. Na przy­kład… zdra­dza­niem Hisz­pa­nii – kpi Fran­ci­sco. – Ale ty, José? Toć to ele­men­tarz.

– Miło, że masz choć jedną rzecz, która wy­wyż­sza cię ponad mnie. Przy­kro było pa­trzeć, jak cier­pisz, nie mogąc mi w ni­czym do­rów­nać – od­ci­na się José po­nu­ro.

De To­le­do milk­nie, przy­spie­sza kroku. Może po to, byśmy nie do­strze­gli, jak spą­so­wiał na twa­rzy.

– Skąd wie­dzia­łeś, że ten Min­ni­ti ma tu żonę? – José, w prze­ci­wień­stwie do Fran­ci­sca, nie chowa urazy.

– Dziw­ki coś o tym la­bie­dzi­ły, a że do ucha wpa­dło, to wy­ko­rzy­sta­łem – od­bur­ku­je de To­le­do, wzru­sza­jąc ra­mio­na­mi.

Mija nie wię­cej jak kwa­drans, gdy z la­bi­ryn­tu ka­mie­ni­czek wy­cho­dzi­my na otwar­tą prze­strzeń, gdzie sre­brzy się tafla akwe­nu, tylko murem od­gro­dzo­ne­go od prze­stwo­ru morza szu­mią­ce­go tuż za ścia­ną. Źró­dło Are­tu­zy ob­fi­cie po­ra­sta oso­bli­wa, nie­zna­na mi zu­peł­nie ro­śli­na, krzew zło­żo­ny z setek zie­lo­nych głó­wek przy­wo­dzą­cych na myśl lwie grzy­wy.

 – Cóż to, u licha? – pytam sam sie­bie.

– Pa­pi­rus – stwier­dza pew­nie Fran­ci­sco, kie­ru­jąc słowa nie do mnie, lecz do José, któ­re­go zu­peł­nie nic ro­śli­ny te nie ob­cho­dzą. – Je­dy­ny w Eu­ro­pie. Ponoć. Krzty­na Egip­tu na hisz­pań­skiej ziemi.

– Egipt jest, lecz To­mas­so­nie­go brak – José kop­nia­kiem strą­ca pusty gą­sior w wodę.

– Uwa­żaj! Rzecz wrzu­co­na w toń Źró­dła wy­pły­wa ponoć w Gre­cji, u brze­gów Al­pheu­su – mówi ze śmie­chem Fran­ci­sco. – Może by we­pchnąć tam na­sze­go więź­nia? Naj­le­piej z ko­twi­cą przywią­za­ną do stóp…

– Trze­ba wró­cić do Min­ni­tie­go, nie bę­dzie­my tu sie­dzieć po próż­ni­cy. Nagle się nam ma­la­rzy­na nie ob­ja­wi – stwier­dza José po chwi­li na­my­słu.

– Min­ni­tie­go mamy w gar­ści. Po­sła­łem za nim jed­ne­go majt­ka.

– Mą­drze.

– A jakże. – Fran­ci­sco uśmie­cha się drwią­co.

– Więc cze­ka­my? – pytam.

– Cze­ka­my. A nuż To­mas­so­ni przyj­dzie. Weź­mie­my go na spyt­ki i, za­leż­nie od ich wy­ni­ku, pój­dzie­my po Min­ni­tie­go albo wró­ci­my z re­li­kwią na bryg – or­dy­nu­je José.

Nikt się nie sprze­ci­wia.

 

***

Moi to­wa­rzy­sze krążą wokół Źró­dła nie wiem którą już go­dzi­nę. Mnie zo­sta­wi­li na brze­gu Źró­dła, tuż przy murze. Mają na mnie oko, widać po­ro­zu­mie­li się co do in­cy­den­tu, gdy swo­bod­nie i z gra­cją wy­bie­głem z za­mtu­za. Mo­głem wtedy dać nogę. Dla­cze­go tego nie uczy­ni­łem? Coraz czę­ściej łypię okiem w ciem­ną toń Źró­dła, mierz­wiąc pal­ca­mi jej spo­koj­ną taflę. A gdy­bym tak wsko­czył? Czy wy­ło­nię się w Gre­cji? Wolny?

Je­steś wolny.

Nie. Je­stem kun­dlem na po­stron­ku. Może to je­dy­na szan­sa? Może zaraz we­pchną mnie w kaj­da­nach na bryg i po­że­glu­je­my z po­wro­tem do Hisz­pa­nii? Nie chcę… nie wrócę do celi!

Nie wró­cisz, Ray­mon­dzie. Nie wró­cisz.

Skąd mogę wie­dzieć? Wo­dzisz mnie za nos, nie uchy­la­jąc rąbka ta­jem­ni­cy. Za­czy­nam my­śleć, że sprzy­jasz mym opraw­com, świę­ty Bak­chu­sie. Bo nic nie robię, li tylko wy­peł­niam roz­ka­zy króla.

Nie, sza­ka­lu, wy­peł­niasz wy­łącz­nie moje. Za­ufaj mi, wkrót­ce osta­tecz­nie wy­zwo­lisz się z oków.

Byłem wolny, nim za­czą­łeś do mnie prze­ma­wiać. To za twym po­le­ce­niem zag… za­mor­do­wa­łem Juana de Au­strię. Dla two­jej re­li­kwii.

Nie każdy mord jest grze­chem. Tym jed­nym za­bój­stwem zma­za­łeś z sie­bie tyle nie­go­dzi­wo­ści, że nie zdo­łał­byś zli­czyć.

Bóg tak nie dzia­ła… Bóg jest mi­ło­sier­ny!

Egip­cja­nie mo­gli­by się nie zgo­dzić.

Ale…

Milcz! Nie tobie pod­wa­żać me świę­te słowo! Skup uwagę, po­stę­puj mą­drze. Ko­niec jest bli­ski.

Z ulicz­ki na­prze­ciw Źró­dła chwiej­nym kro­kiem wy­ła­nia się kę­dzie­rza­wy ru­dzie­lec. Czka gło­śno, co rusz prze­chy­la­jąc skrom­ny gą­sio­rek. Odzia­ny jest do­stat­nio, w jakiś du­blet, o ile mnie oczy nie mylą. To musi być Ra­nuc­cio To­mas­so­ni.

Fran­ci­sco ni­czym duch za­kra­da się za jego plecy i od­pro­wa­dza nie­świa­do­me­go aż do brze­gu Źró­dła. Tym­cza­sem José nad­cho­dzi od flan­ki, wy­ła­nia się z cie­nia i staje oko w oko z pi­ja­nym. Ten ka­mie­nie­je, ni­czym żona Lota, i pa­trzy tępo na ro­słe­go męża. Fran­ci­sco przy­wie­ra do grzbie­tu ofia­ry, za­pew­ne gro­żąc szty­le­tem jej kisz­kom.

– Pa­no­wie, je­stem goły. Ani jed­nej mo­net­ki przy mnie nie znaj­dzie­cie. Mo­że­cie spraw­dzić, jeśli z was nie­do­wiar­ki – za­pew­nia beł­ko­tli­wie ru­dzie­lec, ko­ły­sząc się jak stara łajba pod­czas sztor­mu.

– Wy­glą­dam ci na ra­bu­sia? – Fran­ci­sco pod­ty­ka męż­czyź­nie pod nos pięść, gdzie ru­bi­nem łyska ro­do­wy pier­ścień.

– Cze­góż więc chce­cie? W jaką ka­ba­łę wpę­dził mnie znów Min­ni­ti?

– Ach, więc tra­fi­li­śmy… – stwier­dza z ulgą José i czę­stu­je Tom­ma­so­nie­go kop­nia­kiem.

Ko­la­no ugina się pod ma­la­rzem, który pada na bok. José kuca przy nim i unosi mu głowę za rude loki.

– Fre­ga­ta San Tri­fo­ne di Cat­ta­ro. Śpie­waj.

– Wie­dzia­łem! Wie­dzia­łem, że bę­dzie z tego awan­tu­ra! Mó­wi­łem: Oddaj re­li­kwię do ka­te­dry, oni będą wie­dzieć, co czy­nić. Może nawet do­sta­niesz na­gro­dę. A on nic! Że ma­lo­wać trupa bę­dzie, mówi. Że mu się udał zna­ko­mi­cie, że na tle zbu­twia­łych desek wy­glą­dać bę­dzie jak u Ca­ra­vag­gia!

