Srebrzysty algorytm

Gdy Józef Ko­wal­czyk, urzęd­nik ma­gi­stra­tu, obu­dził się w so­bo­tę, po do­brze prze­spa­nej nocy, zo­ba­czył na ścia­nie dziw­ną ara­be­skę. Srebr­ne za­wi­ja­sy wiły się po żół­tej ścia­nie ni­czym węże, ale w od­róż­nie­niu od nich roz­dzie­la­ły się, krę­ci­ły pętle i po­now­nie łą­czy­ły w jeden stru­mień. Prze­tarł oczy i spoj­rzał jesz­cze raz. Nie­ste­ty, wzory dalej ko­tło­wa­ły się na po­kry­tym starą farbą murze. Opadł na po­dusz­kę, za­sło­nił oczy dłoń­mi. Prze­krę­cił szyję w lewo i prawo, pod­niósł się – nadal z za­sło­nię­ty­mi ocza­mi – i po­trzą­snął głową. Po­wo­li odjął dło­nie, otwo­rzył po­wie­ki. Wzór nie znik­nął. Wciąż wił się wę­żo­wy­mi pół­ko­la­mi.

Ze­rwał się z łóżka i wy­biegł z sy­pial­ni. Przez salon i ko­ry­tarz wpadł do kuch­ni, nalał sobie szklan­kę wody. Wypił ją dusz­kiem. Ro­zej­rzał się po ścia­nach. Tu wszyst­ko było nor­mal­nie.

Wró­cił do sa­lo­nu, pod­szedł do progu sy­pial­ni. Zaj­rzał do środ­ka i szyb­ko za­mknął drzwi.

Usiadł na ka­na­pie, po­sta­wił przed sobą na ławie lap­to­pa. Klik­nął pasek ad­re­su prze­glą­dar­ki, przy­go­to­wał palce, by wpi­sać wy­szu­ki­wa­ną frazę, która w ciągu ułam­ków se­kund miała po­pę­dzić na ser­we­ry Go­ogle i wró­cić z wy­ni­ka­mi wy­szu­ki­wa­nia. Ale co miał wpi­sać? Jak to na­zwać?

„Srebr­ne esy-flo­re­sy na ścia­nie” – wy­stu­kał. Po­ja­wi­ły się re­kla­my tapet, fo­to­ta­pet, na­kle­jek na ścia­nę, a nawet ko­cy­ków dla dzie­ci. Klik­nął link do dru­giej stro­ny wy­ni­ków. Kiedy ostat­nio to robił? Chyba kil­ka­na­ście lat temu. Dalej nic. Miał wra­że­nie, że nie­spo­dzie­wa­ne wzor­ki na ścia­nie coś mu przy­po­mnia­ły. Coś, o czym dawno za­po­mniał. Ale co?

Kli­kał środ­ko­wym przy­ci­skiem myszy, otwie­ra­jąc w no­wych za­kład­kach trze­cią i czwar­tą stro­nę wy­ni­ków.

 

 

***

 

 

W po­nu­rym gma­chu pa­no­wał spo­kój – pra­cow­ni­cy jesz­cze się nie zja­wi­li. Za jakiś czas roz­świe­tlą po­ko­je bla­skiem ża­ró­wek i wy­peł­nią ko­ry­ta­rze sza­lo­ną bie­ga­ni­ną z pa­pie­ra­mi.

Jeden pokój za­wsze był spo­koj­ny, ciem­ny. Każdy, kto koło niego prze­cho­dził, przy­śpie­szał kroku.

 Gdy Józef, sie­dząc w swoim miesz­ka­niu, klik­nął link do pią­tej stro­ny wy­ni­ków, w ciem­nym po­ko­ju za­świe­ci­ła się lamp­ka.

 

 

***

 

 

Koło je­de­na­stej ru­szył się z sa­lo­nu do kuch­ni, zro­bić kawę. Z kub­kiem w dłoni wy­szedł na długi, wspól­ny bal­kon, cią­gną­cy się przez całą sze­ro­kość tyl­nej ścia­ny, aż do są­sied­niej ka­mie­ni­cy. Wy­chy­lił się przez ba­rier­kę i spoj­rzał w dół. Ciem­na stud­nia po­dwór­ka, le­żą­ce­go po­mię­dzy kil­ko­ma sta­ry­mi bu­dyn­ka­mi, była brud­na jak zwy­kle. Prze­spa­ce­ro­wał się po bal­ko­nie, mi­ja­jąc wej­ścia do in­nych miesz­kań, aż do­szedł do ostat­nich drzwi, pro­wa­dzą­cych do miesz­ka­nia Woź­nia­ka. Zo­ba­czył nie­ogo­lo­ną gębę są­sia­da, sie­dzą­ce­go nad miską zupy. Nie lubił go. Woź­niak miesz­kał w są­sied­niej ka­mie­ni­cy, więc na szczę­ście nie spo­ty­kał go na klat­ce scho­do­wej. Są­siad pod­niósł wzrok, ich spoj­rze­nia się spo­tka­ły. Ko­wal­czyk szyb­ko wró­cił do swo­jej kuch­ni.

