Drzewo Samuela

Był dwu­na­sty dzień mie­sią­ca Nisan, trzy dni przed po­cząt­kiem Pe­sach, gdy Sa­mu­el zo­stał uką­szo­ny przez psz­czo­łę. Pra­co­wał wła­śnie przy ob­rób­ce fi­go­we­go drew­na, które za­ku­pił po oka­zyj­nej cenie od Je­re­mia­sza. Co po­wszech­nie wia­do­me w fachu cie­śli, figa jest nie­zwy­kle trud­na do ob­rób­ki. A szcze­gól­nie ta, która ro­śnie pod Gat Sze­ma­nim, a wła­śnie stam­tąd zo­sta­ła ścią­gnię­ta owa sztu­ka.

Sa­mu­el miał dość kru­chą cier­pli­wość. Gdy tylko zła­ma­ło mu się trze­cie dłuto, ci­snął bez­u­ży­tecz­nym na­rzę­dziem o pod­ło­gę, zdjął far­tuch i wy­szedł z izby, żeby powdychać zapach lo­kal­nej aka­cji. Za­czę­ły pylić ja­kieś pięć dni wcze­śniej, a stary cie­śla uko­chał sobie ich woń. Po­wo­dem tego była praw­do­po­dob­nie matka – wspa­nia­ła i ko­cha­ją­ca ko­bie­ta, pra­cu­ją­ca przy zbie­ra­niu kwia­tów z tych drzew. Za­wsze przy­no­si­ła ze sobą z pracy cu­dow­ny aro­mat.

To był cie­pły dzień. Sa­mu­el miał zatem od­sło­nię­te rę­ka­wy. Za­ło­żył ręce na pier­si i wziął kilka głę­bo­kich od­de­chów, żeby ochło­nąć. Trze­cie dłuto… 

,,Stra­ci­łem dziś już dwa de­na­ry, a wciąż nie skoń­czy­łem pracy’’ – po­my­ślał. ,,Jeśli do końca dnia ob­ro­bię drew­no, na­za­jutrz wyślę Ja­ku­ba na targ, żeby ogło­sił nową ofer­tę. O ile wszyst­ko pój­dzie zgod­nie z pla­nem, za­ro­bię dzie­sięć do pięt­na­stu de­na­rów i ten cały zapał mi się zwró­ci”. 

Gdy tak po­żą­dli­wie i go­rą­co roz­my­ślał o pie­nią­dzach (fa­ry­ze­usze po­wie­dzie­li­by, że to grzech, lecz czy fa­ry­ze­usze wie­dzą jak to jest mieć czwór­kę dzie­ci na utrzy­ma­niu?), nie spo­strzegł, że w jego kie­run­ku zbli­ża się ma­lut­ki, ale jakże nie­bez­piecz­ny owad. Psz­czo­ła usia­dła na łok­ciu Sa­mu­ela. 

Cie­śla po­czuł lek­kie ła­sko­ta­nie, więc gwał­tow­nie mach­nął ręką.

Psz­czo­ła naj­wy­raź­niej uzna­ła to za wy­star­cza­ją­cą obe­lgę w jej stro­nę i jed­nym, za­ma­szy­stym ru­chem, po­świę­ci­ła swoje życie, żeby dać na­ucz­kę wiel­kiej be­stii, na któ­rej spo­czę­ła. Wbiła żądło głę­bo­ko w skórę, po czym wpa­dła w ago­nal­ne kon­wul­sje. 

Sa­mu­el krzyk­nął z bólu i trza­snął owada dło­nią. In­truz spadł na zie­mię w bez­ru­chu, lecz żądło po­zo­sta­ło. Spró­bo­wał je wy­cią­gnąć, ale bez­sku­tecz­nie. 

Po­czuł, że rana za­czy­na mu puch­nąć. 

– Boże Przed­wiecz­ny…

Były to ostat­nie chwi­le, gdy miał jesz­cze reszt­ki zdro­we­go ro­zu­mu. Naj­roz­sąd­niej­sze wy­da­wa­ło się pój­ście do ich nie­wiel­kie­go ogro­du, ze­rwa­nie tego po­dłuż­ne­go zioła, któ­rym w mło­do­ści babka le­czy­ła go z za­ka­żeń i przy­ło­że­nie go do użą­dle­nia.

Za­to­czył kilka nie­zgrab­nych kro­ków przed sie­bie, czu­jąc jak słoń­ce razi go po oczach. To dziw­ne… Mro­wi­ły go usta. 

,,Jahwe… Pro­szę…” – po­my­ślał prze­lot­nie, po­stę­pu­jąc do przo­du.

Mo­ment póź­niej za­czął od­no­sić wra­że­nie, jakby serce biło mu gwał­tow­niej niż za­zwy­czaj. Każdy od­dech sta­wał się coraz płyt­szy. 

Po­wie­trza. Po­trze­bo­wał po­wie­trza. Co się z nim dzie­je? 

Nie­ste­ty, każ­de­mu czło­wie­ko­wi, bę­dą­ce­mu w umy­sło­wym żarze, prę­dzej czy póź­niej przy­cho­dzi do głowy pewna prze­ra­ża­ją­ca myśl. Dzia­ła ona na wy­obraź­nię – nie­ste­ty nie w spo­sób po­zy­tyw­ny, zde­cy­do­wa­nie po­gar­sza­jąc spra­wę. A prze­cież nie­szczę­śnik, któ­re­go do­pa­da, ma cał­ko­wi­cie za­bu­rzo­ne po­strze­ga­nie rze­czy­wi­sto­ści i nie może dojść do wnio­sku, że jest ir­ra­cjo­nal­na. Ten po­mysł rodzi się w gło­wie szyb­ko i nie­mal in­tu­icyj­nie. Jak brzmi?

– Umrę. Jahwe, ja umrę…

Jahwe za­pew­ne był nie­zwy­kle roz­ba­wio­ny tę obawą, gdyż Sa­mu­el nie miał uczu­le­nia na psz­czo­ły.

Wpadł do ogro­du i ro­zej­rzał się w roz­tar­gnie­niu za ziel­skiem, któ­re­go szu­kał. Jego umysł wpoił sobie, że jeśli nie znaj­dzie tego zioła i nie na­trze nim rany, bę­dzie dalej cier­piał. 

Omiótł wzro­kiem dzi­kie róże, dwa drze­wa wi­no­gro­no­we i kilka krze­wów ozdob­nych, które za­sa­dzi­ła jego żona przed ro­kiem, ale nie przy­ję­ły się zbyt do­brze. Ni­g­dzie nie doj­rzał swo­je­go le­kar­stwa.

Ukląkł na bło­cie i za­czął wą­chać zie­lo­ne list­ki – jeden po dru­gim. 

– Nie… To nie ten… Ten też nie… I ten… Ten… Na Boga! Boże, pro­szę! Pro­szę, uli­tuj się nade mną, skrzyw­dzo­nym! Pro­szę! – za­łkał, a łza spły­nę­ła mu po po­licz­ku. Pierw­szy raz od dawna, Sa­mu­el po­czuł strach. Tak rze­czy­wi­sty i mocny, że nie­mal na­ma­cal­ny. Co, do dia­bła, mogło go tak prze­ra­zić? Czyż­by psz­czo­ła? To zwy­kłe użą­dle­nie! A jed­nak… Jed­nak bał się. – Boże mój… 

Kiedy ko­lej­na ro­śli­na oka­za­ła się zwy­kłym chwa­stem i Sa­mu­el zdał sobie spra­wę, że zioło lecz­ni­cze mu­sia­ło dawno i nie­po­strze­że­nie ob­umrzeć, lub nigdy tu nie rosło, wstał i po­biegł w stro­nę są­sied­nie­go pola.

,,Muszę zna­leźć le­kar­stwo” – my­ślał, bie­gnąc. ,,Muszę! Gdzieś tam jest… Tak wiele go ro­śnie… Prze­cież to nie może być tak trud­ne…”

Pę­dził coraz szyb­ciej i szyb­ciej. Serce do­trzy­my­wa­ło mu kroku. Lecz wzrok mu się roz­ma­zał… Czuł, że prze­sta­je być sobą, że świa­do­mość wy­pły­wa z niego tak, jak miód wy­pły­wa z pa­sie­ki, że koń­czy­ny mu drę­twie­ją. Jak gdyby wy­cho­dził z wła­sne­go ciała i sta­wał obok, nie do końca przy­tom­ny, lecz nie cał­kiem we śnie. 

Co naj­waż­niej­sze – biegł. 

Po­praw­ka. Prze­stał biec. Z hu­kiem wpadł w coś twar­de­go, co zwa­li­ło go z nóg. Roz­ło­żył się na ziemi bez­wład­nie, mru­cząc bluź­nier­stwa pod nosem i ła­piąc za obo­la­łe czoło. Skóra bu­zo­wa­ła mu pod pal­ca­mi, nie­wąt­pli­wie zwia­stu­jąc wy­ro­śnię­cie so­lid­ne­go guza. 

Po­pa­trzył na obiekt z wy­rzu­tem. Oka­za­ło się, że była to czar­na sosna. 

Zda­wa­ło się, jakby wy­ro­sła spod ziemi. Sa­mu­el obej­rzał się wokół. Leżał na środ­ku pola. W po­bli­żu nie było ni­cze­go, prócz tego jed­ne­go, sa­mot­ne­go drze­wa w które ude­rzył.

– Oczy­wi­ście… – wark­nął, pod­no­sząc się z ziemi. – Oczy­wi­ście. W oko­li­cy nie ma nic, oprócz cie­bie, a ja bie­gnę na oślep i wpa­dam do­kład­nie… Czy Bóg dziś się na mnie uwziął? – Spoj­rzał w niebo i roz­ło­żył ręce. – Po­wiedz mi, Boże mój, czy zro­bi­łem co­kol­wiek wię­cej, niż cięż­ko pra­co­wa­łem na swoją ro­dzi­nę? Czy nie wy­peł­niam Moj­że­szo­wych na­ka­zów? Jeśli tak, daj mi znak, bo chyba je­stem ślepy jak gojim!

Po tych sło­wach otrze­pał ręce z pia­chu i ru­szył z po­wro­tem w stro­nę swo­je­go ogro­du.

,,I tak nie znaj­dę tego prze­klę­te­go zioła”.

Chwi­lecz­kę.

Obej­rzał się za sie­bie. Potem spoj­rzał na swoje dło­nie. Zgiął palce, do­tknął czub­ka kciu­ka ję­zy­kiem. Po­ło­żył rękę na pier­si i wsłu­chał się w rytm serca. I znowu spoj­rzał na dło­nie. Wziął głę­bo­ki od­dech. 

Był cał­ko­wi­cie zdro­wy i spo­koj­ny. 

Zgiął ło­kieć na tyle, na ile było to moż­li­we i spró­bo­wał doj­rzeć, czy żądło dalej tam tkwi. Nie za­uwa­żył ni­cze­go nie­po­ko­ją­ce­go. 

A gdy zdał sobie spra­wę, że nie­zdro­we pod­nie­ce­nie, za­ma­zu­ją­ce jego zmy­sły przez ostat­nie mi­nu­ty, cał­ko­wi­cie znik­nę­ło, za­śmiał się do­no­śnie i raz jesz­cze po­pa­trzył w niebo. 

,,To znak od Jahwe, że nie zgrze­szy­łem prze­ciw niemu! Za­praw­dę…” 

Wtedy zaś wez­brał się mocny wiatr, który na­sy­pał Sa­mu­elo­wi pia­chu do oczu. Cie­śla cof­nął się o krok i za­czął trzeć po­wie­ki. 

Po­dmuch zda­wał się przy­bie­rać na sile. 

– Oh! – par­sk­nął Sa­mu­el i, wciąż na ślepo, po­włó­czył się w stro­nę drze­wa.

Sosna z po­wo­dze­niem schro­ni­ła go od nad­cho­dzą­cej wi­chu­ry. Po­wietrz­ny pęd roz­bi­jał się o pień i roz­dzie­lał, omi­ja­jąc ide­al­nie skry­te­go rze­mieśl­ni­ka. 

W końcu udało mu się wy­czy­ścić oczy i znów uj­rzał świat. 

Przez chwi­lę pod­czas któ­rej nie miał wizji, zmie­ni­ło się dość sporo. Pięk­ny, sło­necz­ny dzień przy­brał po­stać praw­dzi­wie pod­łe­go kra­jo­bra­zu peł­ne­go sza­ro­ści. Wiatr hu­czał prze­raź­li­wie. Sa­mu­el sły­szał jak ga­łę­zie sosny trze­po­czą, a miesz­ka­ją­ce na nich igły opa­da­ją na zie­mię. 

,,Nie­szczę­sny dzień… A mia­łem pra­co­wać nad fi­gow­cem…”

Zmę­czo­ny, nie od­ry­wa­jąc ple­ców od pnia drze­wa, zsu­nął się na glebę i oparł głową o korę. Po­sta­no­wił, że prze­cze­ka naj­moc­niej­szy po­dmuch, a potem szyb­ko wróci do ogro­du i stam­tąd do domu, gdzie wiatr już go nie do­pad­nie.

Cho­ciaż jakiś czas temu wy­da­wa­ło się to nie­moż­li­we, je­dy­nym o czym teraz ma­rzył Sa­mu­el, było zna­le­zie­nie się w swo­jej ci­chej, spo­koj­nej izbie ro­bo­czej i ob­ro­bie­nie drew­na. Mimo tego, że czę­sto tra­cił do niej cier­pli­wość, to szcze­rze ko­chał swoją pracę. Była spra­wie­dli­wa – tyle, ile z sie­bie dałeś, tyle mo­głeś za­ro­bić. A on zwy­kle dawał z sie­bie wszyst­ko. I za­ra­biał aku­rat tyle, by utrzy­mać sie­bie, żonę i czwór­kę dzie­ci. 

– Wiatr jest bez­li­to­sny – usły­szał nagle obcy głos.

Sa­mu­el pod­sko­czył w górę z pręd­ko­ścią strza­ły. Mógł­by przy­rzec, że ktoś do niego prze­mó­wił.

– Ktoś tu jest? – za­py­tał. 

– Czy kie­dy­kol­wiek ni­ko­go tu nie było? – od­par­ło coś. 

Cie­śla gło­śno prze­łknął ślinę, nie do końca pe­wien czy roz­ma­wia z Bo­giem, czy staje się jed­nym z sza­leń­ców, któ­rych wy­pę­dza­ją za mury Je­ro­zo­li­my, a może roz­grza­na głowa płata mu figle. 

– Czy to Ty, Jahwe mój?

– Jahwe prze­ma­wia tylko do jed­ne­go cie­śli. I nie je­steś nim ty. 

Sa­mu­el za­mru­gał za­wzię­cie ocza­mi i prze­tkał pal­cem mał­żo­wi­ny uszne. Za­czy­nał po­wo­li się mar­twić, że użą­dle­nie wpę­dzi­ło go w ma­ja­ki i na­praw­dę za­czy­na tra­cić rozum. Od­gar­nął włosy z czoła i przy­kuc­nął.

Do­pie­ro teraz za­uwa­żył, że wiatr ucichł.

,,To się nie dzie­je na­praw­dę, Sami” – wy­tłu­ma­czył sobie w my­ślach. ,,To złu­dze­nie, Bóg jeden wie czy nie utka­ne przez sa­me­go sa­ta­na”. 