– Kto, na Boga? Kto tak mówił? – in­da­gu­je Fran­ci­sco.

– Min­ni­ti, a któż­by inny? Ten ba­wi­da­mek, ta mo­czy­mor­da ohyd­na! Niech no ja go dorwę! – krzy­czy, sia­da­jąc na bruku, José zdą­żył go bo­wiem pu­ścić.

– Więc to nie wy zna­leź­li­ście wrak? Nie wy ma­lu­je­cie go, by pchnąć na­przód swą marną ka­rie­rę?

– „Marną ka­rie­rę”?! – pry­cha Tom­ma­so­ni.

– Ta­kich słów użył Min­ni­ti.

– Wi­dzie­li go! Marną ka­rie­rę! Za­po­zo­wał parę razy wiel­kie­mu mi­strzo­wi i mu się w gło­wie po­mie­sza­ło! Wiel­ki Boże, Min­ni­ti: ma­larz wszech cza­sów! – Śmie­je się opę­tań­czo z prze­rwa­mi na czkaw­kę.

– Gdzie go znaj­dzie­my?

– Sko­ro­ście go o re­li­kwię in­da­go­wa­li, to pew­nie po­gnał do Ucha Dio­ni­zju­sza, by ją stam­tąd za­brać.

– Ucha Dio­ni­zju­sza? – Fran­ci­sco marsz­czy brew.

– Ponoć Ca­ra­vag­gio zwie tak tu­tej­szy ka­mie­nio­łom. Chwy­tli­we, przy­zna­cie.

– Nie­zbyt. – José wzru­sza ra­mio­na­mi. – Gdzie to Ucho?

– Straż idzie – szep­cze Fran­ci­sco. – Pu­ść­my go. Ja wiem, gdzie to. Byłem już raz w Sy­ra­ku­zach. Po­zwie­dzać.

– Może na­wiać…

Fran­ci­sco pa­trzy to na José, to na pi­ja­ne­go jak bela ma­la­rza. Jasne jest, że Tom­ma­so­ni ni­g­dzie się stąd nie ruszy.

– Pa­no­wie! – woła za nami, gdy w po­śpie­chu od­da­la­my się od Źró­dła. – Nie po­kie­re­szuj­cie go zbyt­nio! Zo­staw­cie coś dla mnie!

Spo­glą­dam przez ramię na kilka ciem­nych po­sta­ci, które Fran­ci­sco wziął za straż­ni­ków. Coś mi mówi, że się po­my­lił.

 

***

Ucho Dio­ni­zju­sza. Eso­wa­ty kształt w isto­cie przy­po­mi­na ludz­ką mał­żo­wi­nę, nie czyni to jed­nak wej­ścia do ja­ski­ni mniej upior­nym. Prze­ciw­nie. Jęki, szme­ry i szep­ty, które do­bie­ga­ją z jej głębi, sku­tecz­nie od­wo­dzą mnie od za­nu­rze­nia się w trze­wia daw­ne­go ka­mie­nio­ło­mu. I wię­zie­nia, jak oznaj­mił Fran­ci­sco, su­ge­ru­jąc, że to miej­sce dla mnie.

Wkra­cza­my w mrok. Fran­ci­sco idzie pierw­szy, trzy­ma w ręku po­chod­nię. Wy­so­kie, nagie ścia­ny ja­ski­ni na­pa­wa­ją mnie lę­kiem. Takie ogrom­ne, takie zimne… Myśl, że mogą się za­wa­lić, nie daje mi spo­ko­ju. Znio­słem dwie de­ka­dy wię­zie­nia, lecz śmier­ci gło­do­wej w za­wa­lo­nej pie­cza­rze nie po­tra­fię sobie wy­obra­zić.

Za­głę­bia­my się bar­dziej i bar­dziej, skrę­ca­my w czar­ne jak noc od­no­gi ka­mie­nio­ło­mu. Wciąż to­wa­rzy­szą nam szep­ty. Są coraz gło­śniej­sze i wy­raź­niej­sze, lecz nadal umyka mi ich sens. Groza ja­ski­ni od­bie­ra swo­bo­dę myśli.

Po­spiesz się, sza­ka­lu. Je­ste­śmy tak bli­sko. Tak… bli­sko…

– O świę­ty, jak do­brze cię mieć. – Szept nagle brzmi zu­peł­nie zro­zu­mia­le. – Jak do­brze mieć pa­tro­na przy sobie. Mó­wi­li, że bluź­nię, że Boga ob­ra­żam. Dasz wiarę? Głup­cy… Głup­cy, dali się zwieść jak dzie­ci. Mnie bluź­nier­stwo za­rzu­cać… Mnie, który z za­chłan­nych od­mę­tów na brzeg wy­ło­wił świę­te­go…

Pa­trzy­my na sie­bie zna­czą­co, każdy z nas roz­po­zna­je głos Min­ni­tie­go. Brzmi ina­czej, bar­dziej zło­wro­go, bar­dziej sza­leń­czo. Lecz to nadal Min­ni­ti. Chło­pak, któ­re­go mie­li­śmy w gar­ści. Moi ami­gos do­by­wa­ją broni. Mnie po­zo­sta­je za­ci­snąć dło­nie w pię­ści. Przy­warł­szy grzbie­ta­mi do ścia­ny ja­ski­ni, ru­sza­my na­przód, wie­dze­ni mam­ro­ta­niem Min­ni­tie­go i od­gło­sem szu­ra­nia. Za za­ło­mem wy­raź­niej do­strze­gam dzi­kie pląsy ogni­ska od­bi­te na gład­kiej skale. Szu­ra­nie jest coraz bli­żej.

– Za­bio­rę cię do Rzymu, do Ca­ra­vag­gia. Tam będą wa­run­ki do ma­lo­wa­nia. Nie to, co tu. Jak nie ro­dzi­na, to żona głowę za­wra­ca. Żadne dzie­ło w Sy­ra­ku­zach nie po­wsta­nie! Tak… Świę­ta Łucja czu­wa­ła, do­pro­wa­dzi­ła mnie do cie­bie, ochro­ni­ła przed zbój­ca­mi. Lecz Rzymu nie sięga jej wła­dza. Tam ty mnie oto­czysz opie­ką.

José wy­ska­ku­je zza ścia­ny, by za­gro­dzić Min­ni­tie­mu drogę, lecz po­ty­ka się o coś le­żą­ce­go w przej­ściu. Szty­let grze­cho­cze na ka­mie­niach, przy­dy­ba­ny Min­ni­ti bie­rze nogi za pas. Fran­ci­sco pusz­cza się za nim w po­ścig, za­bie­ra­jąc z sobą je­dy­ną po­chod­nię.

José po chwi­li wsta­je, otrze­pu­je ubra­nie i znika w ko­mo­rze, z któ­rej dra­pa­ka dał Min­ni­ti. Po chwi­li wraca z od­pa­lo­ną od ogni­ska ża­gwią i oświe­tla zwło­ki. Po­zna­ję zna­jo­me­go majt­ka. Z jego szyi wciąż sączy się krew.

– Chodź. Po­wiesz mi, czy gra warta była świecz­ki. – José po­py­cha mnie lekko w stro­nę ko­mo­ry.

Jeden rzut oka wy­star­cza, bym znał od­po­wiedź. Mumia spo­czy­wa w pięk­nej, rzeź­bio­nej na kształt czło­wie­ka trum­nie, która aż razi mno­go­ścią klej­no­tów i szla­chet­nych krusz­ców. Spod od­chy­lo­ne­go wieka wy­zie­ra spo­wi­te w ban­da­że ciało o oso­bli­wej zie­lo­nej bar­wie. Twarz i dło­nie są od­sło­nię­te, nie znać na nich upły­wu czasu. Gdy­bym nie wie­dział, że pa­trzę na trupa sprzed wie­ków, i gdyby nie to, że licu bra­ku­je oka, ucha i warg, po­my­ślał­bym, że oto pa­trzę na człe­ka zmar­łe­go nie dalej jak wczo­raj. Lecz czy to na­praw­dę świę­ty Try­fon z Kamp­sa­dy? Wi­dzia­łem ry­ci­ny, znam jego atry­bu­ty. Tym­cza­sem mumia na głowę we­tknię­tą ma eg­zo­tycz­ną ko­ro­nę, przy­wo­dzą­cą na myśl oka­za­ły dzban, zaś w zie­lo­nych dło­niach ści­ska od­po­wied­nio bicz i coś na kształt berła. Nijak nie po­kry­wa się to z ob­ra­zem świę­te­go, jaki za­pa­mię­ta­łem.

