Okraść króla

Karcz­ma ple­bań­ska w Nie­po­ło­mi­cach, wy­bu­do­wa­na na ży­cze­nie sa­me­go Ka­zi­mie­rza Wiel­kie­go, nie­raz go­ści­ła kró­lów Rze­czy­po­spo­li­tej, wy­bie­ra­ją­cych się lub wra­ca­ją­cych z Sej­mów, wojen albo po­lo­wań. Mimo tego by­wal­cy karcz­my żywo za­re­ago­wa­li, gdy za pysz­nie wy­stro­jo­ny­mi przy­bocz­ny­mi do izby wszedł sam Ste­fan Ba­to­ry, okry­ty sławą zwy­cięz­ca spod Psko­wa.

Wszy­scy by­wal­cy zwró­ci­li głowy ku mo­nar­sze. Chłop, jesz­cze przed chwi­lą awan­tu­ru­ją­cy się z karcz­ma­rzem o za­pła­tę za piwo, za­milkł onie­mia­ły. Sie­dzą­cy przy ławie star­szy go­spo­darz, przed chwi­lą dłu­bią­cy w misie z kaszą, wstał, cof­nął się i zgiął wpół. Ukło­ni­ło się dwóch Żydów, wi­wa­to­wał pod­chmie­lo­ny szlach­cic w wy­tar­tym żu­pa­nie. Za­mil­kli młodzi chło­pi, któ­rzy w rogu karcz­my śpie­wa­li pio­sen­kę o Ja­gnie, co po karcz­mach cho­dzi­ła. 

Król w stro­ju na modłę tu­rec­ką pre­zen­to­wał się pysz­nie i do­stoj­nie. Nosił na sobie czer­wo­ną, ak­sa­mit­ną delię, o­kry­wa­ją­cą ra­mio­na czer­wo­no-zło­te­go żu­pa­na. Głowę mo­nar­chy okry­wa­ła czap­ka, zdo­bio­na srebr­nym skrzy­dłem orła z klej­no­ta­mi.

Batory nie był wcale zaskoczony widokiem izby, której daleko było do królewskiej. Słoma, po­kry­wa­ją­ca gli­nia­ną po­sadz­kę, sze­le­ści­ła pod bu­ta­mi. Izbę wypełniał za­pach go­to­wa­nej ka­pu­sty, piwa i ludz­kie­go potu. Pochmurna pogoda sprawiła, że we wnętrzu, mimo szerokich okien, panował niemal półmrok. Na grubo ciosanym stole stały zapalone świece, rozjaśniając nieco izbę.

Mo­nar­cha ze świtą i pa­choł­ka­mi prze­szedł żwawo przez izbę, roz­siadł się przy wol­nym końcu stołu i za­klął:

– Psia­krew, prze­klę­te błoto.

I w rze­czy samej po trzech dniach bu­rzo­wej po­go­dy trakt roz­mókł strasz­nie.

Zofia, sie­dzą­ca przy ławie nie­opo­dal or­sza­ku kró­lew­skie­go, na­chy­li­ła się do Go­ry­szew­skie­go:

– Głu­piś czy po­stra­dał zmy­sły? – syk­nę­ła, zerkając na króla.

Aktorzyna Bie­liń­ski, zro­zu­miaw­szy, że w rze­czy samej przy­wód­ca kom­pa­nii nie­go­dziw­ców na cel obrał sa­me­go mo­nar­chę Rze­czy­po­spo­li­tej, przy­brał wyraz twa­rzy, jakby zo­ba­czył ducha.

– Wy­co­faj­my się… – jęk­nął bła­gal­nie.

– Rób­cie, co ka­za­łem – wy­ce­dził przez zęby szlach­cic. – Wszyst­ko jest przy­go­to­wa­ne. Nie trud­niej bę­dzie niż cha­łu­pę czy kur­nik okraść.

– A na co? Ko­ro­nę czy sy­gnet chcesz za­bie­rać, tłuku? I gdzie sprze­dasz? – go­to­wa­ła się coraz bar­dziej Zofia.

– Cicho! – wy­ce­dził przez zęby Go­ry­szew­ski. – Za­kład o mie­szek pełen czerwieńców.

