Zadyszki

Sie­dzia­łem na cmen­ta­rzu. Wła­ści­wie to sie­dzia­łem na ła­wecz­ce, ale ła­wecz­ka stała na cmen­ta­rzu. Pa­trzy­łem na groby oświe­tlo­ne set­ka­mi świa­te­łek i roz­my­śla­łem. Tro­chę o śmier­ci, tro­chę o życiu. Jak to na cmen­ta­rzu.

Zbli­ża­ła się pół­noc. Się­gną­łem do kie­sze­ni i wy­cią­gną­łem pa­pie­ro­sy. Za­pa­li­łem i za­cią­gną­łem się głę­bo­ko kilka razy. To za­wsze po­ma­ga­ło mi sku­pić myśli.

Wiem, że to nie­ład­nie tak palić w miej­scu pu­blicz­nym. Ale ci wszy­scy lu­dzie, któ­rzy przez cały dzień bie­ga­li mię­dzy po­mni­ka­mi po­dzwa­nia­jąc re­kla­mów­ka­mi peł­ny­mi zni­czy i gu­biąc płat­ki chry­zan­tem dawno już byli w do­mach. A zmar­łym dym prze­cież nie prze­szka­dzał. Tak przy­naj­mniej my­śla­łem. Do­pó­ki nie usły­sza­łem stłu­mio­ne­go kasz­lu i do­bie­ga­ją­ce­go spod moich stóp głosu:

– Czło­wie­ku, zgaś to świń­stwo!

Z wra­że­nia po­łkną­łem wciąż tlący się nie­do­pa­łek. Bo­la­ło, ale uwierz­cie mi, pra­wie nie zwró­ci­łem na to uwagi. Bo oto z ziemi, tuż obok ła­wecz­ki, na któ­rej sie­dzia­łem, wy­ło­ni­ła się ludz­ka głowa. Tak po pro­stu. Żad­ne­go osy­py­wa­nia się pia­sku, żad­nych szcze­lin. Nic. Wy­ło­ni­ła się i już.

Głowa miała, tak na oko, ja­kieś sie­dem­dzie­siąt lat. Siwe, skoł­tu­nio­ne nieco włosy, długi, lekko gar­ba­ty nos i bar­dzo sta­now­cze spoj­rze­nie. Sta­now­cze i wiel­ce wy­mow­ne. Po chwi­li, w ślad zza głową, wy­chy­nął z ziemi jej wła­ści­ciel. Niski i lekko przy­gar­bio­ny, choć bar­dzo ener­gicz­ny w ru­chach sta­ru­szek. Rzu­cił mi to swoje spoj­rze­nie, to sta­now­cze i wiel­ce wy­mow­ne, i po­wie­dział:

– Co wy, mło­dzi, macie z tym pa­le­niem. Prze­cież to szko­dzi. Można od tego umrzeć.

Za­sko­czył mnie. Od lat nikt nie zwra­cał się do mnie per: „wy, mło­dzi”. Za­re­ago­wa­łem zu­peł­nie od­ru­cho­wo:

– E tam, bez prze­sa­dy może, zaraz tam umrzeć.

W spoj­rze­niu sta­rusz­ka po­ja­wił się nowy ele­ment – po­li­to­wa­nie. Aż mi się głu­pio zro­bi­ło.

– A tak, umrzeć, umrzeć – po­li­to­wa­nie brzmia­ło rów­nież w jego gło­sie. – Uwierz mi, młody czło­wie­ku, na czym jak na czym, ale na umie­ra­niu to ja się znam.

No masz, „młody czło­wie­ku” po­wie­dział.

Dzia­dek nie­wąt­pli­wie był du­chem. Prze­zro­czy­sty był i lekko roz­ma­zy­wał się na kra­wę­dziach. No i w końcu, wy­lazł prze­cież spod ziemi. Po­wi­nie­nem więc trak­to­wać go z sza­cun­kiem. I to po­dwój­nym. W końcu na sza­cu­nek za­słu­gu­ją za­rów­no osoby star­sze, jak i zmar­li. A mój roz­mów­ca w spo­sób oczy­wi­sty za­li­czał się do obu tych ka­te­go­rii.

Ale „młody czło­wie­ku”? Do pra­wie czter­dzie­sto­let­nie­go konia? Prze­sa­dził. Już mia­łem coś od­py­sko­wać, kiedy kątem oka za­uwa­ży­łem, że na cmen­ta­rzu nagle zro­bi­ło się tłocz­no. Mnó­stwo du­chów oboj­ga płci i w róż­nym wieku, po­ja­wia­ło się mię­dzy na­grob­ka­mi. Zbie­ra­li się w nie­wiel­kie grup­ki i dys­ku­to­wa­li o czymś za­wzię­cie. I z cza­sem, jakby to po­wie­dzieć, na­bie­ra­li kształ­tów. Po paru mi­nu­tach nie prze­świ­ty­wa­ły przez nich pło­my­ki zni­czy, a po kilku na­stęp­nych wy­glą­da­li już zu­peł­nie nor­mal­nie. Cho­ciaż nie­któ­rzy byli bar­dzo nie­mod­nie ubra­ni.

– Prze­pra­szam pana bar­dzo – zwró­ci­łem się do mo­je­go sta­rusz­ka. Mimo wszyst­ko, bar­dzo grzecz­nie.

– Prze­pra­szam bar­dzo – po­wtó­rzy­łem. – Ale czy mógł­by mi pan wy­tłu­ma­czyć, co tu się wła­ści­wie dzie­je?

– Jak to co? Pół­noc mi­nę­ła. Mamy dzi­siaj drugi dzień li­sto­pa­da.

– No i co z tego? – pra­wie krzyk­ną­łem. – W ze­szłym roku też tu byłem o tej porze. I nic się nie dzia­ło.

– Ale w ze­szłym roku, mło­dzień­cze, nie było w na­szym mie­ście hi­per­mar­ke­tu.

Pu­ści­łem tego „mło­dzień­ca” mimo uszu.

– A co ma do tego hi­per­mar­ket? – tym razem wrza­sną­łem peł­nym gło­sem.

– To prze­cież oczy­wi­ste. Każdy chce się za­ła­pać. W końcu dzi­siaj za­czy­na­ją się bo­żo­na­ro­dze­nio­we pro­mo­cje!