– To… nie on? – pyta ostroż­nie José.

To ja, mój sza­ka­lu. Wy­nieś mnie stąd, byle ry­chło.

Ty? Nie poj­mu­ję. Szu­ka­li­śmy świę­te­go Try­fo­na z Kamp­sa­dy, nie świę­te­go Bak­chu­sa!

Zro­zu­miesz. W swoim cza­sie poj­miesz wszyst­ko. A teraz zasuń wieko i za­bierz mnie stąd.

– To on. – Kiwam głową nie­pew­nie.

– Pew­nyś?

– Tak. Za­bierz­my go stąd.

Razem dźwi­ga­my cięż­kie wieko i na­kry­wa­my nim mumię. Od­naj­du­je­my złote uchwy­ty i pod­no­si­my trum­nę, dy­sząc i sa­piąc już po paru kro­kach. Do­praw­dy cie­kaw je­stem, jak Min­ni­ti chciał w po­je­dyn­kę prze­nieść re­li­kwię.

Palce mi mdle­ją, gdy wy­cho­dzi­my na po­wierzch­nię. Ucho Dio­ni­zju­sza długo jesz­cze roz­brzmie­wa echem na­szych kro­ków. Kła­dzie­my trum­nę na ziemi. Jak okiem się­gnąć, ni­g­dzie nie widać Fran­ci­sca ani Min­ni­tie­go. Przy­sia­dam na wieku.

– Co teraz? Cze­ka­my? Idzie­my dalej?

Idź, choć­byś miał cią­gnąć sam. Idź!

Z wieka strą­ca mnie na zie­mię wizja. Ko­bie­ta o wy­łu­pio­nych oczach idzie w moją stro­nę. Ko­ścia­na suk­nia grze­cho­cze, wy­ło­żo­ne na srebr­nej tacy gałki szklą się od łez. Ne­fty­da ma zbo­la­łą twarz, jej blade wargi drżą, gdy prze­ma­wia:

– Ostrze­ga­łam, mój synu. Czas Ozy­ry­sa prze­mi­nął, jako i czas Anu­bi­sa. Tylko ja trwam wciąż, al­bo­wiem śmierć jest wiecz­na. Spra­wie­dli­wość po­krył kurz i niech tak po­zo­sta­nie.

– Ale ja chcę spra­wie­dli­wo­ści! Do­ma­gam się jej, sły­szysz?! Nie łaknę śmier­ci, nie teraz, nie dziś! Mam całe życie przed sobą!

– Za sobą, mój synu. Mi­nę­ły twoje naj­lep­sze lata. Nie wrócą już, choć­byś krzy­czał i pła­kał.

 – Kła­miesz! Spójrz, je­stem wolny jak ptak! Wszyst­ko mogę, nic mnie już nie pęta! Zrzu­ci­łem łań­cu­chy!

– Synu… – Ne­fty­da pod­cho­dzi ku mnie, z czu­ło­ścią gła­dzi mój po­li­czek. – Roz­ku­ją cię z kaj­dan, do­pie­ro gdy od­dasz ducha. – Za­no­si się gło­śnym szlo­chem, który przy­po­mi­na mi płacz matki na wieść, że wstą­pi­łem do ter­cios.

– Precz! Precz, precz, precz! – wrzesz­czę, a Ne­fty­da znika. 

Mocne szarp­nię­cie przy­wra­ca mi zmy­sły.

– Wsta­waj, mamy to­wa­rzy­stwo – war­czy José.

Pod­no­szę się z ziemi i pa­trzę na­przód. Ścież­ką zmie­rza ku nam czte­rech je­go­mo­ści. Głowę daję, że tych sa­mych, któ­rych wi­dzia­łem przy Źró­dle Are­tu­zy. Do­strze­gam w ich dło­niach kor­de­la­sy, jeden dzier­ży ar­ke­buz. Białe pióra w ich ka­pe­lu­szach kładą się na wie­trze.

José staje w roz­kro­ku, obie dło­nie ma za­ję­te orę­żem. Z po­ża­ło­wa­niem pa­trzę na róż­ni­cę sił. Gdzież szty­le­ci­ko­wi mie­rzyć się z klin­ga­mi na­chodź­ców? Gdzież pi­sto­le­ci­ko­wi do ar­ke­bu­za? Wiem, że nas za­sie­ką. Za­sieką i na­fa­sze­ru­ją ku­la­mi.

– Masz jesz­cze jakąś broń? Choć­by ka­wa­lą­tek stali…

José pa­trzy na mnie spod zmarsz­czo­nych brwi, roz­wa­ża coś w my­ślach.

– Ręka już nie ta, ale swoje w ter­cios od­słu­ży­łem.

Sięga do cho­le­wy i rzuca mi drugi szty­let o ostrzu jesz­cze krót­szym niż to, które sam dzier­ży. Wy­ka­łacz­ka. Na Boga, zginę z wy­ka­łacz­ką w ręce!

Oręż­ni pa­no­wie stają przed nami. Z mar­szu po­zna­ję hisz­pań­skie gęby, nie muszą się nawet przed­sta­wiać.

– Opuść­cie to że­la­stwo, señores – po­le­ca jeden z nich, pew­nie przy­wód­ca. – Szko­da prze­le­wać dobrą, hisz­pań­ską krew. Bo i o co? O za­su­szo­ne tru­chło?

– Kim je­ste­ście? – pyta José przez za­ci­śnię­te zęby. – I od kogo?

Męż­czy­zna kręci cien­kie­go wą­si­ka, uśmiech nie scho­dzi mu z twa­rzy. Je­ste­śmy dlań, widać, wspa­nia­łą roz­ryw­ką.

– Od kogoś, kogo ży­cze­niem jest, aby świę­ty Try­fon nie opu­ścił Sy­ra­kuz. A już na pewno, aby nie do­tarł do el Esco­rial.

– Chce­cie śmier­ci wła­sne­go króla?! Tego, który po­wiódł nas w złotą erę roz­kwi­tu? Czy­ście ro­zu­my po­stra­da­li?!

– Umrze król, na­ma­ści­my no­we­go. Syn prze­ro­śnie ojca. Jak to się mawia? Do trzech razy sztu­ka?

– Filip III to jesz­cze smar­kacz. Na­praw­dę wi­dzisz w nim wład­cę? Ja do­strze­gam ry­chły upa­dek.

– Nie musi wła­dać sam, praw­da? – Męż­czy­zna uśmie­cha się jesz­cze sze­rzej, choć nie są­dzi­łem, że to moż­li­we. – Do­rad­cy by­wa­ją nie­za­stą­pie­ni…

Nagle José wy­bu­cha śmie­chem, czym wpra­wia w osłu­pie­nie za­rów­no mnie, jak i in­tru­zów.

– Najął was mar­kiz? Wiel­ki Fran­ci­sco Goméz de San­do­val y Rojas łudzi się, że po śmier­ci króla za­gar­nie Hisz­pa­nię w swe chci­we łap­ska? Mój Boże, toż to kro­to­chwi­la de­ka­dy! – par­ska.

– Zga­dłeś – przy­zna­je tam­ten, po czym zdra­dziec­ko unosi kor­de­las.

José od­ska­ku­je, ja też cofam się o dwa kroki. Ar­ke­bu­zer od­pa­la lont broni. Zaraz gruch­nie z niej w któ­re­goś z nas. Do­ska­ku­je ku mnie mło­dzian z kor­de­la­sem. Macha nim, jakby się od much opę­dzał. Widzę nie­wpra­wio­ne ramię, sztyw­ny nad­gar­stek, po­sta­wę, za którą oj­ciec wy­gar­bo­wał­by mi skórę. Szcze­niak my­ślał pew­nie, że ze star­cem pój­dzie mu łatwo. Teraz nie myśli już nic, ze szty­le­tem po rę­ko­jeść wbi­tym w oko. Ar­ke­buz wy­pa­la, lecz chy­bia mnie o dobry ło­kieć. Wy­zby­łem się szty­le­tu, znów zo­sta­ją mi pię­ści, a drugi mąż z kor­de­la­sem na­cie­ra, zo­sta­wiw­szy do­wód­cę na pa­stwę José. Mój amigo wal­czy jak lew. Na zmia­nę łupie ad­wer­sa­rza szty­le­tem i kolbą pi­sto­le­tu, unika pchnięć, nur­ku­je pod cio­sa­mi kor­de­la­sa. Nie byle rę­baj­łę wy­słał ze mną król.

