Dwa złote polskie

Baltazar ułożył się na karimacie, która doskonale chroniła przed chłodem betonowej posadzki. Wieczorem ze śmietnika wygrzebał też folię. Ta sprawdziła się w roli koca. Brama opuszczonej kamienicy zapewniała resztę wygód. Noc spędzi właśnie tutaj. Obrócił się na lewy bok i skupił wzrok na budynku czynszówki po przeciwnej stronie ulicy. W jednym z okien drugiego piętra na tle żółtego światła rysował się kontur kobiety. „Ciekawe, czy jej smakował?”, pomyślał Baltazar, kiedy z parapetu spadł niewielki snop iskier.

Po chwili światło w oknie zgasło. Baltazar czuł, że unoszenie powiek sprawia mu coraz więcej trudu. Obraz szarej kamienicy mieszał się ze skąpanym w słońcu parkiem. Zasnął.

Oddalała się, a on mógł tylko patrzeć na jej falujące blond włosy. Czuł żal, że nie potrafi jej zatrzymać. Rosnący niepokój ścisnął gardło. Krwawy błysk zasłonił świat.

Ulicą wstrząsnął wybuch. Baltazar zerwał się na równe nogi, jak wartownik przyłapany podczas drzemki. Oszołomiony hukiem zatoczył się i uderzył ramieniem o mur. Czaszkę rozsadzał przeciągły pisk. Wysunął się z bramy, a rozdygotane mięśnie nie pozwalały na pewny chód. Zachwiał się i przylgnął do latarni. Z całych sił zacisnął ramiona.

Świat przed oczyma stabilizował się. W umysł wdarła się niema wyrwa w ścianie kamienicy. Z dymiącej czeluści wypełzały języki ognia. Spragnione tlenu, umykały ku rozgwieżdżonemu niebu. 

*** 

– Szanowna pani. – Urzędniczka szorstkim głosem nadawała powagę swej mizernej posturze. – Już wszystko zostało wyjaśnione.

Elżbieta rozchyliła usta, ale stłumiła pytanie. Z blatu biurka zsunęła do torebki dowód osobisty. Próbowała jeszcze uchwycić choć cień zrozumienia w oczach urzędniczki, lecz odbijało się w nich wyłącznie niebieskie światło monitora. 

Kiedy zamknęła drzwi, przeszyły ją spojrzenia kilkunastu kobiet, otoczonych znudzonymi dzieciakami. Bez słowa przebiegła korytarzem. Fala wezbrała i łzy wystrzeliły spod rzęs, wycinając ścieżkę w grubo nałożonym makijażu. 

Czerwcowe słońce oślepiało. W pierwszej chwili nie potrafiła odczytać wskazań na tarczy zegarka, mimo to, wiedziała, że ma jeszcze sporo czasu. Marysia kończyła zajęcia w przedszkolu dopiero o czwartej. Córka bardzo lubiła tam przebywać. Całe popołudnie spędzała na podsumowywaniu przedszkolnych wrażeń. Siadała po turecku na dywanie i z poświęceniem sprawozdawcy sportowego, szczegółowo zdawała relację – jak dzieci przyszły ubrane, jakie miały zabawki. Kto płakał za mamą i w co się bawili.

Elżbieta zatrzymała się przy rozłożystym platanie. Tak jak inni przechodnie chciała choć na chwilę ukryć się przed żarem. Zauważyła, że nikt nie zwracał uwagi na plastikowe pudełko po herbatnikach, przy którym klęczał siwiejący mężczyzna. Niestrzyżona broda i porozciągany szary podkoszulek dawały obraz wychłostanego życiem staruszka. Elżbieta potarła dłonią czoło i uchwyciła spojrzenie żebraka. Niebieskie oczy błyszczały, ich białka przypominały świeżo wypraną hotelową pościel. Miały w sobie coś, co w myślach nazwała – nadzieją. Nie zastanawiając się, sięgnęła do portfela i po chwili dwuzłotówka zawirowała na pustym dnie pudełka po herbatnikach z Biedronki. Mężczyzna przyglądał się tańczącej monecie, twarz pojaśniała uśmiechem. Kąciki ust Elżbiety uniosły się mimowolnie. Spojrzała na zegarek. Miała jeszcze godzinę.

