Jedni z ostatnich

 Po wielodniowej wędrówce, wedle wskazówek, które otrzymałem, dotarłem w końcu do osady, w której funkcjonował jeszcze zapuszczony szpitalik. Wokół niego koczowała garstka ludzi. Zdrowi, sprawni, zaradni już dawno wyjechali. Ludzie drugiej kategorii nie załapali się na pierwszą falę ewakuacji ani na kolejną. Wyselekcjonowana grupa ludzi na podstawie elektronicznej bazy danych pacjenta nie została dopuszczona do transportu. A następnego już miało nie być.

Selekcję nadzorowali urzędnicy, nie zawsze kompetentni, w popłochu. Już samo zaistnienie w tej bazie było analizowane. Nierokująca dobrze diagnoza, czasem pospieszna adnotacja lekarza, nie zawsze trafna, wstępna, ale budząca obawy. Niechlujny, subiektywny wpis wyolbrzymiający problem, duża objętość kartoteki, niekorzystna ocena stanu zdrowia. Zdarzały się podkoloryzowane dokumentacje na usilne prośby pacjentów, by mogli skorzystać z przywilejów socjalnych. A teraz wykluczały ich z ewakuacji.

Wgląd do systemu, póki działał, pozwolił urzędnikom na podejmowanie pospiesznych, naprędce orzekanych decyzji kogo zabrać, a kogo nie warto. Obłożnie chorzy, przykuci do łóżek leżeli w tym skromnym szpitaliku. Opiekowała się nimi jedna pielęgniarka zdecydowana by zostać do końca. Ale wokół tego zaniedbanego budynku kręcili się ludzie mniej chorzy, siedzieli w grupkach na ziemi przestraszeni, zrezygnowani, opuszczeni. Byli jeszcze tubylcy, o szarobrązowej karnacji, nieufni, mieszkający w kilku rozpadających się chatach. Od pokoleń wycofani, nieintegrujący się z przyjezdnymi. Oni w żadnych bazach informacji nie figurowali.

Otrzymałem niewdzięczną rolę selekcjonera, który miał wybrać na tyle sprawnych ludzi, żeby ich poprowadzić na marsz życia do punktu wybawienia. Sto kilometrów pustkowia przez góry. Przez gołoborza i wiatrołomy, bo lasu już nie było. Moja wspólnota nie zgadzała się ze stanowiskiem rządzących, że materia ludzka nie była ważna poza wybranymi. Dobrze wybranymi.

Ja, byłem tu już ostatni. Po mnie zostanie ginąca osada, bez środków do życia, zdana na zbliżające się żywioły. Obecnie liczyła około setki ludzi. Wyłączając tych ze szpitala, a także zatwardziałych w swym postanowieniu o pozostaniu tubylczych twardzieli i straceńców, pozostało mi do selekcji blisko pięćdziesięciu. Ludzi chorych mniej lub bardziej, starych, kalekich, ułomnych. Musiałem wybrać spośród nich takich, którzy podołają trudom marszu w palącym słońcu, później w zimnie przez góry. Sto kilometrów. Część na tej drodze pozostanie na zawsze, ale części się uda. Wierzyłem w to.

 Ustawiłem prowizoryczny stolik na placu. Nie byłem już od dawna praktykującym lekarzem. Teraz raczej przewodnikiem i ratownikiem. Ustawiła się kolejka. Przeszedłem się wolno obok nich. Wykluczyłem nadmiernie otyłych z trudem utrzymujących się na obrzękniętych nogach, genetycznie zdeformowanych, psychicznie zaburzonych, zbyt kalekich, sędziwych.

