Szmer! Trzask! Zgrzyt! - recenzja "Eraserhead - Głowa Do Wycierania"

David Lynch przychodzi na świat siedemnaście lat po premierze „Psa Andaluzyjskiego". Po kilku mniej lub bardziej udanych produkcjach krótkometrażowych, dzięki którym daje się poznać jako artysta ekscentryczny, otrzymuje wreszcie szansę na stworzenie filmu kinowego.

„Eraserhead", bo właśnie o nim mowa, swoją premierę miał w 1977 roku i dla Lyncha był on niejako drabiną do sławy. Potem był obsypany nagrodami „Człowiek Słoń", „Dzikość Serca", czy „Mulholland Drive", a nie wolno zapominać o powstałym w międzyczasie, kultowym już serialu „Miasteczko Twin Peaks". Ja jednak pozostanę przy tym pierwszym filmie, gdyż właśnie ten obraz miałem okazję niedawno obejrzeć i prawdę mówiąc był to mój pierwszy kontakt z tym reżyserem.

Szmer! Trzask! Zgrzyt!

Właśnie takie dźwięki i nieustający hałas, towarzyszą nam od samego początku filmu, a potem jest już tylko dziwniej. Ponura scenografia robi piorunujące wrażenie: drogi, którymi chodzi główny bohater są okropne i odpychające. Wszędzie czai się mrok, a odpowiednia gra świateł i cieni, tylko zwiększa niepokój i poczucie osamotnienia.

Henry Spencer zakochany jest w Mary X. Dziewczyna zaprasza go na uroczystą kolację, na której miałby poznać jej rodziców. Rzeczywistość nie jest jednak kolorowa na tyle, by wszystko potoczyło się w dobrą stronę. Dość powiedzieć, że rodzice dziewczyny nie robią najlepszego wrażenia. Tu reżyser znów daje się ponieść swojej wspaniałej wyobraźni. Matka dziewczyny zachowuje się niezwykle, próbuje zbliżyć się do Henrego. Z posiłkiem, który przygotował ojciec Mary, dzieją się jakieś niepokojące rzeczy. Wszystko sprawia wrażenie nierealnego, oderwanego od rzeczywistości. Jak okropny sen.

A potem spada na Henrego wiadomość, że jego ukochana urodziła dziecko i muszą się pobrać. Największy problem kryje się jednak w wyglądzie dziecka, a raczej stwora. Mary X urodziła bowiem okropne stworzenie o zniekształconej twarzy i spłaszczonym ciele. I wszystko to jest dopiero początkiem tego, co ma się wydarzyć.

Szmer! Trzask! Zgrzyt!

Gdy skończyłem oglądać ten film, zdałem sobie sprawę, że faktycznie „wytarł mi głowę". To co działo się na ekranie, przerosło wszystkie moje wyobrażenia, a najgorsze jest to, że nie sposób wytłumaczyć tego co się widziało. Wszelkie próby interpretacji są skazane na porażkę. Bo to jest właśnie surrealizm – nie potrzebuje logicznego wytłumaczenia. A jednak ciągle zastanawiam się, co autor chciał przekazać drogą, którą obrał w filmie. Można jednak pływać i błądzić w sferze domysłów i to jest chyba najpiękniejsze, że film ten zmusza do myślenia, każdego, kto spróbuje go obejrzeć. Jedno wiem na pewno po obejrzeniu „Eraserhead". Nie ważne, jak gówniano mogłoby wyglądać moje życie i świat, nigdy nie chciałbym wylądować w świecie głównego bohatera.

"Eraserhead"/"Głowa Do Wycierania"

Reżyseria: David Lynch

Scenariusz: David lynch

Muzyka: Peter Ivers, David Lynch

Zdjęcia: Frederick Elmes, Herbert Cardwell

Obsada: Jack Nance, Charlotte Stewart, i inni...

USA 1977.