 

Usły­szał pu­ka­nie. Było gło­śne, nio­sło się po całym miesz­ka­niu. Prze­szedł do wą­skie­go, dłu­gie­go przed­po­ko­ju i otwo­rzył drzwi. Dwóch typów, w czar­nych płasz­czach i ka­pe­lu­szach, we­pchnę­ło się do środ­ka. Nie zdą­żył za­re­ago­wać. Mniej­szy z in­tru­zów za­mknął za sobą drzwi. Wyż­szy wy­cią­gnął jakąś le­gi­ty­ma­cję, mach­nął nią Jó­ze­fo­wi przed nosem, wsa­dził z po­wro­tem do kie­sze­ni i za­py­tał:

– Józef Ko­wal­czyk?

– Tak – od­po­wie­dział od­ru­cho­wo.

– Józef, jasne – mruk­nął ten mniej­szy, oglą­da­jąc żółtą ta­pe­tę w de­li­kat­ne białe wzor­ki. 

Urzęd­nik od­ru­cho­wo po­dą­żył wzro­kiem tam, gdzie pa­trzył mały. Zro­bi­ło mu się głu­pio, tak bar­dzo, że za­po­mniał na chwi­lę o dziw­nej sy­tu­acji, w któ­rej się znaj­do­wał. Ta­pe­ta w przed­po­ko­ju była brud­na i po­prze­cie­ra­na, miała tłu­ste plamy. Nie zmie­niał jej, odkąd oj­ciec ją przy­kle­ił, lata temu. Ile? Dzie­sięć? Pięt­na­ście?

Józef otrzą­snął się. 

– Ale o co cho­dzi, tak w ogóle? – za­py­tał. Cof­nął się dwa kroki. Zlu­stro­wał przy­by­szy wzro­kiem. Jeden z nich, znacz­nie niż­szy od niego, mógł mieć metr sześć­dzie­siąt wzro­stu. Na oko dał mu pięć­dzie­siąt lat. Pła­ską, sze­ro­ką twarz prze­ci­na­ła uko­śna bli­zna. Drugi in­truz, wy­so­ki i szczu­pły, był nie­wie­le młod­szy. Spod ka­pe­lu­sza wy­sta­wa­ły mu cien­kie, ja­sno­słom­ko­we włosy, spa­da­ją­ce na lisią twarz.

– Pan pój­dzie z nami – po­wie­dział wyż­szy bez­barw­nym gło­sem. Mówił sta­now­czo, ale spo­koj­nie, pe­wien, że nie na­po­tka oporu, a Józef wy­ko­na jego po­le­ce­nie bez sprze­ci­wu.

Niż­szy od­wró­cił się i wy­szedł na klat­kę scho­do­wą. Blon­dyn ge­stem wska­zał Ko­wal­czy­ko­wi drzwi.

– Do­brze, tylko włożę buty – po­wie­dział Józef.

Schy­lił się, się­gnął w kie­run­ku szaf­ki. Ugiął ko­la­na. Na­głym ru­chem wy­sko­czył w górę i w bok, ce­lu­jąc bar­kiem w brzuch wy­so­kie­go. Tra­fił, mocno. Męż­czy­zna jęk­nął, za­to­czył się na ścia­nę, ude­rzył w nią po­ty­li­cą i jęk­nął znowu. Niż­szy, sto­ją­cy na ko­ry­ta­rzu, od­wró­cił się i pró­bo­wał zro­zu­mieć, co się dzie­je.

