Idea Dobra

 

Gdzie jestem?

Zapach wilgotnej ziemi, potu i moczu. I jeszcze palące się drewno. Sosnowe? Słaby aromat olejków eterycznych jest ledwo wyczuwalny w zatęchłej mieszance wilgoci i ludzkich wyziewów. Kwaśny, wyschnięty pot i smród dawno niemytego ciała. To nie moja woń, poznałbym ją.

Siedzę, przedramiona spoczywają na nagich udach, nogi podkurczone. Wszędzie nieprzenikniona ciemność. Dłonie są chłodne, koniuszki palców nawet zimne, ale na odsłoniętych plecach czuję wyraźne ciepło. Próbuję odwrócić głowę. Nic z tego. Coś blokuje moje ruchy. Sięgam ku karkowi. Metal. Mam na szyi ciężką tubę, która nie pozwala spojrzeć w bok. Obmacuję ją i z tyłu wyczuwam pierścień, do którego przymocowany jest łańcuch. Biegnie gdzieś w dół. Kolana bolą. Chętnie bym je rozprostował. Próbuję wstać, ale łańcuch ciągnie mnie do tyłu. Odkrywam, że mam skute kostki.

Mogę poruszać tylko rękoma. Jest ciemno i cicho. Dziwnie cicho. Klaskam.

Nic. Jestem głuchy?

– Hej! – Nie słyszę własnego głosu, choć krtań drży. Z prawej strony czuję delikatny ruch powietrza. Dochodzi mnie nowy zapach, niepodobny do żadnej z woni, do których już się zdążyłem przyzwyczaić. Odór zepsutych zębów. Ktoś tu jest i mnie słyszy. Coś odpowiada? Ostrożnie wysuwam w bok prawą rękę. Natrafiam na coś ciepłego. Błądzę badającymi palcami.

– Uuuuch!… – Mocny cios pod żebra zapiera mi dech. Cofam rękę.

Ślepy, głuchy, nie wiadomo gdzie. Przed chwilą się ocknąłem, ale co było przedtem? „Przed chwilą”? Nie. Minęło już kilka chwil. Minuta, dwie, pięć?

 

*

 

Na wąskim korytarzu nie ma krzeseł. Tłoczymy się pod pokojem dwadzieścia osiem opierając mocno plecami o seledynowe ściany. Niektórzy siedzą na podłodze i przeglądają notatki upstrzone różowymi i zielonymi podkreśleniami markerów. Dziewczyny nerwowo obciągają spódnice, ktoś wyciera nos, kujony lamentują, że nic a nic nie umieją. Ktoś wraca z fajki, zalatując przetrawionym dymem.

Nie chodziłem na wykłady Pudelskiego i teraz gorzko żałuję. Ale kto normalny ustala termin zajęć na poniedziałek na ósmą rano? Byłem dwa razy. Aż dwa. Nie wiem, jakim cudem.

Podręcznik o kant tyłka potłuc – wiadomo, że Pudło pyta z wykładów. A na wykładach komentarze do podręcznika: „tu autor nie do końca zrozumiał…”, „nie, proszę państwa, jeśli zastanowimy się głębiej nad znaczeniem greckiego słowa…”, „szerzej omówiłem ten problem w mojej publikacji…”. Żeby mieć choć cień szansy na zdanie egzaminu, należało przez cały semestr siedzieć w czytelni i ryć Pudłowe artykuły w endemicznych periodykach. Najlepiej jednak było uczęszczać na seminarium. W piątek o godzinie dziewiętnastej… Czy młody, zdrowy i kochający życie student pierwszego roku mógł podołać takim wymaganiom?

Drzwi otwierają się z trzaskiem i staje w nich blady jak płótno Janek. „Następny…” – szepcze jakby oddawał ducha. Pachnie stresem i czymś jeszcze. Jakby piwniczną wilgocią zmieszaną z indyjskimi kadzidełkami. Gdzie on ten pokój wynajmuje?…

– I co? I co? Zdałeś? O co pytał? Ciężko było? Czepiał się? – Grad pytań, jaki uderza całkiem przecież opanowanego chłopaka, wydaje się ponad jego siły. Następna osoba – nie wiem, kto, ale jakaś dziewczyna – niepewnie wchodzi w smugę wczesnojesiennego słońca, które przeciska się przez półotwarte drzwi pokoju dwadzieścia osiem. Klamka szczęka, korytarz znów pogrąża się w półmroku.

– Dostateczny minus – sapie Janek z ulgą – z dwoma minusami. – Ciemne pomieszczenie wypełnia się gromkimi wiwatami.

