Nowe życie Zająca

– My­śla­łeś ob­wie­siu, znik­niesz z mia­sta na pół roku i się wy­kpisz?! Zło­ciu­ga, nie za­po­mniał ci wsty­du i ludz­kiej ob­mo­wy – po­wie­dział spo­koj­nie jeden z tych, któ­rzy nie­daw­no za­rzu­ci­li mu worek na głowę, po­wle­kli do rzeki i to­pi­li. – Jak wyj­dziesz, to cze­kaj na ko­lej­ne spo­tka­nie. Na pewno cię znaj­dzie­my! – dodał.

Zając leżał w błot­ni­stej wo­dzie i nie miał nawet siły unieść głowy.

Nędz­ne życie, licha śmierć – po­my­ślał smęt­nie. Za­nie­dba­łem Sław­kę, córkę Zło­ciu­gi, upo­ko­rzy­łem przed całym mia­stem i teraz mam za swoje. Dziew­ka po­szła za Su­dla­ka, nie dzi­wo­ta zresz­tą… lep­szy syn kupca niż taka li­cho­ta jak ja. Za to tatuś Sław­ki wciąż ma mnie w pa­mię­ci. Chcia­łem do­brze żyć, a zdech­nę jak żaba…

Tamci jed­nak nie na­sta­wa­li na niego wię­cej, splu­nę­li do wody i ru­szy­li w stro­nę grodu.

Kiedy do­wlókł się do domu, matka krzyk­nę­ła z prze­ra­że­nia i uczy­ni­ła chro­nią­cy znak.

– Na jasne słoń­ce! Woj­tuś! My­śla­łam, że uto­piec wy­szedł ze Sta­ru­chy!

– Mało bra­ko­wa­ło matko, a mia­ła­byś krew­nych wśród utop­ców – sap­nął ża­ło­śnie.

– Ola­bo­ga! – za­czę­ła la­men­to­wać.

– Cicho ma­tu­lu!

– Kto cię chciał skrzyw­dzić?! Mo­ko­szy po­mi­łuj…

– Lu­dzie Zło­ciu­gi.

– Trze­ba iść na Bąbel, do księ­cia, po obro­nę dla sie­ro­ty…

– Le­piej po­sta­ram się scho­dzić im z drogi. Może kie­dyś mi od­pu­ści…

– Nie wie­rzy­ła­bym w to. On już w mło­do­ści zabił chłop­ca, który mu prze­szka­dzał w kon­ku­rach o rękę Do­bro­sła­wy. Wszy­scy o tym wie­dzie­li, ale nie zna­leź­li ciała, więc Zło­ciu­ga roz­po­wia­dał, że tam­ten uciekł z mia­sta. 

– To, co mam zro­bić?!

– Idź, skąd przy­sze­dłeś. To mu­sia­ła być dobra kra­ina, bo wró­ci­łeś lep­szy synku.

– Nie umiał­bym tam wró­cić i nawet nie wiem, czy bym chciał. Zo­sta­nę, ale nie wplą­czę się wię­cej w kło­po­ty! Obie­cu­ję.

– Obyś miał rację! Wiel­ka Matko, bacz na mego je­dy­ne­go syna!

 

***

Zając zro­bił tak, jak obie­cał. Co­dzien­nie zry­wał się przed świ­tem i szedł do warsz­ta­tu par­ta­cza Ko­py­ta. Tam uczci­wie pra­co­wał aż do zmierz­chu. W wolne dni za­bie­rał wędkę lub procę i cho­dził z Dużym Siem­kiem za mia­sto.

Pew­ne­go dnia po­lo­wa­li na dro­pie na Dziew­czę­cych ska­łach tam, gdzie w świę­to Ku­pa­ły pa­lo­no jedno z wiel­kich ognisk i gdzie ko­bie­ty pie­kły w żarze ku­kieł­ki ku czci Mo­ko­szy.

Z góry do­strze­gli trzech jeźdź­ców, do­sia­da­ją­cych nie­wy­so­kich, pło­wych ko­ni­ków.

Obcy pod­je­cha­li w po­bli­że mia­sta i ukry­li się w nad­rzecz­nych krza­kach.

Odzia­ni byli w dłu­gie do pół łydki suk­nie a na ich ple­cach pod­ska­ki­wa­ły grube, ciem­ne war­ko­cze, więc zda­wać się mogło, że to ja­kieś obce ka­płan­ki. Jed­nak, kiedy za­cie­ka­wie­ni mło­dzień­cy po­de­szli bli­żej, do­strze­gli za­ple­cio­ne w mi­ster­ne war­ko­czy­ki brody i dłu­gie łuki. Wró­ci­li do mia­sta okręż­ną drogą i bez zwło­ki po­gna­li na zamek.

Z po­cząt­ku zda­wa­ło się, że nic nie wskó­ra­ją. Byli licho ubra­ni i pa­pla­li nie­skład­nie, lecz gdy po­wie­dzie­li o jeźdź­cach z war­ko­cza­mi na bro­dach, za­pro­wa­dzo­no ich bez­zwłocz­nie do ksią­żę­ce­go wo­je­wo­dy – Spyć­mie­ra.

Tam­ten przy­jął ich w pysz­nie urzą­dzo­nej kom­na­cie, któ­rej ścia­ny zdo­bi­ły turze i niedź­wie­dzie futra, a na pod­ło­dze sze­le­ści­ła świe­żut­ka trzci­na. Spyć­mier woj o niedź­wie­dziej po­stu­rze, miał krzy­wy nos i sło­mia­ne wą­si­ska na­da­ją­ce mu smęt­ny i do­bro­tli­wy wy­gląd.

Jed­nak, kiedy już przed nim sta­nę­li, badał ich czuj­nym spoj­rze­niem dra­pież­ni­ka. Wy­py­ty­wał me­to­dycz­nie o wszyst­ko, co wi­dzie­li i nie po­zwa­lał na scho­dze­nie na te­ma­ty po­bocz­ne. Na ko­niec wes­tchnął:

– Dziw­ny ten rok i źle nam wróży. W siole bart­ni­ków złoty wąż zjadł krowę, ktoś pod­pa­la chło­pom obej­ścia, a teraz jesz­cze i to… Zwiad Awa­rów, a to chyba jesz­cze gor­sza no­wi­na…

– Ksią­żę Świę­to­pełk po­wi­nien nas bro­nić! – żach­nął się Duży Siem­ko.

– Nie mę­dr­kuj łebku z pod­gro­dzia, bo nic nie wiesz – uci­szył go spo­koj­nie, ale sta­now­czo stary woj.

– Mogę tam wró­cić, panie! To zna­czy na Dzie­wi­cze skał­ki i mieć ba­cze­nie. Skoro już się tam­tę­dy pu­ści­li na zwia­dy i prze­szli, jak myślą, nieza­uwa­że­ni, to pew­nie i cała armia tam­tę­dy pój­dzie.

– Niech tak bę­dzie – Spyć­mier kiw­nął głową. – Idź sam! Na miej­scu na­zbie­raj su­chych ga­łę­zi, a klucz­nik da ci czar­ne­go oleju. Gdyby szli, po­le­jesz nim drew­no. Tylko zapal i bez zwło­ki ucie­kaj!

– Tak zro­bię panie – żar­li­wie za­pew­nił Zając.

– Za­pro­wadź­cie chłop­ca do klucz­ni­ka. Niech mu da kilka owczych derek, czar­ny olej, krze­si­wo i hubkę – roz­ka­zał wo­je­wo­da ja­kie­muś słu­dze.

Tam­ten ukło­nił się i ski­nął na Za­ją­ca, by po­szedł za nim.

 

***

Awa­ro­wie po­ja­wi­li się dwa dni póź­niej, go­dzi­nę przed świ­tem. Zgod­nie z roz­ka­za­mi za­pa­lił ogień i pu­ścił się bie­giem przed sie­bie.

Gna­jąc w kop­nym śnie­gu w kie­run­ku po­bli­skie­go lasu, a potem dalej przez bagna w stro­nę skał zwa­nych Krze­mion­ka­mi, cały czas oglą­dał się trwoż­nie, ale nikt go nie ści­gał.

Awa­ro­wie za­do­wo­li­li się splą­dro­wa­niem mniej­sze­go pod­gro­dzia zwa­ne­go Żabim gro­dem, potem po­je­cha­li dalej. W po­ścig za nimi ru­szy­ła dru­ży­na księ­cia.

W at­mos­fe­rze za­gro­że­nia, do na­pra­wy sta­rych i bu­do­wy no­wych umoc­nień, za­go­nio­no wszyst­kich nie­wol­ni­ków, rze­mieśl­ni­ków, a nawet żoł­nie­rzy. W ciągu kilku dni uro­sły do­dat­ko­we ostro­ko­ły i basz­ty, umoc­nio­no wały, a na ich szczy­tach za­ro­iło się od łucz­ni­ków.

W życiu Za­ją­ca też sporo się zmie­ni­ło.

Spyć­mier do­ce­nił jego zręcz­ność i nie­wiel­ki wzrost, a straż­ni­cy zam­ko­wi so­ko­lą zręcz­ność w po­słu­gi­wa­niu się procą.

Dumny jak indor Zając pa­ra­do­wał po ostro­ko­łach, ce­lu­jąc od czasu do czasu w zadki koni i w kramy prze­kup­niów. Nie li­cząc tych drob­nych, ale po­twier­dza­ją­cych cel­ność wy­stęp­ków, po­rzu­cił pło­che życie i czuł, że wresz­cie ma szan­se roz­wi­nąć skrzy­dła (ni­czym smok).

Był to tym szczę­śliw­szy zbieg oko­licz­no­ści, że warsz­tat jego mi­strza spło­nął w cza­sie ataku i Ko­py­to nie miał teraz gdzie robić butów i łajać nie­sfor­ne­go ucznia.

Straż­ni­cy zam­ko­wi oka­za­li się wdzięcz­ny­mi to­wa­rzy­sza­mi w grach i sma­ko­wa­niu świe­żo uwa­rzo­ne­go piwa. Trzy­ma­jąc się no­wych zasad, Zając już nie szachrował, a mimo to czę­sto wy­gry­wał.

Po­zna­wał też Wąwel, czyli wzgó­rze, na któ­rym stał ksią­żę­cy zamek.

Wały, w któ­rych sy­pa­niu po­ma­gał, były wy­so­kie jak dwóch ro­słych mężów, umac­nia­ne w środ­ku ka­mie­niem i obej­mo­wa­ły wzgó­rze do­oko­ła, za­my­ka­jąc w swym wnę­trzu zamek, staj­nie, oraz licz­ne bu­dyn­ki go­spo­dar­cze – kuch­nie, pie­kar­nie i kuź­nie. Nie­opo­dal bram miej­skich trzy­ma­no zwie­rzę­ta przy­pę­dza­ne na po­trze­by dworu z oko­licz­nych wsi.

Zamek księ­cia Kraka wznie­sio­ny był na ka­mie­niu, a zbu­do­wa­ny z so­lid­nych, so­sno­wych, dę­bo­wych, bu­ko­wych i mo­drze­wio­wych bali. Od dzie­dziń­ca pre­zen­to­wał się im­po­nu­ją­co, sze­ro­ki na sześć­dzie­siąt stóp, z wiel­ki­mi wro­ta­mi. Miał ścia­ny w bar­wie czte­rech drzew, czte­rech naj­waż­niej­szych bogów i czte­rech pór roku. Świa­tło za­pew­nia­ły, umiesz­czo­ne wy­so­ko licz­ne, choć nie­wiel­kie, za­kry­te bło­na­mi zwie­rzę­cy­mi okna.

Grube ścia­ny ob­ty­ka­ne gru­by­mi ko­nop­ny­mi war­ko­cza­mi, chro­ni­ły przed chło­dem i skwa­rem. Za ciem­nym przed­sion­kiem mie­ści­ła się wiel­ka sala, któ­rej strop wspie­rał się na dwu­na­stu po­tęż­nych drze­wach. Po­dob­no przod­ko­wie księ­cia ka­za­li włą­czyć je w bu­dow­lę tak, że ko­na­ry krzy­żo­wa­ły się wy­so­ko nad gło­wa­mi gości. W górze wie­sza­no tro­fea my­śliw­skie i wo­jen­ne.

Le­gen­da gło­si­ła, że jakiś pra­przo­dek Kraka za­stał na tym wzgó­rzu świę­ty las i w jego wnę­trzu zbu­do­wał swoją sie­dzi­bę, nie usu­wa­jąc ani jed­ne­go drze­wa.

Za wiel­ką salą znaj­do­wa­ły się kom­na­ty księ­cia, księż­nej, po­miesz­cze­nia go­spo­dar­cze i te, w któ­rych miesz­ka­li wo­jo­wie. Nieco z boku usy­tu­owa­no tak zwany „szary dom”, od­dzie­lo­ną część prze­zna­czo­ną dla gości i po­słów.

Im dalej na po­łu­dnie tym linia bu­dow­li ła­ma­ła się i roz­bi­ja­ła na dzie­siąt­ki cha­otycz­nie po­łą­czo­nych do­bu­dó­wek.

Na dzie­dziń­cu stała mniej­sza, ale naj­star­sza świą­ty­nia Pe­ru­na. Był to po­tęż­ny, nie­mal czar­ny głaz, roz­trza­ska­ny przez pio­run pew­nie gdzieś na samym po­cząt­ku świa­ta. Peł­niej­sza część skały le­ża­ła na ziemi, druga wąska i ostra jak miecz, ster­cza­ła ku niebu. Po­środ­ku wnę­trze wy­peł­nia­ła jak pest­ka w owocu, czer­wo­no­zło­ta kula, skła­da­ją­ca się z na­ło­żo­nych na sie­bie twar­dych i błysz­czą­cych jak szkło skał. Kula swoim pięk­nem przy­po­mi­na­ła dzie­ło ludz­kich rąk, jakby była me­da­lio­nem wiel­ko­ści by­czej głowy. Jaw­nie było widać, że wy­ku­to ją w bo­skiej kuźni. To wła­śnie ten ka­mień po­jo­no krwią jeń­ców po każ­dej zwy­cię­skiej woj­nie. Lu­dzie, mi­ja­jąc go, po­kor­nie schy­la­li głowy. Ka­mień Pe­ru­na strzegł zamku i grodu, za­pew­nia­jąc mu po­tę­gę i po­myśl­ność.