Wstał na pro­ste nogi i po­biegł w stro­nę ogro­du, nie oglą­da­jąc się za sie­bie. 

Gdy wresz­cie wró­cił do pra­cow­ni, chwy­cił za wia­dro sto­ją­ce w kącie, od­cią­gnął je na śro­dek i zwró­cił doń za­war­tość swo­je­go żo­łąd­ka. Dla przej­rza­łe­go cie­śli, dwa biegi przez całe pole Głu­che­go Jana pod­czas ataku amoku, to wy­star­cza­ją­co, żeby nad­wy­rę­żyć ciało. Nie to jed­nak mar­twi­ło teraz Sa­mu­ela. 

– Daj mi Boże, żebym nie nad­wy­rę­żył ducha – rzekł cicho i się­gnął po czwar­te dłuto tego dnia. 

 

***

 

– Nie wolno pra­co­wać w sza­bat. 

– To nie praca, Saro. 

Eze­kiel miał już dwa­dzie­ścia lat i nie na­le­żał do naj­lżej­szych. Sa­mu­el wie­dział jed­nak, że syn nie ko­chał ni­cze­go bar­dziej, niż po­ran­nych spa­ce­rów w sło­necz­ne dni. 

Wziął go na plecy, a Eze­kiel oplótł rę­ko­ma jego szyję. 

– Pomóż mi z no­ga­mi – sap­nął Sa­mu­el. 

Na twa­rzy Sary wy­ma­lo­wa­na była nie­chęć, lecz na­tych­miast po­spie­szy­ła na pomoc i za­ję­ła się koń­czy­na­mi syna. Oplo­tła je wokół talii męża. 

Ten ru­szył po­wo­li do przo­du. Każdy krok sta­no­wił bo­wiem zna­czą­cy wy­si­łek. Lecz czego się nie robi dla choć­by krót­kich chwil szczę­ścia swo­ich dzie­ci? Sa­mu­el był gotów na dużo więk­sze po­świę­ce­nie, niż prze­nie­sie­nie syna przez próg domu i ka­wa­łek ogro­du. 

Wy­szli na ze­wnątrz. Ostat­nie­go dnia mie­sią­ca Nisan, słoń­ce świe­ci­ło sła­biej niż zwy­kle o tej porze roku – chmu­ry kłę­bi­ły się gęsto, ale dzię­ki swo­jej mlecz­nej bar­wie, mie­ni­ły się na nie­bie ni­czym plamy mleka roz­la­ne na stole. To ulu­bio­na po­go­da Eze­kie­la. 

– Dzię­ku­ję, ojcze. – Sa­mu­el usły­szał szept przy uchu. 

– Czy nadal był­bym ojcem, gdy­bym nie ko­chał swo­je­go dziec­ka? – od­parł.

Kiedy po skie­ro­wa­niu się w stro­nę ogro­du, prze­cho­dzi­li przez drogę go­spo­dar­ską, usły­sze­li chlu­pot wody. 

Oka­za­ło się, że to Jakub wra­cał ze stud­ni z dwoma peł­ny­mi wia­dra­mi. Sa­mu­el miał już pro­ble­my, żeby dźwi­gać cię­ża­ry, ale jego pier­wo­rod­ny syn był wła­śnie w kwie­cie wieku, kilka ty­go­dni przed dwu­dzie­sty­mi dru­gi­mi uro­dzi­na­mi. Mię­śnie na­pi­na­ły mu się pod cię­ża­rem, ale nie spo­sób było nie od­nieść wra­że­nia, że Jakub czer­pał z tego pewną przy­jem­ność. Choć ciało świe­ci­ło mu się od potu, wy­krzy­wił wargi w ledwo za­uwa­żal­nym uśmie­chu. 

– Nie prze­mę­czaj się ojcze! – za­wo­łał, gdy się zbli­żył. Odło­żył wia­dra na zie­mię i od­sap­nął. – Ja mogę go po­nieść. 

– Nie. – Sa­mu­el po­ki­wał głową. – Ty mu­sisz iść dzi­siaj na targ.

– Na targ? Dzi­siaj sza­bat! 

– Czyż­byś nie nosił wła­śnie wody do domu? 

– Ojcze.. 

– Cisza, Ja­ku­bie. Po­wie­dzia­łem, że pój­dziesz na targ, więc pój­dziesz na targ. Sta­niesz na środ­ku, tam gdzie sprze­da­ją prze­piór­ki i ogło­sisz nową ofer­tę. Fi­go­wiec, któ­re­go ocio­sa­li­śmy ostat­nim razem, nie przy­niósł ta­kie­go zysku, ja­kie­go się spo­dzie­wa­li­śmy. Ob­wieść, że zdo­by­łem drew­no aka­cjo­we i wy­stru­gam z niego stół na dzie­sięć osób za trzy­na­ście de­na­rów. 

– Trzy­na­ście de­na­rów? Ojcze, za tę aka­cję za­pła­ci­li­śmy sie­dem! 

– Je­że­li nie zła­mie mi się żadne dłuto, wy­star­czy nam pie­nię­dzy na Ijar. A Bóg jeden wie, czy nie trafi nam się wię­cej do­bre­go drew­na? Osiem de­na­rów, które odło­ży­li­śmy, rów­nie do­brze mogę prze­zna­czyć na nowy towar, jeśli tylko do­sta­nę dobrą ofer­tę. Ale na razie… Na razie za­nieś wodę do domu i ru­szaj na targ.

Jakub zro­bił kwa­śną minę, ale od­po­wie­dział tylko: 

– Do­brze, ojcze. 

Po czym jesz­cze raz na­prę­żył mię­śnie, schy­lił się i pod­niósł oba wia­dra, wy­le­wa­jąc przy oka­zji nieco wody.

– Do zo­ba­cze­nia wie­czo­rem, Ezi – uśmiech­nął się do mil­czą­ce­go Eze­kie­la i wszedł do domu. 

Potem znowu ru­szy­li do ogro­du i do­tar­li tam, zanim Sa­mu­el po­czuł, że traci siły. 

De­li­kat­nie odło­żył Eze­kie­la na za­zie­le­nio­ny frag­ment ziemi. Jego syn oparł się ple­ca­mi o wi­no­ro­śle. Za­mknął oczy w ciszy i za­cią­gnął się rześ­kim po­wie­trzem. 

Cie­śla zde­cy­do­wał, że da mu chwi­lę sa­mot­no­ści. Po­szedł więc doj­rzeć róż. Czer­wo­ne kwia­ty, które uko­cha­ła sobie Sara, od pew­ne­go czasu wy­da­wa­ły się znacz­nie słab­sze niż kie­dyś. Ich kolor nieco po­bladł, a ło­dy­gi zgar­bi­ły się w stro­nę grun­tu. Po­je­dyn­cze płat­ki zdą­ży­ły już opaść. 

,,To za­gwozdka” – po­my­ślał. ,,Te kwia­ty kwit­ną do­pie­ro na Siwan. Skoro prze­ży­ły tak długo i umie­ra­ją wła­śnie teraz, czy zdążą od­ro­dzić się na czas? A jeśli nie zdążą, to czy wzej­dą w przy­szłym roku, czy umrą na za­wsze”? 

Prze­su­nął dło­nią po de­li­kat­nej po­wierzch­ni ro­śli­ny. Spra­wi­ło mu to przy­jem­ność, lecz już po pierw­szym ruchu, na zie­mię opa­dły dwa płat­ki. Sa­mu­el zde­cy­do­wał zatem, że nie bę­dzie wię­cej ich ru­szał i ten pro­blem po­zo­sta­wi do roz­wią­za­nia Sarze. To w końcu jej pu­pi­le. 

Cho­ciaż mu­siał przy­znać, że były pięk­ne. 

Wró­cił do miej­sca w któ­rym leżał Eze­kiel. 

Mło­dzie­niec spo­czy­wał w tej samej po­zy­cji, z rę­ka­mi za­ło­żo­ny­mi na pier­si i mocno za­ci­śnię­ty­mi po­wie­ka­mi. Spra­wiał wra­że­nie, jakby coś za­kłó­ca­ło jego spo­kój, a on usil­nie chciał z tym wal­czyć. 

Sa­mu­el usiadł obok. 

– O czym my­ślisz? – za­py­tał.

– O ni­czym.

– Nie da się my­śleć o ni­czym. – Cie­śla chwy­cił po­mię­dzy palce kilka źdźbeł świe­żej trawy i przyj­rzał się im do­kład­nie. – Ja na przy­kład myślę o tym, że Jahwe spu­ścił na nas pięk­ny dzień. Praw­da?

– Mhm. 

Sa­mu­el do­brze wie­dział, że Eze­kiel nie ma ocho­ty z nim roz­ma­wiać. Szcze­rze mó­wiąc, nigdy nie miał. Pod tym wzglę­dem nie przy­po­mi­nał swo­je­go ro­dzeń­stwa. Był je­dy­ny w swoim ro­dza­ju, cichy i po­kor­ny, ale przy tym jaw­nie wrogi. Sa­mu­el roz­my­ślał nad tym cza­sem pod­czas pracy. 

,,To przez nogi” – do­szedł do wnio­sku ze­szłe­go lata. ,,Nie może ni­g­dzie pójść bez po­mo­cy. Ja też był­bym zgorzk­nia­ły”. 

Od­pu­ścił sobie więc próby cią­gnię­cia roz­mo­wy. Wy­rzu­cił trawę z rąk i, po­dob­nie do syna, oparł głowę o wi­no­rośl, za­mknął oczy i wziął głę­bo­ki wdech. 

Teraz nie mógł za­przą­tać sobie głowy rze­cza­mi na które nie miał wpły­wu. Musi wy­ży­wić ro­dzi­nę. A żeby to zro­bić, po­wi­nien po­szu­kać no­we­go drew­na. Oczy­wi­ście, z akacji, którą zakupił od Jeremiasza, nie­wąt­pli­wie uda się wy­ci­snąć kil­ka­dzie­siąt de­na­rów. Jed­nak… Jed­nak…

,,Jed­nak Jakub nie­dłu­go bę­dzie się żenić.” – wy­ja­śnił w my­ślach powód swo­je­go nie­po­ko­ju. ,,Jest przy­stoj­ny. Przy­stoj­niej­szy ode mnie. Ma urodę po Sarze. Czar­ne włosy i oczy, sze­ro­kie barki i pro­stą żu­chwę. Nie może się opę­dzić od ko­biet” – ta myśl spra­wi­ła, że uśmiech­nął się pod nosem.

Tak, musi zbu­do­wać więk­sze oszczęd­no­ści niż osiem de­na­rów, skoro bę­dzie chciał wy­pra­wić we­se­le naj­star­sze­go syna. Już teraz zbyt czę­sto prze­by­wa w domu Elia­sza. Jeśli Eliasz ze­chce wydać go za swoją córkę (a żeby Bóg temu do­po­mógł, bo była pięk­na), oże­nią się jesz­cze na Tewet. Sa­mu­el nie miał­by ho­no­ru, gdyby po­cią­gnął z po­sa­gu na za­ba­wę. To będą pie­nią­dze pań­stwa mło­dych. A na we­se­lu po­trze­ba wiele wina. 

– Nie mogę – ode­zwał się nagle Eze­kiel.

Sa­mu­el otwo­rzył oczy i spoj­rzał na syna. 

– Czego nie mo­żesz?

– Wy­trzy­mać. Nie mogę już wy­trzy­mać. – Eze­kiel zro­bił minę pełną znie­cier­pli­wie­nia, ale Sa­mu­el po­sta­wił­by za­kład, że do­sły­szał w niej nutkę stra­chu. 

– Nie ro­zu­miem – po­ki­wał głową. 

– Cią­gle mam wra­że­nie, że ktoś mnie woła. Po imie­niu, ojcze. Prze­cież nikt nie mówi mi Eze­kiel! Każdy na­zy­wa mnie Ezi.

,,Ja mówię na niego Eze­kiel w swo­jej gło­wie, ale tego nie wie” – po­my­ślał cie­śla. 

– Woła mnie po imie­niu odkąd tylko po­sze­dłeś do­glą­dać róż – kon­ty­nu­ował jego syn. – Cią­gle tylko “Eze­kie­lu, Eze­kie­lu”! Nie wiem czy to głos ko­bie­ty, czy męż­czy­zny. My­śla­łem, że to zwy­kły majak, może sztucz­ka umy­słu, czy dia­beł wie co jesz­cze, ale to się dzie­je na­praw­dę! Cią­gle to robi. Nawet teraz. Stam­tąd. – Po­ka­zał pal­cem na pole Głu­che­go Jana. 

Sa­mu­elo­wi moc­niej za­bi­ło serce. 

– Stam­tąd? – za­py­tał, wska­zu­jąc w tym samym kie­run­ku. – Na pewno?

– Na pewno. 

Prze­łknął ślinę. 

Czy to moż­li­we, żeby… Nie, to nie jest… 

,,Boże je­dy­ny! Nie wy­sta­wiaj mnie na próbę sza­leń­stwa! Nie mogę po­stra­dać zmy­słów – je­stem ojcem i mężem, mam pięć brzu­chów do wy­kar­mie­nia. Za­bierz moją trzeź­wość, gdy Jakub bę­dzie już gotów do za­wo­du. Boże je­dy­ny”!

– Nie sły­szysz tego, ojcze? – za­py­tał Eze­kiel nieco bar­dziej za­nie­po­ko­jo­ny.

– Nie, synu. Nie sły­szę – od­parł Sa­mu­el. – Czy mówi coś jesz­cze?

– Tylko moje imię.

– Więc chce, żebyś do niego przy­szedł. 

,,Niech dia­beł mnie po­rwie za to, co zro­bię. Lecz moje serce ro­śnie jak pąk na wio­snę. Czuje, że coś się tu dzie­je”. 

Eze­kiel za­mru­gał.

– Wiesz do­brze, że nie… 

– Oh, synu! Nie bądź głup­cem! Nie za­po­mnia­łem prze­cież, że twoje nogi się cie­bie nie słu­cha­ją. Ja cię tam za­nio­sę. Ale skoro tamto drze­wo chce, że­by­śmy przy­by­li, to wy­ko­na­my tę wolę. Choć­by satan miał wy­rwać mnie w ob­ję­cia czar­ne­go Sze­olu, jeśli to tylko złoty cie­lec woła na pu­sty­ni, pój­dzie­my tam, bo stra­cę roz­są­dek!

Jego syn zmarsz­czył brwi tak za­wzię­cie, że nie­mal wstą­pi­ły mu do oczo­do­łów.

– Drze­wo?

,,Na Moj­że­sza… Je­stem roz­tar­gnio­ny i mówię, to, co myślę a nie to, co po­wi­nie­nem”.

– Po pro­stu złap się mojej szyi i bądź mi po­słusz­ny – urwał.

Wstał i przy­kuc­nął przy Ezim, żeby ten mógł wspiąć się mu na plecy.

– Ja… – Eze­kiel chciał pro­te­sto­wać, ale naj­wy­raź­niej roz­my­ślił się w po­ło­wie zda­nia. – Do­brze, ojcze. 

Wy­ko­nał po­le­ce­nie i za­wisł na karku ojca. Na­stęp­nie pod­nie­śli się i po­wo­li za­czę­li prze­su­wać w stro­nę pola Głu­che­go Jana. 