– Pieprzony nazista! – Usłyszałem. Niedobrze się z tym czułem. Ale nie mogło być inaczej. Ci, których wykluczyłem stanowiliby pokarm dla kruków i gryzoni po kilku kilometrach i nikt nie mógłby im pomóc. Dla ludzi połamanych bólem kręgosłupa, ledwo poruszających się z grymasem cierpienia na twarzy miałem opium i trochę domowym sposobem robione, zapomniane laudanum. Morfiny i całej gamy dostępnych kiedyś środków przeciwbólowych, a także antybiotyków już dawno nie było. Połamańców poruszających się o kulach, czy w ortezach, brałem po uprzednim sprawdzeniu i poprawieniu usztywnienia i stabilizacji kończyn. W ciemno kwalifikowałem młodych rencistów górniczych i wojskowych nawet z opasłymi kartotekami. Byli roszczeniowi i wściekli, że zostali. Ale tak działał system. Jeśli chodzi o pacjentów kardiologicznych – tu trzeba było ponieść ryzyko, niedowidzący tak, jeśli znaleźli przewodnika, innych chorych poruszających się samodzielnie też. Nawet rakowców w znośnym stadium zaawansowania. Kto wie, mogli być najwartościowsi w tej wędrówce. Ci właśnie, zaprawieni w walce z bólem i własną psychiką, choć ich ziemska wędrówka i tak dobiegała końca. Były też dzieci, niektórym zbyt słabym i chorym musiałem odmówić, choć zgłaszali się chętni i gotowi je nieść. Problem miałem z ludźmi siedemdziesiąt plus. Niektórzy byli dziarscy, jaśni umysłowo. Inni zbyt słabi, schorowani, poddani. Choć oczekiwali ratunku i nie brakowało im chęci do życia, musiałem odmówić. Najstarszy zakwalifikowany miał osiemdziesiąt lat. Ale to były miejscowy przewodnik górski, hardy starzec.

Inny problem stanowiły osoby całkiem sprawne, ale nienawykłe do wędrówek, wykłócające się o każdą zbędną, moim zdaniem rzecz, która lądowała na poboczu natychmiast szabrowana przez pozostałych w osadzie tubylców. Nie wiedzieli biedni, że ich czas trwania w tym miejscu szybko się skończy. Licho, niekompletnie zazwyczaj ubrani wybrańcy zaopatrywali się w koce, owijali prześcieradłami dla osłony przed smagającym wiatrem, gonili za resztkami jedzenia i wody. Ze szpitala przykuśtykał nagle młodzieniec z raną postrzałową klatki piersiowej. Był bardzo zdeterminowany, w zakrwawionym opatrunku, z temblakiem i kulą pachową. Dołączył do grupy z moją milczącą zgodą.

 Było nas trzydziestu czterech. Według mego spisu byli wśród nas ludzie wykształceni, ale też ledwie piśmienni. Byli tacy, z jakimś doświadczeniem wojskowym, ale także karani, wyniszczeni przez nałogi, miejscowe lumpy. W tej naszej zbieraninie najbardziej obawiałem się cwaniaków z lewymi papierami na chorobę. Na nich musiałem mieć baczenie.

Opuszczaliśmy tym dziwnym, smutnym korowodem ginące miasteczko dźwigając powiązane sznurkami pakunki z prowiantem i kocami, które udało się zdobyć. Za nami lamenty pozostałych, smutne, bez wyrazu twarze odprowadzające nas w milczeniu nieruchomym wzrokiem. Spojrzałem za siebie tylko raz, dostrzegając osamotnioną pielęgniarkę za oknem szpitala. Była chyba jedyną, tak naprawdę świadomą nadchodzącego kataklizmu.

Przed nami około trzech, czterech dni marszu do miejsca, w którym będziemy bezpieczni. Lewym rencistom kazałem pomagać słabszym, mimo ich protestów. Na czoło wysforował się sędziwy przewodnik, który budził mój szacunek i podziw. Ja byłem na końcu pomagając postrzelonemu chłopakowi. Tylko ja miałem broń palną i miałem nadzieję z niej nie korzystać.

Dzień pierwszy. Straciliśmy dwóch kardiologicznych, mimo, że wlekliśmy się niemiłosiernie wolno wśród przekleństw, utyskiwań, jęków. Nie zrobiliśmy dziennej normy, choć teren nie był trudny. Tylko piętnaście kilometrów, a czekają nas góry. Ale o te piętnaście kilometrów oddaliliśmy się od miasteczka, które niebawem zniknie z powierzchni ziemi. Ranny chłopak był w kiepskim stanie. Gorączkował. Nie wiem jak długo będę mógł mu pomóc. Zapasy opium kurczyły się. Wszyscy byli wykończeni i padli pokotem bez rozpalania ogniska. W dzień paliło słońce, ale w nocy będzie mroźnie. Nikomu nie ufałem, więc sam trzymałem straż pilnując glocka, opium i butelki laudanum.

Nad ranem jednak na chwilę przysnąłem. Ocknąłem się wkrótce, zziębnięty, z przerażeniem stwierdzając brak pistoletu i opium. Poczułem gniew. Budząc wszystkich nieco zbyt brutalnie, ogłosiłem zbiórkę. Było nas dwadzieścioro ośmioro. Zniknęło dwóch z astmą i zapuszczony pięćdziesięciolatek z marskością wątroby. Kobietę z chłoniakiem, która nie doczekała poranka pochowaliśmy w milczeniu w płytkim grobie. Po skromnym posiłku ruszyliśmy w drogę. Od razu zauważyłem, że moja mapa wskazuje inny szlak, niż widoczne w szronie ślady złodziei odbijające w bok.