Zając zwy­kle spę­dzał czas w ni­skich bu­dach na samym końcu zamku. Było mu to zresz­tą na rękę, bo przez ogro­dy mógł tam­tę­dy prze­cho­dzić swo­bod­nie do mia­sta.

Teraz nie za­cha­dzał już do karczm na pod­gro­dziu i nie przy­zna­wał się do daw­nych, nie za­wsze chwa­leb­nych zna­jo­mo­ści. Nie miał też pro­ble­mów ze zbi­ra­mi Zło­ciu­gi.

Za dziew­czę­ta­mi też oglą­dał się mniej, oczy­wi­ście poza wy­jąt­ko­wy­mi po­ku­sa­mi, jak wy­cze­ki­wa­ne przez całe mia­sto, Zie­lo­ne świę­to zwane też przez nie­któ­rych bab­ski­mi dnia­mi.

Mie­siąc po po­ja­wie­niu się Za­ją­ca w mie­ście śnieg za­czął po­wo­li tajać. Za­zie­le­ni­ły się pąki na drze­wach, a ptaki śpie­wa­ły ha­ła­śli­wie.

Zając ćwi­czył się w strze­la­niu z procy i usil­nie sta­rał się otrzy­mać za­ję­cie na zamku. Nie za­mie­rzał już wra­cać na pod­gro­dzie. Miał sporo zna­jom­ków wśród straż­ni­ków i młod­szych synów wojów, ma­rzy­ły mu się koń, zbro­ja, a może nawet ka­wa­łek ziemi w oko­li­cy.

Ze sta­rych zna­jo­mych spo­ty­kał się je­dy­nie z Su­dla­kiem, który teraz był mężem Sław­ki Zło­ciu­gów­ny. Zięć bo­ga­te­go karcz­ma­rza był nie naj­gor­szym to­wa­rzy­stwem nawet dla dwo­rza­ni­na. Przy oka­zji Su­dlak, nie­ustan­nie go­nio­ny do pracy, wy­śmie­wa­ny, a nawet tyr­pa­ny przez krew­kie­go te­ścia, chęt­nie się spo­ty­kał, by ode­tchnąć i się wy­ża­lić.

Sia­da­li na wa­łach, ma­cha­li no­ga­mi i ob­ser­wo­wa­li no­si­wo­dów cią­gną­cych od domu do domu becz­ki na kół­kach, na dzie­ci i star­ców wra­ca­ją­cych do mia­sta, jak wiel­kie jeże, ze ster­czą­cy­mi na­rę­cza­mi chru­stu na grzbie­tach. Pa­trzy­li na od­ra­dza­ją­ce się, jak trawa, pod­gro­dzie, gdzie szyb­ko sta­wia­no nowe domy, kramy i karcz­my nie przy­kła­da­jąc żad­nej wagi do ich so­lid­no­ści, kła­dąc na­cisk je­dy­nie na krót­ki czas i niski koszt bu­do­wy.

Wisłą pły­nę­ła wciąż jesz­cze kra, ale drob­niej­sza. Do tego z dnia na dzień za­pach­nia­ło roz­ora­ną zie­mią, kwia­ta­mi i przede wszyst­kim ko­bie­ta­mi.

Jak co roku był to czas, kiedy wła­dzę w mie­ście miały prze­jąć nie­wia­sty.

Już od paru dni było ich w gro­dzie Kraka jakby wię­cej, a do tego zda­wa­ły się ład­niej­sze, ra­do­śniej­sze i śmiel­sze. W tych dniach męż­czyź­ni nie mogli ode­rwać od nich oczu ani myśli, jakby mięk­ka, lu­bież­na i płod­na Mo­kosz po­ło­ży­ła swoje go­rą­ce palce na mę­skich oczach, ser­cach, a może znacz­nie niżej.

Zając nie mógł spać. Czuł nie­po­kój na­tu­ry jakby nie­koń­czą­ce się drże­nie. Chodził po­ru­szo­ny jak mar­co­wy kocur. Nie ma się zresz­tą czemu dzi­wić. Za­czy­nał nowe życie, a wszę­dzie gdzie okiem spoj­rzeć, pysz­ni­ły się bab­skie krą­gło­ści. Przez gród nio­sły się spro­śne pie­śni i za­czep­ne piski.

Gdy wresz­cie na­de­szło świę­to, lu­dzie tłum­nie wy­le­gli na ulice, wy­pa­tru­jąc nie­cier­pli­wie bab­skie­go po­cho­du, wy­cze­ku­jąc mi­ło­wa­nia, cie­płych pro­mie­ni słoń­ca i misek peł­nych jadła.

Na po­cząt­ku po­cho­du szły „ma­jów­ki”, dziew­czę­ta, które do­pie­ro miały się stać ko­bie­ta­mi. Wszyst­kie miały na gło­wie wian­ki ple­cio­ne z ga­łą­zek ja­bło­ni, wiśni i gru­szy, które zry­wa­ły kilka ty­go­dni wcze­śniej i trzy­ma­ły w wo­dzie, na za­piec­ku, a w stro­ju ko­niecz­nie coś zie­lo­ne­go; ku­brak, spód­ni­cę lub cho­ciaż wstąż­kę.

Ma­jów­ki były prze­waż­nie wiot­kie jak trzcin­ki, a po zimie blade, ale ładne.

Wio­dła je dziew­czy­na zwana Star­ką, ko­bie­ta, ale jesz­cze panna. Za­zwy­czaj taka, która miała iść za mąż kilka ty­go­dni po świę­cie. Tym razem ma­jów­ki wo­dzi­ła w mie­ście Do­braw­ka, córka za­moż­ne­go kupca Łok­cia.

Do­braw­ka była rosła, do­rod­na i so­czy­sta jak sierp­nio­wa śliw­ka. Do­oko­ła ki­bi­ci miała ople­cio­ny ko­szy­czek z wierz­bo­wych ga­łą­zek, ca­łych okry­tych ba­zia­mi. Szła boso, uno­sząc ko­szu­lę i śmia­ło od­sła­nia­jąc białe jak mleko nogi.

Ma­jów­ki cho­dzi­ły to tu, to tam, śpie­wa­ły pio­sen­ki i szu­ka­ły Śmier­ciu­chy, czyli śmier­ci albo zimy, zwa­nej też Mar­z­niu­chą.

„A gdzieś ty Śmier­ciusz­ko, gdzie się scho­wa­łaś?

Ty co nam w ko­mo­rze wszyst­ko po­zja­da­łaś.

Która bez li­to­ści by­dlę­ta mro­zi­łaś.

Któ­raś do nas z febrą no­ca­mi cho­dzi­łaś

Nie­sie­my ci gar­niec miod­ku

Nie­sie­my połeć sło­ni­ny

Za­tańcz mię­dzy nami w środ­ku

My ci wia­nek uma­imy”

Ma­jów­ki huś­ta­ły nad gło­wa­mi ga­łąz­ka­mi uma­jo­ny­mi ko­lo­ro­wy­mi gał­gan­ka­mi. Za nimi, nieco z tyłu, cza­iły się po­zo­sta­łe bia­ło­gło­wy. To one miały za za­da­nie zła­pać Śmier­ciu­chę aby po­wlec ją do rzeki. Ko­bie­ty idące z tyłu były za­wsze lekko pod­pi­te i nie­zwy­czaj­nie śmia­łe. No­si­ły na gło­wach wian­ki z je­mio­ły, a jeśli któ­raś była za­moż­niej­sza, do­da­wa­ła bursz­ty­no­we sym­bo­le Mo­ko­szy.

Baby wcią­ga­ły mię­dzy sie­bie męż­czyzn, ca­łu­jąc ich i za­cze­pia­jąc roz­pust­nie. Wy­py­ty­wa­ły o Śmier­ciu­chę i obie­cy­wa­ły moc ka­re­sów za jej wska­za­nie. Męż­czyź­ni opie­ra­li się i scho­dzi­li babom z drogi, ale nie za długo. Niby jeden po dru­gim od­py­cha­li obej­mu­ją­ce ich ręce, bur­cząc szorst­ko:

– Prze­pu­ście baby! Daj­cież już spo­kój!

Żaden jed­nak nie ucie­kał da­le­ko. Ob­cho­dzi­li po­chód, ale okrą­że­nia były coraz cia­śniej­sze, a uda­wa­na po­wa­ga mniej­sza. Wresz­cie, ule­ga­li na­mo­wom i wy­cią­ga­li z ukry­cia kukłę Śmier­ciu­chy. Potem dali się wcią­gnąć babom mię­dzy sie­bie.

Zając z lu­bo­ścią tulił ko­lej­ne ko­bie­ty, ob­ści­ski­wał wszyst­ko mięk­kie, co wpa­dło mu w ręce i od­po­wia­dał na po­ca­łun­ki.

Baby po­da­ły Śmier­ciu­chę Star­ce a ta, w oto­cze­niu mniej­szych dziew­czy­nek, po­nio­sła ją w stro­nę rzeki. Kiedy mknęła wśród traw, trzy­ma­jąc kukłę, naj­wy­żej jak po­tra­fi­ła, lu­dzie sku­ba­li po jed­nej bazi z jej stro­ju i zaraz po­ły­ka­li, żeby za­pew­nić sobie zdro­wie. Inni zaś brali w garść odro­bi­nę miodu i sma­ro­wa­li nim nogi ko­bie­ty.

Star­ka szła coraz szyb­ciej, pra­wie bie­gła, a tuż za nią po­stę­po­wa­li mło­dzień­cy, któ­rzy sie­kli ją wit­ka­mi po mio­do­wych no­gach. Małe ma­jów­ki niby jej bro­ni­ły, ale szyb­ko ucie­ka­ły i uchy­la­ły się przed ka­wa­le­ra­mi jak woda. Ob­rzą­dek miał za­pew­nić sy­tość i zdro­wie całej spo­łecz­no­ści, a do tego szczę­ście i płod­ność mło­dziut­kiej Star­ce.

Ma­wia­no, że żadna nie była dla męża tak słod­ka, jak wła­śnie dziew­czy­na wy­sma­ro­wa­na mio­dem.

Nad rzekę ze­szli już pa­ra­mi, trzy­ma­jąc się za ręce. Dziew­czę­ta z przo­du śpie­wa­ły ra­do­sne pie­śni, oglą­da­jąc się cie­ka­wie na idą­cych za nimi w po­cho­dzie, coraz bar­dziej pod­chmie­lo­nych i nie­sfor­nych do­ro­słych.

Kiedy wresz­cie wrzu­ci­li kukłę do rzeki, pu­ści­li na wodę za­pa­lo­ne bier­wio­na, żeby wy­gnać z domów śmierć, głód i cho­ro­by na cały nad­cho­dzą­cy rok.

Po­nie­waż po nie­daw­nych znisz­cze­niach do­ko­na­nych przez dzi­kich na­past­ni­ków rze­mieśl­ni­cy nie mieli czym albo gdzie ugo­ścić swo­ich uczniów, dłu­gie ławy z ja­dłem i na­pit­kiem usta­wio­no na dzie­dziń­cu, u stóp zamku. Tego dnia go­spo­da­rzem był sam ksią­żę Krak.

Star­ka przy­nio­sła wład­cy wodę z rzeki z po­pio­łem i cały kosz far­bo­wa­nych jajek. Potem po­kło­ni­ła się wdzięcz­nie i po­da­ła mu wprost do ust dłoń, na któ­rej trzy­ma­ła kilka ostat­nich ba­zio­wych kot­ków.

Ksią­żę kotki zjadł ła­ko­mie, popił ły­kiem wody i półkwartą miodu, potem uca­ło­wał ślicz­not­kę ser­decz­nie i zgod­nie ze zwy­cza­jem do­ło­żył jej kilka zło­tych monet do wiana.

Pod­czas wie­cze­rzy lu­dzie sia­da­li cia­sno koło sie­bie, jedli suto omasz­czo­ną kaszę, kra­szo­ne jajka, pili piwo, śpie­wa­li i dużo się śmia­li.

Po­kra­śnia­ły ze szczę­ścia Zając trzy­mał na ko­la­nach krą­głą, ro­ze­śmia­ną młód­kę, od nie­daw­na wdowę po wi­śla­nym ry­ba­ku. Wtu­lał nos w jej kark i ła­ko­mie chło­nął pięk­ną i mocną woń, a ona śmia­ła się gło­śno, od­chy­la­jąc głowę do tyłu. Zło­ci­ste war­ko­cze wiły się mię­dzy nimi jak węże strze­gą­ce ukry­te­go skar­bu.

Dziew­czy­na, któ­rej na imię było Ja­go­da, miała pełne wagi i naj­wy­raź­niej bar­dzo lu­bi­ła się ca­ło­wać. Zając tulił ją do sie­bie, czu­jąc taką bło­gość jakby rów­no­cze­śnie fru­wał i jadł ra­cu­chy ze śliw­ka­mi.

Nagle śmie­chy zgro­ma­dzo­nych za­mar­ły, jak nożem uciął i roz­legł się prze­raź­li­wy krzyk.