– Ćśśś… ćśśś… opanujcie się! To słychać… No, weźcie się zamknijcie!

– Dobra, dobra już, chodź, Janeczek, na szluga, należy ci się! Specjalną małpeczkę dla ciebie mamy, a wieczorem to prawdziwą rzeźnię zrobimy w „Babilonie”, rano będą nas z podłogi zeskrobywać!

Skoro takiemu Jankowi się udało, to może, może i ja mam jakąś szansę?…

 

*

 

Budzę się nagle. Co? Gdzie? Ciemno, cicho, aha, jestem w tym… dziwnym… miejscu… Nie sam. Spokojnie. Pomyślę jeszcze raz. Skute nogi, okowy na karku, śmierdzi. Nic nie widzę i jestem głuchy. W tej sytuacji pytanie „Co robić?” wydaje się absurdalnie nie na miejscu. Nazywam się Jurek Szpakowski, jestem studentem filozofii na Uniwersytecie Gdańskim. Dobrze. Imiona rodziców? Wiesław, Janina. Okej, wiem coś więcej niż tylko to, że jestem i są tu też inni. Skoro głowa pracuje bez zarzutu, to należałoby coś przedsięwziąć. Co? Co robić?

Kark mi zdrętwiał, w krzyżu też coś się zastało. Prawy bok lekko pobolewa. No tak, oberwałem przecież od tego… Sąsiada. Lewy policzek też coś… Uuuch… No, ktoś mi chyba przylutował, zęby wszystkie są, ale opuchnięty jestem i boli, jak dotykam. Nie pamiętam, żebym w czambo dostał, choć takie sprawy czasem umykają.

Słyszę jakieś szuranie. Zaraz, słyszę? Tak, jakby przez watę, ale z mojej lewej coś… Odruchowo próbuję zwrócić głowę w tę stronę. Au! 

– Pssst! – sonduję nieśmiało przestrzeń.

– Hej! Już słyszysz? – dochodzi mnie głos z lewej.

– No… Chyba tak. Tak.

– Cześć, jestem Lolek. A ty?

– Jurek. Słuchaj, gdzie my jesteśmy? Widzisz coś? Bo ja nic.

– Tak, widzę. Ale od niedawna. Najpierw wrócił mi słuch.

– A długo tu jesteś? Co widzisz? Możesz obracać głową? – Chyba trafiłem na przewodnika i mistrza, muszę go o wszystko wypytać, póki nie okaże się tylko omamem.

– Powoli, powoli… – Mój mentor jest wyraźnie zadowolony, że znalazł ucznia. – Widzę niewiele. Światło jest za nami. Przed nami chyba jakaś ściana. Mogę patrzeć tylko w przód. – Głos Lolka brzmi przyjemnie. Kojąco i melodyjnie, jakby mówił wierszem. – I na tej ścianie…

– Zamknij się, koleś, nie jesteś tu sam – Zachrypnięty głos z prawej musi należeć do sąsiada, od którego oberwałem. – Wkurwiasz mnie! Jak cię dorwę, poeto jebany, to rozsmaruję po tej ścianie, w którą się tak wgapiasz, pedale palcem robiony! Zetrę cię na wapno i wytynkuję nim swój kibel!

– Spokojnie, tymczasem nie możesz nawet wstać, przyjacielu – odpowiada Lolek urażonym tonem. – Wszyscy jesteśmy w tej samej sytuacji, bądźmy dla siebie mili…

– Tere fere, ja ci tu, kurwa, miły będę! Przyjaciela se znalazł! – Głos brzmi prostacko, Sąsiad musi mieć też luki w uzębieniu. Jeszcze raz badam językiem, czy u mnie w paszczy nic nie brakuje. Siedzę cichutko, nie wiem, czy dalej wypytywać Lolka. Bądź co bądź, jeśli Sąsiad bardzo chciałby komuś przyfastrygować, to ja jestem bliżej… Klops.

 

*

 

Dziewczyny wychodzą z gabinetu dokładnie po piętnastu minutach. Dostateczny, „Cześć, trzymajcie się”, wciskają niedbale indeksy do torebek, otrzepują piórka i wracają do swoich spraw. Chłopaki różnie. Grzechu siedzi już z pół godziny. Po drugiej stronie drzwi cisza. Nie to, co podczas drugiego wykładu, kiedy przysnął i przestraszył całą grupę nagłą donośną symfonią chrapnięć. Jemu mało kto dawał szansę na przebrnięcie przez kampanię wrześniową, ale skoro Pudło nie wyprosił go po dziesięciu minutach…

– Poproszę następną osobę. – W świetle otwartych drzwi ukazuje się łysa czaszka profesora. Zaraz, zaraz, a gdzie Grzechu? Coś przeoczyłem? Przysnąłem na tym korytarzu, czy co? No, przecież nie przy takiej adrenalinie. Dziwne.

