- publicystyka: Żarty z Boga

publicystyka:

recenzje

Żarty z Boga

– A tobie, ile życia zostało?

– Nie wiem, nigdy nie miałem telefonu.

 

Belgijski twórca Jaco Van Dormael pokazał filmem „Mr. Nobody” (2009), że nie boi się eksperymentów. Opowiedział prostą historię, lecz w niezwykły sposób: połączył fantastykę religijną z wizją przyszłości i światów równoległych, co stanowiło mozaikę konsekwencji wyborów, przed którymi stawał główny bohater na rozdrożach życia.

Tym razem w „Zupełnie Nowym Testamencie” śledzimy historię dziewczynki. Ea pochodzi z patologicznej rodziny; matka jest zastraszona przez męża i nie potrafi mu się przeciwstawić, brat, J. C., uciekł z domu i wplątał się w nieciekawe towarzystwo, a ojciec… to Pan Bóg. Ten ostatni spełnia się w dokuczaniu ludzkości. Nie szczędzi przy tym psikusów, przemocy i wszystkiego, co przynosi w życiu przykrość. W końcu dziewczynka ma dość zachowania wyrodnego ojca i postanawia dobrać się do jego komputera. Dotychczas Bóg za pomocą klawiatury planował wszystkie zdarzenia na świecie. Ea jednym naciśnięciem klawisza wysyła wszystkim żyjącym ludziom wiadomość, ile, co do sekundy, właścicielowi telefonu zostało życia. Następnie bohaterka – jak by nie patrzeć, córka Boga – psuje komputer i ucieka niczym Alicja z Krainy Czarów. Trafia do realnego świata, w którym ma za zadanie zebrać własnych apostołów.

Losy dziewczynki, ścigającego ją ojca i apostołów będą przedstawione w kolejnych sekwencjach filmu. Każdą z nich możemy traktować jako przypowieść o ludziach we współczesnym świecie. Albo uściślijmy: w zachodnioeuropejskiej rzeczywistości.

Sama fabuła ma dynamikę i lekkość. Muzyka przynależna konkretnym bohaterom współtworzy klimat. Kolory i głębia obrazu dopełniają film jako bardzo plastyczne, zmysłowe doznanie. Do tego otrzymujemy mnóstwo symboliki, bo trudno dosłownie odbierać miłość podstarzałej kobiety do goryla czy temu podobne ekscesy (wybacz, King Kongu!). Oglądając film, nie sposób nie zauważyć wyeksponowania tolerancyjnych postaw. Znajdziemy tu wątki LGBT, mieszania się ras, płatnej miłości czy proekologicznych postaw. Dominującym tematem jest także religijność, próba pokazania jej w sposób lekki i dowcipny, choć, niestety, przeradza się to w kilku scenach w niesmaczne szyderstwo. Być może to kwestia odbioru przeze mnie, widza przesiąkniętego polskim wzorcem kulturowym.

„Zupełnie Nowy Testament” podobał mi się ze względu na liczne nawiązania („Lśnienie”, „Alicja w Krainie Czarów”), bezpośrednie zwracanie się aktorów do widza czy oprawę muzyczną (nie tylko muzyka klasyczna, ale choćby cover inspirowany Nirvaną), lecz – koniec końców – próba przekucia obrazu z surrealizmu i fantastyki na komedię zdaje się nieudana. Tak jakby twórcy, zdając sobie sprawę ze wzbudzania kontrowersji, szukali bezpieczeństwa w sileniu się na śmieszność – „nie oskarżajcie nas, to przecież tylko żarty!”. Dodatkowo treść ludzkiego życia w dużym stopniu jest przesycona seksualnością, a to odciąga uwagę od istotniejszych, według mnie, zagadnień filmu: miłości, definicji szczęścia czy też autorefleksji.

Jaco Van Dormael to moim zdaniem jeden z najciekawszych europejskich twórców, któremu nie sposób odmówić odwagi i talentu. Podejmuje z widzem grę, stawia na nieoczywistości, a w tło wplata istotne szczególiki. Jego filmy można oglądać wielokrotnie, za każdym seansem znajdując coś nowego. Jednak mam wrażenie, że w „Zupełnie Nowym Testamencie” Van Dormael przestraszył się wagi podejmowanych tematów i nie poszedł na całość. Przez to wymowa filmu została spłycona, a ja, widz, pozostałem z uczuciami niesmaku i oczarowania zarazem. Którego z nich jest więcej, które będzie trwalsze? Trudno powiedzieć, jednak film z pewnością zapamiętam i będę wyglądał kolejnych dzieł belgijskiego reżysera i scenarzysty.

 

Tytuł polski: Zupełnie Nowy Testament

Tytuł oryginalny: Le tout nouveau testament

Czas trwania: 113 minut

Produkcja: Francja, Belgia, Luksemburg

Premiera polska: 1 stycznia 2016

 

Recenzja pojawiła się w pierwszym numerze magazynu Silmaris.

Komentarze

“Mr. Nobody” miał mnóstwo ciekawych pomysłów, ale był nieludzko rozwleczony i na dłuższą metę nużący – a szkoda. “Zupełnie Nowy Testament” brzmi jak coś, co pasuje do mocno zlaicyzowanych krajów, w których ośmieszanie wiary i religii jest czymś mile widzianym. Osobiście, nie czuję się zachęcony – dylematy moralne związane z wiarą i moralnością można pokazać w sposób lekki i dowcipny nie uciekając się do prostackiego szyderstwa.

Mr. Nobody podszedł mi zdecydowanie bardziej. Przy Testamencie trzeba przymknąć oczy i przyjąć perspektywę zachodniego widza. Niemniej film wywołuje jakąś potrzebę zastanowienia przy napisach końcowych, a ja lubię, jeśli dzieło (książka, film, obraz) prowokuje mnie do czegokolwiek. Tu się tak stało, nasmarowałem recenzję ;)

Nowa Fantastyka