Zza sol­nej wieży wy­nu­rzył się wiel­ki po­twór o bar­wie bursz­ty­nu, który za­wisł na chwi­lę nie­ru­cho­mo, przy­glą­da­jąc się zgro­ma­dzo­nym, by zręcz­nym kłap­nię­ciem chwy­cić jed­ne­go ze straż­ni­ków.

Gdy wle­ciał znowu w górę, lśnił na tle sta­lo­we­go, po­chmur­ne­go nieba jak dru­gie słoń­ce.

Lu­dzie ga­pi­li się na to wi­do­wi­sko prze­ra­że­ni. Jedni mó­wi­li, że to zły znak, a żmij to po­sła­niec Wija. Mar­twi­li się, iż zima nie ze­chce odejść, że za­brak­nie wio­sen­ne­go słoń­ca i cie­płych desz­czy­ków, a przez to nie bę­dzie ob­fi­tych plo­nów. Dru­dzy po­cie­sza­li, że może ofia­ra straż­ni­ka do­peł­ni­ła woli bogów. Jesz­cze inni roz­glą­da­li się trwoż­nie do­ko­ła, czy aby gad nie wraca. A Zając po­czuł, że jeżą mu się włosy na gło­wie.

Zie­lo­ne świę­to roz­po­czę­ło długi czas uro­czy­sto­ści ob­cho­dzo­nych we wszyst­kich świą­ty­niach mia­sta. Ulicz­ka­mi snuły się za­pa­chy omasz­czo­nej bocz­kiem so­cze­wi­cy, przy­pie­czo­nej gę­siej skór­ki i pie­ro­gów.

Ubo­gim roz­da­wa­no bru­kiew pie­czo­ną z czar­nusz­ką i jajka go­to­wa­ne w łu­skach ce­bu­li i mło­dych pę­dach traw. Dni sta­wa­ły się coraz dłuż­sze, w ro­śli­nach tęt­ni­ły soki, bu­dzi­ły się pra­co­wi­te do­mo­we skrza­ty i psot­ne ba­gien­ne licha.

Nie­ste­ty wła­śnie od owego świę­ta za­czę­ły się kło­po­ty Za­ją­ca. Los bo­czył się na niego, jakby scho­wał do miesz­ka prze­klę­te złoto, albo na­pluł do świą­tyn­nej zupy z prosa.

Na samym po­cząt­ku, ku swemu wsty­do­wi, nie zdo­łał po­sma­ko­wać szczo­drej urody Ja­gód­ki. Dziew­czy­na za­bra­ła go nocą do sie­bie, ale jego sław­na (jak miał na­dzie­ję) męska siła osła­bła.

Może miało na to wpływ prze­cią­głe miaucze­nie synka Ja­gód­ki, a może widok zło­tych skrzy­deł po dwóch stro­nach ple­ców straż­ni­ka, który za nic nie chciał wy­pły­nąć spod po­wiek, albo może febry ba­gien­ne, które przy­cho­dzą na ludzi z wio­sną.

Ja­go­da nie prze­ję­ła się tym wcale i chi­cho­cząc, opo­wia­da­ła mu o dzie­cia­ku i zwią­za­nych z nim na­dzie­jach. Ła­si­ła się jak kot i na­ma­wia­ła go, by od­wie­dził ją ko­lej­nej nocy.

On jed­nak po­czuł się zdra­dzo­ny przez swoje ciało, przez dziew­kę, a przede wszyst­kim przez żółtą cho­le­rę zwaną Hia­cyn­tem. Od tam­tej pory jak za­ra­zy uni­kał kon­tak­tów z Ja­gód­ką, po­sta­no­wił za to od­szu­kać smoka.

 

***

Pewnego dnia wyruszył na nowo nabytym gniadym wałachu, Dębie. Straż­ni­cy, jego zna­jom­ko­wie od kości i wy­pit­ki, prze­pu­ści­li go bez ga­da­nia.

Do­py­tał, gdzie smok trze­bi stada i pali ogniem chaty, i wła­śnie tam po­je­chał. Konia zo­sta­wił na górce, nie­opo­dal nie­wiel­kie­go drew­nia­ne­go chra­mu, któ­re­go rzeź­bio­ne ścia­ny miały wio­sen­ną, zie­lo­ną barwę. Sam za­szył się w krza­kach, zaraz za płyt­kim roz­le­wi­skiem Wisły zwa­nym przez miej­sco­wych Dzi­ku­ską.

Nie cze­kał zbyt długo. Nie­spo­dzie­wa­nie, z głu­chym tąp­nię­ciem, spa­dło z nieba kro­wie ścier­wo, a zaraz za nim, mięk­ko osiadł pięk­ny, zło­ci­sty smok.

Hia­cynt był znacz­nie więk­szy niż wtedy, kiedy przy­niósł go do tego świa­ta, ale Zając nie miał wąt­pli­wo­ści, że to on.

– Co tu wciąż jesz­cze ro­bisz i czemu tak długo! – za­gad­nął nagle, wy­cho­dząc zza za­sło­ny śnież­no­bia­łych tar­nin i gło­gów.

Gad za­ję­ty roz­ry­wa­niem kro­wiej tuszy drgnął lekko, a mio­do­we łuski na jego grzbie­cie na­je­ży­ły się jak szty­le­ty.

– Śmier­dzie­lek, zwany Za­ją­cem – mla­snął gad, a krowi strzę­pek spadł z lep­kim pla­śnię­ciem.

Zając wzdry­gnął się z nie­sma­kiem.

– Lu­dzie na­zy­wa­ją was ca­ło­żer­ca­mi, ale ty chyba lu­bisz tę ba­bra­ni­nę we fla­kach?

– Mnie mogą wołać mla­ska­czem. Tak są dużo smacz­niej­sze. Poza tym stare smoki, niby takie mądre, a żrą krowy z ro­ga­mi, konie z ko­py­ta­mi a wierz mi, że nie­rzad­ko ry­ce­rzy z mie­cza­mi, a potem przez mie­siąc stę­ka­ją, bo je coś gnie­cie w brzu­chu. Ja wy­ja­dam tylko to, co mięk­kie. Je­dze­nia tutaj mam pod do­stat­kiem. Po­patrz na mnie! – za­wo­łał bar­dzo z sie­bie za­do­wo­lo­ny. – Za­okrą­gli­łem się, pod­ro­słem i teraz je­stem po­tęż­niej­szy!

– A kiedy pla­nu­jesz wró­cić?

– Gdzie?

– No, do sie­bie.

– Ja je­stem u sie­bie. Ro­zej­rzyj się do­ko­ła, to teraz moje wło­ści. Rzeka rybna – wy­star­czy siorp­nąć, by na­jeść się do syta! Łąki roz­le­głe, sady… i te wasze wio­ski! Wszyst­ko to moje! Tyle ile mogę ob­le­cieć w dzień – Hia­cynt wydął dum­nie pierś.

– Ale to jest nasz świat. Nie je­steś tu na swoim miej­scu! – wrza­snął obu­rzo­ny Zając.

– Ty też nie je­steś na swoim miej­scu na ksią­żę­cym zamku par­ta­czu z pod­zam­cza! – ryk­nął Hia­cynt dud­nią­cym basem.

Zając po­my­ślał, że może zbyt śmia­ło po­czy­na sobie z ol­brzy­mim smo­czy­skiem, które po­żar­ło już tuzin wę­drow­nych ry­ce­rzy i drugi nie­ostroż­nych pa­stusz­ków (zwy­kle wraz ze sta­da­mi).

– Sie­dzisz sobie na zamku i po­dob­no ka­żesz teraz na sie­bie mówić Woj­ciech. To brzmi już pra­wie jak cze­śnik Woj­ciech albo stol­nik Woj­ciech. Możeś ty mój mały Za­jącz­ku przy­szedł mnie ustrze­lić?! Nie był­byś pierw­szy i pew­nie nie ostat­ni…

– Odkąd wró­ci­łem z wa­sze­go świa­ta, sta­ram się zmie­nić na lep­sze.

– To tak jak ja! – par­sk­nął ra­do­śnie smok, a ro­sną­cy na prawo od Za­ją­ca krzak roz­bły­snął świe­tli­stą po­świa­tą i w ciągu mgnie­nia ob­ró­cił się w po­piół.

– Ty zmie­niasz się na gor­sze! Czemu nie wró­cisz do sie­bie?!

– Nu­dzisz mnie! Mó­wi­łem już, że je­stem u sie­bie! Nikt mnie tu nie stro­fu­je. Byli tacy, co pró­bo­wa­li… chrup­cy i nie­win­ni.

– Ale to jest świat ludzi!

– Ga­da­nie! Każdy ze smo­ków bywał u was, żeby sobie po­bry­kać, na­brać tę­ży­zny i po­wal­czyć z ry­ce­rza­mi. Smo­czy­ce to co in­ne­go, one myślą cią­gle o ta­kich du­cho­wych spra­wach, że od razu chce mi się spać. No może poza Chry­zo­li­tą, ona jest cie­kaw­sza. I jak tylko tro­chę pod­ro­sną, to pla­nu­ją, którą ja­ski­nie za­sie­dlą, gdzie znio­są jajo… i tak sto lat. Osza­leć można! A gdzie po­lo­wa­nia, walka. Z ry­ce­rza­mi jest na­praw­dę kru­cho! – wes­tchnął te­atral­nie.

– Nie wzdy­chaj w moją stro­nę – na­po­mniał go Zając, zwany już cza­sa­mi Woj­cie­chem.

Gad wy­szcze­rzył kły i mruk­nął ukon­ten­to­wa­ny:

– Lubię, jak się boisz! Zresz­tą ty teraz jakby le­piej pach­niesz… U was mówią, że albo wła­da­nie, albo ob­ła­pia­nie… nie­praw­daż?!

– Wcale się cie­bie nie boję – wark­nął Zając buń­czucz­nie – roz­wście­czo­ny za­rzu­ta­mi, które mogły nie­ste­ty być praw­dzi­we. – Wolę mądre smoki, które wciąż mnie czymś za­ska­ku­ją.

– Kie­dyś cię zjem, na pewno cię za­sko­czę.

– Byłem już w two­jej pasz­czy…

– Zro­zum wresz­cie, że tamte smoki na­bra­ły mą­dro­ści, która tak cię za­chwy­ca, pod­czas wy­praw na waszą stro­nę! Kiedy będę po­tęż­nym Hia­cyn­tem, a twój lud bę­dzie bu­do­wał mi świą­ty­nie i kar­mił dzie­wi­ca­mi, wtedy może wrócę…

– Spró­buj u Cha­za­rów?!

– Za późno. Przy­ję­li ka­pła­nów tego chu­dziut­kie­go, bro­da­te­go Boga, który nie po­zwa­la skła­dać ofiar. On, zdaje się, strasz­nie dużo mówił, a teraz oni ga­da­ją bez końca.

– Spo­tka­łem ta­kie­go jed­ne­go bro­da­te­go. Nie był chudy. No ale miał ga­da­nie!

– No to wi­docz­nie był któ­ryś z ka­pła­nów. Oni by­wa­ją pulch­ni, de­li­kat­ni jak ja­gnię­ci­na… – Hia­cynt mla­snął i znowu wes­tchnął z roz­ma­rze­niem.

Zając z po­cząt­ku przy­kur­czył ra­mio­na, oba­wia­jąc się ko­lej­ne­go po­ża­ru, a potem z na­masz­cze­niem kiw­nął głową.

– To może ru­szy­my razem w świat?! – za­pro­po­no­wał de­spe­rac­ko. – Wezmę konia, po­je­dzie­my przed sie­bie i po­szu­ka­my lep­sze­go miej­sca gdzieś da­le­ko.

Smok za­śmiał się, sia­da­jąc po ko­cie­mu i ota­cza­jąc się ogo­nem.

– Aleś ty spryt­ny! Mnie wy­pro­wa­dzisz za sie­dem rzek, a sam wró­cisz po rękę ślicz­nej księż­nicz­ki Wandy.

– Ra­czej nie. Jest mała, głu­piut­ka i taka jakaś… nie do końca udana.

– Nie­uda­ne to jest to, że każ­de­go księ­cia na­zy­wa­cie Kra­kiem, a każdą księż­nicz­kę Wandą! A poza tym głu­pia, czy mądra, to w końcu sa­micz­ka, ma wszyst­ko, co mają one, żeby nas po­cią­gać. I co naj­waż­niej­sze może ci ro­dzić młode, a do tego pew­nie do­sta­niesz złoto, klej­no­ty i zie­mię! I o to na pewno wła­śnie ci cho­dzi ty dwu­no­gu!

– Nic nie ro­zu­miesz! – żach­nął się Zając.

– Wszyst­ko ro­zu­miem. Na pewno wię­cej niż ty, bo ja je­stem smo­kiem. Wię­cej niż inne smoki, bo kie­dyś będę dia­men­tem!

– Nie ro­zu­miem…

– Nie mu­sisz.

Zając nie od­po­wie­dział, ale uznał, że warto za­pa­mię­tać te słowa.

 

***

Smok gra­so­wał w oko­li­cy, paląc sioła i po­że­ra­jąc roz­ma­ite stwo­rze­nia.

Na do­da­tek plą­ta­ły się tam ze trzy tu­zi­ny roz­ma­itych błęd­nych ry­ce­rzy, któ­rych ścią­gnę­ła na Wąwel szan­sa na ubi­cie smoka, a co za tym idzie po­uży­wa­nia sobie z księż­nicz­ką, lub ubie­ga­nie się o sto­lec ksią­żę­cy po śmier­ci sta­re­go już Kraka.

Zja­wi­ło się też oczy­wi­ście kilku magów, kilku ka­pła­nów i nie­zli­czo­na licz­ba ła­zę­gów, chcą­cych coś uszczk­nąć przy tym całym za­mie­sza­niu.