Do pokoju dwadzieścia osiem weszła Iwona, która w lipcu palnęła taką herezję, że wyleciała po pięciu minutach, bardzo rozżalona, bo przygotowana była w swoim mniemaniu bardzo dobrze. A zatem mam jeszcze dokładnie kwadrans. Powtórzę sobie jeszcze cztery przyczyny.

Iwona wychodzi z tróją. Przełykam ślinę i wchodzę przygładzając marynarkę.

Wrześniowe słońce rozgościło się na całego w mansardzie będącej gabinetem Pudelskiego. Mrużę oczy i lokalizuję niewysokiego profesora, który zasiada przy prostokątnym stoliku. Zajmuję wskazane mi miejsce. Niepewnie kładę indeks obok sterty papierów i eleganckiej filiżanki z parującą kawą. Stolik jest wąski, gdyby Pudło nie siedział bokiem, stykalibyśmy się kolanami. W pokoju unosi się jeszcze kwiatowy zapach tanich perfum Iwony.

– Pan… Szpakowski – czyta Pudło z okładki indeksu. – Dobrze. – Gładzi krótko przystrzyżoną bródkę takim gestem, jakby sięgała mu co najmniej do pasa. „Nie broda czyni…” – myślę złośliwie pomimo paraliżującego mnie zdenerwowania.

– Czy pamięta pan, o co pana pytałem w pierwszym terminie?

– Eeee, tak… Była fizyka stoików… – Świdruje mnie stalowoniebieskimi oczami, co utrudnia skupienie się – tetrafarmakon… – Chowam pod stół lekko drżące dłonie z obgryzionymi paznokciami – no i koncepcja duszy Arystotelesa.

– Tak. I na czym pan poległ?

– Hmmm… Tak właściwie, to nie byłem najlepiej przygotowany…

– Rozumiem – przerywa mi bezceremonialnie. – W takim razie, co pan umie najlepiej?

– Eeee… – Na taki obrót spraw nie jestem gotów. Co za durna taktyka? Niczego nie umiem naprawdę dobrze, wszystko tak po trochu, no, ogólnie się orientuję, Platona z Plotynem nie pomylę… „Eutyfrona” nawet wczoraj przeczytałem rzutem na taśmę.  Czemu nikt mi nie dał znać?! Tak, to bym coś miał wykute.

– Jońską filozofię przyrody – mówi coś z wewnątrz mnie. Zimny wzrok Pudelskiego nie wyraża zaskoczenia.

– Dobrze, bardzo proszę.

 

*

 

– Jurku? Śpisz?

– Co? Nie. Już nie. – Aha, to nie sen. Lolek. Z lewej Lolek. Z prawej… Z prawej coś chłodem wieje. I mniej śmierdzi. Chyba go nie ma. Tego… Sąsiada. Delikatnie przesuwam dłoń po nieheblowanej desce, na której siedzimy. Idiota ze mnie, znowu mogę oberwać. Ale nie. Ręka dosięga najdalszego punktu na ławie i nikogo tam nie ma.

– Lolek? Co tu się stało? Czemu tego… Czemu go nie ma?

– Kogo nie ma?

– No, tego, co się tak rzucał, co obok mnie był.

– Zenka nie ma? Skąd wiesz?

– A, Zenek. Jak Zenon z Kition, he, he…

­– Może to i dobrze, że go nie ma. Pies z nim tańcował. – Głos Lolka nie brzmi już tak melodyjnie.

– Ale chyba nic mu nie jest?

– Nie wiem.

Obojętność Lolka zmroziła mnie. Zenek nie był szczególnie sympatyczny, ale nikomu źle nie życzę. W Lolku dostrzegłem przewodnika, zacząłem mu ufać, a teraz myślę sobie, że gdybym to ja zniknął, ze mną też pies by…

– Lolek? Długo tu jesteś?

­– No, myślę, że ze dwa tygodnie. Tak szacuję po paznokciach.

– Co?

– Po paznokciach. Urosły jakieś pół milimetra. U mnie to mniej więcej dwa tygodnie.

Dwa tygodnie! Jak? Ktoś chyba musi… Jakieś jedzenie, woda… Nie, to na pewno sen! Szczypię się w udo, choć wolałbym uderzyć się czymś w głowę, patent ze szczypaniem jest słaby… Paznokcie… Przejeżdżam kciukami po skancerowanych czubkach pozostałych palców.