Przedszkolny plac zabaw sąsiadował z niewielkim miejskim parkiem. Co prawda granicę wyznaczał solidny płot, ale siedząc na ławce można było przyglądać się beztroskim dziecięcym harcom. Elżbieta rozsiadła się wygodnie. Marysia, która wspięła się na szczyt drabinki, zauważyła matkę i zawachlowała rączką na powitanie. Po czym nie czekając na odpowiedź, jak małpka zsunęła się na ziemię i pobiegła do koleżanek. „Jak ja ją kocham”, serce kobiety ścisnęło się, a ślina z trudem minęła krtań.

Wygrzebała z torebki lusterko. W odbiciu ujrzała matową, poprzecinaną bruzdami twarz, pokrytą grubą warstwą pudru. Brązowe oczy spoglądały spod ostrego makijażu. „Boże, ja mam dopiero trzydzieści lat”, wargi zadrżały w preludium do wybuchu płaczu.

– Czy można?

Pytanie wyrwało Elżbietę z zadumy. Omiotła wzrokiem żebraka, którego spotkała pod platanem. Ławki w pobliżu były zajęte. Skinęła na znak zgody i odsunęła się najdalej, jak to możliwe. Podświadomie potrzebowała towarzystwa.

– Dziękuję – odparł mężczyzna i usiadł na przeciwległym krańcu. Z plecaka wyciągnął foliową torebkę, a z niej lnianą, pożółkłą chustkę. Rozłożył na deskach i starannie wygładził zagięcia.

– Pomogła mi pani. Pomyślałem, że się podzielę. – Wyjął kolejną foliówkę. Na chuście spoczęły dwie bułki, parówka i pomidor.

– Na więcej nie starczyło. – Uśmiechnął się, przecinając pomidora plastykowym nożykiem. – Ale jakby na to nie patrzeć, za dwa złote mamy lunch we dwoje.

Na twarzy kobiety malowało się zdumienie. Źrenice powiększyły się, a usta rozchyliły. Żebrak pewnym ruchem przekroił parówkę.

– Proszę się częstować. Czym chata bogata, jak to mówią.

Elżbieta nie poruszyła się. Z jednej strony doceniała gest, z drugiej czuła obrzydzenie. Tak bardzo chciała z kimś porozmawiać.

– To bardzo miłe z pańskiej strony, ale nie jestem głodna.

– Szkoda. – Mężczyzna ugryzł parówkę. Usta dopełnił kęsem bułki.

– Chętnie potowarzyszę panu. Za pół godziny moja córka wychodzi z przedszkola. – Po czym dodała. – Mam na imię Elżbieta.

– Baltazar, miło mi.

– To prawdziwe imię?

– Skądże. – Zaśmiał się i pospieszył z wyjaśnieniami. – Nowe życie, nowe imię.

Kobieta ożywiła się.

– Nowe? A co stało się ze starym?

– Przepadło. Kobieta puściła mnie, jak to mówią, z torbami. Jak psa, za drzwi i już. Z dnia na dzień zostałem z niczym. – Zamilkł zatapiając się myślach. Po chwili na twarzy znów pojawił się uśmiech.

– Ale pani to pewnie co innego. Wygląda pani na osobę, która nigdy nie skrzywdziłaby nikogo. Pani mąż musi być szczęściarzem.

Baltazar zajęty wkładaniem pomidora do przełamanej bułki, nie zauważył, że kąciki ust Elżbiety nagle opuściły się.

– Eh, że ja nigdy nie spotkałem takiej kobiety.

Ledwo przebrzmiały te słowa, kobieta odparowała szorstko.

– Nie mam męża.

Zmiana tonu głosu nie mogła ujść uwadze. Żebrak podniósł wzrok. Na czole malowało się zdziwienie.