Do mia­sta zje­chał też nie­wiel­ki od­dział Cha­za­rów, któ­rzy rów­nież byli za­in­te­re­so­wa­ni ob­ło­wie­niem się na smo­czym ścier­wie. Ich co praw­da nie in­te­re­so­wa­ła chu­der­la­wa dzie­wecz­ka ani małe, za­leż­ne ksią­stew­ko, ale że­la­zne sie­kie­ry, które gro­ma­dzo­no w skarb­cu jako try­but dla Księ­cia Wiel­ko­mo­raw­skie­go.

Wła­śnie dla­te­go, nie wpusz­czo­no ich za umoc­nie­nia. Ksią­żę Krak kazał im roz­bić na­mio­ty przy bro­dzie i bez wstę­pów ru­szać na gada.

Zresz­tą na po­cząt­ku wszy­scy tak byli roz­ocho­ce­ni myślą o nu­rza­niu się w smo­czej jusze, że do­cho­dzi­ło do bójek, a nawet re­gu­lar­nych walk, o to, kto pierw­szy ruszy na smoka, kto bę­dzie miał przy­wi­lej wy­cię­cia mu ję­zy­ka, albo worka z żół­cią, bę­dą­cą sku­tecz­ną tru­ci­zną jak i do­sko­na­łym an­ti­do­tum.

Hia­cynt oka­zał się jed­nak tak sku­tecz­ny, że ci, któ­rym udało się prze­żyć, stra­ci­li zapał do po­lo­wa­nia, a sku­pia­li się ra­czej na wpy­cha­niu się za ksią­żę­ce ławy, na­cią­ga­niu na dar­mo­wy po­czę­stu­nek by­wal­ców karczm i za­wra­ca­niu w gło­wach tu­tej­szym dziew­czę­tom.

Pro­blem Cha­za­rów szyb­ko roz­wią­zał się sam. Z nie­wiel­ką po­mo­cą przy­ja­ciół (nie­któ­rych) miesz­kań­ców. Gad upo­rał się z nimi w kilku kłap­nię­ciach zło­ci­stych szczęk, nie ły­ka­jąc ich, tylko wy­plu­wa­jąc ze wstrę­tem, lecz mimo to w mie­ście nie było już bez­piecz­nie.

Wszę­dzie plą­ta­li się uzbro­je­ni obcy przy­by­sze, ktoś nie­ustan­nie na­ga­by­wał dziew­ki. One zaś za­miast wzy­wać po­mo­cy czy ucie­kać, ma­cha­ły rzę­sa­mi i krę­ci­ły tył­ka­mi, co bar­dzo de­ner­wo­wa­ło miej­sco­wych męż­czyzn, zwłasz­cza tych, któ­rzy nie mieli szczę­ścia w za­lo­tach.

Za­ją­ca, zwa­ne­go coraz czę­ściej Woj­cie­chem, też to de­ner­wo­wa­ło, mimo że nie miał na co na­rze­kać. Prze­stra­szo­na obec­no­ścią ob­cych Ja­gód­ka sama go od­na­la­zła i na­mó­wi­ła, żeby za­miesz­kał w jej iz­deb­ce. Dla­te­go, od kilku nie­dziel, cie­szył się sutym (cho­ciaż mó­wiąc w se­kre­cie nie­zbyt smacz­nym) ja­dłem, oraz mięk­ką kształt­no­ścią jej ciała.

Nie­ste­ty wę­drow­ni ry­ce­rze, któ­rzy zna­leź­li sobie miej­sce na dwo­rze, nie pa­trzy­li na niego życz­li­wie. Raz że nie był ry­ce­rzem, dwa że nie wy­bie­rał się na smoka (zu­peł­nie tak jak oni tyle, że nie roz­gła­sza­li tego pu­blicz­nie), trzy że gąb do po­dzia­łu ksią­żę­cych ka­pło­nów, karpi i szy­nek było już i wiele.

Stali miesz­kań­cy Wąwla też za­czy­na­li krę­cić nosem na przy­błę­dy, które zwle­kły się ze świa­ta, by uwie­sić się przy ksią­żę­cych po­łach. I niby Woj­ciech był już przy­błę­dą tro­chę za­sie­dzia­łą, ale i tak wielu wi­ta­ło z gry­ma­sem niechęci.

Jakby tego było mało, Woj­ciech miał wra­że­nie, że ktoś za nim cały czas łazi. Szcze­gól­nie, kiedy ule­ga­jąc woli Spyć­mie­ra, po­dą­żał do smoka. Wo­je­wo­da ofi­cjal­nie nic nie wie­dział o jego kon­tak­tach z Hia­cyn­tem, ale od czasu, do czasu rzu­cał jakby w po­wie­trze:

– Trze­ba by się do­wie­dzieć o dal­sze plany tej par­szy­wej ga­dzi­ny…

Albo:

– Ru­sza­my jutro z księ­ciem na po­lo­wa­nie, bo dzi­czy­zna się nam koń­czy. Niech no mi się żmij w stro­nę Nie­po­ło­mic nie za­pę­dzi!

Woj­ciech wie­dział, że stary czuje do niego sym­pa­tię, ale czy tej sym­pa­tii star­czy na ochro­nie­nie go przed ze­mstą Zło­ciu­gi, albo gnie­wem księ­cia, jeśli wyda się, że gada ze smo­kiem, tego nie mógł wie­dzieć.

Su­dlak nie­raz po­wta­rzał mu, żeby miał się na bacz­no­ści przed jego te­ściem, ale z dru­giej stro­ny Woj­ciech nie mógł oprzeć się po­dej­rze­niu, że druh prze­ka­zu­je te­ścio­wi in­for­ma­cje.

Su­dlak ję­czał:

– Stary mną po­mia­ta, a Sław­ka szcze­rzy się do każ­de­go prze­cho­dzą­ce­go chło­pa.

– Za­wsze taka była, ale dzie­ci rodzi zdro­we, a kie­dyś bę­dziesz bo­ga­tym karcz­ma­rzem.

– To jed­nak co in­ne­go wziąć sobie taką, co za panny miała duże po­wo­dze­nie, a co in­ne­go dzie­lić się z po­ło­wą mia­sta wła­sną po­ło­wi­cą.

Czę­stu­jąc Woj­cie­cha pod­kra­da­nym te­ścio­wi mio­dem, po­dej­rza­nie cią­gnął go za język. Ich zna­jo­mość skoń­czy­ła się w dniu, w któ­rym Su­dlak przy­niósł bu­kłak miodu, ale wy­mó­wił się bra­kiem czasu. Woj­ciech po­szedł nad Wisłę, za­pa­trzył się na rzekę i po­cią­gnął łyk. Nagle po­czuł, jakby na pierś spadł mu wielki głaz. Oddychał płytko, a pot spływał po czole i plecach.

– Cze­goś mi zadał druhu?! – wes­tchnął ża­ło­śnie.

Potem ogar­nął go mrok i my­ślał, że umarł. Jed­nak po chwi­li po­czuł na twa­rzy sło­necz­ny blask i usły­szał zna­jo­my głos:

– Wy­glą­da jak sma­ko­ły­czek, ale woń ma kiep­ską…

– Hia­cynt się na­brał. Żebyś go potem wi­dział! Nawet pia­sek jadł!

– Ten Hia­cynt to wy­jąt­ko­wy głu­pek, ale coś dawno go nie wi­dzia­łam.

– Prze­szedł na ludz­ką stro­nę, pew­nie z tego wła­śnie po­wo­du zja­wił się tu ten mały… jak mu tam Za­ją­czek.

– Nie wie­dzia­łem, że kie­dyś to po­wiem, ale cza­sem lep­szy czło­wiek niż taki smok… – mruk­nął kon­fi­den­cjo­nal­nie pierw­szy głos.

– Nie ma go już od czasu owo­co­wa­nia wi­no­man­da­ry­nek a dla nas to tylko le­piej, co by o tym nie mó­wi­ła bied­na Chry­zo­li­ta. Po nie­daw­nych eks­ce­sach ze zło­dzie­ja­mi jaj za­dba­li­śmy, żeby por­ta­le po­zo­sta­wa­ły za­mknię­te. Dzię­ki temu nie plą­czą się tu roz­ma­ite in­dy­wi­dua…

– A ten tu jed­nak jakoś wszedł?

– Jest nie­szko­dli­wy. Lu­bież­ny, ale w grun­cie rze­czy dobry i tro­chę za­gu­bio­ny, są­dząc po jego my­ślach, nie uwa­żasz.

– Nie chcę go wię­cej wą­chać, ale masz rację… nie jest pa­zer­ny na nasze klej­no­ty i ma ja­kieś za­sa­dy. Jego myśli…

Zając po­de­rwał się jak ra­żo­ny gromem.

– Cicho smoki! Gdyby nie ten wasz Hia­cynt, to żył­bym teraz spo­koj­nie, a może i cno­tli­wie!

Ro­zej­rzał się i do­strzegł, że tym razem zna­lazł się w ja­kiejś innej czę­ści smo­cze­go świa­ta.

Leżał na gę­stej jak mech, szma­rag­do­wo­zie­lo­nej tra­wie, a u jego stóp roz­cią­ga­ła się sze­ro­ka do­li­na, w któ­rej łą­czy­ły się rzeki róż­nej barwy. Ho­ry­zont za­my­ka­ły po­szar­pa­ne jak smo­cza łuska, bia­ło­sza­re skały.

W dole, nad samym brze­giem żół­tej rzeki, sie­dział Ja­spis i więk­szy od niego smok o bar­wie mleka, który w słoń­cu lśnił wszyst­ki­mi ko­lo­ra­mi tęczy.

Biały smok co jakiś czas wzdy­chał, wy­pusz­cza­jąc z noz­drzy smuż­ki per­ło­wobia­łej, opa­li­zu­ją­cej mgły, która snuła się potem wzdłuż rzek, jak gęsi puch. Zając przez mo­ment ob­ser­wo­wał pły­ną­ce do­ko­ła blade kłęb­ki, a potem kon­ty­nu­ował z prze­ję­ciem:

– Wo­je­wo­da mnie po­lu­bił, do­ga­da­łem się ze straż­ni­ka­mi, a on wlazł w mój świat i wszyst­ko w nim ze­psuł! Jak ogień, który przy­po­mi­na barwą!

– Cóż więc po­ra­bia młody smok w świe­cie ludzi? – spy­tał spo­koj­nie Ja­spis.

– Żre, co po­pad­nie, pali, co mu się chce, stra­szy wszyst­kich i wy­le­gu­je się na plaży nad rzeką.

– Po­cie­szę cię. Na zimę wróci, u was jest dla smo­ków za zimno…

– Do zimy to ktoś mi za tę prze­brzy­dłą ga­dzi­nę łeb ukrę­ci! Poza tym zna­lazł sobie głę­bo­kie jamy pod ska­ła­mi.

– To nie­do­brze – mruk­nął z wa­ha­niem smok. – Je w nad­mia­rze mięso, ma się gdzie ukryć… cóż mój panie Za­ją­cu – chyba w isto­cie masz kło­pot.

– On chce być dia­men­tem!

– Co?! –  Smok huk­nął, aż w po­wie­trzu roz­le­gło się echo jak grzmot.

Siła echa spra­wi­ła, że Zając za­chwiał się. Ukląkł, za­krył sobie uszy i roz­warł usta, bo po­czuł, że dźwięk roz­dzie­ra mu umysł, jak woda, zle­ża­ły bu­kłak.

– Tylko mnie nie spal – po­pro­sił po­kor­nie.

Smoki za­czę­ły po­ro­zu­mie­wać się ba­so­wym dud­nie­niem, któ­re­go nie ro­zu­miał.

Wresz­cie Ja­spis pod­niósł wiel­ką głowę i za­bu­czał z taką siłą, że wierzchołek jednej ze skał po­sy­pa­ła się w do­li­nę ka­ska­dą po­szar­pa­nych odłam­ków.

Woj­ciech po­czuł po­ku­sę, by sku­lić się w kłę­bek, lecz wy­trwał.

Po­wie­trze pach­nia­ło burzą, a pędy trawy były tak na­elek­try­zo­wa­ne, że aż le­pi­ły się do nóg. Dud­nie­nie, które roz­le­gło się z róż­nych stron, zda­wa­ło się wprost szar­pać trze­wia.

Woj­ciech usły­szał w gło­wie słowa: “zdraj­ca”, “kara”, “ogień”.

Drga­nia które od­czu­wał do­ko­ła, wtar­gnę­ły do jego wnę­trza wy­peł­nia­jąc mu głowę my­śla­mi, sło­wa­mi i ob­ra­za­mi, któ­rych nie mógł pojąć.

Wresz­cie za­mknął oczy i po­zwo­lił temu cze­muś za­wład­nąć sobą.

Kiedy głosy uci­chły, otwo­rzył oczy i zo­ba­czył sie­dzą­ce na rozległych łąkach smoki. W górze, na tle błę­kit­ne­go nieba, wi­sia­ła wście­kła Chry­zo­li­ta, któ­rej ko­lo­ry pul­so­wa­ły od barwy mło­dej trawy, aż do głę­bo­kiej czer­ni.

Krą­ży­ła w po­wie­trzu, usi­łu­jąc pod­le­cieć do niego, by zro­bić mu krzyw­dę.

– Kłam­ca! – krzy­cza­ła. – Mój Hia­cynt się tobą opie­ko­wał, a ty chcesz skłó­cić go z po­bra­tym­ca­mi! To ty Za­ją­cu je­steś zdraj­cą. Stąd pew­nie twoje imię!

– Teraz mam na imię Woj­ciech!

– W twoim ję­zy­ku ozna­cza to wo­jow­ni­ka, któ­re­go cie­szy walka… to chyba jakiś żart?! – wark­nę­ła po­gar­dli­wie smo­czy­ca. – Nie ma w tobie nic z woja!