– A ten Zenek to długo tu był? – Sam już nie wiem, o co pytać i co chcę tymi pytaniami osiągnąć.

–  Nie wiem. Jak zacząłem słyszeć, to już był. – Lolek zrobił się jakoś mniej rozmowny. Czy to zniknięcie Zenka sprawiło, że tak przygasł?

– A jak tu trafiłeś?

– Nie wiem.

I taki to z niego przewodnik i mistrz.

 

 *

 

– Dobrze, dziękuję. Jeśli chodzi o koncepcję bezkresu, to jej twórcą jest Anaksymander, nie Anaksymenes… Ale samą myśl streścił pan udatnie. Poproszę pana teraz… – Mierzy mnie wzrokiem pokerzysty, czuję jak strużka potu sunie mi po plecach. – Może zechce pan zreferować krótko metafizykę Plotyna.

– Ehe… Tak.

– Proszę się chwilę zastanowić. – Sięga ku filiżance, spoglądając na zegarek. – Jak chce pan zaplanować swoją wypowiedź…

Zaplanować… Rozpaczliwie wpatruję się w swoje zmaltretowane kciuki. Kawa Pudelskiego jest już letnia, ale i tak czuję jej irytujący zapach. Kwiatowy odorek Iwony ustąpił, a jego miejsce zajmuje woń bibliotecznego kurzu i brudnej ścierki. Za profesorem stoi regał z książkami, ale mokrej szmaty nigdzie nie widzę. Dziwne. Plotyn…

 – Plotyn zdawał się wstydzić tego, że posiadał ciało – odzywa się kretyńsko to coś we mnie. Czerwienieję momentalnie. Pudło spogląda na mnie szyderczo. Nie zachęca, bym kontynuował. Czeka.

– Nie pozwalał sporządzać wizerunków swojej osoby, bo mówił, że nie chce, żeby portretowano cień cienia – dukam dalej chcąc usprawiedliwić idiotyczny początek mojej odpowiedzi.

– Hmmm… – Nie przeszywa mnie już metalicznym spojrzeniem, tylko tępo wpatruje się w filiżankę z kawą. Na nieruchomej powierzchni cieczy osiadł jakiś paproszek. Mam chęć delikatnie wyciągnąć go opuszką kciuka. Przecież nie będę pchał obgryzionych paluchów do profesorskiej porcelany! A korci mnie strasznie. Może on też widzi tę obcą, lekko drgającą drobinkę? Dłonie Pudelskiego są drobne, zadbane. Ma nawet wycięte skórki. Na małym palcu prawej dłoni sygnet. No tak, dżentelmen, dziedzic uczelnianej dynastii, z chowu wsobnego. To inny gatunek człowieka: urodzony w doktorskim birecie, jako młodzieniec poślubiony Almae Matri, a dalej jak po sznurku: od matury do emerytury przy cycku uniwersyteckiej mateczki.

Odrywam wzrok od farfocla w filiżance. Spojrzenia moje i profesora spotykają się. Tak! On też chciałby ten pyłeczek…

– Doskonale – mówi patrząc na mnie nieobecnym wzrokiem. – Jeszcze jedno, ostatnie pytanie, jeśli pan pozwoli.

 

*

 

– Pić mi się chce.

– Pod ławką masz kubek.

Wyginam się do tyłu i sięgam ręką w dół. Podkurczone nogi i nienaturalnie odwrócona dłoń sprawiają, że z trudnością chwytam naczynie.

– A co w tym kubku? – pytam podejrzliwie.

– Woda. Z sokiem z cytryny, czy coś. W moim jest to. Może dla ciebie przygotował coś innego…

– Przygotował? Kto?

– Gospodarz tego miejsca.

Krztuszę się kwaśną zawartością kubka. Co? Jaki gospodarz?…

Bum!… Bum!… Bum!…

Potężne dudnienie zagłusza moje kasłanie i każe zapomnieć o dalszych pytaniach. Dźwięk narasta wwiercając się w nie do końca odetkane kanały słuchowe. Czuję gwałtowny podmuch powietrza i jednoczesny huk. Coś ciężkiego spada tuż obok, a sprężynująca ława podrzuca mnie lekko do góry. Co jest!?