Józef rzu­cił się w głąb miesz­ka­nia. Wpadł do kuch­ni. Ledwo za­ha­mo­wał na śli­skiej pod­ło­dze, od­wró­cił się, za­trza­snął drzwi. Po­pa­trzył pod klam­kę – klucz na szczę­ście tkwił w zamku. Prze­krę­cił go i wy­biegł przez dru­gie drzwi, pro­wa­dzą­ce na długi bal­kon. Wbiegł do miesz­ka­nia Woź­nia­ka, który nawet nie zdą­żył się ode­zwać, gdy Józef prze­biegł przez jego kuch­nię, potem przed­po­kój i wy­biegł z miesz­ka­nia na klat­kę scho­do­wą są­sied­niej ka­mie­ni­cy. Zbiegł na dół. Na par­te­rze rzu­cił się w kie­run­ku drzwi wyj­ścio­wych, pro­wa­dzą­cych na ulicę – i zde­rzył się z dwoma fa­ce­ta­mi w czar­nych płasz­czach.

– Jakim cudem? – prze­szło mu przez myśl, zanim do­się­gnął go cios w brzuch. Zgiął się od­ru­cho­wo, a in­tru­zi skuli mu ręce na ple­cach i za­wle­kli do wiel­kie­go czar­ne­go sa­mo­cho­du, z sze­ro­kim błysz­czą­cym gril­lem i ro­syj­skim na­pi­sem na przed­nim błot­ni­ku.

 

 

***

 

 

 

– Józef… Oczy­wi­ście. – po­wie­dział męż­czy­zna sie­dzą­cy za ma­syw­nym, dę­bo­wym biur­kiem. Za­cią­gnął się pa­pie­ro­sem. – Wy wszy­scy mó­wi­cie, że na­zy­wa­cie się Józef. Nawet za­czę­li­śmy was ozna­czać ko­lej­ny­mi li­te­ra­mi. Józef A, Józef B i tak dalej. Ty je­steś je­de­na­sty.

– Ja na­praw­dę mam na imię Józef! Od uro­dze­nia! Mo­że­cie to spraw­dzić. W domu zo­stał mój dowód i prawo jazdy. 

– Dowód – prych­nął męż­czy­zna. – Mamy tu twoją tecz­kę. – Uniósł w górę gruby, po­żół­kły fol­der. – No więc, mów co wiesz.

– Ale ja… – urwał. Nie wie­dział co po­wie­dzieć, o co za­py­tać.

– No co, teraz nie je­steś taki mądry?

Męż­czy­zna strzep­nął nie­dba­le po­piół z pa­pie­ro­sa do krysz­ta­ło­wej po­piel­nicz­ki, sto­ją­cej na dziw­nym małym sto­li­ku. Mebel ten, po­sta­wio­ny obok biur­ka, tak by prze­słu­chi­wa­ny mógł go wi­dzieć, miał sześć nóg, zwę­ża­ją­cych się ku do­ło­wi. Z nóg wy­sta­wa­ły dziw­ne wy­pust­ki. Z ob­łe­go, czar­ne­go blatu, pa­da­ją­ce świa­tło wy­do­by­wa­ło nie­bie­skie od­bla­ski. Wąska bruz­da dzie­li­ła po­wierzch­nię na dwie nie­sy­me­trycz­ne czę­ści. Więk­szą do­dat­ko­wo prze­ci­na­ła lekko za­ry­so­wa­na linia, pro­sto­pa­dła do tej pierw­szej. 

Józef nie wi­dział do­kład­nie, ale po dru­giej stro­nie sto­li­ka coś wy­sta­wa­ło, ja­kieś dwa druty czy też… 

Czuł­ki? – po­my­ślał. – Nie, to nie­moż­li­we. 

Po­czuł że ktoś łapie go za ramię, po chwi­li zna­lazł się na ko­ry­ta­rzu. Dwóch dra­bów w czar­nych płasz­czach za­pro­wa­dzi­ło go wprost do piw­ni­cy bu­dyn­ku.

Długo szli za­tę­chły­mi ko­ry­ta­rza­mi, roz­świe­tlo­ny­mi sła­by­mi ża­rów­ka­mi, wi­szą­cy­mi na ka­blach pro­sto z be­to­no­we­go su­fi­tu.

W końcu wrzu­ci­li go do celi. Upadł na wil­got­ną pod­ło­gę, coś chrup­nę­ło mu w nad­garst­ku. Czar­ni za­mknę­li cięż­kie me­ta­lo­we drzwi. Za­wia­sy za­skrzy­pia­ły i uci­chły.

– Co to ma być! Wy­puść­cie mnie! Nie macie prawa! – krzy­czał jesz­cze długo po ich odej­ściu.