– Chry­zo­li­to – za­czę­ła ła­god­nym gło­sem duża, biała smo­czy­ca zwana Opal. – Sama je­stem matką. Trosz­czę się i mar­twię o moją Perłę, ale gdyby chcia­ła wy­stą­pić prze­ciw­ko nam, nie wa­ha­ła­bym się jej uka­rać.

– On łże! – wrzesz­cza­ła w za­pa­mię­ta­niu Chry­zo­li­ta, nie słu­cha­jąc ni­ko­go.

– Może je­stem nie­du­ży – za­czął Woj­ciech ostroż­nie. – I nie mam wiel­kie­go zna­cze­nia w swoim świe­cie, ale cięż­ko pra­cu­ję na sza­cu­nek. Dbam o moje mia­sto i nie za­wa­ha­łem się dla niego ry­zy­ko­wać życia. Za­ry­zy­ko­wał­bym je też dla ko­bie­ty, którą mi­łu­ję! – kiedy to po­wie­dział, za­milkł, bo sam sie­bie za­sko­czył tym wy­zna­niem.

Na za­sko­czo­ne wy­glą­da­ły rów­nież i smoki.

– Mó­wi­łem, że jest w nim ukry­ty blask! Każdy ma w sobie smoka, musi tylko po­zwo­lić mu się wy­kluć – mruk­nął, ma­to­wie­jąc ze wzru­sze­nia Ja­spis.

– Jest w nim zgni­li­zna. Pa­mię­ta­cie, chyba że mój syn o mało nie padł mar­twy, kiedy chwy­cił go w pasz­czę! – ryk­nę­ła Chry­zo­li­ta pi­ku­jąc na Woj­cie­cha.

Smoki osło­ni­ły go, czymś czego nie mógł zo­ba­czyć, ale co od­czu­wał jako chłod­ną mgłę.

– Twój syn łapie w pasz­czę wszyst­ko, co zo­ba­czy i to nie świad­czy zbyt do­brze o jego mą­dro­ści. Nawet dwu­dzie­sto­let­nie smocz­ki po­tra­fią przed je­dze­niem po­wą­chać zdo­bycz! – sark­nę­ła po­gar­dli­wie Opal. – Na do­da­tek wy­da­je mu się, że jest kimś wy­jąt­ko­wym. Jest za­du­fa­ny w sobie jak ry­ce­rze, któ­rych cza­sem tu spo­ty­ka­my. – Do­da­ła pół­gęb­kiem. – To bar­dzo ry­zy­kow­ne po­łą­cze­nie!

– Ów Woj­ciech – Ja­spis spoj­rzał na niego życz­li­wie – nie ukradł na­szych klej­no­tów, mimo że miał ku temu oka­zję. Nie przy­łą­czył się, do tego tam zło­dzie­ja, wska­zał w stro­nę ja­snej skały w kształ­cie czło­wie­ka z wor­kiem na ple­cach. Ni­ko­mu o nas nie po­wie­dział!

– I tak go za­bi­ję! – za­ry­cza­ła Chry­zo­li­ta i wzle­cia­ła gwałtownie, nie­mal roz­ta­pia­jąc się w słoń­cu, jak wra­ca­ją­cy do domu zbłą­ka­ny pro­mień.

– Idź na swoją stro­nę czło­wie­ku – wes­tchnę­ła Opal. – Po­sta­ra­my ci się pomóc. Pa­mię­taj jed­nak, że Chry­zo­li­ta ma dla cie­bie tylko jad i ogień.

Woj­ciech przez chwi­lę mil­czał, kon­tem­plu­jąc ich słowa.

– Jak mam iść? I jak mam się strzec smo­ków?!

– Wszyst­ko po kolei. Na po­czą­tek wskocz na mnie – za­dud­nił Ja­spis – za­nio­sę cię. Teraz w cza­sie słoń­ca bę­dzie naj­ła­twiej.

– Wy też czci­cie słoń­ce?

– My je­ste­śmy słoń­cem… nie pytaj tyle. Wsia­daj!

Wzle­cie­li, a widok ty­sią­ca je­zior wcze­pio­nych sie­cią rzek w ota­cza­ją­ce je góry jak kolia za­parł Woj­cie­cho­wi dech w pier­siach. Opal biała, ol­brzy­mia smo­czy­ca trzy­ma­ła się wciąż tuż pod nimi.

Nagle Ja­spis za­czął spa­dać głową w dół, ce­lu­jąc w śro­dek tur­ku­so­wej rzeki.

– Co ro­bisz?! Spa­da­aaamy! Będę rzy­y­yy… – wrzesz­czał Woj­ciech, trzy­ma­jąc się kur­czo­wo rę­ka­mi, no­ga­mi i całym cia­łem wszyst­kie­go, co mógł schwy­cić na smoku.

Kilka me­trów nad wodą Ja­spis z gra­cją zło­żył wpół gib­kie, ga­dzie ciało i po­mknął nad fa­la­mi w stro­nę końca do­li­ny. Po­mknął sam.

Nad dła­wią­cym się Woj­cie­chem za­mknę­ła się zie­lo­na toń.

 

***

Mia­sto cze­ka­ło nie­cier­pli­wie na Dzień Ku­pa­ły. Roz­ma­wia­no o nim przy kra­mach na rynku i przy prze­pra­wach rzecz­nych. Księż­nicz­ka miała zo­stać rzu­co­na w od­mę­ty Wisły, wraz z wian­ka­mi pa­nien na wy­da­niu. Kto wy­ło­wił wia­nek, mógł zgod­nie z tra­dy­cją, wziąć sobie dziew­kę za żonę, nawet jeśli nie uzy­skał na to zgody jej rodu.

Za to rękę księż­nicz­ki otrzy­mać miał woj, który wy­ło­wi ją z rzeki. Niby było to cał­kiem przy­pad­ko­we, jak u pro­ste­go ludu, ale księż­nicz­kę za­wsze do­sta­wał za­ufa­ny to­wa­rzysz Kraka, po­cho­dzą­cy z rodu, który ksią­żę chciał moc­niej do sie­bie przy­wią­zać. Wy­ła­wiał sobie żonę, a ksią­żę zdo­by­wał jego do­ży­wot­nią wier­ność.

Taką ło­wią­cą so­jusz księż­nicz­kę wo­ła­no Wędą tak jak wiot­ki kijek za­koń­czo­ny ko­ścia­nym ha­czy­kiem.

Węda, zwana przez ro­dzi­nę Bo­żen­ką, była jesz­cze bar­dzo dzie­cin­na i może wła­śnie dla­te­go, nie mogła się do­cze­kać, rzu­ce­nia do rzeki. Dwie stare ko­bie­ty po­twier­dzi­ły, że córka księ­cia Kraka stała się tego roku ko­bie­tą, nad­szedł więc jej czas.

Oczy­wi­ście ła­zę­gi, które od wio­sny szy­ko­wa­ły się do za­bi­cia smoka, pod­nio­sły wrzask, że obie­ca­no im rękę księż­nicz­ki i pół kró­le­stwa. Ośmie­la­li się wrzesz­czeć, że ksią­żę Krak ich oszu­kał. Bie­ga­li po zamku, do­ma­ga­jąc się po­słu­cha­nia, jakby to ich mał­żon­ki miano pła­wić w rzece i po­wieść do cu­dzej łoż­ni­cy.

Koło żony Kraka – księż­nej Mści­sła­wy plą­ta­ły się jesz­cze dwie księż­nicz­ki, ale obie pia­sto­wa­ły na rę­kach szma­cia­ne ku­kieł­ki i no­si­ły gie­zła nad ko­la­na. Nie­wąt­pli­wie miały kie­dyś stać się Wę­da­mi dla ojca lub może dla braci, ale na­le­ża­ło na to jesz­cze po­cze­kać z tuzin lat.

Ksią­żę, do któ­re­go do­tar­ły wie­ści o za­cho­wa­niu przy­by­szy, z po­cząt­ku po­czer­wie­niał na twa­rzy, za­zgrzy­tał zę­ba­mi, a na ko­niec zgo­dził się ich przy­jąć.

Wy­szedł w oto­cze­niu wojów, odzia­ny w długi ku­brak z su­słów, ob­ci­śnię­ty z wierz­chu kol­czu­gą i bez żad­nych wstę­pów tu­bal­nym basem ob­wie­ścił:

– Com wam obie­cał, tom obie­cał i się tego nie wy­pie­ram! Jed­nak już pełny kwar­tał jecie przy mych ła­wach, obie­cu­jąc smo­cze kły i ję­zy­ki, a nic z tego nie wy­ni­kło! – Nic mię­dzy gru­by­mi pa­lu­cha­mi księ­cia pana, zda­wa­ło się nik­nąć jesz­cze bar­dziej. – Nie­któ­rzy z was byli tak bez­czel­ni, by obie­cy­wać mi sie­dem smo­czych ję­zy­ków, co jaw­nie świad­czy, że nie wi­dzie­li nawet na wła­sne oczy be­stii! Po­wiem więc raz i nie będę po­wta­rzać! Jeśli któ­ryś z wa­sze­go grona ubije smoka i bę­dzie mógł tego do­wieść, dam mu jedną z młod­szych księż­ni­czek. A po­nie­waż są jesz­cze nie­du­że… – Krak wy­raź­nie się roz­rzew­nił – bo­ha­ter do­sta­nie pół skarb­ca że­la­znych sie­kier!

Zgro­ma­dze­ni, aż za­tch­nę­li się z wra­że­nia… Nawet ci, któ­rzy do tej pory wy­glą­da­li na zbyt pi­ja­nych, wbili w księ­cia uważ­ny wzrok.

– I niech mi nikt, nie mówi, żem obie­cy­wał pół księ­stwa! Ono nie jest moje, bo­go­wie nam Kra­kom je po­wie­rzy­li i oni nam je kie­dyś od­bio­rą! Tylko bo­go­wie!

Kraka, do tej pory opa­no­wa­ne­go, za­czę­ła ogar­niać go­rącz­ka. Na skro­niach i szyi wy­stą­pi­ły mu żyły, twarz po­czer­wie­nia­ła, nos zsi­niał i książę za­czy­nał gubić wątek. Nie mogąc go od­na­leźć, chwi­lę chrzą­kał i splu­wał, a potem za­czął brnąć w fan­ta­zje re­li­gij­ne, które ostat­nio na­cho­dzi­ły go dość czę­sto i nie­po­ko­iły jego do­rad­ców.

W tam­tej chwi­li, jedni za­sta­na­wia­li się jakim spo­so­bem można do­paść smoka i do­brać się do że­la­zne­go skar­bu, a inni, co zmie­ni w mie­ście nowy Krak, jak tego trafi szlag. Ksią­żę chwi­lę łapał dech, roz­darł trocz­ki pod pur­pu­ro­wym pod­gar­dlem, a potem do­koń­czył.

– Mogę, choć nie­któ­rzy temu za­prze­cza­ją, sam dys­po­no­wać skar­bem! Wy­sła­li­śmy do Księ­cia Wiel­ko­mo­raw­skie­go, proś­bę o roz­pra­wę z Cha­za­ra­mi, a potem skar­gę na wy­bry­ki prze­brzy­dłe­go gada. Przy­szła od­po­wiedź, że mamy ra­dzić sobie sami, bo wład­ca ma inne kło­po­ty na gło­wie. A teraz daj­cie nam w spo­ko­ju świę­to­wać.

 

***

 

Wła­śnie w mo­men­cie, kiedy Węda szła śpie­wa­jąc przez most na Sta­ru­sze w stro­nę plaży nie­opo­dal świą­ty­ni, Woj­ciech wy­nu­rzył się z wody, łap­czy­wie chwy­ta­jąc od­dech.

– O Mo­ko­szy! – jęk­nął z pre­ten­sją – ba­wisz się ze mną jak kot z myszą!

Wy­gra­mo­lił się na brzeg i jęk­nął bo­le­śnie, bo­wiem po­środ­ku płyt­kiej Sta­ru­chy zdję­ły go skur­cze brzu­cha, a potem tak strasz­li­we mdło­ści, że dła­wiąc się, o mało nie uto­nął.

Gnąc w ko­lej­nych spa­zmach i brnąc w kie­run­ku za­tocz­ki peł­nej pałek wod­nych, mo­dlił się żar­li­wie. Gdy wresz­cie udało mu się wy­do­stać i klę­czał na tra­wie, ocie­ka­jąc zie­lon­ka­wym bło­tem, do­tarł do niego za­pach pa­lo­ne­go miodu i wosku, ofia­ro­wy­wa­nych Mo­ko­szy.

– Ku­pal­noc­ka – szep­nął z roz­ma­rze­niem.

Po­szedł w stro­nę zamku, cho­ciaż jego serce, rwało się ku Ja­gód­ce.

Brzeg Wisły lśnił dzie­siąt­ka­mi ognisk i tęt­nił śpie­wem. Czer­wo­ne łuny pło­nę­ły też na kop­cach daw­nych Kra­ków.

Woj­ciech ostroż­nie wspiął się wąską ścież­ką, omi­ja­jąc gło­śne i naj­wy­raź­niej pod­pi­te po­ste­run­ki zam­ko­we.

Po­nie­waż całą drogę nie mógł prze­stać dumać o uści­skach, do­cze­kał się. Nie­spo­dzie­wa­nie z ciem­no­ści wy­chy­nę­ły ra­mio­na, które chwy­ci­ły go jak szcze­nia­ka.

– Perun raz wali! – huk­nął ra­do­śnie miaż­dżą­cy go wiel­ko­lud, zwany na zamku Ru­cza­jem. – Kogo, jak kogo, ale cie­biem się nie spo­dzie­wał. Je­steś jak orzech w se­ro­wym pie­roż­ku! Mó­wi­li, żeś po­marł, potem żeś zbiegł, a tu wra­casz żywy, cho­ciaż tro­chę, wy­bacz szcze­rość, cuch­ną­cy.