– Odszedł rok temu. – Mówiła spokojnie, wręcz obojętnie. – Tak po prostu. Wyszedł i nie wrócił.

– Dobry Boże! Wypadek?

Elżbieta chwyciła bułkę i szarpnęła zębami.

– Gorzej. Żyje i ma się całkiem dobrze, gdzieś za granicą.

W oczach Baltazara malowało się zdumienie.

– Nie rozumiem.

– Ma nas w dupie – krzyknęła. Emocje puściły, popłynęły łzy. Opadła ciężko na oparcie ławki. Baltazar zagryzł wargi i trwali w ciszy. Wreszcie Elżbieta pociągnęła nosem i zawstydzona wypowiedzianymi słowami podjęła rozmowę.

– Przepraszam, nie potrafię mówić o tym inaczej.

– Nie jest pani łatwo. – Pokiwał głową i odłożył nadgryzionego pomidora. Stracił apetyt.

– Nie jest. To prawda.

– Ma pani chyba jakąś pomoc?

Kobieta roześmiała się, ale w tym śmiechu czuć było tylko żal. Sięgnęła do torebki i wyciągnęła kopertę. Drżącymi rękoma położyła papier na serwetce. Baltazar wytarł dłonie o podkoszulek i ostrożnie rozłożył dokument.

– To nieludzkie – wyszeptał, wkładając kartkę do koperty.

– Ale zgodne z prawem.

Żebrak zamyślił się i spojrzał w kierunku przedszkolnego placu zabaw.

– Która to pani córka?

Elżbieta chętnie przystała na zmianę tematu.

– Tam pośrodku dziewczynek przy huśtawce. Blond włoski spięte w kucyki.

– Podobna do pani.

– Niezupełnie. Oczy ma po ojcu. Niebieskie.

Baltazar sięgnął do plecaka. W dłoni pojawiła się papierośnica.

– Zapali pani?

– Nie dziękuję. Nie palę.

Żebrak zawahał się.

– To proszę wziąć jednego na pamiątkę. Produkcja własnej roboty. Nic więcej nie mogę podarować pani na pamiątkę.

– Dziękuję. – Sięgnęła po papierosa. Obróciła w palcach i nawet powąchała, przymykając oczy. – Nawet pachnie.

Uśmiechnęła się i wstała z ławki, widząc, że opiekunka zwołuje dzieci.

– Muszę już iść.

– Na pewno jest jakiś sposób – Baltazar rzucił za odchodzącą Elżbietą. Odwróciła się na chwilę. Skinęła twierdząco głową.

Postanowił, że jej nie opuści. Że znajdzie rozwiązanie.

 

Elżbieta chwyciła za oparcie tapczanu. Twarz poczerwieniała z wysiłku. Szarpiąc przesunęła mebel pod przeciwległą ścianę. Tę, która dzieli pokój od kuchni.

– Mamo, co robisz? – Marysia siedziała na zwiniętym dywanie. Paluszkami rozczesywała lalce polimerowe blond włosy. Jednak całą uwagę skupiła na matce, która skończyła właśnie poprawiać narzutę i zabrała się do układania poduszek.

– Urządzam nasz nowy dom. – Elżbieta usiadła na łóżku, pochyliła się lekko do przodu i rozpostarła ramiona.

– Chcesz się pobawić? 

Dziewczynka podbiegła, z impetem wtulając główkę w pierś matki.

– A w co? – wyszeptała.

– Opowiedz mi, jak wygląda twój wymarzony, własny pokój.

Marysia rozejrzała się. Zmarszczyła czoło. Wyobraźnia pracowała intensywnie.

– Ściany powinny być żółte – zaczęła snuć wizję. – Pod oknem będzie biurko. Pani w przedszkolu mówiła, że musi być ustawione przodem do światła. A ja przecież po wakacjach idę do pierwszej klasy i będę miała dużo pracy domowej.

– Tak córeczko, pani ma rację. Trzeba dbać o oczy. Biurko pod oknem. Koniecznie.