Na polu słoń­ce pra­ży­ło zde­cy­do­wa­nie moc­niej i Sa­mu­el po­czuł się zmę­czo­ny. Na karku wi­siał mu do­ro­sły męż­czy­zna, cie­pło na­pie­ra­ło na skro­nie i czoło, a pierw­sze kro­ple potu już dawno za­czę­ły są­czyć po twa­rzy.

Nie było miej­sca gdzie mo­gli­by schro­nić się przed żarem. Ani skraw­ka cie­nia – nic, prócz wiel­kiej, ciem­nej sosny, sto­ją­cej na środ­ku, ni­czym sa­mot­na igła wy­sta­ją­ca ze stołu kra­wiec­kie­go. 

,,Cie­ka­we czy to drze­wo może spra­wić nam tyle samo bólu, co igła” – po­my­ślał Sa­mu­el, ale szyb­ko od­go­nił tę myśl, gdyż na­pa­wa­ła go po­czu­ciem winy, że za­bie­ra tu ułom­ne­go syna. ,,Czy je­stem Abra­ha­mem, który wpę­dza swego Iza­aka pod ostrze? Nie, Eli, nie! Ode­gnaj ode mnie te plu­ga­we myśli”!

Przez resz­tę po­dró­ży, Sa­mu­el sta­rał się nie my­śleć zbyt mocno nad tym, co robi, bo wie­dział, że w końcu by za­wró­cił. Tym­cza­sem Eze­kiel nie prze­mó­wił ani razu. Kil­ku­krot­nie Sa­mu­el miał wra­że­nie, że syn roz­glą­da się ner­wo­wo na różne stro­ny i czuł jak się mu kręci na ple­cach. Gdy do drze­wa zo­sta­ło około sto kro­ków, Ezi w końcu otwo­rzył usta:

– Głos jest bar­dziej do­no­śny, niż przed­tem. 

Oj­ciec po­ki­wał głową. 

– Tego się spo­dzie­wa­łem.

– My­ślisz, że wła­ści­ciel tego głosu ukry­wa się w ko­ro­nie drze­wa? 

Cie­śla zdał sobie spra­wę jak bar­dzo sza­lo­na wy­da­je się jego myśl, że to samo drze­wo do nich prze­ma­wia. Zro­bi­ło mu się głu­pio, że do­tych­czas nawet nie wpadł na po­mysł, ja­ko­by w po­ło­wie Nisan nie roz­ma­wiał z sosną, ani nie miał ha­lu­cy­na­cji, ale po pro­stu dys­ku­to­wał z czło­wie­kiem, kry­ją­cym się gdzieś w oko­li­cy. 

Jeśli powie Eze­kie­lo­wi co o tym myśli, ten za­pew­ne uzna, że sta­ru­szek mu osza­lał. 

,,Na Pierw­szą Świą­ty­nię… Sam już nie wiem czy mam rozum”. 

– Tak wła­śnie myślę, synu. Ten, kto cię woła, sie­dzi na tym drze­wie. 

Doj­ście na miej­sce nie za­ję­ło im już wiele wię­cej czasu. Za­trzy­ma­li się około pięć łokci od pnia i obaj po­pa­trzy­li na roz­ło­ży­ste ga­łę­zie. 

,,Po­zo­sta­ło mi jedno” – po­my­ślał Sa­mu­el. ,,Od­kryć co tu się dzie­je i przy­nieść uko­je­nie mojej duszy. Cho­ciaż bar­dziej boję się o Eze­kie­la. Czy to satan go kusi? Nie wiem, ale zaraz się okaże”. 

– Pokaż się! – krzyk­nął, świ­dru­jąc wzro­kiem szczyt sosny. 

Nie usły­szał od­po­wie­dzi.

– Po­cze­kaj, Ezi. Po­ło­żę cię przy pniu, a ja spró­bu­ję wspiąć się na górę. 

Eze­kiel mruk­nął na znak zgody i Sa­mu­el oparł go ple­ca­mi o drze­wo. Na­stęp­nie wy­tarł dło­nie o skra­wek far­tu­cha i zba­dał lep­kość kory. Wy­da­wa­ło się, że wspi­nacz­ka po­win­na być dosyć pro­sta. Chwy­cił zatem naj­niż­szej ga­łę­zi, która wy­glą­da­ła na wy­star­cza­ją­co so­lid­ną i oparł na niej cię­żar ciała. Gałąź za­dy­go­ta­ła, ale nie zła­ma­ła się. Uniósł więc stopę i wsa­dził w wyrwę w pniu. 

Spraw­dzał wszyst­kie ga­łę­zie po kolej, zanim się na nich za­wie­szał. Wie­dział, że upa­dek z ta­kiej wy­so­ko­ści nie po­zba­wi go życia, ale w jego wieku kości ła­ma­ło się łatwo. A cie­śla musi mieć spraw­ną każdą z nich, żeby pra­co­wać. 

W końcu stopy wi­sia­ły mu na wy­so­ko­ści dwu­krot­no­ści wzro­stu Ja­ku­ba i po­czuł pierw­sze ozna­ki stra­chu. 

– Kim­kol­wiek je­steś, pokaż się! – roz­ka­zał jesz­cze raz, mo­dląc się w duchu do Jahwe, żeby nie mu­siał wcho­dzić wyżej. 

Po­now­nie jed­nak nie usły­szał od­po­wie­dzi. 

,,Boże, boję się.” – rzekł w my­ślach. ,,Ale cie­ka­wość zżera mnie od środ­ka i czuję, że wię­cej nie zasnę, jeśli nie do­wiem się o co tu cho­dzi. Jeśli to sztucz­ka złego ducha, to bądź przy mnie, bo będę po­trze­bo­wał Two­jej sil­nej laski i Moj­że­szo­wej od­wa­gi”. 

Kilka chwil za­ję­ło mu wspię­cie na wy­so­kość, na któ­rej nie był odkąd prze­stał być brzdą­cem. Ta wspi­nacz­ka ko­ja­rzy­ła mu się z naj­daw­niej­szy­mi wspo­mnie­nia­mi, roz­ma­za­ny­mi przez mgłę dzie­się­cio­le­ci, kiedy razem z in­ny­mi chłop­ca­mi wę­dro­wał po ga­łę­ziach, tak jak kozy wę­dru­ją po gó­rach – czyli z ła­two­ścią i gra­cją. 

Lecz teraz był stary.

Ko­ro­na drze­wa za­kry­ła więk­szość świa­tła sło­necz­ne­go i ja­sność prze­bi­ja­ła już tylko przez zie­lo­ny filtr. Eze­kiel znik­nął mu z oczu, lecz Sami sły­szał, że syn co jakiś czas skro­bie czymś o korę. 

,,Nudzi się. Albo de­ner­wu­je”. 

Po pew­nym cza­sie stwier­dził, że wyżej już nie wej­dzie. Z pewną sa­tys­fak­cją przy­znał sobie w my­ślach, że nie może być cał­kiem sza­lo­ny, jeśli wciąż się cze­goś boi. Nie po­mo­gło mu to jed­nak na zbyt długo. Dalej nie od­krył ta­jem­ni­cy, dla któ­rej tu przy­szedł. 

Zdą­żył zro­bić pierw­szy ruch w dół, schy­la­jąc się do niż­szej ga­łę­zi, gdy stwier­dził, że nie za­szko­dzi mu spró­bo­wać ostat­ni raz. 

Za­mknął oczy.

,,Po­wiem to, co leży mi na sercu. Jeśli nie słu­cha mnie żaden pu­stel­nik, ani drze­wo, ani Eze­kiel – niech Bóg mnie po­słu­cha”. 

– Pro­szę. Pro­szę cię, kim­kol­wiek je­steś. Ode­zwij się do mnie. Odkąd pierw­szy raz cię usły­sza­łem, czu­łem, że coś ciąży mi na sercu… Chcia­łem wie­rzyć, że to zwidy, ale mój uko­cha­ny syn też cię sły­szał. Muszę więc przy­znać, że… Ist­nie­jesz. Pro­szę cię, po­wiedz tylko, że je­steś czło­wie­kiem. Po­wiedz, że je­steś sta­rym sa­mot­ni­kiem, albo chłop­cem, który się ze mnie na­bi­ja; po­wiedz, że mor­du­jesz i gwał­cisz, albo że słu­żysz sa­me­mu Złemu Du­cho­wi, że wy­pę­dzi­łeś Abra­ha­ma z Ur, na li­tość Jahwe! Bądź kim­kol­wiek ze­chcesz, ale bądź na­ma­cal­ny, żywy, z krwi i kości, na Jego po­do­bień­stwo. Ulżyj mi w męce duszy… Bła­gał­bym cię na ko­la­nach, gdy­bym nie huś­tał się na ga­łę­ziach tego prze­klę­te­go…

– Uwa­żaj na słowa, Sa­mu­elu!

Pra­wie spadł. 

– Na Pierw­szą Świą­ty­nię! Ode­zwa­łeś się! Lub ode­zwa­łaś. – Szyb­ko zdał sobie spra­wę, że nie jest pe­wien czy roz­ma­wia z męż­czy­zną, czy ko­bie­tą. 

– Nie zo­sta­ło ci od­po­wie­dzia­ne na to, o co pro­si­łeś, bo nie mogę na to od­po­wie­dzieć. Jed­nak, jeśli chcesz mnie prze­kląć, lękaj się, bo sam Pan spu­ści na cie­bie plagi więk­sze od tych egip­skich.

– Nie… Po­wiedz tylko… Kim… Je­steś? – wy­ją­kał. 

– Sosną, Sa­mu­elu. 

Za­mknął po­wie­ki i uro­nił łzę. A potem na­stęp­ną i jesz­cze jedną.

,,Je­stem sza­lo­ny… Sza­lo­ny ni­czym Aaron na pu­sty­ni…” – po­my­ślał ze szcze­rym żalem. ,,Skoro taka jest wola Pana”.

Za­czął po­wo­li wy­co­fy­wać się w dół. Za­mie­rzał zejść na zie­mię, po­wie­dzieć Eze­kie­lo­wi, że nic nie zna­lazł, wziąć go na plecy, wró­cić pro­sto do domu i cze­kać, aż obłęd pożrę mu wnętrz­no­ści. 

– Je­steś czło­wie­kiem małej wiary, Sami.

Za­trzy­mał się, choć nie wie­rzył, że to co sły­szy jest praw­dzi­we. Za­trzy­mał się, bo czuł, że jego umysł ob­wie­ści przed nim coś, z czego po­wi­nien zda­wać sobie spra­wę od dawna. 

– Nie wie­rzysz, że dzie­ło Jahwe może mówić czło­wie­czym gło­sem. Dla cie­bie, nie­wier­ny, Bóg nie może uczy­nić wszyst­kie­go, co tylko sobie za­ży­czy? Wy, nie­do­wiar­ko­wie, są­dzi­cie, że wszyst­ko na świe­cie jest takie, do ja­kie­go się przy­zwy­cza­ili­ście. Sosny za­zwy­czaj nie mówią, więc żadna sosna nie mówi! Nie wie­rzysz w wszech­moc Naj­wyż­sze­go! Za­praw­dę, je­steś sza­leń­cem, Sa­mu­elu, lecz nie dla­te­go, że sły­szysz mój głos. Je­steś sza­leń­cem, bo go sły­szysz i nie wie­rzysz, że sły­szysz. Czyż­by twoje wła­sne uszy cię okła­my­wa­ły?

– Boję się, że nigdy nie od­zy­skam ro­zu­mu po tym, co sły­szę. Moje uszy nie kła­mią. To umysł mnie za­wo­dzi. Prze­bacz mi Boże, że nie po­tra­fię uwie­rzyć w Twoje dzie­ło… Lecz głowa Sa­mu­ela nie­rów­na gło­wie Hioba. 

Głos umilkł na chwi­lę i Sa­mu­el my­ślał, że to już ko­niec ataku pa­ra­noi. Czuł wiel­ki smu­tek, więc nie scho­dził jesz­cze na dół, po­trze­bu­jąc chwi­li w sa­mot­no­ści. Wtedy jed­nak znów roz­le­gły się słowa:

– Sa­mu­el, tak jak Hiob, do­sta­nie od Jahwe to, co mu na­leż­ne. 

Wy­pu­ścił po­wie­trze.

,,Mój wła­sny umysł pod­su­wa mi strasz­ne myśli. Czyż­bym na­praw­dę tak wiele na­grze­szył? Czy no­sze­nie swo­je­go wła­sne­go dziec­ka na swo­ich ple­cach w sza­bat jest takim prze­stęp­stwem prze­ciw Panu? Hiob do­stał szczę­ście, ale był prawy i szla­chet­ny. Ja zaś je­stem pro­stym cie­ślą spod Je­ro­zo­li­my”. 

 – Ojcze!

Eze­kiel wrza­snął z dołu na całe gar­dło, jakby coś roz­szar­py­wa­ło mu wnętrz­no­ści.

– Ojcze! Ojcze! Boże mój! Ojcze! Zejdź, pro­szę!

Sa­mu­el nie cze­kał ani chwi­li dłu­żej. To nie był czas na po­je­dy­nek z wła­sną głową. Za­czął scho­dzić z drze­wa.

Cho­ciaż ,,scho­dzić” to złe słowo. Zstę­po­wał z ga­łę­zi na gałąź w trzy razy szyb­szym tem­pie niż przy wcho­dze­niu na górę, nie­mal nie zwra­ca­jąc uwagi na to, gdzie sta­wia stopy. 

Z dołu dalej do­cho­dzi­ły prze­raź­li­we krzy­ki Eze­kie­la, który zdzie­rał sobie gar­dło – nie­wąt­pli­wie ze stra­chu. 

Kiedy cie­śla był już nad zie­mią tylko tyle, że zły ze­skok mógł­by po­ła­mać mu nie wię­cej niż dwie koń­czy­ny, pu­ścił się po­wierzch­ni drze­wa i ze­sko­czył nie­zgrab­nie na dół. Samuel był tak pobudzony, że piekielny ból, który przeszył jego nadgarstek po twardym lądowaniu, niemal natychmiast ustał. Wróci za jakiś czas ze zdwo­jo­ną siłą. To nie­waż­ne. 

Wstał na nogi i pod­biegł do Eze­kie­la.

Twarz jego syna wy­glą­da­ła, jakby zo­ba­czył wła­śnie ducha. Oczy wy­ła­zi­ły mu z orbit, wargi zbla­dły, po­licz­ki za­pa­dły. Roz­glą­dał się na wszyst­kie stro­ny, bły­ska­wicz­nie prze­rzu­ca­jąc głową – jakby w amoku – i wył prze­raź­li­wie. 

– Co się dzie­je?! – za­py­tał Sa­mu­el. 

– Ojcze! Ojcze! Ojcze! 

– Ezi, bła­gam! Co się dzie­je?

– Boże, cóżeś uczy­nił?! Boże mój! Ojcze! Ojcze, czy to ty zro­bi­łeś? Ojcze… Ty, razem z Bo­giem! Ojcze mój!

– Co się stało, do dia­bła?!

– Tato… Tato…!

– Mówże wresz­cie!!!

Eze­kiel po­ru­szył prawą stopą. 

Sa­mu­el po­czuł, że kręci mu się w gło­wie i już po chwi­li leżał nie­przy­tom­ny na ziemi. 