– Kto mnie szu­kał?

– Byli tacy… Prze­śpij się u nas w wieży, a rano zo­ba­czy się, kto cię ze­chce obej­rzeć i po­wą­chać.

– Do­brze, już do­brze pójdę się umyć!

– Można po­słać dzie­cia­ka do two­jej lubej, niech da ubra­nie na zmia­nę. Jak masz.

– A mam!

– No to sia­daj, zjemy coś i na­pi­je­my się za ten czerw­co­wy ogień.

– Za twar­de mie­cze i mięk­kie łona! – wrza­snął ktoś wy­so­ko na wieży.

– Słod­ki miód, słod­kie usta, a na­sio­na niech dadzą plon! – od­po­wie­dział mu inny – jakby było to hasło obo­zo­we.

Woj­ciech usnął w wieży cięż­kim, ka­mien­nym snem, jakby go ktoś wal­nął w łeb obusz­kiem. Przez jego głowę prze­wi­ja­ły się sny, pełne ko­lo­rów i zda­rzeń, na które nie miał żad­ne­go wpły­wu, zu­peł­nie jak w życiu.

Nagle usiadł cał­ko­wi­cie roz­bu­dzo­ny i prze­stra­szo­ny.

W po­wie­trzu, w wieży, a może w jego gło­wie roz­le­gły się gniew­ne głosy:

– Ten ma­min­sy­nek nie bę­dzie dia­men­tem!

– To jasne jak słon­ce, ale złe jest to, że ta myśl przy­szła mu do pu­ste­go, zło­te­go łba!

– Były wśród smo­ków młode dia­men­ty i za­wsze wy­wo­dzi­ły się od smo­ków o żółtej barwie!

– To były, moja droga, młode smoki, a nie dzie­cia­ki bez kom­ple­tu łusek i zębów!

– Z tego, co mówił ten par­szy­wy zdraj­ca, mój Hia­cynt ma już wszyst­kie łuski!

– Jest wiel­ki, głupi i zły!

– Na­le­ży go uka­rać!

– Nie ośmie­li­cie się!

– On ośmie­lił się po­żą­dać wła­dzy nad nami!

– Tak! Hia­cynt nie jest go­dzien być uwa­ża­ny dłu­żej za smoka!

– Ten chu­der­la­wy, ludz­ki zdraj­ca za­pła­ci mi za to głową!

„Chu­der­la­wy zdraj­ca” czuł, jak serce usi­łu­je wy­rwać się z za­pad­nię­tej pier­si.

– No tego mi jesz­cze bra­ko­wa­ło! – wes­tchnął gorz­ko.

Już wcze­śniej wy­da­wa­ło mu się, że cza­sem w nocy sły­szy, o czym mówią smoki, ale pierw­szy raz do­szła do niego cała roz­mo­wa.

 

***

– Wi­dzia­łeś kie­dyś tru­chło lisa prze­trą­co­ne­go przez wilki? – spy­tał znu­dzo­nym gło­sem wo­je­wo­da Spyć­mier, a nie do­cze­kaw­szy się od­po­wie­dzi, mówił dalej: – Nie zja­da­ją go zwy­czaj­nie jak psa, tylko łamią mu kark i po­rzu­ca­ją.

Woj­ciech sie­dział za­pa­trzo­ny we wła­sne ciżmy i mil­czał. Odkąd przy­szedł na we­zwa­nie, dwie wisły temu, nie od­zy­wał się ani sło­wem. Jego mil­cze­nie za­czy­na­ło już po­wo­li draż­nić Spyć­mie­ra.

– Słu­chaj Za­jącz­ku – za­czął, a do­strze­gł­szy gniew­ne spoj­rze­nie mło­dzień­ca, uśmiech­nął się pod su­mia­stym wąsem. – Może nie wiesz, ale naj­czę­ściej spo­ty­ka to lisy, któ­rym nie chce się po­lo­wać. Za­miast pra­co­wi­cie szu­kać my­szek, czy wie­wió­rek, łażą za wil­ka­mi li­cząc, że na­sy­cą się resz­tka­mi… I za­czy­na mi się zda­wać, że je­steś wła­śnie takim lisem…

– My­śla­łem, że za­ją­cem…

– Za dużo my­ślisz go­ło­wą­sie! Zo­staw to mą­drzej­szym od sie­bie! – roz­ka­zał su­ro­wo stary woj. – I czemu wzdy­chasz, jak­byś był dziew­ką, co jej każą iść za sta­re­go za mąż?! Do­brze wiesz, że cię lubię, ale do­cho­dzą do mnie nie­po­ko­ją­ce wie­ści… Re­gu­lar­nie do­no­szą mi, że cha­dzasz do smoka. Nie wia­do­mo po co, to zna­czy ty pew­nie wiesz, ale nie mó­wisz o tym ni­ko­mu. Spo­ty­kasz się z po­dej­rza­ny­mi ludź­mi – pod­niósł rękę, uci­sza­jąc jego pro­test – a ostat­nio ktoś wi­dział cię przy bia­łej wieży. Za więk­szość tych rze­czy można oddać gar­dło katu…

– Chcia­no mnie otruć na roz­kaz Zło­ciu­gi, za to chyba też można dać gar­dło… A skar­gi też pew­nie po­cho­dzą od niego.

– Wza­jem­nie się oskar­ża­cie, tylko że Zło­ciu­ga jest sza­cow­nym oby­wa­te­lem, cho­ciaż łaj­da­kiem, a ty ła­zę­gą bez sta­łe­go za­ję­cia, choć miłym. Poza tym nie tylko on cię oskar­ża.

– Z wieżą to bzdu­ra! – dodał szyb­ko Woj­ciech.

Biała wieża wzniesiona za małą Wisłą, przez sta­re­go Kraka, ojca obec­ne­go księ­cia była pierw­szym ka­mien­nym bu­dyn­kiem w mie­ście. Wy­so­ka na tuzin łokci, a sze­ro­ka tak, że trze­ba było ośmiu męż­czyzn, aby ją objąć.

Wy­ko­rzy­sty­wa­na do obro­ny mia­sta, peł­ni­ła rów­nież funk­cję skarb­ca. Tam skry­wa­no, co po­wszech­nie wie­dzia­no w mie­ście, że­la­zne sie­kie­ry, gro­ma­dzo­ne jako try­but dla Księ­cia Wiel­ko­mo­raw­skie­go, oraz sprowadzany z północy bursz­tyn.

– Pew­nie, że bzdu­ra! Wszy­scy wie­dzą, że więk­szość tych, co krę­ci­li się przy bia­łej wieży, wy­pły­wa­ła potem gdzieś na Sta­ru­sze. Ksią­żę jest za­zdro­sny o swoje skar­by… tak, to naj­lep­szy dowód two­jej nie­win­no­ści – po­twier­dził zgod­nie Spyć­mier, dra­piąc się w brodę z chrzę­stem przy­po­mi­na­ją­cym grze­chot kol­czu­gi. – Cho­ciaż pa­trząc w drugą twarz po­są­gu – każdy przy­zna, że ty je­steś zręcz­ny, masz szczę­ście jak kuna… i jak ona umiesz prze­my­kać się nocą!

– Nie byłem tam!

– Nie­mniej jed­nak nie mogę igno­ro­wać tak licz­nych po­dej­rzeń – wes­tchnął stary. – No po pro­stu nie mogę! A że cię lubię, to po­ra­dzę co do­brze i cał­kiem pry­wat­nie, żebyś opu­ścił mia­sto.

– Gdzie mam niby iść?!

– Przed sie­bie. Świat jest wiel­ki. Pełno w nim miast, ludzi, pie­nię­dzy i oka­zji do roz­po­czę­cia no­we­go życia, jeśli się tym ży­ciem jesz­cze dys­po­nu­je.

– Ja­gód­ka nie pój­dzie ze mną w świat! Nie po­wle­cze dzie­cia­ka.

– Wia­do­mo za to, że ra­czej szyb­ko – kon­ty­nu­ował wo­je­wo­da, jakby go nie sły­sząc.

– Ale czemu?!

– Spi­żar­nie ksią­żę­ce świe­cą pust­ka­mi. Pod po­wa­ła­mi zo­sta­ła nam może setka za­jącz­ków i ba­żan­tów, więc trze­ba nam się ru­szać na po­lo­wa­nia, a ja je­stem wojem, a nie kwoką.

– Może po­ja­dę z wami?!

– Nie! – od­parł ka­te­go­rycz­nym tonem. – Wi­dzia­łem, jak sie­dzisz w sio­dle, po dru­gie jeśli ktoś na­praw­dę chce się cie­bie po­zbyć, to tam też nie bę­dziesz bez­piecz­ny. 

– Czyli opusz­cze­nie mia­sta na za­wsze to moja je­dy­na szan­sa?

– Jest też druga – Spyć­mier za­wie­sił głos, jakby do­pie­ro teraz wpadł na ten po­mysł – po­zby­cie się be­stii. Wtedy pew­nie do­sta­niesz za żonę ko­lej­ną Wędę i tyle że­la­znych to­po­rów ile bę­dzie mógł unieść twój koń. Tyle, że kiedy cię nie było, trzech ko­lej­nych śmiał­ków ru­szy­ło na smoka. Trze­cie­go po­zba­wił głowy, wy­jąt­ko­wo cel­nie wy­plu­wa­jąc nań tar­czę po­przed­ni­ka. 

– Fi­glarz…

– Tak. Naj­wy­raź­niej be­stia lubi jar­marcz­ne sztucz­ki. Gdyby był nieco mniej­szy, ro­bił­by fu­ro­rę w cza­sie świąt.

– Może spró­bu­ję…?

– Pró­buj, jeśli masz chęć, ale ja nie chcę o ni­czym wie­dzieć. A jeśli masz tro­chę oleju w gło­wie, po­słu­chasz mojej rady.

 

***

Do smoka ru­szył póź­nym po­po­łu­dniem. 

Z po­cząt­ku prze­my­kał ścież­ką przez mo­kra­dła, nie od­da­la­jąc się od brze­gu rzeki. Ska­kał z kępy na kępę, by od czasu do czasu wy­chy­nąć i roz­gląd­nąć się do­ko­ła nie­spo­koj­nie.

Jak zając – po­my­ślał kwa­śno.

Czuł w brzu­chu nie­przy­jem­ne drże­nie, jakby usy­chał konar na jego opie­kuń­czym drze­wie. Drze­wem Woj­cie­cha był głóg na roz­sta­ju dróg, na po­łu­dnie od mia­sta, pod któ­rym oj­ciec za­ko­pał przed laty jego ło­ży­sko. Głogi zwano za­ję­czą grusz­ką, może wła­śnie dla­te­go już od dziec­ka wo­ła­li go Za­jącz­kiem.

Do­pie­ro kiedy uszedł milę od mia­sta, ode­tchnął i z przy­jem­no­ścią ro­zej­rzał się do­ko­ła.

Lato miało się ku koń­co­wi. Nie­dłu­go miano świę­to­wać te­go­rocz­ne zbio­ry.

Świę­to zwane śliw­ko­wym lub dniem ko­zioł­ków, było jed­nym z jego ulu­bio­nych. Wy­glą­da­ło, że w tym roku nie bę­dzie brał w nim udzia­łu.

Na po­lach dzie­siąt­ki odzia­nych w szare, lnia­ne ko­szu­le ludzi zbie­ra­ło grykę, rzepę i ka­pu­stę. Od po­ło­żo­nych nad Wilgą sadów do­cho­dził śpiew dziew­cząt, rwą­cych doj­rza­łe jabł­ka, grusz­ki i śliw­ki.

Gdy tylko Woj­ciech zbli­żył się do miej­sca, gdzie prze­sia­dy­wał ca­ło­żer­ca, usły­szał ra­do­sny i pod­eks­cy­to­wa­ny szmer wielu gło­sów. Piski, śmie­chy, nie spo­sób było za­błą­dzić. Spyć­mir miał rację, gad mógł stać się atrak­cją nie­jed­ne­go jar­mar­ku.

U stóp skał roz­ło­ży­ły się kramy z piwem i ob­wa­rzan­ka­mi. Obok jakiś je­go­mość opra­wiał i piekł na ogni­sku ka­pło­ny. Za nim usta­wi­li się sprze­daw­cy wstą­żek, mie­dzia­nych za­usz­nic i pier­ścion­ków.

Do­ko­ła stra­ga­nów kłę­bił się oży­wio­ny ludz­ki tłum. Były tu za­ko­cha­ne pary, wścib­skie babki, a nawet całe ro­dzi­ny z ma­ły­mi dzieć­mi, drze­mią­cy­mi w chu­s­tach na ple­cach.

Po­mię­dzy za­cny­mi miesz­cza­na­mi krę­ci­ła się też spora grupa miej­skiej ga­wie­dzi.

Jedni ra­czy­li się sma­ko­ły­ka­mi, sie­dzie­li na tra­wie i ga­pi­li się na wi­do­wi­sko, inni jesz­cze krę­cili się w tłu­mie, szu­ka­jąc oka­zji do za­rob­ku, lub zna­le­zie­nia pary.

Ze sto kro­ków przed nimi, na zie­lo­nej, ukwie­co­nej łące stało pię­ciu ry­ce­rzy.

Dwaj – oj­ciec i syn, któ­rzy kilka ty­go­dni temu przy­by­li z kraju Gal­lów, na­ra­dza­li się szep­tem. Jakiś ol­brzym ubie­rał się po­wo­li w zbro­ję, a po­zo­sta­li dwaj pa­trzy­li smęt­nie na bez­gło­we zwło­ki w srebr­nym na­pier­śni­ku, le­żą­ce opo­dal i już nie­bru­dzą­ce krwią trawy.