Do­się­ga mnie wro­gie ostrze, prze­ci­na len ko­szu­li i sza­ra­wą skórę. Płyt­ka ranka, a pie­cze jak dia­bli. Lecz nie czas uty­ski­wać. Czas na gib­kość mło­dzień­ca, któ­rym prze­cież je­stem. Uni­kam po­rząd­ne­go pchnię­cia. Wiem już, że usi­łu­je mnie po­rą­bać za­wo­ła­ny fech­mistrz. Ar­ke­bu­zer re­zy­gnu­je z ognia, zmie­nia chwyt i flan­ku­je José. Rzad­ko widzę, co się z nim dzie­je, mam swoje zmar­twie­nia. Je­stem coraz słab­szy, coraz roz­pacz­liw­szy w usko­kach i uni­kach. Wróg ma złe spoj­rze­nie, ob­na­ża zęby jak wście­kły pies. Chce mordu. I chyba nie trze­ba by mu zań pła­cić.

Wy­zy­sku­ję amok prze­ciw­ni­ka, kop­nia­kiem oba­lam go na ko­la­na i czmy­cham. Bie­gnę w stro­nę mia­sta, gdzie straż­ni­cy, świad­ko­wie i la­bi­rynt uli­czek. Oglą­dam się tylko raz. Kolba ar­ke­bu­za aku­rat roz­trza­sku­je głowę José, a ostrze kor­de­la­sa wień­czy krwa­we dzie­ło. Serce wali mi jak osza­la­łe, nogi po­czy­na­ją się plą­tać. Słabe mam ciało, gni­ją­cy ze­włok star­ca. Wiem, że nie zdo­łam uciec.

W cia­snej ulicz­ce wpa­dam na Fran­ci­sca. Zzia­ja­ny, pa­trzy na mnie z obłę­dem w oku.

– Was też gonią? – pyta. Z czoła spły­wa mu krew.

Kiwam głową. Za ple­ca­mi sły­szę kroki. Wrogi szer­mierz staje u wlotu ulicy, gdzieś zgu­bił ka­pe­lusz, gdzieś po­dział się jego płaszcz. Idzie, kro­czy cięż­ko jak ro­ze­źlo­ny buhaj. Fran­ci­sco wpy­cha się mię­dzy mnie a niego. W dłoni dzier­ży ra­pier o pięk­nym koszu. Zdo­bycz­ny, a więc wal­czył z kimś i zwy­cię­żył. Z dru­giej stro­ny ulicz­kę za­gra­dza­ją dwaj czar­no odzia­ni mę­żo­wie, ar­ke­bu­zer i szer­mierz.

Zabij. Zabij go, tylko w tym twój ra­tu­nek.

Nie! To jest nie po bo­że­mu!

A An­twer­pia była?

Prze­stę­pu­ję z nogi na nogę, nie chcę znów pla­mić rąk krwią bez­bron­nych. Chcę do nieba!

On nie jest bez­bron­ny.

Wła­śnie! A ja nie mam choć­by szty­le­tu!

Sza­ka­lu… mój sza­ka­lu… przy­po­mnieć ci Juana de Au­strię?

Prze­ły­kam ślinę. Wróg nad­cią­ga, jest coraz bli­żej. Fran­ci­sco rusza do ataku. Słusz­nie widzi szan­sę w po­ko­na­niu jed­ne­go za­miast dwóch ad­wer­sa­rzy. Nie widzi za to, jak roz­dzia­wiam szczę­ki. Chwy­tam go za czar­ną czu­pry­nę, od­gi­nam w tył kark. Wpi­jam się zę­ba­mi w mięk­ką szyję i rwę tkan­kę jak wy­głod­nia­ły ryś. Krew za­le­wa mi gar­dło, ścię­gna wcho­dzą mię­dzy kły. Fran­ci­sco pró­bu­je mnie się­gnąć, raz po raz dźga na ślepo ra­pie­rem, lecz chy­bia. W końcu mięk­ną mu nogi, pada na bruk, jego życie ga­śnie. Rę­ka­wem ocie­ram krew z twa­rzy i kła­niam się nad­cho­dzą­cym.

– Ty je­steś tym… tym więź­niem? – Wy­so­ki jak tycz­ka szer­mierz pa­trzy na mnie uważ­nym wzro­kiem. Z tru­dem kryje obrzy­dze­nie.

– Ja.

– Nie ko­chasz ty króla, co? – pyta ru­basz­nie jego kom­pan, sę­dzi­wy ar­ke­bu­zer z war­ko­czy­kiem, któ­re­mu nic a nic nie prze­szka­dza, jak ob­sze­dłem się z nie­daw­nym kom­pa­nem.

– W gębę bym mu na­pluł.

– Nie ty jeden, nie ty jeden. – Strze­lec kle­pie mnie po ra­mie­niu. – Przy­stań do nas, przy­stań do mar­ki­za San­do­va­la. Trze­ba nam ta­kich bar­ba­rzyń­ców.

– Przy­sta­nę.

– Zuch chło­pak! Zatem wra­caj­my do Raula i Mau­ri­zio. Pew­nie nadal mo­cu­ją się z trum­ną.

Ru­sza­my żwawo w stro­nę Ucha, na­jem­ni­cy nie chcą widać spo­tkać straż­ni­ków.

– Zdradź­cie mi, drogi… – za­ga­ja znów ar­ke­bu­zer.

– Ray­mon­dzie.

– Zdradź­cie mi, Ray­mon­dzie, czy ci dwaj głup­cy na­praw­dę wie­rzy­li, że zdo­ła­ją ura­to­wać króla? Że na wrzo­dy i par­chy po­mo­że trupi okład?

– Król wie­rzy. To im wy­star­cza­ło, jak mnie­mam.

– A tobie?

– Nie mia­łem nic do po­wie­dze­nia. Aż do… teraz.

Sta­je­my przed Uchem Dio­ni­zju­sza. Herszt na­jem­ni­ków sie­dzi na wieku trum­ny, ar­ke­bu­zer stoi tuż obok. Pa­trzą ku nam bez krzty we­so­ło­ści. W tra­wie leży oka­le­czo­ne ciało José i za­kłu­te­go prze­ze mnie mło­ko­sa.

– Nowy za­cięż­ny! – krzy­czy na­jem­nik z war­ko­czy­kiem, znów kle­piąc mnie w ramię. – Za­gryzł de To­le­do!

– Co? – Przy­wód­ca pod­ry­wa się z miej­sca. – Co zro­bił?

– Za­gryzł.

Herszt pod­cho­dzi bli­żej, staje przede mną i świ­dru­je mnie ma­ły­mi, świń­ski­mi oczka­mi. Są czar­ne jak dwa wę­giel­ki. Czar­ne i mar­twe.

– A ja cię znam – orze­ka. – Tyś prze­cie w An­twer­pii był, he­re­ty­ków dźgał, na­gro­dę za sku­tecz­ność do­stał. Mylę się?

– Nie – przy­zna­ję.

– Swój chłop! – Wy­mie­rza mi ra­do­sne­go kuk­sań­ca. – Na­gro­dę żeś mi sprzed nosa sprząt­nął! Ile to było? Stu he­re­ty­ków tru­pem po­ło­żo­nych?

– Stu.

– Ha! Tyle lat, a pa­mięć nie rdze­wie­je! Ja o dzie­sięć łbów mniej. Ale pięk­ne to było po­lo­wa­nie, dobry Boże. W życiu tak do­brze mi się nie rą­ba­ło. Nawet z ar­ma­ty do paru wy­gar­ną­łem! – krzy­czy, a oczy mu skrzą. Okrą­gła, tłu­sta twarz pro­mie­nie­je. – No, ale pora na nas. Do­łą­czasz do nas, jak ro­zu­mu­ję?

