"Czaropis" - recenzja (konkurs Serii Nowej Fantastyki 001)

Wydawcy z regularnością taśmociągu raczą nas kolejnymi powieściami popularnych autorów z solidnym dorobkiem. Z okładek takich książek wołają do nas znane nazwiska, napisane czcionką dziesięć razy większą niż tytuł – bo przecież „kij z tym, że kiepskie – fani i tak kupią”. Jednak co jakiś czas wydawnictwa w huraoptymistycznym szale promują „debiutanta, który prawdopodobnie pchnie fantastykę na nowe tory”. Prawdopodobnie. A przynajmniej tak mówili Na Zachodzie...

Taką właśnie sytuację mamy w przypadku pierwszej odsłony serii pod protekcją Nowej Fantastyki – „Czaropisu” Blake'a Charltona. Los debiutantów w gatunku standardowego fantasy nie jest prosty – trzeba albo mieć rodziców włądających wydawnictwem, którzy naszą wtórną tandetę i plagiat wydadzą (pozdrawiam Christophera Paoliniego) albo napisać coś oryginalnego, co przekona wydawcę do wrzucenia wora gotówki w promocję.

Charlton nie mieści się w żadnej z tych kategorii. Nie ma rodziców w wydawnictwie, nie napisał nic oryginalnego, a mimo to znalazł jakichś dziwnych ludzi, którzy zdecydowali się wydać jego pracę. Ba! Owi dziwni ludzie władowali tyle kasy w promocję, że „Czaropis” opiewany był jako „najbardziej innowacyjne fantasy wszech czasów” jeszcze na kilka miesięcy przed pojawieniem się w księgarniach.

Ale przejdźmy do rzeczy. Fabuła kręci się wokół młodego maga Nikodemusa, który uczy się w akademii Starhaven. A raczej „usiłuje się uczyć”, ponieważ cierpi na kakografię – przypadłość, która bez jego woli wprowadza błędy do czarów. I tu mamy ową osławioną innowacyjność powieści Chartlona – system magii oparty na pisarstwie. Magowie są więc autorami/czaropisarzami, zaklęcia – prozą, dyslektycy – kakografami, fragmenty czarów – akapitami, itp. itd. Czy to jest naprawdę takie oryginalne...? W takim razie możemy spodziewać się w najbliższym czasie wysypu powieści z systemami magii opartymi na malarstwie, śpiewie, grze na instrumentach, rzeźbiarstwie, tańcu (o, to by się dopiero sprzedało!)... W praktyce wygląda to niestety tak, że autor przez większość czasu każe nam wyobrażać sobie latające w powietrzu świecące literki. Łał.

Ale zaraz... „Czaropis” to chyba nie tylko magia? Mamy jeszcze epicką przepowiednię, w której świat czeka zagłada ludzkich języków z ręki armii demonów, chyba że pojawi się Zimorodek, mistrz magii, który poprowadzi ludzi do zwycięstwa. Albo anty-Zimorodek – Nawałnik Burzowy – który zrobi zupełnie na odwrót. Część ludu uważa Nikodemusa za tego pierwszego, a część za drugiego, wokół czego kręci się jakże zawiła i interesująca intryga. Naturalnie teoria sobie, a praktyka sobie – w praktyce męczeni jesteśmy ciągłymi rozmowami magów o zabójstwie, dowiadujemy się co każdy z bohaterów myśli na ten temat, potem dochodzi kolejne zabójstwo, bohaterowie znowu wałkują wszystkie informacje na nowo. W międzyczasie poświeci trochę literek. I tak w kółko przez 3/4 książki, w klaustrofobicznych klimatach świata „Czaropisu”. Klaustrofobicznych, bo autor nie napisał ANI SŁOWA o świecie poza akademią Starhaven (o niej samej w sumie też niewiele). Nie wiemy jacy ludzie zamieszkują ten świat, czym walczą, co jedzą, kto tam rządzi, jakie zwierzęta hodują, jaka jest technologia itd. – na dobrą sprawę można uznać, że strzela się z broni laserowej, a na czele państw stoją owce. Sytuację nieco ratuje ostatnie kilka rozdziałów, w których poznajemy parę metrów lasu poza murami Starhaven...

Chartlon tak zachłysnął się swoim czaropisarskim pomysłem, że całkowicie zapomniał o innych elementach historii. W efekcie mamy drewniane dialogi, postacie, których los nas nie obchodzi, zero klimatu i pusty świat. Do tego dochodzą nielogiczności sztampowego fantasy, jak np. sekretna rozmowa bohaterów na moście, na którym „ich kroki odbijały się głośnym echem, prawie nienaturalnie głośnym”, czy też demon-zabójca przedstawiający się wręcz imieniem i nazwiskiem, prowadzący długi monolog o swojej zawiłej intrydze – tylko po to, żeby wyjaśnić ją czytelnikowi...

Sytuacji nie ratuje polskie wydanie, które jest po prostu pełne błędów tłumacza i korekty. I tak, dowiadujemy się m.in., że można „stuknąć palcem w wargi”, a co 10-20 stron raczeni jesteśmy błędem interpunkcyjnym/składniówką/powtórzeniami. Litościwie, bo krótko, wspomnę tylko o okładce (ilustracja na niej nie ma NIC wspólnego z treścią książki i jest po prostu „w miarę pasującym” artworkiem wybranym z portfolio Tibora Szendreia) oraz „nadmuchaniu” książki z oryginalnych 350 do 600 stron (!).

Możecie się rozpływać, drodzy recenzenci, nad miernym „Czaropisem”. Ale na nic to. Naród polski niegłupi i tandety nie kupi.

Osobiście „Czaropisu” nie polecam nikomu. Jeśli macie wolne 30zł, to zainwestujcie lepiej w kolejną powieść ze świata Warhammera/Forgotten Realms – przynajmniej jest pewność, że dobrze napisane.