Cisza. Wyczuwam nowy zapach. Przykra woń potu i smród tytoniowego dymu przefiltrowanego przez ludzkie ciało. Ten ktoś, kto właśnie wylądował obok mnie, musiał jarać przed chwilą aresa. Jeśli porównać to, co wiem od Lolka, z moim doświadczeniem i założyć, że rzecz jest powtarzalna, to w tej chwili ten facet nie słyszy i nie widzi. Pewnie jest zdezorientowany. I może być niebezpieczny, więc lepiej go nie tykać. Lolek jest mniej rozmowny, ale teraz jest okazja, żeby go powypytywać. Zanim coś sam zobaczę. Jeśli zobaczę.

– Lolek?…

– Słucham. – Ton nie zachęca do rozmowy.

– Eeee… To kto te kubki napełnia? Żarcie też przynosi?

– Gospodarz.

­– Lolek, do cholery! ­– Od tego kolesia raczej nie oberwę, więc spróbuję go przycisnąć. – Powiedz mi natychmiast wszystko, co wiesz o tym miejscu. Jak tu wytrzymałeś dwa tygodnie?

 – Jurku, nie wiem, skąd się tu wziąłem. Dostaję picie i raz dziennie jedzenie. Potrzeby fizjologiczne załatwiam też raz dziennie, kiedy gospodarz mnie rozkuje, ale wtedy zawiązuje mi oczy. Mówi, że poraziłoby mnie światło. Obok mnie siedzi jeszcze jeden kolega, ale teraz śpi. Jest tutaj parę dni, ale nie chce ze mną rozmawiać, jest dość przybity. Jak ci mówiłem, jestem tu około dwóch tygodni, więc przepraszam, jeśli mój zapach nie jest zbyt przyjemny. A teraz daj mi spokój, jestem zmęczony.

– A próbowałeś tego… hmmm… dozorcę… wypytać? Dowiedzieć się czegoś więcej? Co to za koleś? – Lolek coś kręci, chyba nie chce powiedzieć mi wszystkiego.

­– Gospodarz… Kiedy przychodzi gospodarz… Nie wiem, kim on jest.

– A ten huk przed chwilą? Słyszałeś? Ktoś jest na miejscu Zenka.

– Tak. Z tobą też tak było. Nagle spadłeś i tyle. Przepraszam, powiem ci, powiem więcej, wszystko opowiem, ale teraz straaasznie chce mi się spać… – Cholera, naprawdę zasnął.

No, ładnie. Po prawej nie wiadomo kto, ślepy i głuchy, po lewej Lolek śpi, ale on chyba nic nie wie. Dalej jeszcze jeden „kolega”. Czy ktoś tu jeszcze jest oprócz nas czterech? Dobrze, że chociaż wrócił mi słuch, przynajmniej nie dam się zaskoczyć.

Słyszę… Słyszę. Coś słyszę! Uszy już całkiem odetkane, czujne i wrażliwe jak u nietoperza. Chrzęst piasku, czy kamieni? Chyba ktoś idzie. Gospodarz?

Nie. To jakiś… Dzban! Widzę go! Mgliście, ale jednak. Kroczy sobie powoli, równolegle do ławy, na której siedzimy. Idzie posapując cichutko. Jest wysmukły, dwa podłużne ucha opadają wzdłuż jego szyjki, by spocząć na zgrabnym brzuścu. Całość osadzona jest na delikatnej stopce. Przyszedł gdzieś od strony tego nowego, co spadł z hukiem. Ciekawe, czy to dzbania stopka tak chrzęści? Na tej jednej stopce tu przylazł? Ciemny i niewyraźny, zatrzymuje się dokładnie naprzeciw mnie.

– Dzień dobry, panie Jerzy! – i do mnie gada…

– Dzień dobry panu, panie dzbanie – odpowiada coś ze środka mnie. Co się dzieje, co ze mnie za imbecyl, z dzbanem sobie rozmawiam! Zaraz, halo! Nawet nie z dzbanem. Z cieniem dzbana! Przecież to jest tylko zarys, sylwetka na ścianie! Ale mówi…

 

*

 

– Metafora jaskini… – powtarzam bezmyślnie starając się zapomnieć o drobince drżącej na powierzchni kawy i spotkaniu naszych spojrzeń. Gorączkowo szukam odpowiedniej szufladki w pamięci. Przecież to umiem. Umiem to. Nie mogę się skupić, znowu dochodzi mnie zapach brudnej szmaty. I ziemi mokrej jakby. Co on, kwiatki przesadzał?! Nie, żadnych doniczek nie widzę, nie ma tu nic żywego. Same profesorskie durnostojki: malutkie biusty brodatych Greków o pustych oczach, fotografie ruin w ramkach, wychudzone gipsowe figurynki, jedna to ta Nike bez głowy i rąk, a inna…

– Panie Szpakowski? Czy już przemyślał pan swoją odpowiedź na trzecie pytanie?