Po kilku go­dzi­nach – nie wie­dział, ile czasu do­kład­nie mi­nę­ło, może na­sta­ła już noc, a może do­pie­ro wie­czór – przy­nie­sio­no mu je­dze­nie. Straż­nik w sza­rym mun­du­rze otwo­rzył małe drzwicz­ki i wsu­nął dużą miskę, pełną pa­ru­ją­cej brei z ma­ka­ro­nem.

– Kto mnie tu kazał za­mknąć?! – krzyk­nął Józef. – Chcę się z nim wi­dzieć! Wy­puść mnie!

– Oj, chło­pie, nawet nie wiesz, o co pro­sisz. I nie, on cię nie przyj­mie, przy­naj­mniej na razie. Mu­sisz cze­kać. – po­wie­dział i za­mknął z hu­kiem za­su­wa­ne drzwicz­ki.

Józef po­ło­żył się na pry­czy. Była nawet dość po­rząd­na, wpraw­dzie twar­da i wąska, ale w miarę czy­sta. Nie śmier­dzia­ła. Po­wie­ki mu cią­ży­ły. Za­mknął oczy. Ock­nął się po ja­kimś cza­sie. Nie wie­dział jak długo spał, ale ręka, na któ­rej oparł głowę, zdrę­twia­ła.

Ro­zej­rzał się. Prze­tarł oczy i pró­bo­wał sku­pić wzrok na ścia­nie.

Znowu to samo. Srebr­ne krzy­we wy­gi­na­ły się, skrę­ca­ły, ob­ra­ca­ły. Tym razem wi­dział też linie pro­ste, prze­ci­na­ją­ce krzy­we w dwóch lub trzech punk­tach. Punk­ty były wy­raź­nie za­zna­czo­ne wiel­ki­mi czer­wo­ny­mi krop­ka­mi, i cza­sa­mi bły­ska­ły ja­snym świa­tłem – wtedy krzy­wa zni­ka­ła, a jej miej­sce zaj­mo­wa­ła inna.

Przy­po­mnia­ły mu coś. Coś, o czym oj­ciec mówił mu wiele lat wcze­śniej, nie­dłu­go przed znik­nię­ciem. Opu­ścił ich nagle, bez po­że­gna­nia. Matka mó­wi­ła, że pew­nie uciekł do innej. Potem mu­sie­li ra­dzić sobie sami, z bra­tem i matką. Zmar­ła na raka rok póź­niej. Zo­sta­li sami, gdy on miał sie­dem­na­ście lat, a Grze­siek dwa­dzie­ścia. Brat nie­dłu­go potem wy­pro­wa­dził się i za­miesz­kał z na­rze­czo­ną. Teraz mają już trój­kę dzie­ci.

Pró­bo­wał sobie przy­po­mnieć, co oj­ciec mu mówił. Jak to się na­zy­wa­ło? Po­tarł skro­nie. Nic. Pod­szedł do muru. Ude­rzył czo­łem w ścia­nę. Była dziw­nie mięk­ka, ale usły­szał dzwo­nie­nie w uszach, a przed ocza­mi zo­ba­czył ko­lo­ro­we plamy. Upadł. Po­wlókł się po pod­ło­dze i po­ło­żył na pry­czy. Po chwi­li pod­niósł głowę. Tak! TAK! Już pa­mię­tał! Wspo­mnie­nie wró­ci­ło jak fala przy­pły­wu, wszyst­kie ele­men­ty zna­la­zły się na swoim miej­scu. Krzy­we elip­tycz­ne. Co mówił oj­ciec? Że są uży­wa­ne do szy­fro­wa­nia. I co jesz­cze? Że wszy­scy mają je w gło­wie, ale nikt ich nie widzi. We śnie mózg prze­twa­rza krzy­we, jak pra­cu­ją­cy bez wy­tchnie­nia kom­pu­ter. Rano nic się z tego nie pa­mię­ta. Ale wy­ni­ki są. Gdzieś. Al­go­rytm prze­twa­rza­nia krzy­wych? Brak pro­ste­go al­go­ryt­mu. Wszyst­ko opar­te na sie­ciach neu­ro­no­wych. Al­go­rytm więc tam jest, tylko nie­jaw­ny, ukry­ty, roz­pro­szo­ny, a sieć neu­ro­no­wa prze­cho­wu­je go, gdzieś wśród stu mi­liar­dów ko­mó­rek. Naj­do­sko­nal­szy zbu­do­wa­ny dotąd kom­pu­ter. Każdy ma go w gło­wie, a przez śred­nio osiem go­dzin dzien­nie nie może z niego ko­rzy­stać.