Było to, oczy­wi­ście, kłam­stwo. Do­brze wie­dział, że na całym przed­się­wzię­ciu mógł zy­skać tylko jedno – do­zgon­ną sławę.

 

Król z or­sza­kiem za­bra­li się do wina, a otaczali ich zbrojni strażnicy. Go­ry­szew­ski, uzna­jąc mo­ment za ko­rzyst­ny, kiw­nął pal­cem na don Si­mo­na. Ten wsko­czył na jego ramię, wspiął się na okry­tą koł­pa­kiem głowę, po czym dał susa na drew­nia­ną belkę. Za­ma­chał rącz­ka­mi i za­skrze­czał we­so­ło.

Jeden z przy­bocz­nych króla wska­zał małp­kę. Król utkwił w niej wzrok i za­śmiał się ser­decz­nie. Go­ry­szew­ski wie­dział, że to może być je­dy­na szan­sa. Trą­cił butem nogę sie­dzą­ce­go na­prze­ciw Bie­liń­skie­go. Ten za­czął de­kla­mo­wać po wło­sku, gło­śno i z prze­ję­ciem:

 

Nie je­stem tem, czem się zdam z twa­rzy: już nie­ży­wy,

Już dawno jest pod zie­mią Or­land nie­szczę­śli­wy…

 

Go­ry­szew­ski zobaczył, że Ba­to­ry przez gwar usły­szał de­kla­ma­cję. W oczach króla za­go­ści­ło coś w ro­dzaju bły­sku, jakby wró­ci­ło do niego dawne wspo­mnie­nie.

Szlach­cic-oszust po­my­ślał, że gdyby Bie­liń­ski nie po­sta­no­wił okraść mi­strza wę­drow­nej trupy ak­tor­skiej, z którą się pa­łę­tał od pa­ła­cy­ku do pa­ła­cy­ku, to za­pew­ne teraz cie­szył­by się nie­ma­łym uzna­niem.

Batory po­chy­lił się do sie­dzą­ce­go po jego le­wi­cy An­drze­ja Opa­liń­skie­go, mar­szał­ka wiel­kie­go ko­ron­ne­go, i wy­szep­tał coś krót­ko. Kar­ma­zyn wstał i pod­szedł do sie­dzą­cej razem czwór­ki. Zwró­cił się do Go­ry­szew­skie­go, który jako je­dy­ny nosił się po szla­chec­ku i miał na palcu sy­gnet.

– Za po­zwo­le­niem, panie bra­cie, kto wy je­ste­ście?

Uwa­dze Go­ry­szew­skie­go nie uszło, że to panie bra­cie za­brzmia­ło oschle i nie­szcze­rze.

– Do­ma­radz­ki – od­po­wie­dział ze spo­ko­jem Go­ry­szew­ski.

– Król życzy sobie wać­pa­na i kom­pa­nów wi­dzieć przy sobie, bo mu się po­dróż dłu­ży­ła, a u was znać jest we­so­łość bez gru­biań­stwa.

 

Naj­pierw Go­ry­szew­ski, potem Bie­liń­ski przy­wi­ta­li się z od­po­wied­ni­mi ho­no­ra­mi. W końcu Zofia od­sło­ni­ła szary kap­tur, od­sła­nia­jąc upię­te, mie­dzia­ne włosy. Wzrok wszyst­kich ze­bra­nych przy ławie, a także nie­jed­ne­go sie­dzą­ce­go nie­opo­dal, skie­ro­wał się na nią.

Jan Za­moy­ski, kanc­lerz wiel­ki ko­ron­ny, sie­dzą­cy po pra­wi­cy Ba­to­re­go, mógł­by przy­siąc, że w izbie zro­bi­ło się ja­śniej, jakby włosy błysz­cza­ły wła­snym świa­tłem. Zmru­żył oczy, przy­glą­da­jąc się dziew­czy­nie po­dejrz­li­wie.

– Wasza wy­so­kość – po­wie­dzia­ła Zofia skrom­nie, chy­ląc głowę.