– Eeee… Tak, tak. No, więc Platon uważał, że ludzie się mylą, bo tak naprawdę to siedzą w jaskini – mówi to coś za mnie, zanim zdążę je powstrzymać. Pudło marszczy brwi, widzę na jego twarzy wyraz głębokiego niesmaku. Chyba zaraz mnie wywali, jak Iwonę, i nawet nie będę wiedział, dlaczego.

– W pieczarze, znaczy – dopowiadam błagalnie. Czuję smród własnego strachu. Przecież to umiem. Umiem, kurwa! – Siedzą w ciemnej grocie i patrzą w ścianę. I ognisko pali się za nimi, a oni rozmawiają między sobą… Ludzie są skuci łańcuchami i widzą cienie…

– Dziwny obraz pan opisuje i kajdaniarzy osobliwych… – mówi profesor bez ironii, smutno, jakby do siebie. Patrzy przeze mnie. Coś stało się z jego oczami. Źrenice są niemal niewidoczne. Odwraca się w moją stronę, wiem, że jego stopy spoczywają teraz dokładnie naprzeciw moich. Nachyla się ku mnie. Chciałbym się cofnąć, ale jestem jak sparaliżowany. Stalowoniebieskie tęczówki są coraz bliżej. Zahipnotyzowany, nie umiem zareagować. Zauważam białe zęby obnażone w krzywym uśmiechu, zanim wyprowadzi szybki prawy sierpowy. Mała pięść okazuje się zaskakująco twarda, gdy dosięga mojego policzka. Kątem oka dostrzegam jeszcze trójkątny symbol na sygnecie.

 

*

 

– Z cieniami nie gadam! – krzyczę dzbanowi prosto w ucho.

– Ależ, panie Jerzy! Z jakimi cieniami? – cienki głosik kogoś mi przypomina, ale nie wiem, kogo. ­– Jestem Lutroforos, autentyczna grecka waza, styl czerwonofigurowy! Ale ty, przyjacielu, możesz mi mówić Lutek! – Sfiksowałem na całego, zaraz z dzbanem przejdę na ty!

– Jurek.

Co ja robię!?

­– Doskonale! Ufam, że będziesz bardziej interesującym interlokutorem niż twoi komilitoni… ­– Komili-co? Czy ja żołnierzem jestem? Chce podrażnić moją ambicję. Skąd wie, że w ogóle ją mam?

– Z kim jeszcze rozmawiałeś?

– Z innymi młodzieńcami przebywającymi w grocie. Chociaż „rozmowa” to za wiele powiedziane…

– Z Lolkiem gadałeś?

­­– Ach, pan Karol… Z nim nie udało mi się nawiązać kontaktu. Udawał był, że mnie nie słyszy, a kiedy chciałem go zaintrygować i zacząłem opowiadać, żem jest wazą ślubną i znam wiele przezabawnych weselnych historii, zaczął sobie śpiewać – dość fałszywie – i zachowywał się tak ordynarnie, jakby był tu sam… Miarkowałem, że to grubianin, ale mnie się zdaje, że słabuje na umyśle…

„Prawdę mówisz. I mnie się wydaje, że jest właśnie tak, jako rzeczesz, Lutroforosie” – już prawie odpowiadam wazie, ale gryzę się w język. Nie! Zmilczę. Nie wchodzę w tę grę. Jak taki elokwentny, to sobie poradzi sam. Ma gadane. Tych niby figur czerwonych to nijak na nim nie widzę. To jednak cień. Czyli gada nie on, tylko coś, co ten cień rzuca. A to coś jest za mną. Tak, ten dyszkancik dochodzi mnie z tyłu. Teatrzyk ktoś urządził. Kto? No, kto?

– Aleś ty, przyjacielu, widzę, nie w ciemię bity! – odzywa się znowu piskliwie, jakby czytał mi w myślach. ­– Szkoda, że nie możesz się odwrócić! Hi, hi, hi!

Uuuuu… Jeśli, jakimś cudem, ma dostęp do mojego umysłu, to jestem ugotowany. Nigdy stąd nie wyjdę, zidiocieję jak Lolek, albo stanę się znerwicowanym troglodytą jak Zenek. W najlepszym razie pogrążę się w melancholii i zemrę tu na siedząco spojony z podłożem nitką śliny płynącej z wiecznie otwartej gęby kretyna. Nie, nie dam się. Nie ma tu żadnego dzbana, żadnego Lutka, ani żadnego cienia Lutka! Lolka też nie ma, nie ma tego nowego, a Zenka nigdy nie było. To mi się tylko śni, za dużo się ostatnio uczyłem, bo mam przed sobą ciężki egzamin. Naczytałem się… Zaraz! Tak, przecież mam poprawkę! Jeśli nie przyjdę, to pała, a potem już tylko komis. Kurwa! Utknąłem w śmierdzącej, wilgotnej grocie i nie zdążę na uczelnię! Nie! Gorzej. Śpię. Zaspałem! Zbudź się, cymbale, i leć szybciorem na wydział!