Posuwaliśmy się w górę stopniowo, wolno, krok po kroku, odczuwając spadek temperatury. Ośnieżona przełęcz, goła i podatna na wichry była na wysokości 1620 metrów n.p.m. Po niej już z górki. Pocieszałem jak mogłem, mobilizowałem. Ale przecież ci ludzie nie byli zdrowi i sprawni. Po dwóch godzinach marszu było nas dwadzieścioro dziewięcioro. Dogonił nas i dołączył jeden z tubylców z charakterystyczną miedziano-zaśniedziałą barwą skóry. Pomimo drobnych anatomicznych wad, jako że u nich panował chów wsobny, był całkiem sprawny, ochoczy i śmiesznie kaleczył naszą mowę. Jego obecność poprawiła mi humor.

W miarę upływu czasu nasza kolumna rozrywała się, niektórzy zostawali z tyłu, więc wciągałem, pchałem mniej sprawnych i wydolnych. Cofnąłem się na koniec i zbierałem z ogona tej procesji najsłabszych onkologicznych, którzy zresztą mojej pomocy najczęściej odmawiali. I tak mieli świadomość, że kroczą naprzód wbrew wszystkiemu ku swemu końcowi. Grupie ortopedycznych z kulami pomagali solidarnie wszyscy, choć dużo ich to kosztowało, bo teren stawał coraz trudniejszy. Chłopaka z dziurą po postrzale niósł rosły niewidomy, kierowany przez dyskopatę po laudanum. Grupka sprawniejszych rencistów trzymała się razem i wysforowała się do przodu, mimo moich protestów. Sędziwy przewodnik nie narzekał, ale zwolnił.

Łańcuch ludzi zaczął się nieubłaganie rwać. Niedostatek żywności i spadek temperatury był mocno odczuwalny. Wspięliśmy się na 1240 metrów. Było chłodno i wietrznie, lecz przy ognisku siedział już tubylec oskórowując złapaną skarłowaciałą sarnę. Ludzie dochodzili jeszcze przez kilka godzin skrajnie zmęczeni. Nie dotarło trzech. Zbiegłem w dół i najpierw napotkałem martwego, ale nadal dystyngowanego starszego pana w marynarce opartego sztywno o skałę. Poniżej natknąłem się na parę przytulonych. Kobietę i mężczyznę. Pamiętałem, że ona była cukrzykiem, on dobiegał siedemdziesiątki i był po udarze. Było mi smutno, ale jednocześnie podziwiałem ich, że dotarli tak daleko bez słowa skargi. Wróciłem do obozu wyczerpany. Ludzie kulili się przy lichym z braku opału ognisku, skubiąc półsurowe, żylaste mięso sarny. Jedynie tubylec uśmiechał się. Za sobą mamy trzydzieści pięć kilometrów. Zostało nas dwadzieścioro sześcioro. Nie licząc uciekinierów-złodziei. Jutro połowa drogi i przełęcz.

Nad ranem zerwali się byli górnicy i mundurowi nie czekając na innych. Tubylec imieniem Irk pomógł mi wszystkich zebrać i powlekliśmy się ścieżką do góry. Niestety nie obudził się wychudzony mężczyzna z rakiem żołądka. Przykryliśmy go kamieniami i zostało nas dwadzieścioro pięcioro.

 Zimno coraz bardziej dawało się we znaki. Pojawiały się głosy niezadowolenia na narzucone tempo, niechęci, wręcz sprzeciwu. Postanowiłem nie reagować, tylko pomagać najbardziej niesprawnym. Pojawiający się śnieg nie ułatwiał marszu. Coraz bardziej pozostawali z tyłu ludzie starsi, chorujący przewlekle, a także kilku byłych ćpunów, zaniedbanych, zazwyczaj bezdomnych.

Gdy towarzyszyłem jednemu z nich przy odchodzeniu, powiedział :

– Warto było, dla tej wycieczki. Rozkasłał się i zgasł. Na przełęcz dotarło dwudziestu, niektórzy wręcz wciągnięci.