Król skie­ro­wał się do Bie­liń­skie­go, prze­ma­wia­jąc po wło­sku:

– Wy­ście aktor z trupy wło­skiej?

– Wasza kró­lew­ska mość, Ele­anor Pa­zien­zi, do usług, w rze­czy samej – od­po­wie­dział kom­pan Go­ry­szew­skie­go.

– Ład­nie że­ście re­cy­to­wa­li. Ja to po­zna­łem przy po­by­cie w Man­tui poetę, Je­hu­dę di Somi, sta­rej wiary, co mnie pew­nej fi­ne­zji w ję­zy­ku wło­skim uczył.

Bie­liń­ski zro­bił wiel­kie oczy, sły­sząc słowa Ba­to­re­go.

– Wasza wy­so­kość wy­ba­czy, ale nie może to być!

Na­braw­szy po­wie­trza, jak gdyby w zdzi­wie­niu, cią­gnął dalej.

– Dwa lata pra­co­wa­łem u mi­strza di Somi jako aktor, w Man­tui wła­śnie. Wspo­mi­nał nieraz, że znał księ­cia z Sied­mio­gro­du, co wa­lecz­ny był jak ja­strząb.

Król po­pa­trzył na rze­ko­me­go ak­to­ra z za­cie­ka­wie­niem, mile po­łech­ta­ny kom­ple­men­tem. Go­ry­szew­ski coraz mniej ża­ło­wał monet wy­da­nych na spi­ja­nie ak­to­rów z trupy ba­wią­cej na Wa­we­lu.

– Ależ nas los sko­ja­rzył. A co was w nasze stro­ny spro­wa­dzi­ło? – spy­tał Ba­to­ry.

– By­li­śmy w do­brach imć Mie­lec­kie­go, bawić jego gości. Nie­ste­ty, prze­go­nił nas, nie za­pła­ciw­szy – wtrą­cił się po pol­sku, sztucz­nie smut­nym gło­sem, Go­ry­szew­ski.

W oczach mo­nar­chy po­ja­wił się groź­ny błysk na wspo­mnie­nie jego wroga.

Na to od­po­wie­dział Opa­liń­ski:

– Nasz mi­ło­ści­wie pa­nu­ją­cy wład­ca bar­dzo bę­dzie rad z ja­kiejś tłu­stej, za wy­ba­cze­niem, aneg­do­ty, bo wo­je­wo­da po­dol­ski i dawny het­man nie­raz mu za skórę za­lazł.

– To ci był het­man! – wark­nął nie­mal król. – Nie może szlach­cic Rze­czy­po­spo­li­tej bez ho­no­ru jeń­ców rezać, bo wtedy ni­czym nie jest lep­szy od de­spo­ty mo­skiew­skie­go.

Lico króla po­czer­wie­nia­ło. Na to Bie­liń­ski wstał z ławy, i za­czął opo­wia­dać śpiew­nym gło­sem, jak w ko­me­dii, od­gry­wa­jąc jed­no­cze­śnie spro­śne ruchy:

 

Chuć jest wszak­że rze­czą zmien­ną,

Bo amo­ro­wą strza­łą rażon

Imć Mie­lec­ki raz za­tę­sk­nił –

za sta­jen­ną!

 

Kom­pa­ni króla ryk­nę­li ze śmie­chu, poza Za­moy­skim, który pa­trzył na ak­to­ra z dez­apro­ba­tą. Gniew samego króla za to ulotnił się i nie został po nim ślad.

Go­ry­szew­ski z za­do­wo­le­niem za­uwa­żył też czer­wo­ne wy­pie­ki na twa­rzy Ba­to­re­go. Kto wie, czy winem nie ra­czył się już w po­dró­ży… Potem spoj­rzał na włosy Zofii i doj­rzał, jak spod mie­dzia­ne­go bla­sku prze­bi­ło nagle przez chwi­lę siwe pa­sem­ko. Psia­krew, miało dzia­łać dłu­żej, po­my­ślał.

– Wasza ła­ska­wość po­zwo­li, że za­ofe­ru­ję, skoro już je­ste­śmy przy Ita­lii, skrom­ne wino z win­nic Fer­ra­ry, które po­da­ro­wa­no mi… – za­czął szlach­cic dwoj­ga na­zwisk.