– Ru­szaj tam który na smoka! – za­ry­czał sprze­daw­ca piwa, zwany Chmie­lem. – Po­łu­dnie mi­nę­ło, słoń­ce się prze­chy­li­ło i lu­dzie nie­dłu­go będą mu­sie­li wra­cać do domu! A tu nu­uudy!

– Nie ma po­śpie­chu – za­re­cho­tał jakiś dam­ski głos – jak już się ruszą, to w pół wisły smok się roz­pra­wi z nimi wszyst­ki­mi. Nie mogę się już do­cze­kać!

– No, ale lenią się jak spa­sio­ne koty! Ksią­żę kazał wal­czyć, a ci się gapią na tego na­po­czę­te­go nie­bo­ra­ka już tyle czasu, że zdą­żył­byś dojść na zamek i wró­cić.

– Wła­śnie! Co tu pa­trzeć! Głowę mu smok od­gryzł, to i po­marł…

Jeden z Gal­lów spoj­rzał na tłum z pre­ten­sją w oczach, ale tamci pa­trzy­li na niego bez­czel­nie, jak na szczu­te­go na dzika psa.

Woj­ciech po­stał chwi­lę z boku, ob­ser­wu­jąc to wszyst­ko z nie­sma­kiem. Po­słu­chał ko­men­ta­rzy, plo­tek, a potem po­wo­li zbli­żył się do ry­ce­rzy.

– Czego tu chcesz ła­chu­dro? – mruk­nął nie­życz­li­wie jeden z nich.

– Wo­je­wo­da kazał mi po­szu­kać spo­so­bu na be­stię – od­parł obo­jęt­nie.

– Mówią, że tyś go tu spro­wa­dził – dodał za­czep­nie inny – wska­zu­jąc za sie­bie. Jakby widok smoka mógł do­wo­dzić czy­jejś winy.

Wska­zał do­kład­nie tam gdzie słoń­ce zło­ci­ło się i mię­kło, roz­le­wa­jąc się ni­czym miód na cie­ście. Woj­ciech zmru­żył oczy i do­strzegł, że przy­naj­mniej część tego zło­te­go bla­sku, była cia­łem smoka.

Hia­cynt, teraz czte­ro­krot­nie więk­szy, niż kiedy go po­znał, leżał zwi­nię­ty w kłę­bek wśród wy­gnie­cio­nych zbóż.

Igno­ru­jąc po­bur­ki­wa­nia ry­ce­rzy, Woj­ciech zbli­żył się do gada. Kiedy był o pół kopy kro­ków od smo­czej mordy, otwo­rzy­ło się jedno oko, wiel­kie jak koło wozu i złote jak dukat. Wąska, pio­no­wa źre­ni­ca barwy kasz­ta­na roz­sze­rzy­ła się jak na­cią­ga­na cię­ci­wa łuku, a smok sap­nął i opu­ścił po­wie­kę.

– Mój chudy, roz­pust­ny druh – mruk­nął dud­nią­cym basem. – Po co cię licho przy­nio­sło?! Nie mam na cie­bie ape­ty­tu ani dziś, ani nigdy. Chyba że się po­pra­wisz…

– Może ty byś się po­pra­wił smoku. Idzie zima, trze­ba by wró­cić do cie­pła i tłu­stych jed­no­roż­ców – po­wie­dział, a jed­no­cze­śnie kątem oka do­strzegł, że ga­wiedź na wzgór­ku prze­rwa­ła je­dze­nie i za­czę­ła uważ­nie przy­słu­chi­wać się ich roz­mo­wie.

Ry­ce­rze też po­de­szli kilka kro­ków bli­żej, rów­nież uważ­nie na­sta­wia­jąc uszu.

– Coś mi ra­dził jeść?! – za­mru­czał sen­nie smok.

– Jed­no­roż­ce. Chyba bar­dziej by ci słu­ży­ły.

– Chyba wzrok cię oszu­ku­je głupi czło­wie­ku. Wi­dzia­łeś kie­dyś tak wiel­kie­go smoka?!

– Nie­dłu­go lu­dzie ubiją i za­so­lą trzo­dę, a na ziemi za­pa­nu­ją mrozy.

– Wtedy będę jadał wasze Wandy – za­chi­cho­tał smok.

– Wanda chyba by już ci nie po­słu­ży­ła.

– Ech, wi­dzia­łem… – fuk­nął smok z nie­sma­kiem w gło­sie, otwie­ra­jąc oczy i pod­no­sząc głowę. – Pierw­szy raz wziął ją jesz­cze nad rzeką! Je­ste­ście gorsi niż kró­li­ki!

Woj­ciech mu­siał przy­znać, że mimo swo­jej wiel­ko­ści Hia­cynt wciąż za­cho­wy­wał wdzięk. Nie był smu­kły jak jego po­bra­tym­cy, ale po­tęż­ny jak bursz­ty­no­wa góra. Jed­nak wciąż był pięk­ny.

– A co z mro­zem?

– Scho­wam się w tu­tej­szych ja­ski­niach, na szczę­ście nie bra­ku­je ich w oko­li­cy. Wiesz Za­ją­cu, tro­chę się tu już ro­zej­rza­łem… i zna­la­złem cie­płą norkę. A ty?

– Nie wiem, czy któ­raś cię po­mie­ści.

– Uro­słem – od­po­wie­dział smok z dumą. – Nie przy­chodź tu wię­cej! – roz­ka­zał.

– Uwierz mi… smoku – po­wie­dział, nie uży­wa­jąc jego imie­nia, żeby nie po­twier­dzać plo­tek o ich bli­skiej zna­jo­mo­ści. – Dzia­łam dla two­je­go i swo­je­go dobra.

– Nie mamy wspól­ne­go dobra!

– Może, gdy­byś się za­sta­no­wił…

– Nie lubię się za­sta­na­wiać! Smoki za dużo myślą. Prze­chwa­la­ją się jakie są mądre, a tym­cza­sem takie małe, chu­tli­we ro­ba­ki jak wy zaj­mu­ją cały świat!

– Hia­cynt ja na­praw­dę nie chcę dla cie­bie źle – szep­nął żar­li­wie, a grom­kim gło­sem dodał: – Wróć do swo­je­go świa­ta, smoku!

– Wy­ko­nu­jesz roz­ka­zy ludzi, któ­rzy mogą za chwi­lę już cię nie po­trze­bo­wać… A ja czuję, że już by mi się tam nie po­do­ba­ło. Wiem, że byłeś tam na mnie skar­żyć! – fuk­nął ob­ra­żo­ny.

– Bo wszyst­ko psu­jesz! Spa­li­łeś wszyst­ko, co z takim tru­dem zbu­do­wa­łem.

– Nie. Do­pie­ro teraz ci wszyst­ko spalę – szep­nął smok z chy­trym uśmie­chem, a potem pod­niósł się na całą swą wy­so­kość i wy­krzyk­nął na cały głos: – Po co tu przy­cho­dzisz zdra­dli­wy Za­ją­cu?! Na­ma­wia­łeś mnie, żebym się osie­dlił w kra­inie Kraka i obie­cy­wa­łeś tyle tłu­stych krów, ile tylko po­miesz­czę! Prze­cież chcia­łeś, żebym na końcu po­żarł księ­cia, abyś mógł na jego miej­sce wpro­wa­dzić no­we­go. Ów Le­szek, zwany bia­łym księ­ciem, obie­cał ci górę że­la­znych sie­kier!

– Chyba stra­ci­łeś rozum – wrza­snął Woj­ciech. – Ja mogę po­wie­dzieć, że je­steś kotem, któ­re­go cza­row­ni­ca zmie­ni­ła w smoka za ła­kom­stwo! I co? Uwie­rzy mi ktoś?! – Spojrzał za sie­bie i zmar­twiał.

– Ja wie­rzę! – ryk­nął wście­kle Gall, ru­sza­jąc z pod­nie­sio­nym mie­czem na Woj­cie­cha. Jego to­wa­rzysz, ści­ska­jąc w dło­niach trój­ząb i sieć, za­cho­dził go z dru­giej stro­ny.

Woj­ciech cof­nął się o kilka kro­ków, usi­łu­jąc zna­leźć jakiś spo­sób uciecz­ki. Prze­ciw­ni­cy krą­ży­li do­ko­ła niego, a on cofał się i roz­pacz­li­wie pró­bo­wał wy­my­ślić słowa, które mo­gły­by go ura­to­wać.

– Nie wierz­cie smo­ko­wi! – krzy­czał. – On łże jak, jak…

– Ty łżesz! – ryk­nął wy­so­ki Gall o ospo­wa­tej twa­rzy i usi­ło­wał po­chwy­cić go w sieć.

Woj­ciech usko­czył i nagle po­czuł, że pada tył­kiem na coś ży­we­go i sprę­ży­ste­go.

Hia­cynt, o któ­re­go się oparł, a który wy­glą­dał na ogrom­nie za­do­wo­lo­ne­go z roz­wo­ju sy­tu­acji, rów­no­cze­śnie pchnął go łapą do przo­du i wy­pu­ścił z pasz­czy mały stru­myk ognia.

Ospo­wa­ty Gall wrza­snął i upu­ścił na zie­mię sieć, znad któ­rej za­czął uno­sić się dym.

– Sami wi­dzi­cie, że ten mło­kos jest w zmo­wie ze smo­kiem. Nie wiemy co knują, ale na pewno coś złego – ob­wie­ścił niż­szy i okrą­glej­szy Gall tu­bal­nym gło­sem.

– A ty chę­do­żysz wła­sną sio­strę – od­po­wie­dział wrza­skiem Woj­ciech i mu­siał na­tych­miast usko­czyć.

Młod­szy Gall już cze­kał na niego z wy­sta­wio­nym trój­zę­bem, a ode­pchnię­ty przez smoka chło­pak na­dział się na ostrze tą czę­ścią ciała, któ­rej już w żaden spo­sób nie da się na­zwać szla­chet­nym sło­wem „plecy”.

Wrza­snął, za­kry­wa­jąc dło­nią krwa­wią­cy tyłek i usi­ło­wał jed­no­cze­śnie umknąć w bok, ale tam cze­kał już na niego drugi ry­cerz, który zra­nił go w ramię.

Zgro­ma­dzo­ny tłum ob­ser­wo­wał walkę z za­cie­ka­wie­niem, cho­ciaż nie­któ­rzy gry­ma­si­li, że takie go­nie­nie przez dwóch uzbro­jo­nych dra­bów, za jedną bez­bron­ną chu­dzi­ną jest tro­chę nie­smacz­ne.

– Jak­byś rzu­cił psom kur­cza­ka, wrzask, pióra la­ta­ją no i po spra­wie – ko­men­to­wał ktoś znu­dzo­nym gło­sem.

Na szczę­ście dla wi­do­wi­ska i dla Woj­cie­cha, smok miał roz­wi­nię­te ku­glar­skie wy­czu­cie sceny. Kiedy wyż­szy Gall pod­niósł z ziemi i za­rzu­cił na Woj­cie­cha nad­tlo­ną sieć, Hia­cynt zręcz­nym kłap­nię­ciem od­gryzł mu rękę z trój­zę­bem. Po czym wy­pluł broń, ce­lu­jąc do­kład­nie tuż obok sza­mo­cą­cej się w sieci ofia­ry.

Po­zba­wio­ny dłoni ry­cerz stał z głu­pią miną, wpa­tru­jąc się w try­ska­ją­cy krwią kikut, a potem na drżą­ce jak stru­na liry drzewce trój­zę­bu.

– Wie­dzia­łem, że jeden z was pach­nie sma­ko­wi­cie, tylko nie mia­łem pew­no­ści który – mruk­nął roz­ma­rzo­ny Hia­cynt i w tej samej chwi­li od­ciął zę­ba­mi górną po­ło­wę bez­rę­kie­go ry­ce­rza.

Mlasz­cząc z za­do­wo­le­niem, od­wró­cił się tyłem do Woj­cie­cha. Zaraz oka­za­ło się, że był to zwód tak­tycz­ny. Kiedy drugi Gall ru­szył na smoka ze wznie­sio­nym mie­czem, gad nie prze­ry­wa­jąc żucia, przy­ci­snął go do ziemi tylną nogą. Roz­le­gło się nie­przy­jem­ne chrup­nię­cie, a smok dodał nie­wy­raź­ne:

– …a drugi brzyd­ko.

Tłum krzyk­nął, nie wia­do­mo czy z prze­ra­że­nie, obrzy­dze­nia, czy może z za­chwy­tu.

Gad, kiedy już skoń­czył wy­bie­rać ciało Galla ze zbroi, ru­szył w stro­nę po­zo­sta­łych ry­ce­rzy, a oni za­czę­li ucie­kać pie­szo, konno, kto jak mógł.

Smok sapnął i wzniósł się nieco, za­dzi­wia­ją­co lekko bio­rąc pod uwagę ol­brzy­mie ciel­sko. Pod­le­ciał do ucie­ka­ją­ce­go konno ry­ce­rza z koń­skim ogo­nem przy­cze­pio­nym do hełmu. Ob­ró­cił się w po­wie­trzu na bok i wy­cią­gnął szyję, by zręcz­nie chap­snąć zad ga­lo­pu­ją­ce­go ru­ma­ka. Nie­szczę­sne zwie­rzę wy­da­ło z sie­bie prze­ra­ża­ją­ce rże­nie, a jego resz­ta po­to­czy­ła się po tra­wie, wlo­kąc z sobą jeźdź­ca.

Ga­wiedź po­gna­ła do samej rzeki, by po­pa­trzeć w jaki spo­sób przed­nie ko­py­ta wierz­chow­ca wbiły się w ry­ce­rza i ukon­ten­to­wa­na wró­ci­ła do mia­sta.