Renciści, jak ich zwałem, czekali przy mizernym płomyku w prowizorycznym szałasie chroniącym od wiatru. Wturlaliśmy tam chłopaka z postrzałem. Według moich notatek zabrakło wśród nas narkomana, dwóch onkologicznych, człowieka z ulicy bez kartoteki i kobiety z nadwagą zbywającą wszelkie sugestie zmiany ubioru. Jeden z byłych mundurowych kręcąc się po okolicy szukając opału, znalazł na przeciwległym zboczu zamarznięte ciała zbiegłych złodziei. Odzyskał pistolet i resztkę opium, które zaraz się rozeszło wśród ortopedycznych. Część tego remedium zatrzymali sobie renciści jako znaleźne. Byłem zły, ale zbyt zmęczony, żeby zareagować. Odczuwałem niedostatek snu. Prawie już spałem, kiedy Irk szturchnął mnie gestykulując i pokazując coś w dali. Dostrzegłem ciemny, prawie czarny wał pyłu i chmur tam, gdzie powinna być osada.

 Nie mogliśmy na przełęczy dłużej zabawić. Skończyło się jedzenie, brakowało wody, marzliśmy. Po krótkim odpoczynku, z trudem zbierając pozostałych przy życiu ludzi ruszyliśmy w drogę. Dalej było łatwiej, ale zmęczenie, nadmierne eksploatowanie niesprawnych organizmów, przenoszenie, podpieranie stawało się coraz trudniejsze. Do pomocy wreszcie włączyli się renciści. Przez chwilę szło wszystko sprawniej, lecz nagle górnik, wielki chłop padł bez życia. Próbowałem masażu serca, ale bez efektu. Pewnie migotanie komór. W tych warunkach nie do uratowania.

Po krótkim postoju i wymamrotaniu paru słów powlekliśmy się dalej. Kiedy ścieżka zaczęła biec w dół zrobiło się wszystkim raźniej. Założyliśmy obóz trzy godziny w dół od przełęczy. Nie było wiatru. Nie było też nic do jedzenia. Irk poszedł bez słowa do tego, co zostało z lasu. Facet z ortezą na nodze poszedł się wysikać na skraj jaru, którego dnem płynął potok. Odłożywszy kulę stracił równowagę i spadł. Zostało nas dziewiętnaścioro.

Irk wrócił w nocy z jakimś gryzoniem. Każdy dostał po małym kawałku i jeszcze w mroku, zanim nastał świt zerwałem wszystkich na nogi, by jak najszybciej dotrzeć do celu. Ludzie budzili się niechętnie. Byli głodni, mieli odciski, odmrożenia. W końcu wstali. Policzyłem ich. Brakowało mi jednego. Mundurowy powiedział, że stary, uparty przewodnik został na przełęczy z własnej woli, bo jak stwierdził, tam jest jego miejsce. Zrobiło mi się przykro, ale szanowałem jego decyzję. Ruszyliśmy w dół. Potok w jarze groźnie tłukł się o skały. Trzech rencistów i Irk szli z przodu, potem ortopedyczni po resztkach opium i laudanum wzajemnie się wspierając, ja w środku, a za mną kawalkada pozostałych, wycieńczonych rakowców, niewidomy podtrzymujący chłopaka i reszta. Wylesione zbocza sprawiały ponure wrażenie.

Przed nami około dwadzieścia wyboistych kilometrów. Czułem, że idziemy za wolno. Bałem się, że to, co działo się za nami może nas dogonić. Wysłałem przodem rencistów, Irka, niezłomnego niewidomego z chłopakiem i jednego z nowotworem tarczycy. Pokuśtykał za nimi siedemdziesięciolatek po zespoleniu złamania kości udowej. Chapeaus bas. Ja zostałem z najsłabszymi. Wziąłem na ręce słaniającą się dziewczynkę słysząc z tyłu słabe – dziękuję. Dziewczynka się do mnie przytuliła i chyba usnęła. Ważyła coraz więcej i więcej i nie myślałem nic, byle iść. I dopiero po pewnym czasie zorientowałem się, że nie słyszę za sobą kroków ani głosów. Nikogo.

 Jeszcze dziesięć kilometrów. Przyspieszyłem i wkrótce natknąłem się na Irka. Leżał bezwładnie w kałuży krwi. Obok siedział na kamieniu pan starszy z zespoleniem.

– To jeden z tych emerytów ze służb. Powiedział, że on nie jest z naszych. Że obcy. – Nie panował nad oburzeniem. – Nie wiem, gdzie nas pan zabierasz.