– Świet­ny to kon­cept! – rzekł Opa­liń­ski – wina, co się sprze­da­je po karcz­mach, do pojenia czartów się na­da­ją. A co mie­li­śmy ze sobą, to już osu­szo­ne przez jego kró­lew­ską mość!

Ba­to­ry za­śmiał się, kle­piąc po udzie. Go­ry­szew­ski po­słał więc po­słu­gacz­kę do swo­ich juków. Bie­liń­ski za to kon­ty­nu­ował swój wy­stęp:

 

Tak się sza­mo­ta­li

Że za ko­niem sto­jąc,

Nic się nie po­zna­li

 

I jak na ży­cze­nie

Koń wać­pa­na tęgo

Kop­nął w przy­ro­dze­nie!

 

Pio­sen­ce Bie­liń­skie­go to­wa­rzy­szy­ły salwy śmie­chu, a na końcu okla­ski, przy czym znowu Za­moy­skie­mu we­so­łość się zu­peł­nie nie udzie­la­ła. Na­stęp­nie na­la­no ofia­ro­wa­ne­go wina. Opa­liń­ski, i król po­win­szo­wa­li trun­ku. Go­ry­szew­ski z ulgą przy­jął, że roz­twór, na który zresz­tą on i kom­pa­ni za­ży­li an­ti­do­tum, nie dawał żad­ne­go wy­czu­wal­ne­go za­pa­chu ani smaku.

Wtedy Za­moy­ski ode­zwał się:

– Mam przed­nią ta­ba­kę, wprost od posła fran­cu­skie­go.

Po­czę­sto­wał nią króla, Opa­liń­skie­go, a wresz­cie Go­ry­szew­skie­go. Ten za­klął w duchu, gdy roz­po­znał smak i za­pach dria­kwi, neu­tra­li­zu­ją­cej czyn­nik al­che­micz­ny. Nie dając nic po sobie po­znać, Go­ry­szew­ski vel Do­ma­radz­ki za­gwiz­dał na don Si­mo­na.

Małp­ka sta­nę­ła przed kró­lem, przyj­mu­jąc cu­dacz­ną pozę. Ba­to­ry uśmiech­nął się pod nosem, ale wtedy zwie­rzę rzu­ci­ło się ku jego gło­wie, za­bie­ra­jąc czap­kę z głowy. Król za­mach­nął się, by zwie­rzę zła­pać, ale zro­bił to zbyt wolno. Małp­ka po chwi­li trzy­ma­ła się już przy bel­kach na su­fi­cie, ma­cha­jąc kró­lew­ską zdo­by­czą wszem i wobec.

– Psia­krew – wark­nął Opa­liń­ski, ro­ze­źlo­ny na de­spekt wobec ko­ro­no­wa­nej głowy.

– Racz­cie wy­ba­czyć… – jęk­nął Go­ry­szew­ski, uda­jąc za­sko­cze­nie i strach.

Także straż­ni­cy króla przy­stą­pi­li, się­ga­jąc po broń. Bie­liń­ski zbladł.

– Dość – rzu­cił król, śmie­jąc się. – Po­ko­na­nym, ale w żar­tach.

Zofia kla­snę­ła w dło­nie. Małp­ka ze­sko­czy­ła z belki stro­po­wej, po­de­szła do niej po­słusz­nie i od­da­ła czap­kę. Dziew­czy­na po­kło­ni­ła się kró­lo­wi, pro­sząc o prze­ba­cze­nie.

– Wasza mi­łość i ja­śnie oświe­ce­ni pa­no­wie po­zwo­lą, że od­sta­wię zwie­rzę tam, gdzie juki – po­wie­dzia­ła, od­da­la­jąc się.

Go­ry­szew­ski za­uwa­żył, jak chwi­lę wcze­śniej Za­moy­ski przy­pa­try­wał się za­wiesz­ce na pier­siach dziew­czy­ny. Szlach­cic przy­gryzł wargę, za­sta­na­wia­jąc się, czy ma­gnat mógł coś po­dej­rze­wać.

