Para uleciała

Nie zwykłam pisać recenzji ani dzielić się odczuciami co do książek, bo w końcu literatura rzecz subiektywna. Jednemu się coś spodoba, innemu nie. Jednak “Para w ruch” wzbudziła we mnie na tyle silne emocje, że odczułam potrzebę dać temu wyraz. Bo tak bardzo, och jak bardzo mi żal... Ale do rzeczy.

Długo czekałam na nową odsłonę "Świata Dysku". Długo i z utęsknieniem, ponieważ Pratchetta pokochałam już jako nastolatka, miłością wielką i bezwarunkową. Czasy się jednak zmieniają, a miłość nagle zaczęła stawiać warunki – na przykład warunek odnajdywania przyjemności w lekturze książek jednego z ulubionych autorów. Tymczasem Pratchett smutno mnie zaskoczył. Zaskoczył mnie już wcześniej przy co nowszych książkach spoza serii "Świat Dysku", ale składałam to na karb tego, że może w innych światach mój mistrz po prostu nie odnajduje się tak dobrze. Teraz zaś sięgnęłam po "Parę" i odkryłam, że nawet największy czarodziej może zapomnieć, czym jest magia.

„Para w ruch” jest... poprawna. Napisana porządnie, bo trudno się czegoś innego spodziewać po pisarzu mającym na koncie kilkadziesiąt powieści. Wszystkie fabularne części składowe, niezbędne do stworzenia dobrej literatury, ma na miejscu. Tyle tylko, że te składniki zmieszane w jedną potrawę dają zamiast prawdziwej uczty w restauracji wczorajsze zeschnięte kanapki.

Moist stracił na sprężystości, Vetinari sflaczał. Na niektóre postacie wręcz się patrzy, jakby były kimś zupełnie obcym. Niby znasz nazwisko, ale nie rozpoznajesz osoby, która jest nim określana – np. Sam Vimes, który wprawdzie pokazuje się tylko kilka razy, ale jest ledwie cieniem dawnego siebie. Inni znani nam już bohaterowie (poza Adorą Belle, która pozostała sobą, szkoda, że jest jej tak mało) oraz ci całkiem nowo wprowadzeni (może poza, miejscami, Dickiem Simnelem) są po prostu nijacy.

Po namyśle stwierdzam, że chyba wprowadzenie kolei Żelaznej do Świata Dysku nie było dobrym pomysłem. Kolej tam po prostu nie pasuje, odstaje, stanowi poważny dysonans z ogólnie przyjętą wizją rzeczywistości – a może to jednak tylko kwestia tego, jak została wprowadzona? Do tego wątek krasnoludzi wydaje się być doczepiony na siłę, jakby Pratchett wiedział, że sama kolej nie wystarczy, ale nie miał pojęcia, czym zapchać puste miejsce. Z braku laku dodał też garść goblinów, których nachalna emancypacja również przeszkadza.

Nie wspominając już o (POWAŻNY SPOILER) wątku dolnego króla, wydającym się kiepskim i niepotrzebnym remakiem Potwornego Regimentu, który sam w sobie był przecież kiepską książką (/POWAŻNY SPOILER).

Inna sprawą jest konstrukcja fabuły. Po raz pierwszy u Pratchetta odnosiłam wrażenie, że idzie na skróty, ścina rogi, pomija pewne sceny i przeskakuje o kilka dni/tygodni naprzód, byleby jak najszybciej dotrzeć do wymęczonego końca. (LEKKI SPOILER) Choćby budowa linii do Quirmu – zaczyna się, a potem nagle tory już są gotowe. Do Uberwaldu – tak samo, ledwo zaczynają budować, bo Vetinari kazał pod groźbą kociaków, a tu nagle szast prast, okazuje się, że właściwie to już jesteśmy przy jej końcu (/LEKKI SPOILER).

Zdaję sobie przy tym sprawę z tego, że budowa kolei żelaznej to ogromne i potwornie czasochłonne przedsięwzięcie, ale Pratchett nigdy dotąd nie stosował zabiegu typu "trzy miesiące później". Zawsze wszystko rozgrywał tak, że śledziliśmy poczynania bohaterów cały czas, nie odczuwało się „przerw w dostawie akcji” nawet gdy np. towarzyszyliśmy Vimesowi w dalekiej wyprawie do Uberwaldu. A tu nie dość, że to już nie są tak naprawdę nasi bohaterowie, to jeszcze nie można się wczuć w ich losy.

Podsumowując – nie polecam tej książki. Jeśli nie jesteście zagorzałymi fanami, którzy muszą przeczytać każde słowo spływające spod pióra mistrza, a tylko szukacie dobrej lektury na urlop, oszczędźcie sobie rozczarowania. W tej książce nie ma magii. I nie mówię o grubych magach z gałkami na czubkach lasek, tylko o tym czymś, co sprawia, że po dotarciu do ostatniej strony człowiek wie, że właśnie skończył czytać dobrą książkę.

Rozpisałam się, bowiem "Para w Ruch" wywołała we mnie wiele szczerego żalu i stanowi dla mnie zwiastun końca pewnej epoki. A może ta epoka już dobiegła końca?