– Nie ina­czej.

– Do­sko­na­le! Ina­czej mu­siał­bym cię zabić. – Re­cho­cze, a jego głos nie­sie się echem w Uchu Dio­ni­zju­sza. – Chłop­cy, bierz­cie trum­nę i wra­ca­my na sta­tek. Nic tu po nas. Straż­ni­cy pew­nie już węszą.

 

***

Nad­cią­ga świt. Nie­sie­my trum­nę do Ca­stel­lo Ma­nia­ce, choć nie poj­mu­ję czemu. Dwóch na­jem­ni­ków po dro­dze scho­dzi na po­kład stat­ku. Herszt i mnie su­ge­ru­je, abym zna­lazł sobie miej­sce w mesie, lecz opo­nu­ję. Na moje barki spada cię­żar nie­sie­nia trum­ny. Dźwi­ga­my go razem z ar­ke­bu­ze­rem, który po­wa­lił José. Herszt kro­czy obok, wciąż we­se­li się z na­szej wspól­nej służ­by. Widzi we mnie kom­pa­na, może i prawą rękę, kto wie. Nie schle­bia mi to ani tro­chę.

W ustach wciąż czuję krew Fran­ci­sca, choć splu­wam co kilka kro­ków. Nie mogę znieść tego smaku, zdzier­żyć myśli o ha­nieb­nym czy­nie. Trze­ba było wal­czyć z nim ramię w ramię, ode­przeć atak lub zgi­nąć. Nie jak tchórz, jak ka­na­lia naj­plu­gaw­sza wbi­jać mu nóż w plecy. Może i trak­to­wał mnie jak psa, lecz wciąż był ka­to­li­kiem. Może i słu­żył Fi­li­po­wi II, ale wciąż był czło­wie­kiem.

– Dla­cze­go nie po­rzu­ci­li­ście trum­ny przy ka­mie­nio­ło­mie? – wy­stę­ku­ję py­ta­nie, bark drę­twie­je mi już z bólu. – Są­dzi­łem, że chce­cie ją za­brać z sobą, a wy od­da­je­cie… komu wła­ści­wie?

– Mam na re­li­kwię kupca. Jeden ka­pi­tan gar­ni­zo­nu do­brze żyje z jo­an­ni­ta­mi. Za parę flo­re­nów zgo­dził się być łącz­ni­kiem mię­dzy Sy­ra­ku­za­mi a Maltą.

– I to tak pod bramę for­tecz­ną za­nie­sie­my? Nie kry­jąc się wcale?

– Nie kry­jesz się, nie wzbu­dzasz po­dej­rzeń. Butą wiele można zdzia­łać. – Uśmie­cha się chy­trze.

Po raz wtóry tej nocy mijam Piaz­za Duomo. Tym razem jed­nak nie zba­czam do przy­byt­ku Łu­cja­nek. Idę pro­sto do fortu, gdzie czeka Hisz­pa­nia z sze­ro­ko otwar­ty­mi ra­mio­na­mi. Zaraz mnie nimi ści­śnie, po­gru­cho­cze kości, wy­żnie ducha z ciała, a plu­ga­wy ze­włok ci­śnie w morze.

Za­iste, chwa­leb­ny czeka mnie ko­niec. Jeśli nie dziś, jeśli na­jem­ni­cy nie ze­chcą sprze­dać mnie wraz z trum­ną, to jutro. Są bo­le­śnie na­iw­ni. Mar­kiz Fran­ci­sco Goméz de San­do­val y Rojas byłby skoń­czo­nym głup­cem, gdyby po­zwo­lił im żyć. Oto wy­da­li tej nocy wyrok na króla. Za­bi­li go skry­to­bój­czo, jako ma­rio­net­ki w spi­sku wiel­kich moż­nych. Tacy nie żyją zbyt długo. Mało komu dany jest los Pap­pa­co­dy.

Nie chcę iść razem z nimi na dno. Nie chcę, by mię­sem z moich kości sy­ci­ły się ryby. Nie chcę konać w mę­kach, otru­ty ja­dłem czy na­pit­kiem. Nie chcę zgi­nąć w ciem­nym za­uł­ku. I nie chcę scze­znąć po ko­lej­nej de­ka­dzie w lochu.

Nie chcę.

Więc nie zgi­niesz i nie sczeź­niesz.

Wy­zby­łem się złu­dzeń.

Od kiedy to z cie­bie człek sła­bej wiary? Do­tknij mych ust, prze­tocz moje oko w swo­ich pal­cach. Je­stem tu, Anu­bi­sie. Je­stem przy tobie. Bądź gotów, gdy znów prze­mó­wię.

Strach plą­cze mi nogi. Tej nocy wszyst­ko sta­nę­ło na gło­wie. Przez lata nie wiódł mnie żaden świę­ty, szep­ta­ne do ucha słowa nie po­cho­dzi­ły od Boga. Nie mam… nie mam szans na zba­wie­nie. Tyle lat żyłem na­dzie­ją, że przyj­dzie szan­sa od­ku­pić winy. Że dwie de­ka­dy w lochu miały swój cel, jako i cel miało za­bój­stwo Juana de Au­strii, ko­lej­ne­go z krwa­wych na­miest­ni­ków Ni­der­lan­dów. Po­ku­ta. Zma­za­nie grze­chu śle­pej, bez­ro­zum­nej rzezi na bliź­nich. Na kłu­tych piką nie­wia­stach, na rą­ba­nych kor­de­la­sem dzie­ciach, na dziu­ra­wio­nych pi­sto­le­tem star­cach. Oto ja – przy­kład­ny ka­to­lik w uma­za­nym krwią, po­trza­ska­nym zwier­cia­dle.

Zbli­ża­my się do Źró­dła Are­tu­zy. Tuż przy nim pół­le­ży Tom­ma­so­ni. Ob­ra­ca gą­sior w pal­cach, nad­sta­wia­jąc go pod pierw­sze pro­mie­nie słoń­ca. Wstrzą­sa nim i na­słu­chu­je, widać zdzi­wio­ny pust­ką na­czy­nia. Siada na widok na­sze­go po­cho­du. Marsz­czy rude brwi, mruży oczy. Po­zna­je mnie, lecz nie otwie­ra ust. Pi­ja­ny, a roz­waż­ny. Nie­sły­cha­ne.

Wra­ca­ją do mnie po­rzu­co­ne myśli. A gdyby tak…

Skacz, Anu­bi­sie.

Znaj­du­ję w sobie nowe po­kła­dy sił. Na­pie­ram całą mocą na trum­nę i na­jem­ni­ka, który za­gra­dza mi drogę do Źró­dła. Jest zbyt za­sko­czo­ny, by re­ago­wać. Nie sta­wia oporu, obaj wpa­da­my w zimną toń.

A wraz z nami Ozy­rys.

 

III

Ma­nie­ra te­ne­bro­sa

 

Długo opa­dam na dno, cią­gnię­ty w dół przez trum­nę. Trzy­mam się jej mocno, jak ostat­niej deski ra­tun­ku. Nade mną ma­ja­czy syl­wet­ka ar­ke­bu­ze­ra, któ­re­go we­pchną­łem do wody. Chyba nie umie pły­wać. Tonie wraz ze mną. W płuca na­bra­łem tylko śmiesz­ny haust po­wie­trza. Koń­czy się teraz, z wolna ciem­nie­je mi w oczach. Bez­wol­nie otwie­ram usta, za­sy­sam w nie słod­ką wodę. Krztu­szę się, wiel­kie bąble wy­pły­wa­ją z mo­je­go gar­dła i noz­drzy. Ula­tu­ją w górę, ku świa­tłu.

Mrok. Wie­ku­ista ciem­ność. Ni­cość. Czy­ściec.