 Pochyliłem się nad tubylcem. Żył, ale mocno krwawił, bo dostał nożem w brzuch. Miałem teraz dylemat. On czy dziewczynka. Na szczęście dziewczynka, której imienia nawet nie znałem, ożyła i stanęła pewnie na własnych nóżkach. Chwyciłem Irka i zarzuciłem go sobie na ramię. Nie był ciężki, ale nogi aż mi się ugięły. Oby dotrwał do celu. Oby mój wysiłek był tego warty. Tam jest prowizoryczna sala operacyjna. Może uda się go uratować. Ale dziewczynka musi dojść o własnych siłach.

– Możesz iść? – zapytałem starszego pana. Gniew mnie rozsadzał. – Idź za mną i pilnuj małej. – poleciłem. W przypływie adrenaliny ruszyłem energicznie w dół. Krew Irka ściekała mi po kurtce. Po chwili minąłem niewidomego z rannym chłopakiem. Odpoczywali na kamiennej ścieżce.

 Czekali na mnie pod drewnianą, rozpadającą się ze starości wiatą. Położyłem Irka i wyjąłem pistolet.

– Który z was! – Krzyknąłem.– Nie daruję! Mierzę w pierwszego. Mówić!

– Bez tego będzie ci trudno… – Drugi wyciągnął rękę pełną naboi z mojego pistoletu. – Prowadzisz? Daleko jeszcze do gniazdka?

Upuściłem glocka, wyszarpnąłem z pochwy nóż i rzuciłem. Trafił prosto i głęboko w pierś drugiego.

– No kurwa, co ty! – zerwał się pierwszy, ale niespodziewanie powstrzymał go siedzący obok górnik. Jak zapamiętałem, ścianowy. Pięćdziesiąt pięć lat. Rozpoznana pylica. Pierwszy, o nieznanych umiejętnościach bojowych miotał się wściekle, ale były górnik żelaznym uchwytem obejmował mu szyję i ściskał. Aż do skutku.

– Nie brałem w tym udziału. – Usprawiedliwiał się. – To byli bandyci ze służb. Emerytowani, z papierami na zabijanie.

 Pozbierałem z mokrej ziemi naboje, pistolet i z trudem podniosłem tubylca upewniając się wcześniej, że jeszcze żyje. Ruszyłem w dalszą drogę nie czekając na górnika. Czas gonił. Gdzieś z tyłu, niedaleko za mną słyszałem groźny pomruk i dudnienie. Przyspieszyłem.

Wreszcie dojrzałem wejście do tunelu. Po rannego wyciągnęły się ręce przyjaciół, a ja popędziłem z powrotem. Czas nam się kończy! Minąłem górnika z ponurą miną zbliżającego się do tunelu. Pobiegłem dalej. Człapał niewidomy, kierowany przez chłopaka zarzuconego na barki, jeszcze trochę dalej starszy pan z zespoleniem, ściskający mocno rękę dziewczynki. Odetchnąłem lekko. Za chwilę minęło mnie trzech ortopedycznych nerwowo zbiegających przy pomocy kul. Dalej nic. A niepokojący pomruk narastał. Mimo to, biegłem w jego kierunku. Zobaczyłem zataczającą się, półprzytomną kobietę. – Biegnij! – Wrzeszczę. Tarczycowy siedzi na kamieniu zrezygnowany, pozbawiony sił. Podnoszę go i pcham w dół, w stronę tunelu. Dopinguję go krzykiem. Czy ktoś jeszcze? Już miałem się odwrócić. Bezimienna trwoga brała górę, gdy usłyszałem jakiś stukot. Zatrzymałem się w pół kroku. Nasłuchiwałem. Tak! Tak! To ta nastolatka z protezą nogi. Podbiegłem, brutalnie zarzuciłem ją sobie na plecy i biegłem i biegłem, proteza boleśnie obijała mi kolano, a za mną zbliżające się, ogłuszające grzmienie.

I wreszcie wyciągnięte ręce po dziewczynę, wciągające nas do tunelu w huku i wyciu natury. Wtem po syku hermetycznych drzwi wszystko ucichło i na chwilę krótką odpłynąłem. Leżałem zbierając siły i myśli. Początkowo zrozpaczony, że z trzydziestu czterech dotarło do celu jedenastu. Ale zaraz przyszła myśl, że to i tak trochę więcej ludzi pośród nas. Wytrzebionych jak te lasy. Uratowanych cudem przed gniewem i potęgą natury. W bezpiecznym miejscu doświadczając z lękiem jej furii. Przyjazne ręce pomogły mi wstać, a oczy z wolna oswajały się z półmrokiem.