– Że też aku­rat tam go szka­pa tra­fi­ła – mru­cze­li za­do­wo­le­ni, bo wypad za mia­sto oka­zał się owoc­ny i wie­dzie­li, że tego wie­czo­ru w mie­ście każdy chęt­nie po­sta­wi im kubek miodu w za­mian za opo­wie­ści.

– Ko­lej­na smo­cza sztu­ka…

– A mi się zdaje, że to fart taki…

– Wi­dzia­łeś kumie, jak go chap­snął?! Wy­su­nął wargi jak dama z ksią­żę­ce­go dworu, kiedy jej po­dasz go­rą­ce­go ka­pło­na. Aż dziw, że nie za­żą­dał wody do rąk! – za­re­cho­tał kra­marz, a tłum za­wtó­ro­wał mu ha­ła­śli­wym śmie­chem.

Razem z ga­wie­dzią, ale w dużo gor­szym hu­mo­rze, do grodu wró­cił Woj­ciech. Teraz sam ro­zu­miał, że jego szan­se na po­zo­sta­nie w mie­ście są w za­sa­dzie żadne.

Istny Zając w niedź­wie­dziej dupie! Zo­stać się nie da, a wyjść strach!! – po­my­ślał gorz­ko.

Wpadł na mo­ment do domu Ja­gód­ki, by uści­skać ją i dzie­cia­ka, któ­re­go za­czął ostat­nio trak­to­wać już pra­wie jak czło­wie­ka, a nie tłu­stą, wrzesz­czą­cą prze­szko­dę na dro­dze do uko­cha­nej.

Ja­go­da, jak to nie­wia­sta, pła­ka­ła ci­chut­ko, za­kry­wa­jąc sobie twarz far­tusz­kiem i pro­te­sto­wa­ła, kiedy wpy­chał jej w rękę ostat­nią, za­osz­czę­dzo­ną z do­brych cza­sów, srebr­ną mo­ne­tę.

Nie zo­stał zbyt długo. Nie po­tra­fił zna­leźć ja­kich­kol­wiek słów po­cie­chy, a pa­trząc na jej sku­lo­ną, drżą­cą syl­wet­kę miał ocho­tę wziąć ją na ko­la­na i tulić w ra­mio­nach, ale do­brze wie­dział, czym by się to skoń­czy­ło. Za­trza­snął drzwi i nie zwle­ka­jąc, po­biegł na zamek.

Nad mia­stem kłę­bi­ły się cięż­kie, desz­czo­we chmu­ry.

Wmie­szał się w tłum na dzie­dziń­cu i dła­wiąc się żół­cią, cze­kał na nie­unik­nio­ne. Kiedy stra­że wpu­ści­ły wresz­cie zgro­ma­dzo­nych do głów­nej kom­na­ty, wes­tchnął cięż­ko i wszedł.

Mimo że pa­rad­na sala zamku była na­praw­dę duża tłum, który się w niej zgro­ma­dził, spra­wił, że po chwi­li nie było już czym od­dy­chać. Do tego, na pa­le­ni­skach w obu ro­gach, ża­rzy­ły się ol­brzy­mie ko­na­ry. Dym pełzł wzdłuż ścian, wni­kał po­wo­li w belki stro­pu i cięż­kie futra.

Woj­ciech miał na sobie obie ko­szu­le, nowy so­lid­ny pas, do tego naj­lep­szy pół­ko­żu­szek, więc było mu już go­rą­co, zwłasz­cza że złość i nie­po­kój pa­li­ły go od środ­ka. Bał się, że w mo­men­cie na­pię­cia ze­mdle­je jak wy­stra­szo­na dziew­ka, ale skoro ist­nia­ła spora szan­sa, że bę­dzie mu­siał ucie­kać z mia­sta na nie­pew­ny los, chciał być przy­go­to­wa­ny.

Tłum dalej gęst­niał z każdą chwi­lą i wszy­scy zgro­ma­dze­ni mó­wi­li o ko­lej­nych wy­bry­kach smoka i no­wych roz­ka­zach księ­cia.

Nie­któ­rzy ze stło­czo­nych na nie­wiel­kiej prze­strze­ni ry­ce­rzy i straż­ni­ków po­zna­wa­li Woj­cie­cha.

Jedni skła­nia­li głowy w po­zdro­wie­niach, ale jakoś tak nie­śmia­ło, dru­dzy pa­trzy­li zdu­mie­ni, a jesz­cze inni po­śpiesz­nie na­chy­la­li się do ucha są­sia­da. Nikt jed­nak z nim nie roz­ma­wiał.

Pew­nie znowu im śmier­dzę – sark­nął w duchu. Trze­ba było zo­stać u smo­ków.

Wresz­cie służ­ba uchy­li­ła wiel­kie, pro­wa­dzą­ce do kom­nat księ­cia wrota i sta­nął w nich Krak w oto­cze­niu dworu. Ksią­żę miał za­ci­śnię­te szczę­ki i prze­krwio­ne oczy. Zszedł ze scho­dów zde­cy­do­wa­nym kro­kiem. Woj­ciech znał go już na tyle, że wie­dział, że jest wście­kły.

Krak usiadł na przy­go­to­wa­nym dla niego pod­wyż­sze­niu z takim im­pe­tem, że po­tęż­ne, dę­bo­we krze­sło nie­bez­piecz­nie jęk­nę­ło.

– Dużo nowin do­cho­dzi ostat­nio do moich uszu… – za­czął ksią­żę spo­koj­nie, roz­glą­da­jąc się po twa­rzach zgro­ma­dzo­nych.

Tłum za­czął szem­rać i po­wta­rzać jego słowa jak echo. Nie­któ­rzy do­ma­ga­li się od razu miodu albo sta­ra­li zbli­żyć się do ksią­żę­ce­go stol­ca, żeby przed­sta­wić ja­kieś swoje spra­wy.

– …ale jakoś nie mogę do­cze­kać się wie­ści o śmier­ci smoka – za­ry­czał jak ranny tur, waląc obie­ma pię­ścia­mi w poręcze.

Zgro­ma­dzo­ny tłum ucichł nagle jak od ude­rze­nia bi­czem. W kom­na­cie za­le­gła taka cisza, że sły­chać było bzy­cze­nie ja­kiejś zbłą­ka­nej psz­czo­ły.

Po chwi­li do gnie­wu księ­cia za­czę­li przy­łą­czać się bo­go­wie, bo do mia­ro­we­go szumu desz­czu spły­wa­ją­ce­go po zam­ko­wym dachu do­łą­czy­ły pierw­sze, dość jesz­cze od­le­głe grzmo­ty.

Przed ob­li­cze księ­cia wy­stą­pił ol­brzy­mi ry­cerz, któ­re­go Woj­ciech wi­dział ran­kiem przy smoku i nie kła­nia­jąc się wcale, po­wie­dział wolno ce­dząc słowa:

– Ja Mści­woj z Zie­lo­ne­go Grodu przy­by­łem jako i inni, chcąc za po­mo­cą smo­czej skóry po­pra­wić swój los – mówił, a po­zo­sta­li ry­ce­rze za­chę­ca­li go po­mru­ka­mi. Dla­te­go, w miarę jak się roz­krę­cał, mówił coraz szyb­ciej i coraz bar­dziej chla­pał do­ko­ła śliną. – Nie je­stem byle chłyst­kiem. Wal­czy­łem ze smo­ka­mi na ba­gnach w del­cie Du­na­ju, po­lo­wa­łem w Scy­tii na gryfy, a za Kau­ka­zem na trzy­gło­we lwy, alem nigdy nie spo­tkał się z takim trak­to­wa­niem ry­ce­rzy! Obie­ca­na zwy­cięz­cy księż­nicz­ka zo­sta­ła wy­da­na za mąż, skarb gwa­ran­to­wa­ny za smo­cze głowy po­je­chał już ponoć precz, na po­łu­dnie, a po zamku plą­cze się nie­ustan­nie ten po­kurcz! – Palce wiel­ko­lu­da wy­sko­czy­ły oskar­ży­ciel­sko w stro­nę Woj­cie­cha. – O któ­rym smok mówi, że jest jego do­rad­cą! Trze­ba nam opu­ścić ten zamek i całą tę zie­mię i zo­sta­wić was na pa­stwę zło­te­go gada!

– Jedź i niech twoi bo­go­wie mają cię w opie­ce, Mści­wo­ju, zwany jak nam do­no­szą w swo­ich stro­nach Ro­ma­nem z Si­li­stry, albo Ro­ma­nem Kłam­cą…

– Kto tak mówi, niech sta­nie ze mną do walki!

– Póki jesz­cze mo­żesz iść, od­jedź w świat – burk­nął groź­nie jeden z to­wa­rzy­szy księ­cia Siej­mir – nie bę­dzie­my tra­cić czasu. Mamy na gło­wie smoka!

Ob­ra­żo­ny ol­brzym wy­szedł, rzu­ca­jąc do­ko­ła wście­kłe spoj­rze­nia.

– Ksią­żę panie, czy ol­brzym był kłam­cą czy nie, wiem że w spra­wie tego gierm­ka, co się zma­wia ze smo­kiem, mówił praw­dę. Sam sły­sza­łem! – za­wo­łał inny z wę­drow­nych ry­ce­rzy.

– Gier­mek?! Jaki z niego gier­mek?! To jest syn szew­ca! Jakiś dra­twą przez zad szyty szew­czyk ścią­gnął nam na głowę to nie­szczę­ście! – wrza­snął inny.

– Może zatem wy­star­czy ubić szew­czy­ka?! – za­pro­po­no­wał rze­czo­wo ktoś z tyłu. – Może smok sam od­stą­pi od mia­sta?!

Woj­ciech wy­czuł, że za chwi­lę może być po nim. Że jego krót­kie życie za­koń­czy się głu­pa­wą pio­sen­ką o Za­ją­cu, co chciał się przy­jaź­nić ze smo­kiem, a może o za­ję­czej skó­rze na tycz­ce…

W jego sko­ło­wa­nej gło­wie bez­wol­nie ukła­da­ły się już pierw­sze stro­fy pie­śni.

„Był raz szewc Za­ją­cem zwany.

Łotr do­praw­dy nie­sły­cha­ny.

Ludzi nie bał się ni bogów,

do obozu bie­gał wro­gów.

Sam se rabuś nie po­ra­dził,

Zając smoka wnet spro­wa­dził…”

Nie cze­kał aż jego na­tchnie­nie się do­peł­ni. Wy­sko­czył na sze­ro­ką ławę, przy któ­rej nie raz bie­sia­do­wał i krzyk­nął:

– Klnę się na bogów, że nigdy nie dzia­ła­łem na szko­dę księ­cia Kraka! Za­wszem był mu wier­ny i niech mnie szlag tu na miej­scu trafi jeśli łżę!

Ktoś kop­nął w ławę i Woj­ciech za­chwiał się, ledwo utrzy­mu­jąc rów­no­wa­gę. W tym mo­men­cie grom ude­rzył już gdzieś cał­kiem bli­sko.

– W Wisłę rzu­cić zdraj­cę! – wrzesz­czał ktoś z tłumu.

– Może złowi sobie męża – dodał jakiś żar­tow­niś.

– On ra­czej łowił żony – za­re­cho­tał inny.

– Lu­dzie! – Wściekł się Woj­ciech. – Ja się tu klnę, a was ze­bra­ło na głu­pie żarty?! Czy teraz na to pora?!

– Ła­chu­dra jeden bę­dzie nas uczył grzecz­no­ści!

– Jak się klnie na bogów, rzu­cić go na oł­tarz i na­ma­ścić ka­mie­nie jego krwią! Na to śliw­ko­we świę­to!

– Do­brze mówi Zbi­gniew! Za­miast ko­zioł­ka na ka­mień po­ło­żyć!

Sły­sząc te słowa, Woj­ciech rzu­cił się bie­giem do cięż­kich wrót.

Kilku co za­ja­dlej­szych prze­ciw­ni­ków sko­czy­ło za nim, są­dząc że chce ra­to­wać się uciecz­ką. On jed­nak wy­padł na dzie­dzi­niec i wspiął się zręcz­nie na ka­mień ofiar­ny Pe­ru­na. Wy­szedł wy­so­ko. Za­chwiał się, ale zaraz sta­nął wy­pro­sto­wa­ny pa­trząc z góry na mro­wie ludzi wy­pły­wa­ją­ce z wrót.

Ry­ce­rze po wyj­ściu chwy­ta­li zo­sta­wio­ne pod stra­żą mie­cze. Jed­nak gdy do­strze­gli go na oł­ta­rzu, wśród sie­ką­cych do­ko­ła pio­ru­nów, nikt się na ka­mień za nim wyjść nie ważył.

Wresz­cie na dzie­dzi­niec wy­szedł sam ksią­żę w oto­cze­niu dru­ży­ny.

Sto­ją­cy na ka­mie­niu ofiar­nym, w ulew­nym desz­czu i wśród grzmo­tów Woj­ciech, za­ci­snął rękę na Pe­ru­no­wym ostrzu z taka siłą, że po­czuł ból i cie­płą krew spły­wa­ją­cą po ka­mie­niu. Stał tam i krzy­czał:

– Klnę się na naj­wyż­sze­go Pe­ru­na, żem nigdy nie zdra­dził księ­cia Kraka i że za­wsze dzia­ła­łem dla dobra mia­sta! Kto mówi, że łżę niech wyj­dzie na ten ka­mień! Bóg roz­są­dzi kto prawy!

Ry­ce­rze krę­ci­li gło­wa­mi i splu­wa­li de­mon­stra­cyj­nie, ale jakoś żaden nie przy­jął rzu­co­ne­go wy­zwa­nia.

Wtedy Woj­ciech po­czuł, że wy­grał.