Jest rok ty­siąc pięć­set sie­dem­dzie­sią­ty szó­sty. Ulice An­twer­pii spły­wa­ją krwią nie­win­nych. Bie­gam od ka­mie­ni­cy do ka­mie­ni­cy i wraz z in­ny­mi ter­cios wy­wle­kam na bruk he­re­tyc­kie ścier­wo, które śmia­ło na­pluć w twarz Fi­li­pa II Habs­bur­ga. Ma­cham kor­de­la­sem na prawo i lewo, jak­bym prze­dzie­rał się przez dżun­glę któ­rejś z hisz­pań­skich ko­lo­nii. Ktoś rzuca mi pikę, nasz chlub­ny oręż. Na­dzie­wam na nią ja­kie­goś człe­ka z ka­mie­niem w ręku. Pika ma dłu­gie ostrze. Wy­star­cza, bym nabił na nie jesz­cze umy­ka­ją­cą w po­pło­chu sta­ro­wi­nę. Pluje po sobie krwią, w oczach skrzy prze­ra­że­nie. Pusz­czam drzew­ce. Teraz ster­czy z ciał jak maszt ga­le­onu. Wra­cam do kor­de­la­sa.

Prze­chwa­la­my się licz­bą za­bi­tych miesz­czan. Co chwi­lę zdzie­ram gar­dło do naj­bliż­sze­go kom­pa­na. Dzie­się­ciu! Szes­na­stu! Trzy­dzie­stu jeden! Pięć­dzie­się­ciu! Osiem­dzie­się­ciu sied­miu! – wrzesz­czę, mimo że nie sły­szę już gło­sów kam­ra­tów. Staję w miej­scu, na środ­ku ulicy. Okala mnie wia­nu­szek tru­pów. Moi ami­gos pa­trzą na mnie z uzna­niem. Oj­ciec byłby dumny. Do­wód­ca jest.

Do­sta­ję kilka po­chwał i do­dat­ko­wy żołd, który prze­pusz­czam w an­twerp­skim za­mtu­zie. Mimo mło­de­go wieku zy­sku­ję sza­cu­nek to­wa­rzy­szy. Lubią mnie, kle­pią po ple­cach, chęt­nie dzie­lą się ra­cja­mi żyw­no­ści. W Tar­ra­go­nie nigdy nie było mi tak do­brze. Nigdy nie spo­tka­ła mnie dotąd taka ser­decz­ność. Ow­szem, były wcze­śniej bitwy pod Ooster­we­el, Dah­len i Mook. Lecz do­pie­ro w An­twer­pii mnie do­strze­żo­no, do­pie­ro po niej w ka­ta­loń­skim szcze­nia­ku do­wódz­two widzi ma­te­riał na zna­ko­mi­te­go żoł­nie­rza.

Czas mija. Jest rok ty­siąc pięć­set sie­dem­dzie­sią­ty ósmy. Po wy­gra­nej bi­twie pod Gem­blo­ux kie­ru­je­my się do Bouge, koło mia­sta Namur. Re­zy­du­je tam don Juan de Au­stria, od dwóch lat nowy na­miest­nik Ni­der­lan­dów Habs­bur­skich. Wielu z moich kam­ra­tów cie­szy się na spo­tka­nie z tak zna­mie­ni­tą per­so­ną. Ich serca biją szyb­ciej na samą myśl o tej chwi­li. Lecz nie moje.

Od an­twerp­skiej rzezi nę­ka­ją mnie kosz­ma­ry. Sy­piam coraz go­rzej, aż wresz­cie sen całkiem przestaje mnie odwiedzać. Lecz zgry­zo­ta nie mija. Dusi mnie za dnia i nocą, ob­ra­zy po­mor­do­wa­nych stają mi przed oczy­ma w przy­pad­ko­wych chwi­lach, w przy­pad­ko­wych miej­scach. Czę­sto wtedy, gdy nie po­win­ny. Modlę się coraz żar­li­wiej. Ow­szem, za­wsze wie­rzy­łem, uzna­wa­łem się za do­bre­go ka­to­li­ka. Oj­ciec pasem i pię­ścią wgniótł mi Boga w serce. Lecz czym innym jest wiara z przy­mu­su, czym innym zaś po­wo­do­wa­na po­trze­bą ducha.

Bóg mil­czy. Nie prze­ma­wia do mnie pod­czas na­bo­żeństw, nie ob­da­rza łaską przy po­ran­nym ani wie­czor­nym pa­cie­rzu. Czuję się jak w po­trza­sku. Zjawy an­twer­pij­czy­ków przy­cho­dzą do mnie, głów­nie przed świ­tem, po go­dzi­nach bez­sen­no­ści. Cza­sem także na war­cie. Parę razy strze­lam z musz­kie­tu w ciem­ność, pe­wien, że oto nad­cią­ga wróg. Kam­ra­ci widzą, że słab­nę, że duch we mnie wątły. I ja czuję nie­uchron­ny ko­niec. Coraz ła­twiej na­zy­wać mi tar­ga­ją­ce mną uczu­cia. To wstręt, wstyd i go­rycz. Do­strze­gam, jakim byłem i jakim je­stem zwie­rzę­ciem. Be­stią w ludz­kiej skó­rze, dra­pież­nym, czy­ha­ją­cym na bez­bron­ną ofia­rę mię­so­żer­cą. Wil­kiem, zdzi­cza­łym oga­rem. Sza­ka­lem.

Jest ko­niec wrze­śnia ty­siąc pięć­set sie­dem­dzie­sią­te­go ósme­go. Sta­je­my obo­zem pod Bouge. Pa­nu­je uro­czy­sta, pod­nio­sła at­mos­fe­ra. Na­miest­nik oso­bi­ście do­ko­nać ma prze­glą­du dziel­nych, owia­nych le­gen­dą ter­cios. Od rana po­le­ru­je­my kor­de­la­sy, ostrzy­my piki, czy­ści­my ar­ke­bu­zy i pi­sto­le­ty. Od­gór­ny przy­kaz wie­dzie nas nad rzekę, gdzie bie­rze­my pierw­szą od ty­go­dni ką­piel. Przed przy­by­ciem Juana de Au­strii wszyst­ko ma lśnić i błysz­czeć. Hisz­pa­nia nawet urodą wo­ja­ków chce gó­ro­wać nad bun­tow­ni­ka­mi. Nie­waż­ny jest mrok ich dusz.

Świę­ty Bak­chus szep­ce. Za­czął kilka dni przed Bouge od wes­tchnień i po­ję­ki­wań. Pe­wien byłem, że oto ko­lej­na zjawa przy­by­ła mnie nękać. Lecz zjawy nie pra­wią o Bogu, o zma­zy­wa­niu grze­chów, o po­ku­cie i życiu wiecz­nym. Świę­ty przy­no­si mi uko­je­nie w bólu wy­rzu­tów su­mie­nia. Czego nie dał sam Pan, to prze­ka­zał mi usta­mi pa­tro­na wo­ja­ków. Tego mi było trze­ba. Spo­so­bu na ode­pchnię­cie precz udrę­ki. Roz­wią­za­nia, które uwol­ni mnie spod cię­ża­ru prze­win.

Zabij na­miest­ni­ka. Zabij Juana de Au­strię – szep­ce świę­ty Bak­chus, a ja tru­chle­ję na samą myśl. Nie ro­zu­miem, jak mord można mor­dem zma­zać, w czym lep­szy jeden prze­lew krwi od dru­gie­go. Lecz nie pod­wa­żam roz­ka­zu świę­te­go. Całe życie uczo­no mnie po­słu­szeń­stwa. Za­da­nia zwy­kłem wy­ko­ny­wać co do joty.

Po prze­glą­dzie od­dzia­łów na­miest­nik udaje się do na­mio­tu do­wód­cy. Żoł­nie­rze mają czas wolny, mogą oddać się za­ba­wie i pi­jań­stwu. Ko­rzy­stam z oka­zji, za­kra­dam się w po­bli­że na­mio­tu. Cze­kam cier­pli­wie, aż na­miest­nik zo­sta­nie sam. Świę­ty Bak­chus za­pew­nia, że to wkrót­ce na­stą­pi. Ma rację. Wtedy po raz pierw­szy za­czy­nam praw­dzi­wie wie­rzyć jego mocy. Do­wód­ca opusz­cza na­miot, prze­pra­sza­jąc na­miest­ni­ka. Mówi mu, że idzie na stro­nę. Gdy mnie mija, udaję pi­ja­ne­go. Kle­pie mnie w ramię jak po ma­sa­krze w An­twer­pii. Kle­pie mnie jak wa­ła­cha w zad, pusz­czam się więc w galop.