Wspo­mniał dłu­gie noce spę­dzo­ne w zim­nej piw­ni­cy pod zam­kiem nie­po­ło­mic­kim, w któ­re­go fun­da­ment wmu­ro­wa­ny był ka­mień z pra­daw­nej, ob­da­rzo­nej wiel­ką mocą skały wa­wel­skiej.

Z dru­giej stro­ny szlach­cic wie­dział, bo wie­dział to każdy, że Jan Za­moy­ski, kanc­lerz wiel­ki ko­ron­ny i het­man wiel­ki ko­ron­ny Rze­czy­po­spo­li­tej Oboj­ga Na­ro­dów, parał się nie­zli­czo­ny­mi sztu­ka­mi, w tym i al­che­mią. Czy po­tra­fił do­strzec urok? Czy ta­ba­kę z dria­kwią podał kró­lo­wi na wszel­ki wy­pa­dek, czy też wy­czuł czyn­nik za­war­ty w winie?

Po dłuższej chwili Zofia pojawiła się w izbie, niosąc mandolinę.

– A już mie­li­śmy wać­pan­nę pytać, jakie ta­len­ty po­sia­da – za­ga­ił ru­basz­nie Opa­liń­ski.

Zofia za­gra­ła me­lo­dię pięk­ną i za­ra­zem nieco rzew­ną. Król wpa­try­wał się w nią jak urze­czo­ny, nie od­ry­wa­jąc wzro­ku ani na chwi­lę. Za­moy­ski za to za­czął wier­cić się nie­spo­koj­nie, zer­ka­jąc to na króla, to na dziew­czy­nę.

 

– Wać­pa­no­wie wy­ba­czą, ale iść muszę do la­tri­nium – po­wie­dział z po­wa­gą król, gdy mu­zy­ka usta­ła.

Wstał ocię­ża­le i od­szedł, eskor­to­wa­ny przez pa­choł­ków. Za­pa­no­wa­ła chwi­la ciszy. Nagle Za­moy­ski spo­waż­niał i wbił wzrok w Go­ry­szew­skie­go.

– Sko­roś wać­pan z Do­ma­radz­kich, to cze­muż pie­czę­tu­jesz się Śle­pow­ro­nem? Nie jest Osto­ja her­bem Do­ma­radz­kich z San­do­mie­rza, a Do­ma­radz­kich z linii Cedry her­bem Gryf? – spy­tał kanc­lerz, takim tonem, jakby ganił chłop­ka w polu. Go­ry­szew­ski po­czuł, jak na czoło wy­stę­pu­je pot.

– Prze­ni­kli­wy jest ja­śnie oświe­co­ny pan kanc­lerz, i uczo­ny wiel­ce. Wy­wo­dzi­my się z bocz­nej linii Do­ma­radz­kich, a po­sia­dło­ści mamy pod Wę­gro­wem – od­parł ze spo­ko­jem, który wiele wy­sił­ku go kosz­to­wał.

Za­moy­ski po­krę­cił chwi­lę wąsem.

– Nig­dym nie sły­szał o Do­ma­radz­kich przy Wę­gro­wie… Oso­bli­we… – po­wie­dział tylko. Po czym zwró­cił się do Bie­liń­skie­go po wło­sku:

– Prócz stu­diów w Pa­dwie zwie­dzi­łem różne mia­sta Ita­lii. W Man­tui mó­wio­no twar­dą, szorst­ką gwarą. A u was język śpiew­ny, jak nie przy­mie­rza­jąc, u To­skań­czy­ków. To wy nie uro­dze­ni w Man­tui za­pew­ne?

Go­ry­szew­ski za­uwa­żył, że jego kom­pan czer­wie­ni się. Po chwi­li za­czął dukać coś w od­po­wie­dzi, ale Za­moy­ski uciął, mó­wiąc:

– A u wać­pan­ny pięk­ny wi­sior. Można, za prze­pro­sze­niem, po­pro­sić? – po­wie­dział, wy­cią­ga­jąc rękę w kie­run­ku Zofii.