 

***

 

Pią­te­go dnia Te­we­tu, Anna miała sie­dem­na­ste uro­dzi­ny. W domu Sa­mu­ela ze­bra­ło się wielu gości – oprócz ich sze­ścio­oso­bo­wej ro­dzi­ny, w za­ba­wie brało udział jego dwóch ku­zy­nów, któ­rzy przy­je­cha­li pro­sto z Ka­far­naum, matka Sary, przy­bra­ny brat Sa­mu­ela, a o po­łu­dniu przy­był nawet syn sta­re­go kupca Jó­ze­fa o imie­niu Sza­weł. Sza­weł był tylko dwa lata star­szy od Anny, więc za­pew­ne nie­ba­wem za­cznie pro­sić ją o rękę. To do­brze. Jó­ze­fa na pewno stać, żeby kupić im dom.

Sa­mu­el i Sara przy­go­to­wy­wa­li uro­czy­stość od nie­speł­na ty­go­dnia, odkąd tylko skoń­czył się sza­bat. Kosz­to­wa­ło to ich dzie­więć de­na­rów. 

,,Na cóż miał­bym wy­da­wać pie­nią­dze, jeśli nie na uro­dzi­ny córki?” – po­my­ślał, gdy za­bie­rał ze stołu do go­to­wa­nia kilka ta­le­rzy z je­dze­niem. 

Wszedł do izby głów­nej i po­ło­żył po­si­łek przed sie­dze­nia­mi kil­kor­ga z gości. 

– Dzię­ku­je­my, Sami – po­wie­dział star­szy z ku­zy­nów o imie­niu Natan. 

Naj­młod­szy z synów Sa­mu­ela – czter­na­sto­let­ni Iza­jasz, uniósł głowę i, naj­wy­raź­niej wę­sząc do­god­ną oka­zję, za­py­tał z za­pa­łem:

– Ojcze, czy jest ja­kieś wino?

– Oczy­wi­ście, że jest wino.

– Czy mógł­byś…

– Nie, nie, nie Iza. Ty zdą­żysz jesz­cze wypić swoje wi­no­gro­na – po­czo­chrał mu włosy i za­chi­cho­tał, ale jego syn zro­bił kwa­śną minę. – Czy wy chce­cie wina? – za­py­tał do­ro­słych gości. 

– Może potem – po­wie­dział Sza­weł. 

,,Nie­dłu­go bę­dzie czę­stym by­wal­cem mo­je­go domu. Chce spra­wić dobre wra­że­nie, żebym na­stęp­nym razem nie po­go­nił go kijem”. 

– Chłop­cze, co ty mó­wisz? – młod­szy z ku­zy­nów Sa­mu­ela, Bar­na­ba, wstał od stołu i oparł się o bark go­spo­da­rza. – Wina się nie od­ma­wia! Dajże no ociu­pin­kę, stary druhu. – Za­re­cho­tał, klep­nął Sa­mu­ela po ple­cach i wró­cił na miej­sce. – I usiądź, do dia­bła, z nami, za­miast tylko latać i latać… W tę i we w tę, jak po­sła­niec, bra­cie! W tę i we wtą, ha ha ha! 

– Do­brze, Bar­na­bo. Ale muszę cię ostrzec, że ja nie będę zbie­rał cię z pod­ło­gi, ha ha!

– Od tego je­stem ja, przy­ja­cie­lu – za­wtó­ro­wał im Natan.

Wszy­scy przy stole za­czę­li się prze­krzy­ki­wać i żar­to­wać. Jakub po­de­rwał się w górę i zła­pał Iza­ja­sza za kark, drugą ręką ści­snął mu na­sa­dę głowy i z ra­do­snym re­cho­tem opa­dli na pod­ło­gę, si­łu­jąc ze sobą. Po­zo­sta­li go­ście ki­bi­co­wa­li z uśmie­cha­mi na twa­rzach, wy­krzy­ku­jąc co jakiś czas na­stęp­ne dow­ci­py w stro­nę po­je­dyn­ku­ją­cych się mło­dzień­ców. 

,,Bło­gie są uro­dzi­ny mojej córki. Tak przy­sta­ło na ban­kiet dla ko­bie­ty”. 

Sa­mu­el wy­szedł na ze­wnątrz i skie­ro­wał się w stro­nę szopy w któ­rej trzy­ma­li wino. Wie­dział, że nie ma go zbyt wiele, ale na kilka kie­li­chów dla każ­de­go z gości po­win­no wy­star­czyć. 

Kiedy zszedł na ścież­kę pro­wa­dzą­cą w stro­nę stud­ni i obory, zza rogu wy­szła Sara, nio­są­ca dzban z owo­ca­mi. Sa­mu­el wyjął z dzban­ka dwie do­rod­ne śliw­ki i we­pchnął sobie do ust.

– Co się tam u licha dzie­je? – Kiw­nę­ła pod­bród­kiem na ich dom. 

– Umm… Za-ba-wa – wy­du­kał z pełną pasz­czą.

Sara po­ki­wa­ła tylko głową z nie­sma­kiem i ru­szy­ła dalej. 

– My, chłop­cy, tak mamy, że lu­bi­my się si­ło­wać! – krzyk­nął do niej, gdy tylko zdo­łał prze­łknąć. – Tylko pa­mię­taj, żeby Jakub nie nabił mu zbyt du­że­go guza przed Asara be-Te­wet!

Jego żona mach­nę­ła tylko ręką i znik­nę­ła za pro­giem bu­dyn­ku. 

Sa­mu­el uśmiech­nął się pod nosem i wszedł do szopy. W środ­ku pach­nia­ło stę­chli­zną i pa­dli­ną. Za­iste, w kącie le­ża­ły dwa mar­twe szczu­ry. Cie­śla stwier­dził, że le­piej ich nie do­ty­kać przed koń­cem uczty, więc tylko kop­nął je na drugi ko­niec po­miesz­cze­nia, żeby wy­dzie­la­ły mniej­szy odór i pod­szedł do dra­bi­ny, opar­tej o drew­nia­ne pół­pię­tro.

Wdra­pał się na górę, gdzie znaj­do­wa­ły się trzy na­czy­nia pełne ciem­no­czer­wo­ne­go wina. Schy­lił się i po­wą­chał. 

,,Słaby to tru­nek” – rzekł w gło­wie. ,,Nie ma wię­cej niż rok. Ale musi wy­star­czyć”. 

Wzru­szył ra­mio­na­mi, chwy­cił za brze­gi pierw­sze­go dzba­na i pod­niósł do góry. Za­ło­żył go sobie pod pachę i ostroż­nie za­czął scho­dzić ze stop­ni dra­bi­ny. Z każ­dym kro­kiem tro­chę na­pit­ku wy­le­wa­ło się na sło­mia­ne kle­pi­sko, peł­nią­ce tu funk­cję pod­ło­gi. 

W końcu zszedł na dół i po­ło­żył wino przy wyj­ściu ze sto­do­ły. Już zro­bił pierw­szy krok nazad, żeby pójść po na­stęp­ną por­cję, gdy usły­szał krzyk Ja­ku­ba, do­cho­dzą­cy z domu:

– Ojcze! 

Naj­star­szy syn wy­szedł na po­dwó­rze i po­ma­chał w jego stro­nę. 

– Ojcze, mamy na­stęp­ne­go go­ścia! Przy­wi­taj go, jak go­spo­darz!

– Ja­kie­go go­ścia? – od­krzyk­nął mu Sa­mu­el z lek­kim roz­tar­gnie­niem. 

– Lu­bisz ją – od­parł Jakub i wró­cił do środ­ka. 

,,Ah, no tak. Wła­ści­wie nie ma w tym nic dziw­ne­go. Czyż­bym nie są­dził, że i ona się zjawi”?

Otrze­pał dło­nie z pia­chu i kurzu, które za­lę­gły się na po­wierzch­ni dźwi­ga­ne­go na­czy­nia.

– Za dużo rze­czy naraz… Je­stem na to za stary – mruk­nął pod nosem. 

– Ja to zro­bię. Idź przy­wi­tać Mag­da­le­nę. 

Sa­mu­el od­wró­cił się w stro­nę głosu. Eze­kiel szedł do niego z sze­ro­kim uśmie­chem na ustach. Szedł. Na no­gach. 

,,Tak jak przez ostat­nie pół roku… Nie mogę się przy­zwy­cza­ić… Chwal­my Pana, bo jest dobry. Chwal­my Pana”. 

– Tylko uwa­żaj. – Po­trzą­snął pal­cem do syna. 

– Do­brze. – Eze­kiel za­śmiał się i po­ki­wał głową. – No już, Ojcze. Jeśli dasz jej tyle cze­kać, to…

– Oh, do­brze, już do­brze, Ezi, idę. 

,,Odkąd od­zy­skał spraw­ność w no­gach, jest cał­ko­wi­cie innym czło­wie­kiem” – po­my­ślał, prze­cho­dząc z po­wro­tem przez ścież­kę go­spo­dar­ską. ,,Stał się uczyn­ny i ra­do­sny. Uśmiech nie znika mu z ust. A przy tym po­zo­stał po­kor­ny. Nie bawi się z nimi, ale pra­cu­je, nosi mi wióry i czy­ści pra­cow­nię, pod­czas gdy jego bra­cia piją wino i słu­cha­ją opo­wie­ści. Stał się silny i du­chem i cia­łem. Za­praw­dę, chwal­my Pana…”

Kiedy wcho­dził do domu, Iza­jasz i Natan aku­rat trzy­ma­li Annę na bar­kach i uda­wa­li, że ją upusz­cza­ją. Ju­bi­lat­ka chi­cho­ta­ła i pisz­cza­ła, a po­zo­sta­li go­ście śpie­wa­li starą, dobrą pio­sen­kę Do róż i je­zior – tę, którą in­to­nu­je się za­wsze na we­se­lach i uro­dzi­nach, po tym, jak głów­ny za­in­te­re­so­wa­ny zo­sta­nie wzię­ty w ob­ro­ty to­wa­rzy­stwa.

Sa­mu­el sta­nął przed drzwia­mi wej­ścio­wy­mi i po­pra­wił sobie włosy. 

Za jego ple­ca­mi od razu zna­lazł się Jakub. 

– Za­cho­wuj się przy­zwo­icie – rzekł oj­ciec twar­do i po­ma­chał pal­cem wska­zu­ją­cym przed nosem syna. 

– Mhm, mhm! 

– Mhm, mhm, ło­bu­zie! – Sym­bo­licz­nie zdzie­lił pier­wo­rod­ne­go po czole. – Przy­ta­kuj, przy­ta­kuj, a potem bę­dziesz jej krę­cił w gło­wie! To uro­dzi­ny two­jej sio­stry! Pa­mię­taj!

– Pa­mię­tam, ojcze! Pa­mię­tam prze­cież…

Sa­mu­el po­ki­wał głową i po­cią­gnął za me­ta­lo­wą klam­kę. 

Po dru­giej stro­nie progu zo­ba­czył wy­so­kie­go, chu­de­go męż­czy­znę o kru­czo­czar­nych wło­sach i nie­po­ko­ją­co ciem­nym spoj­rze­niu. Na do­da­tek, przy­bysz był ubra­ny rów­nież w czar­ną szatę i trzy­mał w dłoni he­ba­no­we kwia­ty, któ­rych Sa­mu­el nie po­tra­fił roz­po­znać.

Za jego ple­ca­mi, po­kor­nie sku­lo­na i wpa­trzo­na w zie­mię, cze­ka­ła młoda ko­bie­ta, wy­glą­dem ni­czym nie przy­po­mi­na­ją­ca swo­je­go ojca – o ja­sno­brą­zo­wych wło­sach i piw­nych oczach, z fry­zu­rą spię­tą pod bla­do­ró­żo­wą chu­s­tą, przy­odzia­na w pia­sko­wy strój. 

– Elia­szu! – Sa­mu­el roz­ło­żył dło­nie i ce­re­mo­nial­nie przy­wi­tał się z są­sia­dem.

– Witaj Sami, witaj… Oh, Jakub. – Gość nie­mal nie­zau­wa­żal­nie kiw­nął głową w stro­nę cza­ją­ce­go się w tle mło­dzień­ca. – Przy­nie­śli­śmy kwia­ty dla Anny. – Wrę­czył pre­zent w dło­nie go­spo­da­rza.

– Co to za ga­tu­nek? – za­py­tał cie­śla.

– Oh, Bóg jeden wie. 

– Ro­zu­miem. A to za­pew­ne Mag­da­le­na? 

– Tak. To moja córka, Mag­da­le­na. 

Dziew­czy­na ukło­ni­ła się nie­śmia­ło, nie pod­no­sząc wzro­ku. 

– Czy Mag­da­le­na nie ze­chcia­ła­by do­łą­czyć do za­ba­wy?

Sa­mu­el po­czuł jak Jakub cią­gnie go za skra­wek szaty z nie­ukry­wa­nym en­tu­zja­zmem. Wie­dział, że pró­bu­je ukrad­kiem po­wie­dzieć mu szcze­re ,,Dzię­ku­ję”!

– Oh, Sami, nie wiem czy to wy­pa­da… Ona nie jest z two­jej ro­dzi­ny – rzekł Eliasz. 

,,Kilka księ­ży­ców temu po­sta­wił­bym wszyst­kie swoje srebr­ni­ki u cel­ni­ków, że o tej porze mój syn i jego córka będą po ożen­ku”.

– Jest młoda. Czy mło­dzi pa­trzą na tra­dy­cję, Elia­szu? – po­ło­żył dłoń na ra­mie­niu są­sia­da. – Czy może na tańce i śmie­chy? My je­ste­śmy już sta­rzy. Racja, nam nie wy­pa­da. Lecz im? 

– Ha ha ha, chyba masz rację, Sami. Córko, chcesz wejść do środ­ka? 

Dziew­czy­na rzu­ci­ła krót­kie spoj­rze­nie na Ja­ku­ba. 

– Tak, ojcze – od­po­wie­dzia­ła. 

– Oh, no do­brze. Bądź w domu przed zmierz­chem. Na li­tość Boską, mar­twię się o nią jakby żyła mię­dzy wil­ka­mi – uśmiech­nął się Eliasz. – Może już tak mamy, oj­co­wie cór?

Sa­mu­el ge­stem za­pro­sił Mag­da­le­nę, a ta po­słusz­nie we­szła do środ­ka. 

– Może tak. Anna dzię­ku­je za kwia­ty.

Po czym za­mknął drzwi, igno­ru­jąc, że Eliasz pró­bo­wał jesz­cze coś po­wie­dzieć.

– Ojcze… – za­czął Jakub tonem peł­nym wdzięcz­no­ści.

– Nie baj­durz – Sa­mu­el mach­nął dło­nią i wró­cił do izby głów­nej, uda­jąc, że nie in­te­re­su­je go życie mi­ło­sne syna. 

Wła­śnie wtedy Eze­kiel koń­czył tasz­czyć ostat­ni dzban wina. Na szczę­ście pod ko­niec walki z ce­ra­mi­ką, ze swo­je­go miej­sca wstał Bar­na­ba i po­mógł po­sta­wić ją na ziemi. Drugi z synów Sa­mie­go był już cały czer­wo­ny z wy­sił­ku i przy­po­mi­nał z twa­rzy pod­puch­nię­te jabł­ko. Z głę­bo­ką ulgą uwa­lił się na naj­bliż­sze po­sła­nie. 

– Pi­je­my? – za­py­tał tę­sk­nie Iza­jasz.