Wpa­dam do na­mio­tu i wska­ku­ję na biur­ko, za któ­rym sie­dzi na­miest­nik. Rzu­cam mu się do gar­dła. Nie wy­rze­ka choć­by słowa. Kąsam jego lico, roz­ry­wam skórę na szyi i za­ci­skam szczę­ki na krta­ni. Pod­du­szam, by zaraz sku­pić się na innym ła­ko­mym kąsku. Świę­ty Bak­chus nie broni. Świę­ty Bak­chus za­chę­ca.

Wkrót­ce, gdy na­miest­nik od­da­je ducha, a mor­der­czy szał nieco osty­ga, przy­po­mi­nam sobie cel na­pa­ści. Bo prócz od­pła­ty za krzyw­dy an­twer­pij­czy­ków, prócz ze­msty za ból ludów Ame­ryk, jest coś jesz­cze. Sprosz­ko­wa­ne ucho mego pa­tro­na wi­szą­ce w małej fiol­ce na szyi na­miest­ni­ka. Zry­wam łań­cu­szek i wy­bie­gam z na­mio­tu. Je­stem cały we krwi, lecz wciąż łudzę się, że uciek­nę. Świę­ty Bak­chus ma mnie w opie­ce.

 

***

Trum­na nie tyka dna, mój ze­włok nie osia­da na mule, ka­mie­niach ani pia­sku. Opa­dam nadal, lecz… w górę. Coraz wyżej i wyżej, jakby nie­wi­dzial­na siła wy­py­cha­ła mnie na po­wierzch­nię wody.

Wstań.

Leżę na czymś mięk­kim i su­chym. Wbi­jam palce w go­rą­cy pia­sek. Otwie­ram oczy i zaraz za­sła­niam je dło­nią, słoń­ce praży bo­wiem bez krzty mi­ło­sier­dzia. Dźwi­gam kor­pus i z głu­chym stęk­nię­ciem sia­dam na pia­chu. Roz­glą­dam się wokół. Ota­cza­ją mnie wydmy. Wydmy i nic poza tym.

Nie li­cząc trum­ny. Zbli­żam się do niej na czwo­ra­kach. Wieko jest uchy­lo­ne, lecz Ozy­rys wy­glą­da rów­nie mar­two jak przed­tem. Za­my­kam trum­nę i wstaję. Skądś wiem, co teraz po­wi­nie­nem czy­nić. Prze­cho­dzę na tył i za­pie­ram się sto­pa­mi w pia­chu. Z po­cząt­ku nie­ru­cho­ma, trum­na wresz­cie po­czy­na sunąć pod górę po­ma­rań­czo­we­go zbo­cza.

Droga na szczyt nie jest łatwa. Drob­ne zia­ren­ka sypią mi się spod nóg, stopy giną w trze­wiach pu­sty­ni. I trum­na sta­wia opór, jakby chcia­ła rzec: Co umar­ło, winno być osta­wio­ne w spo­ko­ju. Lecz zmar­ły ma inne zda­nie, od­mien­ne daje mi po­le­ce­nia. A ja słu­cham, bo wier­ny i układ­ny je­stem ponad wszyst­ko.

Na sam szczyt, Anu­bi­sie! Na sam szczyt.

Ostat­kiem sił wpy­cham trum­nę na wierz­cho­łek wydmy. Tam przy­sta­ję i pa­trzę na głę­bo­ką, piasz­czy­stą do­li­nę. Choć z po­cząt­ku pust­ka zdaje mi się wszech­obec­na, po chwi­li do­strze­gam ma­ja­czą­ce w od­da­li kształ­ty.

 

***

Staję na­prze­ciw ka­mien­ne­go pod­wyż­sze­nia, za wszel­ką cenę uni­ka­jąc wi­do­ku krą­żą­ce­go wokół mon­strum. Jest wiel­kie, trzy­krot­nie więk­sze od naj­tęż­sze­go wierz­chow­ca. Ma po­dłuż­ny, na­je­żo­ny zę­ba­mi pysk gada, tułów ol­brzy­mie­go kota i zad, który przy­wo­dzi na myśl świń­ski. Be­stia war­czy groź­nie, ma­cha­jąc dłu­gim ogo­nem. Lękam się jej jak ni­cze­go w życiu. Może to nie ba­skij­ski byk Aatxe, lecz ona nęka w snach króla Hisz­pa­nii?

Nie bój się, Anu­bi­sie. Ammut cię nie skrzyw­dzi. Twa dusza jest czy­sta jak łza.

Otwie­ram wieko trum­ny. Pod­cho­dzi do mnie pięk­na nie­wia­sta o su­ro­wym licu. W jej lśnią­ce, czar­ne włosy za­tknię­te jest białe pióro. Klęka przy trum­nie. Razem uno­si­my Ozy­ry­sa.

Włóż moje oko w pusty oczo­dół.

Z wo­recz­ka na pier­si wy­cią­gam zna­le­zio­ną w rzym­skich ka­ta­kum­bach gałkę. Pa­trzę nie­pew­nie na su­ro­wą nie­wia­stę. Kiwa głową, więc speł­niam ży­cze­nie Ozy­ry­sa. Jego oczy roz­bły­ska­ją zie­le­nią.

Przy­łóż moje ucho do skro­ni.

Ammut po­war­ku­je z cicha, gdy przy­kła­dam ob­na­żo­ne ramię do głowy Ozy­ry­sa. Wtem z mojej skóry znika ma­lu­nek. Ucho ob­ja­wia się przy skro­ni mumii.

Złóż mi po­ca­łu­nek z mych wła­snych ust.

Wy­cią­gam za­su­szo­ne wargi. Nie­wia­sta od­bie­ra je z mych rąk. Skła­da na nich swój wła­sny po­ca­łu­nek, a potem pod­su­wa je Ozy­ry­so­wi pod nos.

Moc wiel­ka wstrzą­sa pu­sty­nią, od­rzu­ca mnie i ko­bie­tę w tył. Tylko Ammut stoi nie­wzru­szo­ny i po­chy­la łeb. Szal­ki wagi sto­ją­cej na pod­wyż­sze­niu cicho grze­cho­czą. Prze­cie­ram za­sy­pa­ne oczy. Ozy­rys wsta­je nie­spiesz­nie, z dumą i god­no­ścią. Bije od niego ja­sność, zie­lon­ka­wy blask, który ob­le­ka mnie ni­czym mgła.

– Dzię­ku­ję ci, Anu­bi­sie. I tobie, Maat – Spo­glą­da na ko­bie­tę z pió­rem. – I tobie, Ammut. Widzę, żeś zgłod­niał.

W od­po­wie­dzi be­stia po­sy­ku­je cicho. Ozy­rys wy­cho­dzi z trum­ny, wspi­na się na pod­wyż­sze­nie i za­sia­da na bia­łym, ka­mien­nym tro­nie. 

– Ileż to lat mi­nę­ło, ile wie­ków, ile epok ca­łych, gdy me człon­ki cze­ka­ły, po świe­cie roz­rzu­co­ne, aż ktoś godny zbie­rze je i na po­wrót ufor­mu­je z nich tego, kogo tak roz­pacz­li­wie po­trze­ba świa­tu. I za­świa­tom – prze­ma­wia, a moc jego słów obez­wład­nia. – Byli już śmiał­ko­wie, były licz­ne próby. Ze­włok mój cząst­ka po czą­st­ce sca­la­li piel­grzy­mi tacy jak ty, Anu­bi­sie. W Bi­zan­cjum, w Rzy­mie, w od­le­głych kra­inach poza Eu­ro­pą. Lecz Set nigdy nie za­sy­pia. Zba­ła­mu­cił ludzi o nie­czy­stych ser­cach, któ­rzy w imię jego wy­kra­dli me ciało i zło­ży­li je na stat­ku, który potem bez­wstyd­nie pu­ści­li na dno. Lecz od­na­la­złeś mnie, mój synu. Dziś nie ma z nami Ne­fty­dy, nie ma Izydy ani ase­so­rów, jak to drze­wiej było. Hańba im. Lecz spra­wie­dli­wo­ści sta­nie się za­dość. Sąd nad du­sza­mi nie ob­ra­do­wał zbyt długo. Zbyt długo! Stu­le­cie przej­dzie, nim od­ro­dzo­ne życie roz­ja­rzy cnota oświe­ce­nia. – Wzdy­cha cięż­ko, po­cie­ra twarz dło­nią. – Za­cznij­my więc. Dziś mamy… – Spo­glą­da wy­cze­ku­ją­co na nie­wia­stę z pió­rem.