Kiw­nął ręką na pa­choł­ków, któ­rzy po­de­szli, ob­na­ża­jąc czę­ścio­wo sza­ble. Za­lęk­nio­na dziew­czy­na zdję­ła wi­sior i po­da­ła go ma­gna­to­wi. Po chwi­li zda­wa­ła się być inną osobą – cera z bla­dej ni­czym opal stała się zie­mi­sta, oczy oka­za­ły się być pod­krą­żo­ne, a włosy wy­pło­wia­łe.

Za­moy­ski otwo­rzył wi­sior jak puz­der­ko. Wy­sy­pał z niego ciem­no­fio­le­to­wy pyłek, jakby ża­rzą­cy się, a z nim włosy, wy­rwa­ne wcze­śniej przez małp­kę z kró­lew­skiej głowy.

– Cyna, siar­ka, skała wul­ka­nicz­na – po­wie­dział w za­du­mie Za­moy­ski. – Po­żyw­ka dla czar­cie­go uroku, ini­cjo­wa­ne­go ludz­ką tkan­ką. Urok w uroku. Po­zba­wio­ne wszel­kiej ele­gan­cji, ale spryt­ne wiel­ce.

Po czym po­pa­trzył z drwi­ną w oczach na Go­ry­szew­skie­go. Ten sie­dział pro­sto, jak gdyby po­go­dzo­ny z losem, po­dob­nie jak Zofia. Bie­liń­ski za to od­dy­chał nie­rów­no, trzę­sąc się. Ob­ra­cał w gło­wie wi­dzia­ne nie­raz na ryn­kach miast sceny ła­ma­nia kołem, wie­sza­nia, ćwiar­to­wa­nia, przy­pa­la­nia pięt­nem i pod­pa­la­nia siar­ki na skó­rze.

 

Gdy do izby wró­cił król z eskor­tą, Za­moy­ski wstał i z po­wa­gą po­wie­dział:

– Wasza mi­łość, z przy­kro­ścią rzec muszę, że ci tutaj to oszu­ści.

Ba­to­ry prych­nął po­gar­dli­wie, mó­wiąc:

– Od razu żem to zmiar­ko­wał! Ale do za­ba­wy przed­ni, bo lep­sza z nimi roz­ryw­ka niż wy­stęp trupy te­atral­nej.

Za­moy­ski pró­bo­wał nie dać po­znać po sobie za­fra­so­wa­nia.

– Za­sta­wio­ną pu­łap­kę na życie wa­szej mi­ło­ści uda­rem­ni­łem… – cią­gnął już nieco mniej pew­nie kanc­lerz.

– Zna­czy się, nie ma jej już? – rzu­cił król ze znie­cier­pli­wie­niem.

– Ow­szem, lecz… – od­parł zbity z pan­ta­ły­ku Za­moy­ski.

– Rad je­stem to sły­szeć, bo ta panna wpa­dła mi w oko – rzu­cił król. – Teraz nieco stra­ci­ła na uroku, ale ja już się do kon­cep­tu za­pa­li­łem i pilno być nam na osob­no­ści.

Na­chy­lił się nad mar­szał­kiem i szep­nął mu coś do ucha.

Przy­bocz­ny króla, zwra­ca­jąc się do Zofii, peł­nym po­wa­gi gło­sem po­wie­dział:

– By­ła­by wać­pan­na ła­ska­wa to­wa­rzy­szyć kró­lo­wi do al­ko­wy w tyl­nej izbie? Zaraz z niej wy­rzu­ci­my lo­ka­to­rów i roz­ło­ży­my pie­rzy­ny.

Za­moy­ski chciał pro­te­sto­wać, ale król mach­nął na niego gniew­nie ręką, mówiąc, nieco podpitym głosem:

– Nie musicie mnie pilnować przed białogłową.

Zofia wsta­ła, czer­wie­niąc się, po czym ode­szli razem.

Mar­sza­łek ukło­nił się Go­ry­szew­skie­mu i Bie­liń­skie­mu.