– Osz! – Natan zdzie­lił go po dło­niach. – Trze­ba po­cze­kać, aż go­spo­darz na­le­je pierw­szy kie­lich. Czy ten Sa­mu­el ni­cze­go cię nie na­uczył?

– Nie no… Na­uczył… – od­po­wie­dział naj­młod­szy z braci, roz­cie­ra­jąc czer­wo­ny ślad na knyk­ciach. 

Natan wstał, się­gnął po swój kie­lich i podał go Sa­mu­elo­wi. Po­ki­wał głową na znak, że nad­szedł czas na picie. 

Sami spoj­rzał naj­pierw w stro­nę żony (Sara wy­glą­da­ła jakby miała już wszyst­kie­go dość… no może z wy­jąt­kiem swo­jej matki), a potem w stro­nę córki. Anna pro­wa­dzi­ła oży­wio­ną dys­ku­sję z synem Jó­ze­fa i chi­cho­ta­ła po pra­wie każ­dym sło­wie, jakim czę­sto­wał ją Sza­weł.

– Racja. Picie czas za­cząć, bra­cia i sio­stry. 

Cie­śla za­mo­czył trzy­ma­ny pu­char w ciem­no­czer­wo­nej cie­czy. Uniósł go do góry i zmó­wił krót­ką mo­dli­twę, żeby Jahwe po­bło­go­sła­wił wino. A potem wrę­czył je Na­ta­no­wi, który hau­stem wypił do dna. 

Wznio­sły się wi­wa­ty żąd­nych upo­je­nia gości. 

 Kątem oka Sa­mu­el za­uwa­żył, że na boku Jakub ob­da­rza Mag­da­le­nę ukrad­ko­wym po­ca­łun­kiem w po­li­czek. 

,,W na­szym domu nie ma fa­ry­ze­uszy” – po­my­ślał. ,,Mi­łość to nie grzech. Niech robią to, co zo­sta­ło im na­ka­za­ne przez Pana: roz­mna­ża­ją się i mi­łu­ją”. 

Spró­bo­wał wró­cić my­śla­mi do swo­ich ku­zy­nów. Od po­cząt­ku uro­czy­sto­ści miał nie­od­par­tą ocho­tę za­py­tać ich o ceny drew­na w Ka­far­naum, ale cią­gle coś mu w tym prze­szka­dza­ło. W końcu miał ku temu oka­zję. Usiadł więc na ziemi, obok Bar­na­by i po­cze­kał aż ten na­le­je swoją por­cję al­ko­ho­lu. 

Bar­na­ba wlał sobie wina i wziął trzy głę­bo­kie łyki, opróż­nia­jąc cza­szę. 

– Nie jest złe – po­wie­dział. 

,,Grze­szy, bo kła­mie” – my­ślał Sa­mu­el. 

– Za­cha­riasz ma lep­szy towar w in­wen­ta­rzu – wy­tłu­ma­czył na głos. – Jed­nak cała za­ba­wa i tak drogo nas kosz­to­wa­ła. Ku­pi­łem więc naj­tań­sze wino jakie po­sia­dał. I tak myślę, że nie jest tra­gicz­ne. 

Kuzyn po­ki­wał głową ze zro­zu­mie­niem i pod­sta­wił kie­lich Iza­ja­szo­wi, żeby ten znowu na­peł­nił go pły­nem. 

Cie­śla miał już na końcu ję­zy­ka py­ta­nie o ceny drew­na w ich mie­ście i ewen­tu­al­ny, tani eks­port do Je­ro­zo­li­my, kiedy ktoś za­ło­mo­tał w drzwi.

Wszy­scy go­ście i cała ro­dzi­na go­spo­da­rza po­pa­trzy­li na miej­sce skąd do­biegł od­głos. Po krót­kiej chwi­li nie­zna­jo­my za­stu­kał jesz­cze raz, z taką samą in­ten­syw­no­ścią. 

Sa­mu­el spoj­rzał na Sarę, Sara spoj­rza­ła na Sa­mu­ela.

Wstał.

– Kto się do­bi­ja, u licha? 

Pod­szedł do drzwi i otwo­rzył. 

Na ze­wnątrz stał Jakub – Jakub, syn rzeź­ni­ka. Tak na niego wo­ła­li. Chło­pak miał nie wię­cej jak sie­dem­na­ście lat, był wątły, chudy, nie­roz­gar­nię­ty. Ba­lan­so­wał na pal­cach, wpa­tru­jąc się w twarz scep­tycz­ne­go pana domu, z miną świad­czą­cą o tym, że do­wie­dział się cze­goś sen­sa­cyj­ne­go i biegł ile sił w no­gach, żeby o tym ob­wie­ścić.

– Witaj! – za­wo­łał.

– Witaj, Ja­ku­bie. Czego znowu?

– Twoja córka ma uro­dzi­ny jak sły­sza­łem.

– Do­brze mó­wi­li. Przy­sze­dłeś na tańce?

– Nie, nie! – po­krę­cił szyb­ko głową. – Oj­ciec zna­lazł… Kazał ob­wie­ścić, że… – Od­dy­chał cięż­ko; bez wąt­pie­nia mu­siał pę­dzić. 

– Spo­koj­nie, Ja­ku­bie – rzekł Sa­mu­el, czu­jąc znie­cier­pli­wie­nie. – Po­wiedz po pro­stu to, co na­ka­zał ci oj­ciec.

– Tak… Tak… Oj­ciec zna­lazł ciało w domu… 

– Na Moj­że­sza! Jakie ciało? 

W środ­ku pod­niósł się gwar. Cie­śla usły­szał pisk Sary, a potem trwoż­ne py­ta­nia: ,,Kto tym razem”?, ,,Boże, to trze­ci raz w tym roku; kogo za­bra­łeś dzi­siaj”? i ,,Czy to Elż­bie­ta? Po­wiedz­cie mi, że to nie była Elż­bie­ta”!

Sami za­cho­wał jed­nak spo­kój. 

– No? Mów, chłop­cze. 

– Tak… Ciało Głu­che­go Jana. 

Zza ple­ców do­szedł do niego prze­cią­gły dźwięk ulgi. 

,,Jahwe, to okrop­ne! Głu­chy Jan był naj­mil­szym sta­rusz­kiem ja­kie­go zna­łem. Nigdy nie wsa­dzał nosa w nie swoje spra­wy. No i nie pod­słu­chi­wał. Co teraz? Nie miał prze­cież synów, ni córek, a żona zmar­ła mu pięć lat temu”. 

– Jak umarł? – za­py­tał przy­tom­nie. 

– Po­szedł użyź­nić ogród i zła­pał go bez­dech… Strasz­na śmierć, strasz­na!

Sa­mu­el miał w gło­wie co naj­mniej tuzin in­nych, gor­szych spo­so­bów na odej­ście z tego świa­ta, ale nie ko­men­to­wał. Za­miast tego zadał na­stęp­ne py­ta­nie, które po­win­no się zadać w ta­kiej sy­tu­acji:

– Ile miał lat?

– Bóg jeden wie! – od­po­wie­dział Jakub, syn rzeź­ni­ka. Po­pa­trzył na swoje palce u pra­wej ręki i wy­da­wa­ło się, że za­czął nad czymś go­rącz­ko­wo my­śleć. – Wy­da­je mi się, że wię­cej niż osiem­dzie­siąt. 

– To uczci­wy czas, by umrzeć. 

– Boże, po­zwól, by jego dusza za­zna­ła spo­ko­ju w Sze­olu – za­in­to­no­wał któ­ryś z jego synów. – I żeby nie za­bra­kło mu manny! 

– Al­le­lu­ja! – krzyk­nę­li po­zo­sta­li obec­ni. 

,,Nikt prócz mnie nie wie, jak wiele cię­ża­ru spa­dło wła­śnie na moje barki. Co się teraz sta­nie z Ma­gicz­nym Drze­wem? Na­le­ża­ło do niego. Nie od­wie­dza­łem go odkąd Eze­kiel zdo­był zdro­wie, bo bałem się, że po szczę­ściu przy­cho­dzi pech. Jed­nak teraz czuję trwo­gę. Kto odzie­dzi­czy pole? Ale co naj­waż­niej­sze – czy roz­ka­że ściąć sosnę”?

– Co z po­sia­dło­ścia­mi? – po­wie­dział na głos. 

– Dom i chlew przy­pad­nie sio­strze – wy­tłu­ma­czył mło­dzie­niec, mó­wiąc, jakby re­cy­to­wał z pa­mię­ci. – Pole pod Na­za­re­tem otrzy­ma któ­ryś z synów jego matki i ob­ce­go męż­czy­zny, cho­ciaż i oni są na gra­ni­cy ży­wo­ta… A te pole tutaj… Pod Je­ro­zo­li­mą… Je­re­miasz jest jego naj­bliż­szym ku­zy­nem. On je otrzy­ma. Pra­wie na pewno. 

Sa­mu­el prze­two­rzył tę wieść w umy­śle bar­dzo po­wo­li. Po kilku chwi­lach po­ki­wał tępo głową, po­dzię­ko­wał (tak mu się przy­naj­mniej póź­niej wy­da­wa­ło, ale Bóg jeden wie jak to było na­praw­dę) i za­mknął drzwi. Od­wró­cił się do swo­jej ro­dzi­ny i wzru­szył ra­mio­na­mi, jakby nie było mu szko­da tego, co teraz sta­nie się z Ma­gicz­nym Drze­wem, jak zwykł je na­zy­wać odkąd do­ko­nał się przy nim cud. Był bo­wiem pe­wien, że jeden ze słyn­niej­szych han­dla­rzy drew­na w całej Je­ro­zo­li­mie, skwa­pli­wie wy­ko­rzy­sta wiel­ki mo­nu­ment na­tu­ry, otrzy­ma­ny cał­ko­wi­cie za darmo. 

– Jeśli zetną drze­wo… – Eze­kiel pod­niósł wzrok i po­pa­trzył na ojca. – Czy znowu stra­cę nogi? 

Sa­mu­el nie znał od­po­wie­dzi na to py­ta­nie. 

– Twoje nogi na­le­żą do Jahwe – od­parł. – Zrobi z nimi to, co mu się spodo­ba. I żaden ka­wa­łek kory z kil­ko­ma igła­mi na grzbie­cie nie ma na to wpły­wu. Tylko Pan. 

Wziął do ręki pu­char i na­peł­nił go winem. 

,,Dziw­ne” – skon­sta­to­wał. ,,Czuję się, jak­bym stra­cił człon­ka ro­dzi­ny. To tylko ga­da­ją­ce drze­wo. Za­ło­żę się, że na całym świe­cie są setki ta­kich”. 

 

***

 

Na­stęp­ne­go roku, dru­gie­go dnia Nisan, w całej Je­ro­zo­li­mie i oko­li­cach pod­niósł się wiel­ki krzyk. Tłumy wi­wa­to­wa­ły, lu­dzie ści­ga­li się mię­dzy sobą i wal­czy­li o miej­sca, żeby go zo­ba­czyć. Byli tacy, któ­rzy zo­sta­li stra­to­wa­ni i byli tacy, któ­rzy tra­to­wa­li. Lud ry­czał z pod­nie­ce­nia – tylko Bóg wie czy na­praw­dę wie­rzy­li, że to Me­sjasz, czy tylko chcie­li obej­rzeć spek­takl.

Kiedy Sa­mu­el po­kor­nie pra­co­wał w swoim warsz­ta­cie, Sara utka­ła palmę z liści drzew fi­go­wych i za­bar­wio­ne­go żyta. To samo zro­bi­ły wszyst­kie są­siad­ki i córki są­sia­dek, a nawet sy­no­wie są­sia­dek i dzie­ci córek i synów są­sia­dek. Wszy­scy tkali pa­lem­ki, żeby przy­wi­tać Go w sto­li­cy świa­ta, mie­ście-po­tę­dze, w Świą­ty­ni. 

Z ulicy sły­chać było tylko okrzy­ki:

– Rabbi! Rabbi! Jo­szua! Me­szjah! Bar-ab­ba!

Choć Sa­mu­el po­zo­stał cichy i uda­wał, że nie słu­cha, to wrza­wa była tak wiel­ka, a roz­pa­le­nie tłumu tak silne, że Jakub i Eze­kiel po­zo­sta­wi­li swoje na­rzę­dzia i opu­ści­li pra­cow­nię, nie pro­sząc o po­zwo­le­nie.

Jakub po­pa­trzył się z lek­kim nie­zde­cy­do­wa­niem na swego ojca, za­sta­na­wia­jąc przez chwi­lę, a potem odło­żył dłuto i wy­biegł na drogę. Jego młod­szy brat zro­bił to samo. 

– Ba­ra­nek! Me­szjah! – za­wo­łał, wy­bie­ga­jąc na ze­wnątrz. 

,,Jeśli każdy cie­śla miał­by tyle uzna­nia, co ten ka­zno­dzie­ja, nasza ro­dzi­na nie mu­sia­ła­by wy­ci­skać każ­de­go de­na­ra do cna” – stwier­dził w my­ślach Sami. ,,Jed­nak ja je­stem tylko pro­stym rze­mieśl­ni­kiem spod Je­ro­zo­li­my. Je­ho­ha­nan nie za­nu­rzył mojej głowy w Jor­da­nie”. 

A potem wrzask pod­niósł się o sto­kroć moc­niej, bo oto osioł tego, któ­re­go zwą ,,Na­uczy­cie­lem”, za­krę­cał na dro­dze Sa­mu­ela i kie­ro­wał się do bramy Je­ru­sa­lem. Sara, Anna i Iza­jasz przy­bie­gli pro­sto z ogro­du i znik­nę­li, po­rwa­ni przez tłum. 

Sa­mu­el nie opu­ścił po­miesz­cze­nia ro­bo­cze­go. Miał pracę do wy­ko­na­nia. 

– Daj Boże, żebym mógł zbu­do­wać coś wiel­kie­go, aby za­ro­bić de­na­ry na we­se­le Ja­ku­ba – po­wie­dział.

I nie wie­dział, że Jahwe słu­cha. 

 

***

 

Na­za­jutrz, Rabbi miał na­uczać w Je­ro­zo­li­mie. Gdy nad­szedł świt, z mia­sta przy­biegł Jakub, syn rzeź­ni­ka i zre­la­cjo­no­wał całe wy­da­rze­nie:

– Jest ni­czym pług! – stwier­dził do­no­śnie w stro­nę zgro­ma­dzo­ne­go wokół tłumu, sto­jąc na skrzy­ni w sercu pod­miej­skie­go rynku. – Orze pole na­szych su­mień… Jest teraz w Świą­ty­ni i sprze­cza się z ra­bi­na­mi z fa­ry­ze­uszy i me­dy­ce­uszy… Wal­czy jak lew! Każde jego słowo zdaje się ważyć tyle co całe złoto Ba­bi­lo­nu! Gdy oni mówią, jakby rzeka się lała mię­dzy pal­ca­mi, lecz gdy on mówi, jakby rzu­cał ka­mie­nie na Świą­ty­nie Sa­lo­mo­na…! Kłóci się z nimi jak nikt dotąd! Po­je­dyn­ku­je się na Pismo! Cy­tu­je pro­ro­ków i na­uczy­cie­li… prze­ra­bia ich nauki… Fa­ry­ze­usze kipią ze wście­kło­ści, bo on mówi praw­dę! Po­wia­dam wam, lu­dzie, praw­dę! To jest Me­szjah! Praw­dzi­wy Bar-ab­ba, który uczy jak być taki jak on! I nie czuje stra­chu. Nie ma w nim ani kro­pli stra­chu. Stoi tam, u nich, jak posąg ka­mien­ny. Co ja mówię… Złoty! Złoty posąg! Jak gdyby cała po­tę­ga San­he­dry­nu miała tyle krze­py co jego nędz­na, naj­brud­niej­sza myśl! – Po tych sło­wach Jakub po­zwo­lił sobie na za­czerp­nię­cie po­wie­trza. – Rabbi jest naszą na­dzie­ją… Jeśli chce­cie, żeby Pismo ożyło to… Oh, idź­cie sami i pa­trz­cie i słu­chaj­cie! 