– Jurku, to wcale nie sen – piszczy złośliwie zza moich pleców dzban Lutek, z którym nieopatrznie zawarłem znajomość. ­– I nie wyjdziesz stąd tak łatwo!

Oho, czyli można się stąd wydostać, świta mi z tyłu głowy, choć ta skrzecząca karafa chciała najwyraźniej mnie zatrwożyć. Milczę roztropnie. Głupia sprawa, kiedy bohater twojego snu mówi ci, że wcale nie śpisz. Przeczekam go.

­– A może w ogóle nie wyjdziesz, miły przyjacielu? – szepcze głosik chytrze.

Milczę.

Milczę uparcie.

Milczę i w myślach staram się też milczeć.

– Mnie się zdaje, że chciałbyś wymknąć się stąd bez należytego starania. Czyż nie? A na to trzeba sobie zasłużyć…

Mam dość. Dość! Spieszę się na uczelnię, a ten mnie tutaj… Zagaduje, podpuszcza, opóźnia… Nie! Garniec jeden pusty, będzie mi tu pieprzonego Sokratesa zgrywał! Zaraz wstanę i mu przykrochmalę! Metalowa tuba boleśnie uciska krtań, szamoczę się, czuję pieczenie zdartej skóry w okolicach kostek, ale to nic, dorwę cię, baniaku przebrzydły, przygrzeję w pękaty brzusiec, zostaną z ciebie tylko skorupy, krużu niedorobiony jeden!

 

*

 

– …jeden!

– Panie Szpakowski! Proszę się opanować! Jest pan na egzaminie. Proszę się zachowywać stosownie do okoliczności. – Piskliwy głos Pudelskiego osiąga najwyższe możliwe rejestry, ale jego wzrok pozostaje surowy i spokojny. – Pana odpowiedzi są poniżej wszelkiej krytyki. Oceniam pana ledwie na dostateczny. W indeksie zapisałem panu jeszcze dwa minusy. Proszę – Wciska mi prostokątną książeczkę do kieszeni marynarki i raptownie otwiera drzwi. Na zewnątrz oślepieni słońcem studenci zaczynają się kłębić niespokojnie jak robactwo zamieszkujące pod podniesionym nagle kamieniem.

– Żegnam. ­– Wypycha mnie delikatnie w duszną przestrzeń korytarza.

­­– Co tak szybko? ­– ktoś wrzeszczy tuż przy twarzy.

­ – Zdałeś?

– Aleś się spocił, chłopie! – Czyjaś ciężka dłoń uderza w plecy.

– O co pytał?

Nie rozumiem, co się dzieje. Oniemiały, spoglądam na swoje paznokcie. Nie zmieniły się wiele od czasu, kiedy wchodziłem do pokoju dwadzieścia osiem. Śmierdzę, jakbym się nie mył kilka dni. Obmacuję prawy bok. Boli. Boli grdyka i bolą kostki.

– Rozmawiałem z dzbanem – szepczę oszołomiony.

– Cicho, debilu, jeszcze usłyszy…

 

***

 

Dwadzieścia trzy lata później spotkałem się z Jankiem w pubie przy Długim Targu. Napisał do mnie przez Messengera, że jest zjazd naszego roku, przyszedłem. Za tydzień Lechia miała grać z Szachtarem w eliminacjach Ligi Mistrzów, więc umówiliśmy się na wspólne oglądanie meczu w „La Spelunca”. Dwa korposzczury z pączkującymi brzuszkami i głowami pełnymi wspomnień.

– A pamiętasz Iwonę? Tę, co to na trzecim roku… He, he, he… Teraz to gabaryt jest! Troje przychówku, pracuje w jakimś pi-arze i właśnie zostawił ją mąż. – Janek miał brzydką cechę czerpania satysfakcji z niepowodzeń innych. Spojrzałem w jego wredne oczka, potem na duży diodowy ekran. Lechici właśnie wybiegali na doniecką murawę. Wspomniałem własny niedawny rozwód i skierowałem rozmowę na inne tory:

– A Grzecha pamiętasz? Jak zasnął na wykładzie, a potem wciskał kit z cukrzycą? To dopiero aparat był!