– A kto go wtedy używa – grzmiał oj­ciec, wska­zu­jąc pal­cem w górę – no kto?

Ale dla­cze­go Józef wi­dział te krzy­we po obu­dze­niu? Prze­cież inni ich chyba nie widzą? Oj­ciec mówił coś jesz­cze, o ge­nach i błę­dzie ko­do­wa­nia bia­łek. Szko­da, że wtedy nie słu­chał, uwa­ża­jąc że to bre­dze­nie sta­re­go pier­ni­ka. Kto by trak­to­wał serio wy­wo­dy o ja­kichś tam sre­brzy­stych al­go­ryt­mach.

Miał wra­że­nie, że minął ty­dzień, zanim drzwi do celi po­now­nie się otwo­rzy­ły. Dwóch typów w czer­ni we­szło do środ­ka.

– No chodź – po­wie­dział ten niż­szy. – Chodź, chodź. Bę­dzie faj­nie, zo­ba­czysz. A jak z tobą skoń­czy­my, to…

 

 

***

 

Grze­gorz przy­szedł do szpi­ta­la w po­nie­dzia­łek.

– Hej bra­chu – po­wie­dział – jak się masz?

Józef po­pa­trzył na niego tępo. Potem spiął się i szarp­nął krę­pu­ją­ce go pasy. Nic to nie dało. Opadł na prze­po­co­ną po­ściel.

– Krzy­we – wy­szep­tał. – Krzy­we elip­tycz­ne. Tam, na ścia­nie. A jak się przyj­rzysz, to za nimi…

– Młody, tam nic nie ma

– Patrz! Przyj­rzyj się! Wytęż wzrok. Na pewno je wi­dzisz. Takie srebr­ne… ru­sza­ją się…

Grze­gorz wes­tchnął.

– Nie za­czy­naj­my tego znowu. Prze­cież od kilku mie­się­cy było już le­piej, już ich nie wi­dzisz.

– One tam są. Ci dra­nie pró­bo­wa­li mi wmó­wić, że ich nie ma, ale one są.

Grze­gorz ukrył twarz w dło­niach. 

– Józek, mó­wi­łem ci, nie było żad­nych „drani”. Ostat­nio, jak roz­ma­wia­łeś z dok­to­rem Löwy, mó­wi­łeś prze­cież, że po pro­stu prze­wró­ci­łeś się i wal­ną­łeś o kant stołu. No i po­pa­rzy­łeś kawą.

– Jaką kawą! Oni mnie tor­tu­ro­wa­li! Ten duży i ten kur­du­pel!

Grze­gorz wstał, od­wró­cił się, naj­dy­skret­niej jak po­tra­fił wy­tarł oczy. Wie­dział, że nawet tu może być ob­ser­wo­wa­ny. Szyb­ko omiótł wzro­kiem oto­cze­nie. Nie za­uwa­żył wy­jąt­ko­wo du­że­go ka­ra­lu­cha, ukry­te­go pod szaf­ką.

– Nie, młody – po­wie­dział ła­god­nie – wy­da­wa­ło ci się. A na ścia­nie nic nie ma. Po­pro­szę pie­lę­gniar­kę, da ci coś na sen, od­pocz­niesz. Muszę już iść. 

Wy­szedł na ko­ry­tarz, za­mknął za sobą drzwi. Oparł się o ścia­nę. Od­dy­chał cięż­ko. Ro­zej­rzał się. Gruba pie­lę­gniar­ka prze­cho­dzi­ła obok, za­pa­trzo­na w nie­sio­ne pa­pie­ry. Gdy ode­szła na bez­piecz­ną od­le­głość, osu­nął się na brud­ną pod­ło­gę. Pod­cią­gnął nogi, objął ko­la­na rę­ka­mi. Pró­bo­wał opa­no­wać drże­nie.

– Józek… Bra­cisz­ku… – wes­tchnął, wal­cząc ze łzami – Dla­cze­go dałeś im się zła­pać?

Za­mknął oczy, by nie wi­dzieć sre­brzy­stych wzo­rów na ścia­nie. 

Po chwi­li wy­pro­sto­wał się, otrzą­snął. Otarł łzy rę­ka­wem ma­ry­nar­ki i pew­nym kro­kiem wy­szedł przed szpi­tal, na za­la­ny słoń­cem par­king. 

Dwóch męż­czyzn w czar­nych płasz­czach, ukry­tych w cie­niu drze­wa, ob­ser­wo­wa­ło go uważ­nie.