Sa­mu­el za­iste wy­słu­chał wy­wo­du mło­dzień­ca, ale od razu chciał wró­cić do pra­cow­ni. Za­trzy­mał go jed­nak Eliasz. 

– Nie­sa­mo­wi­cie to brzmi. Ten Rabbi – rzekł ku­piec. 

– Za­praw­dę – od­parł cie­śla. – Ale nie widzę w tym żad­ne­go po­żyt­ku dla mojej ro­dzi­ny. Co mi z tego, że Ga­li­lej­czyk po­kłó­ci się w świą­ty­ni z uczo­ny­mi w Pi­śmie? Czy za­pła­ci mi de­na­ra na chleb? Nie wy­da­je mi się. 

Eliasz po­ki­wał głową z apro­ba­tą.

– On bluź­ni. Ciąży na nim pięt­no grze­chu. Za­słu­gu­je na ka­mie­nie. 

Sa­mu­el wzru­szył ra­mio­na­mi z obo­jęt­no­ścią i od­szedł do domu. 

W domu była tylko Sara. Ich wszyst­kie dzie­ci z rana wy­ru­szy­ły do Je­ro­zo­li­my, żeby wy­słu­chi­wać nauk przy­by­sza, jego uczniów oraz ra­bi­nów. Sprze­daw­cy rów­nież wy­czu­li, że ogrom­ne tłumy zjadą do sto­li­cy świa­ta, gdyż już od wczo­raj­sze­go po­po­łu­dnia, ka­ra­wa­ny ku­piec­kie stały w gi­gan­tycz­nych ko­lej­kach przy każ­dej z bram. Dziś mu­sia­ło być tam praw­dzi­we świę­to han­dlu. 

Sami wszedł do izby głów­nej, gdzie żona przy­go­to­wy­wa­ła mu obiad z pity, ziół i psze­ni­cy. Z piesz­czo­tą mu­snął ją po po­li­ku, a Sara uśmiech­nę­ła się nie­znacz­nie. 

– Nie prze­szka­dzaj mi – po­wie­dzia­ła, tłu­miąc chi­chot.

– Prze­pra­szam – za­śmiał się Sa­mu­el i ru­szył do warsz­ta­tu. 

W warsz­ta­cie pach­nia­ło jak za­wsze – tro­ci­na­mi, ży­wi­cą, kor­ni­ka­mi, po­pio­łem i ku­rzem. Nie przy­zna­wał się do tego, ale lubił ten odór. Ko­ja­rzył mu się z pierw­szy­mi na­uka­mi, które tu po­bie­rał, kiedy miał nie wię­cej niż osiem lat. To były dobre czasy. Lep­sze niż teraz pod nie­któ­ry­mi wzglę­da­mi…

Chwy­cił za dłuto i po­szu­kał wzro­kiem noża rzeź­biar­skie­go. 

Ni­g­dzie go jed­nak nie było. Spraw­dził pod sto­łem, mię­dzy szaf­ka­mi, w skrzy­niach, pod su­fi­tem, a nawet w sta­rym, dawno nie­uży­wa­nym ko­mi­nie. Gdzie on go u licha po­dział? 

– Boże mój, ostat­nio nie mam szczę­ścia – rzekł pod nosem.

Wy­szedł na dwór. 

,,Mo­głem zo­sta­wić go w trzech miej­scach: na rynku, w domu i sto­do­le. Jeśli zo­sta­wił­bym w domu, mu­siał­bym mieć go na rynku. Na pewno nie mia­łem. Zatem musi być w sto­do­le”. 

Skie­ro­wał się na miej­sce. Wszedł do środ­ka i ro­zej­rzał po za­gra­co­nym po­miesz­cze­niu. Szu­ka­nie tu cze­go­kol­wiek za­po­wia­da­ło się na okrop­ną udrę­kę. Zro­bił krok do przo­du i sta­nął na pal­cach, żeby zaj­rzeć na półkę pod­wie­szo­ną nad wej­ściem. Le­ża­ło na niej tylko kilka dru­tów, stary kołek oraz tro­chę gwoź­dzi. Mruk­nął pod nosem z nie­za­do­wo­le­niem i za­ci­snął pię­ści. Za­czę­ły w nim wzbie­rać bluź­nier­cze myśli… Czy Je­ho­wa na­praw­dę tak bar­dzo musi utrud­niać mu pod­sta­wo­we czyn­no­ści? Odkąd tylko…

– Sa­mu­elu! – do­sły­szał nagle.

Sta­nął jak wryty i ro­zej­rzał się do­oko­ła. Nie był pe­wien, czy to głos Sary. Dla pew­no­ści po­sta­no­wił od­krzyk­nąć coś w kie­run­ku domu, ale nikt mu nie od­po­wie­dział. W jego gło­wie za­świ­ta­ła już pewna, nie­zwy­kle nie­po­ko­ją­ca myśl, ale szyb­ko ją ode­gnał. 

,,Nie dajmy się zwa­rio­wać” – spa­ro­wał.

Jed­nak­że Sa­mu­el już dawno wpadł w ob­ję­cia wa­riac­twa, które było od­po­wie­dzial­ne za ule­cze­nie go z ataku amoku, a póź­niej nie­peł­no­spraw­no­ści Eze­kie­la.

Schy­lił się i zaj­rzał pod stół rze­mieśl­ni­czy, żeby spraw­dzić czy przy­pad­kiem tam nie po­zo­sta­wił noża. 

– Ojcze Ja­ku­ba i Anny! 

Ude­rzył się głową o blat stołu i z gło­śnym sap­nię­ciem “Auu!”, upadł na plecy. Za­czął roz­cie­rać sobie bo­lą­ce miej­sce. 

– Czego chcesz tym razem?! – za­wo­łał, tra­cąc cier­pli­wość. 

– Przyjdź do mnie!

– Nie ma mowy! Moja ro­dzi­na za­słu­gu­je na spo­kój!

– Czy zo­sta­ło ci uczy­nio­ne prze­ze mnie co­kol­wiek złego? Czy jakaś kara spa­dła na cie­bie, bądź twoją ro­dzi­nę? Czy może same do­bro­ci cię spo­ty­ka­ły? Dla­cze­go wciąż mną gar­dzisz? 

Sa­mu­el w pierw­szej chwi­li nie wie­dział. Zmarsz­czył czoło i za­sta­no­wił się go­rą­co: ,,Dla­cze­go ja wciąż gar­dzę tym drze­wem”? Jed­nak uzy­ska­nie od­po­wie­dzi oka­za­ło się ła­twiej­sze, niż przy­pusz­czał. Była oczy­wi­sta, choć na oka­mgnie­nie o niej za­po­mniał.

– Dla­te­go, że bu­rzysz mój obraz świa­ta – po­wie­dział.

Za­pa­dła cisza. Bez­pł­cio­wy głos na­tu­ry ucichł, jak gdyby zmie­cio­ny tymi sło­wa­mi, ura­żo­ny i skon­ster­no­wa­ny. Cie­śla po­my­ślał prze­lot­nie, że to wszyst­ko chore i za­pew­ne grzesz­ne, że w ogóle od­po­wia­da temu cze­muś. 

,,Kto za­cho­wał­by się ina­czej”? – rzekł w środ­ku i wstał na nogi, uzna­jąc, że to ko­niec kon­wer­sa­cji. ,,Tak jest le­piej”. 

Chciał sku­pić się na zna­le­zie­niu noża i po­wro­cie do pracy. Odkąd tylko Jakub ob­wie­ścił, że bę­dzie brał ślub, a we­se­le od­bę­dzie się pierw­sze­go dnia Ijar, czuł nie­usta­ją­cy nie­po­kój i nie mógł ode­rwać się od tego zmar­twie­nia. Z tyłu głowy wciąż krą­ży­ły mu myśli o tym, jaki to wy­da­tek i ile de­na­rów z ro­dzin­nych oszczęd­no­ści prze­pu­ści na sam al­ko­hol. Nie miał czasu na roz­ma­wia­nie z Bóg wie czym, nie będąc do końca pe­wien, czy to w ogóle ist­nie­je, czy jest tylko wy­two­rem umy­słu – ilu­zją, kłam­stwem?

Jakby tego było mało, wczo­raj wie­czo­rem Anna wró­ci­ła do domu z kwia­ta­mi we wło­sach i wian­kiem na dło­niach. Po­wie­dzia­ła, że w ciągu naj­bliż­szych dni Sza­weł przy­bę­dzie do Sa­mu­ela pro­sić ją o rękę. 

,,Pan każe mnie za oj­cow­ską mi­łość i reszt­ki god­no­ści. Już teraz nie mam pie­nię­dzy na we­se­le syna, a cóż do­pie­ro na posag dla córki! Jeśli dam mniej niż dzie­sięć de­na­rów, wy­śmie­ją mnie. Ślub Ja­ku­ba bę­dzie kosz­to­wać trzy­dzie­ści de­na­rów, a po­ło­wę za­pew­ni Eliasz. Mówił, że może za­pła­cić ca­łość, lecz ja mam wstyd! Nie będą pa­trzeć na moje dzie­ci jak na biedę! Choć­bym miał za­dłu­żyć się u naj­gor­sze­go cel­ni­ka w całej Judei, za­pła­cę swoją część. Cho­ciaż nie mam tylko dwój­ki dzie­ci… Muszę utrzy­mać nas na dłu­żej, bo chleb kosz­tu­je. Mój bied­ny naj­star­szy syn i moja je­dy­na córka – nie wie­dzą tak na­praw­dę jak ubogi jest ich oj­ciec”!

Stwier­dził, że nad­szedł czas, aby od­wie­dził Je­re­mia­sza i za­py­tał czy ma dla niego ja­kieś drew­no w do­brej cenie. Zrobi to wie­czo­rem. 

– Je­steś czło­wie­kiem małej wiary, Sa­mu­elu – wró­ci­ła nie­spo­dzie­wa­nie zmora, a cie­śla znów pod­sko­czył.

Za­mknął po­wie­ki i wy­pu­ścił ze świ­stem po­wie­trze. Miał na­dzie­ję, że to ko­niec. 

– Je­stem. Twar­do stą­pam na ziemi. Też byś stą­pa­ło, gdy­byś miało czwór­kę dzie­ci. 

– Moimi dzieć­mi są ptaki i kor­ni­ki. Ale nie­dłu­go po­zo­sta­ną osie­ro­co­ne i dla­te­go chcę, żebyś przy­szedł do mnie ostat­ni raz, abym mogło dać ci koń­co­wy dar ode mnie… Nie wiesz jesz­cze czego do­ko­nasz, lecz winny po­zo­sta­niesz po wieki. Ktoś musi. Tylko ty mo­żesz unieść to brze­mię. Przyjdź do mnie zatem, pro­szę!

– Sami! – głos Sary za­dzia­łał na niego, jak lo­do­wa­ta woda wy­la­na na twarz pod­czas głę­bo­kie­go snu. – Sami, od­pocz­nij! Ugo­to­wa­łam ci stra­wę… Sami, sły­szysz?

Sa­mu­el rzu­cił krót­kie i (choć nigdy się do tego nie przy­zna) tę­sk­ne spoj­rze­nie na pole Je­re­mia­sza. I od­szedł do domu, bo był czło­wie­kiem małej wiary. 

 

***

 

Dwu­na­sty dzień Nisan był skwar­ny. Tym razem w po­wie­trzu nie krą­ży­ły żadne psz­czo­ły i Sa­mu­el w spo­ko­ju stru­gał sto­łek z figi. Było to drew­no sła­bej ja­ko­ści i wie­dział, że nie otrzy­ma wię­cej niż de­na­ra. Jed­nak zda­wał sobie spra­wę, że czasu do we­se­la jest coraz mniej i musi wy­ci­skać każdy grosz. Dwa dni wcze­śniej Sza­weł przy­szedł pro­sić go o rękę Anny. Zgo­dził się. Zgo­dził się, bo ko­chał swoją córkę bar­dziej od pie­nię­dzy. 

We­se­le Anny i Szaw­ła zo­sta­ło za­pla­no­wa­ne na trze­ci dzień Siwan, czyli po­wi­nien wnieść za nią posag do trze­cie­go dnia Ijar. Miał trzy ty­go­dnie i le­d­wie dzie­więć de­na­rów. Do spła­ty obu spraw bra­ko­wa­ło mu więc szes­na­stu de­na­rów, a nie my­ślał nawet o tym, że wy­pa­da­ło­by po­kryć po­ło­wę kosz­tów ślubu córki. Tak na­praw­dę był zatem ukró­co­ny o trzy­dzie­ści jeden de­na­rów, a do tego mu­siał przy­go­to­wać dom na Pe­sach i kupić co­dzien­ne je­dze­nie.

Żeby mu pomóc, Sara za­czę­ła szyć szaty dziew­czę­ce, cho­ciaż żad­nej jesz­cze nie sprze­da­ła. Sa­mu­el do­ce­niał jed­nak jej sta­ra­nia.

,,Mam dobrą żonę” – my­ślał. ,,Wy­bra­łem dobrą żonę”.

Tym­cza­sem w Je­ro­zo­li­mie do­cho­dzi­ło do dziw­nych wy­pad­ków. Rabbi, który przy­był do mia­sta jakiś czas temu, bluź­nił po­dob­no coraz bar­dziej i fa­ry­ze­usze i inni ucze­ni w Pi­śmie za­czę­li szem­rać. Ostat­niej nocy Eze­kiel prze­kro­czył mury, żeby ogło­sić sprze­daż szat matki. Wy­słu­chał przy oka­zji za­rzu­tów ludu wobec Jo­szui, bo lu­dzie, któ­rzy nie­daw­no go wi­ta­li, po­zna­li się na nim i wie­dzie­li już, że nie jest Me­szjah. 

Ob­wie­ścił się kró­lem.

Na samą myśl, Sa­mu­el wzdry­gał się po­twor­nie. Jak może? Jak on może? Czy on na­praw­dę chce na­pu­ścić na nich gniew rzym­skich le­gio­nów? 

Z tych roz­wa­żań wy­rwał go nagle krzyk Iza­ja­sza. 

– Tato! 

– Czego tam? – za­py­tał i odło­żył dłuto. 

– Przy­szedł do cie­bie… Le­gio­ni­sta. 

 Cie­śla po­czuł, że bra­ku­je mu tchu. Z tru­dem prze­łknął ślinę i po­ka­zał gest dło­nią, żeby syn przy­pro­wa­dził żoł­nie­rza do pra­cow­ni.