Dziewczynka wysunęła się z uścisku i pobiegła na środek pokoju. Machając ręką niczym dyrygent, rozstawiała meble, wieszała obrazki, układała zabawki, kolorując najdrobniejsze elementy wystroju.

– A tutaj będzie nasze łóżko. – Małe stópki wybiły takt na podłodze i główka znów wtuliła się w pierś matki. – Dobre miejsce wybrałaś. Podoba mi się.

Opuszkami palców pogładziła włosy córki. Czuła oddech, który z dokładnością metronomu ogrzewał szyję – Marysia usnęła. Ułożyła ją na tapczanie i przykryła kocem. Kamienica po przeciwnej stronie ulicy rzucała cień, który powoli wypełniał pokój. Czerwcowy długi dzień dobiegał końca.

Na kuchennym stole obok talerza z niedojedzoną kanapką leżały koperty. Pięć kopert. Woda, prąd, gaz i czynsz. I ta z Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie. „Dwa złote, cholerne dwa złote”, natrętna myśl tłukła się pod czaszką, kiedy po raz nie wie który czytała uzasadnienie odmowy przyznania pieniędzy z funduszu alimentacyjnego. „Dla nich za dużo zarabiam, a pójdziemy pod most”.

Wyglądało na to, iż nadszedł ten właściwy moment. Wysypała na blat całą zawartość torebki. Wśród dokumentów, kosmetyków, paragonów i innych przedmiotów, o których nawet nie myślała, że posiada, odnalazła papierosa. Złapała leżące na kuchence zapałki i podeszła do okna.

W bramie opuszczonej kamienicy Baltazar rozkładał karimatę. Odpaliła papierosa. Pierwsze zaciągnięcie dymem zawróciło w głowie. Ile to lat już nie paliła?

Siedem.

Pamiętała ten dzień. Wiktor wrócił z pracy, odłożył płaszcz i zawołał „kochanie, gdzie jesteś?” Odnalazł ją w łazience. Siedziała na sedesie, jedną ręką ocierała policzki, w drugiej trzymała test ciążowy. To nie tak miało być. Został jej rok studiów. Nie napisze przecież pracy magisterskiej z dzieciakiem na ręku. To nie była jakaś tam politologia, czy pedagogika. To były studia prawnicze. Dobrze, że Wiktor miał pracę i udawało się płacić rachunki. Odliczali czas do ukończenia nauki. Żadnych wakacji, wypadów nad morze, w góry. Nauka, nauka, nauka. Potem miało być pięknie. A tu koniec. Marzenie ucięły dwie pionowe kreski.

Śmiał się wtedy. Gładził włosy, tulił. Uspokajał, miał nową wizję przyszłości. Otaczał ją bezpieczeństwem i wiarą.

Zaufała.

Spojrzała na Baltazara. „Pewnie już śpi”, pomyślała, gasząc papierosa o parapet. Upewniła się, czy okno jest domknięte.

Odkręciła kurek. Potem drugi, trzeci i czwarty. Zgasiła światło.

Wsunęła się pod koc. Znów poczuła na szyi miarowy, ciepły oddech. Zasypiając, wyobrażała sobie pokój z żółtymi ścianami i biurkiem pod oknem. „Tak, kupimy też żaluzje”, obiecała sobie w myślach.

***

– Mamo co się stało z naszym domem?

Elżbieta nie odrywała wzroku od porozrzucanego po ulicy gruzu. Ścisnęła drobną rączkę.

– Nie martw się, kochanie. Nowy będzie lepszy. 

Szły przed siebie, niewidoczne dla świata. Mijały biegających mężczyzn w strażackich mundurach. Zaglądały w nieludzko blade twarze sąsiadów.

W bramie opuszczonej kamienicy stał Baltazar. Podeszły bliżej. Elżbieta wierzchem dłoni przesunęła po zarośniętym policzku. Baltazar drgnął, usta skrzywiły się w uśmiechu, choć oczy dalej miał wpatrzone w niemą czeluść w ścianie kamienicy.