Ender redivivus? - "Tropiciel" Orsona Scotta Carda (recenzja)

Najnowsza powieść twórcy „Gry Endera" to udany mariaż fantasy i science – fiction, z tym, że to fantasy nosi w tym związku spodnie.

W „Tropicielu", pierwszym tomie nowego cyklu, podobnie jak w „Grze Endera" śledzimy losy genialnych dzieci. Tytułowym bohaterem jest Rigg, trzynastolatek z górskiej wioski na skraju świata, obdarzony talentem widzenia ścieżek ludzi i zwierząt. Gdy ginie ojciec Rigga, chłopak podążając za jego wskazówkami rusza do stolicy, by stawić czoło swemu zagmatwanemu przeznaczeniu. Razem z innymi obdarzonymi cudownymi mocami towarzyszami uczy się władać czasem i zmaga się z coraz to nowymi intrygami, z których najmroczniejsze są stare jak sama ludzkość.

„Tropiciela" czyta się dobrze, książka wciąga, a Card jak zwykle zaskakuje w najmniej oczekiwanych momentach. Ogromną zaletą jest narracyjny dwugłos: każdy rozdział przygód Rigga i jego kompanów poprzedzony jest krótkim wglądem w historię podróży kosmicznej ludzkich kolonistów – wątkiem o wiele bardziej "science" niż reszta książki, i często o wiele bardziej wciągającym. Oba motywy powoli i w szalenie intrygujący sposób splatają się w jeden.

Jest to przede wszystkim opowieść o podróżach w czasie i jako taka wyróżnia się oryginalnością przedstawienia takich wędrówek – nie są tu one dziełem żadnych maszyn czy wehikułów, ale wynikiem współgrania mocy bohaterów. Card jednak zdaje się miejscami nie dowierzać inteligencji czytelnika i wyjaśnienia oczywistych konsekwencji wypadów w przeszłość ciągną się niepotrzebnie, przechodząc w irytujące dłużyzny. Zupełnie rozłożyło mnie na łopatki dwuipółstronowe streszczenie całej powieści w posłowiu, żeby czytelnik wiedział „co się naprawdę stało". Nie bardzo wiadomo po co, bo wszystko przy uważnej lekturze jest jasne, a mnie o mało nie zgubił zwyczaj czytania posłowi przed lekturą powieści.

Zastrzeżenia budzi miejscami świat opowieści. Przez pierwsze sto stron nie wiadomo za bardzo, że akcja toczy się w quasi-średniowiecznym świecie: brak opisów odzieży, domów, ojciec Rigga kładący mu do głowy zaawansowaną wiedzę astronomiczną i przyrodniczą, niedostępną ludziom dawnych epok (co wprawdzie wyjaśnia się, ale o wiele, wiele później) – to wszystko sprawiało, że miałem przed oczami raczej "współczesne" obrazy, i mocno się zdziwiłem na wzmiankę o mieczach i włóczniach. Cardowi zdarza się też mnożyć nieprawdopodobieństwa – trzynastolatek rozstawiający po kątach za pomocą paru okrągłych zdań całą rządzącą cesarstwem ekipę to chyba sztandarowy przykład. Niekiedy brakuje wiarygodności przedstawianym zdarzeniom, vide rozmowa Rigga i jego ojca, która nawet w chwili agonii tego drugiego ma cechy filozoficznego dyskursu z logicznymi przepychankami, czy też przedstawienie będącej obecnie u władzy Rady Rewolucyjnej, rzekomo krwawej i bezwzględnej, choć jedyną jej zbrodnią przedstawioną na kartach książki jest wyznawanie pseudosocjalistycznej ideologii (że socjalizm niedobry, o tym wie każdy, i dobrze jest pisać o nim źle).

Nie da się ukryć, że „Tropiciel" bazuje na rozwiązaniach z „Gry Endera" – mamy młodocianego, szalenie uzdolnionego i charyzmatycznego bohatera, od którego działań zależą losy świata. Protagoniści obu książek są bliscy charakterologicznie, podobne jest też tempo narracji – bez nagłych zrywów, ale mimo to wciągające. Można mieć do Carda żal, że zamiast tworzyć opowieść nową i oryginalną uciekł się do żonglerki starymi motywami.

„Tropiciel" to kawał solidnej rzemieślniczej roboty i dobra powieść, skierowana raczej do młodszego czytelnika. Przekład Kamila Lesiewa i Maciejki Mazan jest bardzo dobry i zachowuje cardowskiego ducha, a atrakcyjna szata graficzna sprawia, że obcowanie z książką to sama przyjemność.

Ocena: 4/6

"Tropciel"

Orson Scott Card

Tłumaczenie: Kamil Lesiew, Maciejka Mazan

Prószyński i S-ka, 2011

Cena: 39,90 zł