Iza­jasz po­biegł do domu i wró­cił po chwi­li w to­wa­rzy­stwie wy­so­kie­go męż­czy­zny, ubra­ne­go w me­ta­lo­wą zbro­ję z okrę­giem wy­bi­tym na pier­siach, w zło­tych na­ra­mien­ni­kach i czer­wo­nym pió­ro­pu­szu, wy­sta­ją­cym mu z hełmu. Żoł­dak miał bor­do­wą tu­ni­kę, a przy pasie za­wie­szo­ny miecz. 

– Witaj, cie­ślo – rzekł na przy­wi­ta­nie.

Sa­mu­el od­pra­wił Iza­ja­sza kiw­nię­ciem głowy i wy­tarł dło­nie w chu­s­tę.

– Witaj. Co cię do nas spro­wa­dza?

Nie­zna­jo­my ro­zej­rzał się po warsz­ta­cie i zmarsz­czył nos. Naj­wy­raź­niej nie był przy­zwy­cza­jo­ny do za­pa­chu nie­obro­bio­ne­go drew­na, ale nie po­wie­dział nic nie­mi­łe­go. Wró­cił wzro­kiem na go­spo­da­rza.

– Sły­sza­łem, że je­steś dobry w tym, co ro­bisz. Tak mó­wi­li lu­dzie przy Pół­noc­nej Bra­mie. Stary Józef, ten ku­piec han­dlu­ją­cy by­dłem, za­opa­trza w cie­lę­ci­nę pałac He­ge­mo­na Pon­cju­sza Pi­ła­ta. Po­le­cił nam cie­bie, bo nasi za­ufa­ni cie­śle… – Od­chrząk­nął. – Okry­li się hańbą. 

Sa­mu­el po­ki­wał głową ze zro­zu­mie­niem.

– Więc czego ode mnie chce­cie? 

– Nasi agen­ci wie­dzą, że San­he­dryn się zbie­ra. Wiesz co się dzie­je w Je­ro­zo­li­mie, praw­da? 

– Oczy­wi­ście. Każdy wie.

– Dla­te­go sądzę, że obaj ro­zu­mie­my co nad­cho­dzi. Po­trze­bu­je­my so­sno­we­go krzy­ża.

Go­spo­darz wydał z sie­bie zdu­szo­ny okrzyk. Oparł się o stół rze­mieśl­ni­czy i spu­ścił głowę, czu­jąc, że zaraz ze­mdle­je. Wziął kilka głę­bo­kich wde­chów, żeby uspo­ko­ić od­dech. Nie może do­stać ataku. Nie teraz. To nic ta­kie­go. Przy­pa­dek.

,,Przy­pa­dek… Przy­pa­dek…”

Za­ci­snął zęby na war­gach, bo bał się, że może zwy­mio­to­wać, ale żo­łą­dek nie zde­cy­do­wał się na zdra­dę. Za­krę­ci­ło mu się w gło­wie, ale ustał na no­gach.

Od­wró­cił się z po­wro­tem do za­sko­czo­ne­go le­gio­ni­sty. 

– Dla­cze­go aku­rat sosna? – za­py­tał z tru­dem.

Męż­czy­zna uśmiech­nął się pod nosem, jakby to py­ta­nie tra­fi­ło do­kład­nie w jakiś czuły punkt – być może wpi­sy­wa­ło się w dys­ku­sje pro­wa­dzo­ne w rzym­skich ba­ra­kach, albo przy­wo­ły­wa­ło wspo­mnie­nie ubie­głej nocy?

– To sym­bol nie­śmier­tel­no­ści. 

– Chce­cie wy­chwa­lać ży­dow­skie­go bluź­nier­cę?

Żoł­nierz za­cmo­kał, ury­wa­jąc temat.

– Nie mam drew­na – Sa­mu­el pod­jął ostat­nią próbę.

– Twój są­siad ma. – Rzy­mia­nin wzru­szył ra­mio­na­mi. – Za­pła­ci­my mu za nie. Ma być świe­że, więc po­pro­si­łem, żeby ściął to wiel­kie, czar­ne drzewo, ro­sną­ce na jego polu. Za wy­ko­na­nie krzy­ża otrzy­masz pięć­dzie­siąt de­na­rów. Czy taka cena ci od­po­wia­da? 

Sa­mu­el nie wy­trzy­mał i opadł bez­wład­nie na zie­mię. 

 

***

 

,,Chcę my­śleć, że to bło­go­sła­wień­stwo. Bo do­sta­nę wła­śnie tyle, ile mi po­trze­ba. Ale to już trze­cie z bło­go­sła­wieństw, które do­sta­łem od sosny… Żal mi od­wdzię­czać się mu w ten spo­sób”.

Je­re­miasz po­pro­sił go o pomoc w ścię­ciu drze­wa, bo było na­praw­dę ogrom­ne i sam nie dałby rady. Wzię­li ze sobą dwu­ręcz­ną piłę, dwie sie­kie­ry oraz prze­ci­nar­kę. 

Na pole do­tar­li o zmierz­chu. Sa­mu­el po­pro­sił, żeby zro­bić to jesz­cze dzi­siaj, bo na wy­ko­na­nie krzy­ża bę­dzie po­trze­bo­wał co naj­mniej dwóch dni, a San­he­dryn miał ze­brać się pięt­na­ste­go dnia mie­sią­ca. 

Przez całą drogę Je­re­miasz wy­da­wał się wnie­bo­wzię­ty. Sa­mu­el za­sta­na­wiał się ile de­na­rów do­stał za ścię­cie tej sosny. Drwal miał tylko jed­ne­go syna, w do­dat­ku już po ożen­ku, oraz pięk­ną żonę i duży dom. Ten za­ro­bek mógł prze­zna­czyć na same roz­ryw­ki. 

,,Cie­śla po­wi­nien do­brze za­ra­biać” – po­wie­dział w gło­wie. ,,Nie pa­mię­tam, żeby mój oj­ciec kie­dy­kol­wiek skar­żył się na brak pie­nię­dzy. Cho­ciaż wąt­pię, żeby moje wła­sne dzie­ci wie­dzia­ły o mnie i o tym, co myślę… Być może ukry­wał to tak samo do­brze jak ja. Lub je­stem po pro­stu kiep­skim rze­mieśl­ni­kiem”. 

W końcu sta­nę­li przed pniem. Wokół pa­no­wa­ła nie­mal cał­ko­wi­ta ciem­ność, za­kłó­ca­na tylko przez wątłe i mlecz­no­bia­łe świa­tło księ­ży­ca, gó­ru­ją­ce­go nad ho­ry­zon­tem. Pole zda­wa­ło się spo­koj­ne. Żad­nych pta­ków, świń, wil­ków. Żad­nych gło­sów. 

Po­ło­ży­li na­rzę­dzia na ziemi przy drze­wie, a Je­re­miasz za­czął badać korę, żeby stwier­dzić w któ­rym miej­scu naj­le­piej bę­dzie na­po­cząć cię­cie. 

– Mhm, mhm – mru­czał pod nosem co jakiś czas, do­ty­ka­jąc po­wierzch­ni sosny. – Aha… Mhm…

Sa­mu­el stał w bez­ru­chu, czu­jąc jak po­czu­cie winy się w nim prze­le­wa. Odkąd tylko wy­szli na otwar­tą prze­strzeń i przy­po­mnia­ła mu się wi­zy­ta sprzed roku, a potem cięż­ka prze­pra­wa z Eze­kie­lem na ple­cach, miał wra­że­nie, że przy­szedł tutaj wy­rą­bać ka­wa­łek swo­jej duszy. 

,,To głup­stwo” – kar­cił się w my­ślach. ,,Głup­stwo dziec­ka”!

– No do­brze – rzekł w końcu drwal. – Wiem gdzie po­win­ni­śmy za­cząć. 

– Świet­nie. 

– Weź pro­szę tę piłę i chodź do mnie. 

Je­re­miasz od­szedł na drugą stro­nę ko­na­ru i za po­mo­cą ka­wał­ka węgla na­ry­so­wał cien­ką linię w wy­bra­nym miej­scu. Sa­mu­el wy­ko­nał po­le­ce­nie i sta­nął obok z piłą w ręku. 

W ciem­no­ści zda­wa­ło mu się, że widzi jak kro­pla ży­wi­cy spły­nę­ła po łu­pi­nie Ma­gicz­ne­go Drze­wa. Za bar­dzo przy­po­mi­na­ła mu łzę, więc od­wró­cił wzrok. 

– ,,Moje dzie­ci to ptaki i kor­ni­ki. Nie­dłu­go zo­sta­ną osie­ro­co­ne”. – przy­po­mniał sobie i prze­szedł go dreszcz. 

– Pójdę po sie­kie­rę – po­wie­dział. 

– Na razie nie bę­dzie po­trzeb­na – za­pro­te­sto­wał Je­re­miasz, ale Sa­mu­el nie chciał dać za wy­gra­ną.

– Niech wszyst­ko bę­dzie pod ręką – za­ar­gu­men­to­wał i od­su­nął się od są­sia­da na taką od­le­głość, żeby nie do­sły­szał naj­cich­sze­go szep­tu, który za­mie­rzał wy­do­być. Przy­ło­żył czoło do sosny i mruk­nął, bez­gło­śnie, prak­tycz­nie tylko ru­sza­jąc usta­mi: 

– Prze­pra­szam cię… Za to, że cię teraz za­bi­ję i za to, że się cie­bie bałem… Mar­twi­łem się, że tyle szczę­ścia ile da­jesz, mu­sisz od­bie­rać… Dla­te­go ucie­ka­łem… Ale dzię­ku­ję ci za uzdro­wie­nie Eze­kie­la. To od­mie­ni­ło moje życie… Muszę cię ściąć, żeby nie okryć hańbą moich dzie­ci… Toda.

Od­su­nął czoło. 

I wtedy od­niósł wra­że­nie, że wzmógł się lekki, ledwo wy­czu­wal­ny wiatr. Spo­koj­ny po­dmuch przy­niósł ze sobą dziw­ny świst, który prze­cięt­ny czło­wiek uznał­by za przy­pad­ko­wy i nie­zbyt in­te­re­su­ją­cy dźwięk. Sa­mu­el przy­siągł­by jed­nak, że usły­szał w nim ci­chut­ki głos:

– Oto twoje po­wo­ła­nie… Sa­mu­elu…

Ura­do­wał się szcze­rze na od­po­wiedź Ma­gicz­ne­go Drze­wa i wtedy przy­po­mnia­ła mu się praw­dzi­wa wąt­pli­wość z jaką tu przy­był. Po­czuł wstyd, że od razu o tym nie po­my­ślał, ale w ostat­nich dniach był zbyt roz­dar­ty.

– Czy Eze­kiel nie stra­ci nóg…? – za­py­tał.

– Nigdy… – od­par­ło.

Potem na­stą­pi­ła cisza. Cie­śla w całym swoim życiu nie sły­szał jesz­cze ta­kiej ciszy. W uszach mu za­brzę­cza­ło. Jakby się obu­dził. 

– Zrób to, co mu­sisz… – ode­zwał się nie­spo­dzie­wa­nie gło­sik, jakby na osta­tecz­nie po­że­gna­nie. 

To były ostat­nie słowa, jakie Sa­mu­el usły­szał od Ma­gicz­ne­go Drze­wa. 

Starł łzę z le­we­go po­licz­ka, chwy­cił raz jesz­cze piłę i przy­ło­żył do kre­ski, na­ry­so­wa­nej przez Je­re­mia­sza. Drwal zła­pał za drugi ko­niec na­rzę­dzia i za­czę­li na­ci­nać. 

Sami wi­dział kro­ple ży­wi­cy spły­wa­ją­ce z góry sosny i zda­wa­ło mu się, że sły­szy ci­chut­kie łka­nie. Ale uznał, że to dru­gie było tylko wy­two­rem umy­słu. 

 

***

 

 Sa­mu­el koń­czył pracę nad krzy­żem. Było to wiel­kie przed­się­wzię­cie, więc za­go­nił do po­mo­cy wszyst­kich swo­ich synów, a swoją dłoń za­ofe­ro­wał także Sza­weł. Kiedy skoń­czy­li bu­do­wać kon­struk­cję, spró­bo­wa­li pod­nieść ją do góry. Pię­ciu do­ro­słych męż­czyzn chwy­ci­ło za pięć boków. 

Oka­za­ło się, że nawet w tyle osób, zwle­cze­nie bryły drew­na ze stołu, przy­szło im z nie lada tru­dem. Gdy uno­si­li krzyż, Sa­mu­el wark­nął cicho z wy­sił­ku. 

,,Skoro cała nasza ro­dzi­na ledwo to dźwi­ga, to jakim cudem jeden czło­wiek ma utrzy­mać to na bar­kach”? – po­my­ślał ze współ­czu­ciem i obu­rze­niem. 

Nie za­sta­na­wiał się nad tym jed­nak zbyt długo, bo przy­po­mniał sobie, że otrzy­ma za to pięć­dzie­siąt de­na­rów. 

 

***

 

Mieli do­star­czyć wy­ko­na­ny pro­dukt do kon­kret­ne­go punk­tu woj­sko­we­go, ulo­ko­wa­ne­go pod Pół­noc­ną Bramą. Wle­kli go w piąt­kę przez całą drogę, a lu­dzie pa­trzy­li się na nich ze wzgar­dą. 

Gdy zbli­ża­li się do murów, lud za­czął być na­praw­dę sza­lo­ny. Nie­któ­rzy wi­wa­to­wa­li i kle­pa­li ich po ple­cach z uzna­niem, zaś inni wrzesz­cze­li we wście­kło­ści, bluź­ni­li na nich, a nawet rzu­ca­li wa­rzy­wa­mi. 

– Dla­cze­go to robią? – za­py­tał Jakub. 

Żo­łą­dek Sa­mu­ela nieco się ści­snął. Do tej pory nie zdra­dził żad­ne­mu z synów dla kogo bu­do­wał krzyż. My­śle­li, że zo­sta­nie na nim za­wie­szo­ny pierw­szy lep­szy ło­trzyk, ska­za­ny na karę śmier­ci przez pod­rzęd­nych rzym­skich urzęd­ni­ków. 

– Ojcze – ode­zwał się Iza­jasz. – Ojcze, wiesz coś o tym? 

Cie­śla nie od­po­wie­dział. 

– Ojcze – za­wtó­ro­wał mu Eze­kiel. – Sły­szysz? 

– Dla­cze­go nic nie mó­wisz? – za­py­tał Sza­weł. 

Sa­mu­el pa­trzył przed sie­bie i dziel­nie cią­gnął krzyż na­przód. 

– Ode­zwij się, do dia­bła! – ryk­nął Jakub, gdy na­stęp­ny po­mi­dor roz­bił się mu o głowę. 

– Tato! – pi­snął Iza­jasz. 

– Do­brze się czu­jesz? – mruk­nął Eze­kiel. – Ojcze.

– Na Hio­bo­wy za­kład! – wrza­snął po­now­nie Jakub, tym razem z taką za­wzię­to­ścią, jakby pod­ry­wał się do walki. – Mówże wresz­cie!!!

– Bo na tym krzy­żu po­wie­szą Jo­szuę! 

Głu­cha cisza, która na­sta­ła, prak­tycz­nie sta­ra­no­wa­ła mu uszy. Ten okrzyk usły­sze­li nawet zgro­ma­dze­ni wokół lu­dzie. 

Jakub pu­ścił kon­struk­cję. 

– Wra­cam do domu. 

Za­wró­cił na pię­cie i od­szedł. 