– Trzy­na­sty wrze­śnia ty­siąc pięć­set dzie­więć­dzie­sią­te­go ósme­go roku, mój panie – od­po­wia­da ko­bie­ta, pod­cho­dząc do zło­tej wagi.

– Dzień dobry jak każdy inny. Anu­bi­sie, ze­chcesz spro­wa­dzić pierw­sze­go pod­sąd­ne­go? – Szma­rag­do­we spoj­rze­nie prze­szy­wa mnie na wskroś.

– Ze­chcę, mój panie.

Bie­gnę, po­ty­ka­jąc się, w stro­nę wydm. Na szczy­cie jed­nej z nich stoi zgar­bio­ny czło­wiek. Wspi­nam się w go­rącz­ko­wym po­śpie­chu, głod­ny wi­do­ku, który pięk­nie­je z każdą chwi­lą. Wresz­cie, zlany potem, staję twa­rzą w twarz z wi­no­waj­cą moich krzywd. Łzy na­pły­wa­ją mi do oczu, wzru­sze­nie od­bie­ra dech. Przez mo­ment roz­wa­żam, czy powi­nie­nem klęk­nąć.

Oj­ciec mówił, że przed kró­lem wy­pa­da.

 

***

Cią­gnę go za rękę, cią­gnę z ca­łych sił. Filip II za­pie­ra się no­ga­mi w pia­chu, szar­pie ra­mie­niem, woła na pomoc dwo­rzan i całe ry­cer­stwo Hisz­pa­nii. Jest prze­ra­żo­ny, lecz w sercu nie znaj­du­ję dlań li­to­ści.

Obaj mamy po dwa­dzie­ścia wio­sen, mimo si­wi­zny i zmarsz­czek. Obaj sto­imy u progu życia, jeden krok od do­ro­sło­ści. Ja wkrót­ce wsią­dę na sta­tek do Flan­drii, on za parę lat spo­cznie na tro­nie Ne­apo­lu i Sy­cy­lii, Ni­der­lan­dów, wresz­cie Hisz­pa­nii i Por­tu­ga­lii. Trzy­ma się tej mi­nio­nej przy­szło­ści kur­czo­wo, jak i ja trzy­mam się ostat­nie­go sło­necz­ne­go dnia w Ka­dyk­sie. Nie mogę prze­móc króla, ale i on nie ma dość sił, by mi uciec.

Zza ple­ców naj­ja­śniej­sze­go pana wy­nu­rza się wiel­ki, ro­ga­ty łeb, a za nim resz­ta by­dlę­ce­go kor­pu­su. Mu­sku­ły igra­ją pod białą sier­ścią, zło­ci­ste ko­py­ta nikną w pia­sku. Król wy­czu­wa obec­ność be­stii, lecz ani myśli się od­wra­cać. Teraz wiem już, że nie po­my­lił Aatxe z Ammut. Po­my­lił czer­wo­ne­go byka Ba­sków z jego egip­skim bliź­nię­ciem w zło­tym rzę­dzie.

Habs­burg już się nie wy­ry­wa. Stoi i czeka na to, co nie­unik­nio­ne. Byk par­ska, po­chy­la łeb i na­cie­ra. Marny byłby z króla ma­ta­dor, a i ze mnie nie­wie­le lep­szy. Choć uni­kam rogów, sta­czam się bez­wład­nie po zbo­czu, gdzie czeka już na mnie po­ko­na­ny wład­ca. Wsta­ję, otrze­pu­ję łach­ma­ny, zry­wam z le­żą­ce­go pur­pu­ro­wy płaszcz i od­rzu­cam go na bok. Wpi­jam palce w kark wiel­kie­go króla Hisz­pa­nów. Zmu­szam go, by szedł mi przy nodze jak kun­del, na czwo­ra­kach. Nie pro­te­stu­je, mil­czy, łzami rosi go­rą­ce zia­ren­ka pia­sku. Biały byk Ozy­ry­sa za­my­ka nasz skrom­ny po­chód.

Pusz­czam króla u stóp pod­wyż­sze­nia. Nie pod­no­si się z klę­czek, nie śmie spoj­rzeć na sę­dzie­go. Ozy­rys wsta­je, zie­lo­nym wej­rze­niem oce­nia Habs­bur­ga.

– Dzię­ku­ję, Api­sie – Kiwa głową wiel­kie­mu by­ko­wi. – Maat, szy­kuj swe cenne pióro. – Ko­bie­ta speł­nia jego ży­cze­nie, dzier­ży teraz pióro ni­czym berło. – Anu­bi­sie, pora zwa­żyć serce twego króla. Przy­nieś je i złóż na wadze – po­le­ca su­ro­wym tonem.

Nie musi po­wta­rzać roz­ka­zu.

 

***

Szala ze spo­czy­wa­ją­cym na niej ser­cem pada z grze­cho­tem na ka­mien­ny blat pod­wyż­sze­nia. Krą­żą­cy wokół niego Ammut syczy z ucie­chy, ma­cha­jąc ogo­nem. Nie­dba­łym ge­stem Ozy­rys daje znak be­stii. Nie­świa­dom, co czeka króla, z prze­ra­że­niem pa­trzę, jak mon­strum rzuca się na Habs­bur­ga i jed­nym kłap­nię­ciem szczęk roz­ry­wa jego ciało na dwoje. Dru­gie kłap­nię­cie i choć­by ślad nie zo­sta­je po naj­więk­szym mo­nar­sze w dzie­jach.

– Anu­bi­sie, ko­lej­ny pod­sąd­ny…

– Panie, a ja? Kiedy moja kolej? – pytam jed­nym tchem, a usta drżą mi ze stra­chu.

Ozy­rys pod­no­si się z miej­sca, pa­trzy na mnie ba­daw­czo. W oczach Maat do­strze­gam nie­po­kój.

– Twoja kolej, synu?

– Chciał­bym… chciał­bym wie­dzieć, czy dobry człek ze mnie. Czy mimo plu­gastw, które ciążą na mym sercu, to pióro Maat prze­wa­ży.

– Anu­bi­sie, chyba nie je­steś głup­cem? Dałem ci szan­sę, byś omi­nął sąd. Byś poza za­sa­da­mi przy­ję­ty zo­stał do raju, gdy skoń­czy się twoja przy mnie po­słu­ga. Wzgar­dzasz tym? W imię… czego, synu?

– Po pro­stu… po pro­stu chcę wie­dzieć.

– Zma­za­łeś grze­chy, prze­cie mó­wi­łem.

– Chcę zo­ba­czyć, zo­ba­czyć, że mam szla­chet­ne serce. Szla­chet­niej­sze niż serce króla.

Ozy­rys pa­trzy na mnie długo, ledwo wy­trzy­mu­ję jego wzrok. Potem spo­glą­da na stro­ska­ną Maat. Wzdy­cha cięż­ko, waha się, w końcu kiwa nie­wie­ście głową. Ta scho­dzi z pod­wyż­sze­nia, białą suk­nią za­mia­ta wrzą­cy pia­sek. Zdaje mi się strasz­li­wie smut­na. Nie­mal rów­nie mocno jak pewna dziew­czy­na w Tar­ra­go­nie, którą obie­ca­łem po­ślu­bić, a potem wy­je­cha­łem bez słowa.

Maat staje na­prze­ciw mnie, kła­dzie chłod­ne dło­nie na mych ra­mio­nach i zsuwa z nich wię­zien­ne łach­ma­ny. Do­ty­ka mojej lewej pier­si. Nie boli, gdy nie­wie­ście palce nikną w ciele i wy­ry­wa­ją zeń serce. Padam na plecy, nie mogę się ru­szyć. Mogę tylko pa­trzeć, jak Maat pod­cho­dzi do wagi i kła­dzie na niej po­czer­nia­ły, ro­pie­ją­cy organ. Już nie bije.

Białe pióro opada lekko na drugą szalę. Nim jed­nak waga za­wy­ro­ku­je, Ozy­rys kła­dzie palec na jed­nej z sza­lek.

 – Je­steś pe­wien, mój synu?

– Je­stem – od­po­wia­dam.