– Wać­pa­nu i towarzyszowi po­le­co­no wy­pła­cić po pięć zło­tych czer­wo­nych, przy tym że­gna­jąc przy­jaź­nie, acz sta­now­czo. Udzielam też życzliwej rady, by­ście wać­pa­no­wie szyb­ko w drogę ru­sza­li, a co wi­dzie­li i sły­sze­li, to za­cho­wa­li dla sie­bie. Na trzy staje po­je­dzie z wami grupa pa­choł­ków, coby głu­pie kon­cep­ty nie za­lę­gły się po­now­nie w gło­wie. Oby­śmy się nie spo­tka­li, bo może być to dla was przy­kre.

Go­ry­szew­skie­mu nie trze­ba było dwa razy po­wta­rzać. Miej­sce spo­tka­nia z Zofią mieli na wszel­ki wy­pa­dek umó­wio­ne.

Za­moy­ski wbił wzrok w stół, nic nie mó­wiąc.

 

Zofia, ro­ze­bra­na już do bia­łej ma­te­rii, wy­cią­gnę­ła za­lot­nie rękę. Król mu­snął dłoń usta­mi, po czym chciał wy­ru­szać na ko­lej­ne pod­bo­je. Na to Zofia rąb­nę­ła go na odlew szkla­ni­cą i ścią­gnę­ła sy­gnet z palca. Król, tra­cąc przy­tom­ność, zo­ba­czył jesz­cze, jak dziew­czy­na uśmie­cha się, szcze­rząc nie­rów­ne, żółte i wy­bra­ko­wa­ne zęby w okrut­nym uśmie­chu.

– Śpij słod­ko, mości królu – szep­nę­ła mu do ucha, po czym ucie­kła oknem, gdy pa­choł­ko­wie wy­wa­ża­li drzwi. Do­bie­gła do staj­ni, gdzie ko­lej­nych dwóch pa­choł­ków kró­lew­skich ra­czy­ło się winem z bu­kła­ka. Wi­dząc nie­wia­stę w bieli, z roz­czo­chra­ny­mi wło­sa­mi, osłu­pie­li, my­śląc, że to zjawa. Chwi­lę póź­niej Zofia cwa­ło­wa­ła trak­tem na gnia­do­szu z kró­lew­skiej staj­ni. W jej włosy wcze­pia­ły się drob­ne łapki i nóżki, a don SImon skrze­czał we­so­ło. W ju­kach ja­śniał ukra­dzio­ny przez małp­kę z fur­go­nu kró­lew­skie­go kord ze zło­tym gra­we­run­kiem „Ba­tho­ry”.

Tak to roku pań­skie­go ty­siąc pięć­set osiem­dzie­sią­te­go czwar­te­go Ste­fan, z Bożej łaski król Pol­ski, wiel­ki ksią­żę li­tew­ski, ruski, pru­ski, ma­zo­wiec­ki, żmudz­ki, ki­jow­ski, wo­łyń­ski, pod­la­ski, inf­lanc­ki, ksią­żę sied­mio­grodz­ki, po­niósł nie­znacz­ną, ale sta­no­wią­cą pewną ujmę po­raż­kę, a na­zwi­sko Go­ry­szew­skie­go tra­fi­ło do an­na­łów szel­mo­stwa i wy­stęp­ku.

Że króla w końcu zmo­gła dzie­wo­ja, to omi­nię­to, bo stu­le­cie, które nad­cho­dzi­ło, su­row­sze było dla bia­ło­głów, niż po­przed­nie, i nie miało swo­je­go księ­dza Gla­be­ra, co by w ko­bie­cie więk­szą, a nie mniej­szą sub­tel­ność ro­zu­mu do­strze­gał, i o prawo nauki dla nich się do­po­mi­nał.

 

Go­ry­szew­ski i Bie­liń­ski stali pod drze­wem, przy­wią­zaw­szy konie, i cze­ka­li już dłuż­szy czas. Prze­mo­kli od desz­czu i trzę­śli się z zimna. Przy­wód­ca ob­ra­cał w gło­wie sumy, które za­cią­gnął na kre­dyt na całą ope­ra­cję. Za­sta­na­wiał się, czy Zofia wróci, z nie­po­ko­jem wy­cze­ku­jąc ja­kiejś ozna­ki jej przy­by­cia. W końcu w świe­cie szel­mo­stwa przy­jaźń się­ga­ła tylko sa­kiew­ki, a nie serca.