Iza­jasz sta­nął na chwi­lę w miej­scu, po­pa­trzył naj­pierw na ojca, a potem na od­cho­dzą­ce­go brata. Ode­rwał dło­nie od drew­na i bez słowa po­biegł za Ja­ku­bem. 

Eze­kiel i Sza­weł spoj­rze­li po sobie. 

– Jeśli chce­cie, idź­cie – rzekł cie­śla, czu­jąc, że łzy na­pie­ra­ją mu do oczu. – No, idź­cie.

Eze­kiel po­ki­wał głową. 

– Ule­czy­łeś mi nogi, ojcze. 

– A mi po­da­ro­wa­łeś córkę – po­wie­dział Sza­weł. 

Sa­mu­el po­ru­szył nie­znacz­nie pod­bród­kiem na znak po­dzię­ko­wa­nia i po­szli dalej.

,,Sa­ta­nie prze­klę­ty…” – kon­tem­plo­wał, pła­cząc po cichu. ,,Robię to wszyst­ko dla Ja­ku­ba, a chciał zo­sta­wić mnie sa­me­go”.

Z tę myślą prze­kro­czył Pół­noc­ną Bramę Je­ro­zo­li­my, cał­ko­wi­cie igno­ru­jąc po­tę­gę i wspa­nia­łość murów, ota­cza­ją­cych mia­sto. 

 

***

 

Zło­ży­li krzyż na wy­zna­czo­nym miej­scu. Sta­cjo­no­wa­ło tam sied­miu le­gio­ni­stów, z czego jeden miał zna­mio­na ofi­cer­skie i roz­po­rzą­dzał całym przed­się­wzię­ciem. Żoł­nie­rzom za­le­ża­ło, aby tłum do­wie­dział się, że to kara prze­zna­czo­na dla Jo­szui. W tym celu zwo­ły­wa­li tłum do oglą­da­nia. 

– Oto jest cie­śla, który go wy­ko­nał! – Jeden z żoł­da­ków wska­zał dło­nią za sku­lo­ne­go Sa­mu­ela, a ten scho­wał twarz w sza­cie. 

Lu­dzie pa­trzy­li na niego, Eze­kie­la i Szaw­ła z pewną dozą dy­stan­su – za­rów­no zwo­len­ni­cy ska­za­nia Rab­bie­go, jak i prze­ciw­ni­cy. Nie­wąt­pli­wie ta trój­ka przy­by­szów spoza mia­sta zda­wa­ła się być in­tru­za­mi. W do­dat­ku wy­stru­ga­li na­rzę­dzie hań­bią­cej śmier­ci, któ­rym Rzy­mia­nie od lat każą Żydów, a ukrzy­żo­wa­nie pod­kre­śla po­gar­dę oku­pan­tów dla Na­ro­du Wy­bra­ne­go.

Kiedy do­wód­ca od­dzia­łu od­mie­rzył Sa­mu­elo­wi na­leż­ną za­pła­tę (trzy­ma­nie w rę­kach pięć­dzie­się­ciu de­na­rów wy­da­wa­ło się snem), lud za­czął się bu­rzyć. Po­cząt­ko­wo cie­śla bał się, że to z po­wo­du wy­so­kie­go wy­na­gro­dze­nia, albo dla­te­go, że jako Żyd uści­snął dłoń gojim, ale szyb­ko oka­za­ło się, że była to wy­jąt­ko­wo ego­istycz­na myśl. Lu­dzie za­czę­li przeć w kie­run­ku głów­ne­go placu, gdzie mu­sia­ło do­cho­dzić do jakiś nad­zwy­czaj­nych wy­pad­ków. 

Sa­mu­el spoj­rzał na Szaw­ła i po­ka­zał mu dło­nią, że po­win­ni spró­bo­wać prze­bić się przez tłum i do­trzeć do bramy. Chciał zro­bić to samo do syna, ale Eze­kie­l gdzieś znik­nął.

Ro­zej­rzał się i za­wo­łał go kilka razy, ale na nic. 

,,Ru­szył na plac”. 

Cie­śla pod­jął zatem męską de­cy­zję i po­szedł z ludem. 

Po­dróż do cen­trum Je­ro­zo­li­my trwa­ła dość krót­ko, gdyż wszy­scy pę­dzi­li jak na zła­ma­nie karku. Sa­mu­el mu­siał robić to samo i cały czas na­wo­ły­wał Eze­kie­la, cho­ciaż wąt­pił, aby ten go usły­szał. 

W końcu zna­lazł się na miej­scu. Było dusz­no i tłocz­no, jed­nak gwar cichł z każ­dym kro­kiem bli­żej pa­ła­cu Pon­cju­sza Pi­ła­ta. Sami zna­lazł się aku­rat obok mie­dzia­ne­go po­są­gu króla Sa­lo­mo­na do któ­re­go przy­ci­snę­li go inni zgro­ma­dze­ni. Zro­zu­miał, że otwo­rzy­ła się przed nim szan­sa.

Zła­pał się rogów ko­lum­ny pod­trzy­mu­ją­cej po­mnik i po­ło­żył stopę na szczy­cie dol­nej bryły; potem pod­cią­gnął w górę i stał już na kon­struk­cji. Oka­za­ło się, że na ten sam po­mysł wpa­dło dwóch chłop­ców po­dob­nych wie­kiem do Iza­ja­sza, któ­rzy usie­dli na obu bar­kach Sa­lo­mo­na i wpa­try­wa­li się w Pi­ła­to­wy bal­kon.

– Eze­kiel! Eze­kiel! Je­steś tu?! Ezi! 

W jego stro­nę ob­ró­ci­ło się kilku męż­czyzn z oko­li­cy, za­pew­ne Eze­kie­lów. Sa­mu­el zro­zu­miał jak bez­ce­lo­wa jest ta walka. 

,,Po co ja tu w ogóle przy­bie­głem”? – za­sta­no­wił się. ,,Ezi jest do­ro­sły, wró­cił­by po wszyst­kim do domu, a ja i tak go nie znaj­dę. Je­stem dziś roz­bi­ty. To przez Ja­ku­ba i Iza­ja­sza, ale boję się, że i tę la­to­rośl stra­cę”. 

Nagle na pa­ła­co­wym ta­ra­sie zro­bi­ło się po­ru­sze­nie. War­tow­ni­cy wy­pro­sto­wa­li się, kiedy na ze­wnątrz wy­cho­dził męż­czy­zna w wieku Sa­mu­ela, jed­nak o bla­dej cerze i kę­dzie­rza­wych wło­sach. Miał na sobie białą tu­ni­kę, oraz złote na­ra­mien­ni­ki i na­szyj­nik. Złoto dziw­nie od­bi­ja­ło świa­tło… Kłuło Sa­mie­go w oczy i ośle­pia­ło. Mu­siał je zmru­żyć, żeby móc pa­trzeć na na­miest­ni­ka.

,,Dziw­ne” – po­my­ślał. ,,Nie prze­ra­ża mnie jego ma­je­stat, lecz bi­żu­te­ria”. 

Na po­cząt­ku Piłat uniósł dłoń, żeby uci­szyć tłum. Wszy­scy byli tak za­in­te­re­so­wa­ni tym, co ma do po­wie­dze­nia, że sku­tek był na­tych­mia­sto­wy.

Potem roz­ło­żył ręce w dół, po­ka­zu­jąc na dwie męski syl­wet­ki, które Sa­mu­el wi­dział tylko czę­ścio­wo – prze­bi­ja­ły się do niego frag­men­ty: dłu­gie, czar­ne włosy, opusz­czo­ne barki, a wię­zień sto­ją­cy po lewej miał na sobie plamy świe­żej krwi. 

– Ludu Je­ro­zo­li­my! – za­wo­łał na­miest­nik, zaś głos miał niski i głę­bo­ki. – Wy­pro­wa­dzi­łem go tu, że­by­ście zo­ba­czy­li, że nie znaj­du­ję w nim żad­nej winy. Czy wi­dzi­cie pur­pu­rę w którą go przy­odzia­łem? Czy nie wi­dzi­cie w nim swo­je­go króla?

Po tych sło­wach tłum ryk­nął jak osza­la­ły. Zie­mia za­trzę­sła się pod siłą tego wrza­sku, a Sa­mu­el moc­niej zła­pał się talii Sa­lo­mo­na, żeby nie spaść w dół, bo czuł się jak ma­ry­narz, pa­trzą­cy we wzbu­rzo­ne morze, go­to­we po­żreć go w każ­dej chwi­li. 

– Wi­dzi­cie? To nie jest wasz król! – krzyk­nął Pon­cjusz Piłat, gdy lu­dzie nieco się uspo­ko­ili. – Ecce Homo!

– Ukrzy­żuj go! Ukrzy­żuj! – pod­nio­sło się z czę­ści placu zaj­mo­wa­nej przez ka­pła­nów i ich straż­ni­ków. 

– Sami go ukrzy­żuj­cie! – od­po­wie­dział he­ge­mon. – Ja nie znaj­du­ję w nim żad­nej winy!

– My też mamy Prawo! I we­dług na­sze­go Prawa po­wi­nien zgi­nąć, bo na­zy­wał sie­bie Synem Bożym! – wo­ła­li. – Jeśli go uwol­nisz, nie bę­dziesz przy­ja­cie­lem ce­za­ra! Kto ob­wiesz­cza się kró­lem, wy­stę­pu­je prze­ciw­ko ce­za­ro­wi!

Piłat cof­nął się o krok od ba­lu­stra­dy. 

Spoj­rzał w stro­nę swo­ich do­rad­ców, któ­rzy zda­wa­li się bez­rad­ni. Wró­cił więc do re­zy­den­cji i po­ja­wił po­now­nie po mo­men­cie, tym razem wstę­pu­jąc na wyż­szy bal­kon, gdzie mie­ścił się tron sę­dzie­go – Gab­ba­ta. 

Spo­czął na nim i słu­żą­cy uży­czył mu łyka ja­kie­goś trun­ku. 

– Oto wasz Po­ma­za­niec! – Mach­nął nie­dba­le dło­nią.

Efekt był pio­ru­nu­ją­cy. Fa­ry­ze­usze wsta­li z krze­seł i za­czę­li oskar­żać Pi­ła­ta o zdra­dę, a Rab­bie­go o bluź­nier­stwo. Zwy­kli Żydzi krzy­cze­li co in­ne­go: 

– Precz z nim! Precz! Ukrzy­żuj!

Na­miest­nik wy­da­wał się coraz bar­dziej zre­zy­gno­wa­ny. W końcu po­ka­zał coś do naj­bliż­sze­go z ad­iu­tan­tów, a on wydał po­le­ce­nia żoł­nie­rzom. Znowu do­szło do ja­kie­goś ruchu na pod­wyż­sze­niu, gdzie stali dwaj więź­nio­wie, ale Sa­mu­el nie mógł zo­ba­czyć co do­kład­nie się tam dzie­je.

,,Cie­ka­we kim jest ten drugi”? – my­ślał. 

– Jutro za­czy­na się wasze świę­to! – rzekł Piłat.

Sa­mu­el zdał sobie spra­wę, że cał­ko­wi­cie za­po­mniał o tym, że to ostat­ni dzień przed Pe­sach.

,,Co ze mnie za Żyd, jeśli za­po­mi­nam o tym, co praw­dzi­wie ży­dow­skie”? – Po­czuł za­że­no­wa­nie i wstyd, ale słu­chał dalej. 

– Wedle Prawa i Tra­dy­cji, mo­że­cie uwol­nić jed­ne­go ze ska­za­nych. Któ­re­go więc chce­cie, abym uwol­nił? Tego, zwa­ne­go Me­szjah, czy Ba­ra­ba­sza?

Po­cząt­ko­wo Sa­mu­el do­sły­szał kilka okrzy­ków ,,Jo­szua!”, ale szyb­ko zo­sta­ły za­głu­szo­ne przez prze­wa­ża­ją­cą więk­szość:

– Ba­ra­ba­sza! Uwol­nij Ba­ra­ba­sza!

Sami spu­ścił wzrok, bo przez chwi­lę miał na­dzie­ję, że wy­stru­gał krzyż dla tego, który praw­dzi­wie za­wi­nił prze­ciw­ko Bogu. 

– A więc do­brze – rzekł Piłat. – Stra­że, uwol­nij­cie Ba­ra­ba­sza! A tego, który uzna­je się kró­lem ży­dow­skim, ukrzy­żuj­cie na górze Czasz­ki. – Po czym szyb­ko wstał z fo­te­la i znik­nął za pa­ła­co­wy­mi za­sło­na­mi.

Tłum zaś za­czął wi­wa­to­wać na cześć Ba­ra­ba­sza.

 

***

 

We­se­le miało odbyć się za trzy dni. 

Oka­za­ło się, że w przy­pad­ku tak wiel­kich wy­płat jak pięć­dzie­siąt de­na­rów, przy­chód muszą zba­dać cel­ni­cy. Przy­szli do domu Sa­mu­ela i roz­kra­dli dwa­dzie­ścia jeden de­na­rów. Z tego po­wo­du na ślu­bie Ja­ku­ba i Mag­da­le­ny mogło za­brak­nąć wina. 

Sa­mu­el przy­go­to­wy­wał się już do wyj­ścia z domu, by pójść do Elia­sza i ośmie­szyć się, pro­sząc o po­ży­cze­nie czte­rech de­na­rów. Wtedy jed­nak przy­bie­gła Sara, cała roz­ra­do­wa­na. 

– Co się stało? – za­py­tał cie­śla. 

– Mamy szczę­ście! – od­par­ła mu żona. – Moja da­le­ka ku­zyn­ka, Mał­go­rza­ta… Wiesz która, ta od wi­no­gron… Miała ślub córki przed ro­kiem. Przy­je­cha­ła dzi­siaj, żeby kupić nowe dy­wa­ny w Je­ro­zo­li­mie. Po­szłam się z nią spo­tkać, bo to na­praw­dę ko­cha­na ko­bie­ta… Zgad­nij co mi po­wie­dzia­ła!

– Niby co?

– Że zo­sta­ło im wino i chęt­nie nam od­da­dzą tyle, ile bra­ku­je! Mó­wi­ła, że na ich za­ba­wie też za­bra­kło i wie­dzą jak to jest… Czy to nie cu­dow­ne? 

Sa­mu­el po­czuł ulgę, ale z ja­kie­goś po­wo­du nie po­tra­fił się uśmiech­nąć. 

– Na jakim we­se­lu zo­sta­je wino, do dia­bła? – za­py­tał.

– Oh, Sami. – Sara usia­dła mu na ko­la­nie. – To było w Kanie. Po­dob­no przy­szedł tam Rabbi z matką i za­mie­nił w tru­nek całą wodę, jaką mieli. Pa­mię­tasz jak ci o tym mó­wi­łam? 

Sa­mu­el pa­mię­tał. 

– Co my byśmy zro­bi­li! – za­wo­ła­ła Sara, wsta­jąc na nogi. – Dzię­ki Ci, Boże, dzię­ki Ci! 

Po czym wy­bie­gła z domu. 

Cie­śla sie­dział sam w izbie głów­nej, wpa­trzo­ny w pod­ło­gę. 

,,Dziw­ny ze mnie Żyd” – po­wie­dział sobie w my­ślach. ,,Wszyst­kie cuda wy­mie­niam na wino”. 

A potem wstał i po­szedł do warsz­ta­tu, cho­ciaż miał wra­że­nie, że ostat­nio wi­dział tam ducha.