– Ehe! To była jazda. Wiesz co? Grześka Szewczyka to ja nie widziałem… Ile? On tak jakoś zniknął, chyba na drugim roku już go nie było, nie? A potem… Nie, nie wiem, co z nim. – Usłyszałem nutkę zawodu w Jankowym głosie. – Pamiętam, że poprawkę miał z nami u Pudelskiego…

­– Taaak. Ja też Grześka już potem nie widziałem, ale wiesz, on to chyba przed wojskiem uciekał na uniwerek. Może zmienił kierunek? – odpowiedziałem z zamyśleniu. – O, patrz, patrz, jak popyla!  – Pomocnik Lechii mknął prawą stroną boiska. Napastnik rozpaczliwie machał ręką ze środka pola. – No, podaj mu, podaj, chłopie! Eeee, szmaciarz…

­– I tak był na spalonym – niemal z satysfakcją skwitował Janek skubiąc frędzel białozielonego szalika. Głupi to był pomysł, żeby oglądać mecz w towarzystwie tego faceta. Przyszedł w klubowych barwach, a zachowywał się, jakby kibicował Ukraińcom. Psuł mi całą przyjemność. Pierwsza połowa okazała się męką. I dla mnie, i dla Lechitów.

– Dobra, i tak jest nieźle, do przerwy zero-jeden, może coś chłopaki jeszcze zdziałają… ­– Zrezygnowany patrzyłem jak nasi schodzą do szatni na stadionie w Doniecku.

– No… – Janek tęgo pociągnął z kufla i zagapił się w telebim. W przerwie meczu nadawano wiadomości.

– Ujęto jednego ze sprawców wczorajszego brutalnego ataku na przedszkole. Grzegorz Sz. został już przesłuchany przez śledczych i według nieoficjalnych informacji przyznał się do udziału w tym bezprecedensowym akcie przemocy. Oddaję głos naszemu wysłannikowi w Gdańsku. Tomku?

Na ekranie ukazał się przejęty młodzian ściskający w dłoni mikrofon z kudłatą osłoną.

– Dziękuję, Moniko. Przypomnę najpierw okoliczności tego makabrycznego wydarzenia. Sprawcy wdarli się do przedszkola wczoraj około godziny czternastej, obezwładnili nauczycielki, ciężko raniąc dwie z nich. Jednak, co najbardziej szokujące, celem terrorystów były dzieci. Policja oficjalnie przyznaje, że zostało porwanych siedmiu chłopców w wieku trzech, czterech i pięciu lat. Pozostałe dzieci odniosły niewielkie obrażenia fizyczne. Przedszkolaków oraz ich rodziców objęto opieką psychologiczną.

– To ci dopiero! – Janek był wyraźnie rozbawiony. – Napad na przedszkole! To pewnie jacyś psychole, coraz więcej teraz takich. – Nie odzywałem się. Byłem coraz bardziej zirytowany.

– Jak już państwu przekazała Monika, policji udało się ująć jednego ze sprawców. Według nieoficjalnych informacji, Grzegorz Sz. zeznał śledczym, że jest członkiem tajnej grupy religijnej Idea Dobra, a barbarzyński napad na przedszkole stanowi…

– Te, patrz! – Janek szturchnął mnie gwałtownie i wskazał telebim. Spojrzałem niechętnie. Policjanci w kominiarkach prowadzili skutego kajdankami faceta z wypikselowaną twarzą. – No, to on przecież! To Grzechu!

– E, nie, co ty! Zryty masz beret, Jaśku! Którego browara już przyjmujesz? Zresztą, tu nic nie widać, tak zamazali tego gostka…

– No, on! Mówię ci! Zobacz, on miał takie znamię na ręce, pamiętasz?

Zerknąłem jeszcze raz. Może faktycznie podobny…

– … pozostałych sprawców. Przywódca sekty nadal pozostaje nieuchwytny. Na prośbę policji publikujemy jego wizerunek. Jeśli ktokolwiek…

– O, kurwa!

Na ekranie ukazała się fotografia przedstawiająca niewysokiego mężczyznę z rzadką, siwą brodą. Ubrany w obszerną szatę koloru zgniłej zieleni, uśmiechał się zagadkowo.

– …list gończy za Robertem Pudelskim. Policja podkreśla, że wszelka pomoc…

Stał na tle stylizowanego na grecki alfabet napisu „Idea Dobra” wkomponowanego w trójkątne logo. Drobną, starczą twarz rozświetlały stalowoniebieskie, hipnotyzujące oczy. Miałem wrażenie, że znowu patrzą tylko na mnie.