Rycerz Yk, białogłowa Wopałach i łuk-huk

Ry­cerz Yk szcze­gól­ne­go szczę­ścia do gry w kości nie miał. A to z go­spo­dy wra­cał bez sa­kiew­ki, a to bez rzędu, a to bez no­ga­wic. Od­da­wał się jed­nak temu za­ję­ciu z pasją, zwłasz­cza gdy oczy mu wy­pi­ty miód za­le­pił, na­da­jąc świa­tu słod­ko-bursz­ty­no­we­go ko­lo­ry­tu. Ze swymi nie­po­wo­dze­nia­mi już się zbra­tał, a że uwiel­biał chwi­lę, w któ­rej kości toczą się po stole, nie na­rze­kał spe­cjal­nie na po­no­szo­ne stra­ty.

Tego wie­czo­ru sie­dział sobie ry­cerz Yk i po­pi­jał sa­mot­nie w karcz­mie „Po­ciesz­ka”. Humor miał jakiś taki lichy. Już miał się zbie­rać do obe­rży „We­so­ła”, by spraw­dzić, czy tam wczo­raj jego dobry na­strój się nie ostał, gdy do wnę­trza wszedł cu­dzo­zie­miec. Mówił z twar­dym ak­cen­tem ludzi, któ­rych chło­pi prze­zy­wa­li „nie­my­mi”, bo nijak nie mogli pojąć, o czym tamci pra­wią, gdy ga­da­li po swo­je­mu. Przy­bysz był znać ma­jęt­ny, bo po­pro­sił o wino i to cały an­ta­łek. A trze­ba wie­dzieć, że wi­no­ro­śli w tych oko­li­cach nie upra­wia­no, więc takie ra­ry­ta­sy spra­woz­da­ne z da­le­ka miały swoją cenę. Ro­zej­rzał się po wnę­trzu, wy­peł­nio­nym przez po­dróż­nych róż­ne­go au­to­ra­men­tu, głów­nie kup­ców. Wresz­cie wzrok jego spo­czął na na­szym bo­ha­te­rze. Prze­ci­snął się przez ciżbę i po ski­nie­niu głową, za­gad­nął:

– Herr ry­ce­rzu, czy ława na wprost cie­bie wolną jest? Bo jeśli tak, to po­zwo­lisz, że za­sią­dę.

Ry­cerz Yk, który wła­śnie po­chła­niał ostat­ni łyk miod­ku, ski­nął licho głową i jął się przy­by­łe­mu przy­glą­dać. Tak tedy ga­pi­li się na sie­bie na­wza­jem. Gość zmru­żył śle­pia tak, że wy­glą­da­ły jak dwa mu­śnię­cia pę­dzel­kiem tak cien­kim, że nie znaj­dziesz dość drob­ne­go wło­sia, by taki sobie spra­wić. Cu­dzo­zie­miec wresz­cie ziew­nął sze­ro­ko, jakby się ga­pie­niem na woja znu­żył i jął się znów roz­glą­dać po karcz­mie. Po­nie­waż nic in­ne­go się nie dzia­ło, za­pro­sze­nie do bie­sia­do­wa­nia z ust przy­by­sza nie padło, a miód ry­cerz Yk wy­są­czył do cna, już miał się zbie­rać, gdy tam­ten za­gad­nął:

– No­cu­jesz tu, Herr panie?

– Nie.

– A spiesz­no ci gdzie, Herr panie?

– Nie.

– Masz co prze­ciw­ko osu­sze­niu ze mną tego oto an­tał­ka, Herr panie?

– Nie.

– A prze­ciw­ko po­ga­węd­ce, Herr panie?

– Nie.

– To i grą w kości pew­nie nie po­gar­dzisz?

– Nie.

Ry­cerz Yk krę­cił przy tym gor­li­wie głową. Był we­dług swego mnie­ma­nia człe­kiem oby­tym. Po­znał już ongiś przy­chod­nia rodem z obcej ziemi. Bar­czy­sty nor­dyk przy­siadł się doń kie­dyś po pi­ja­ku i za­czął się żalić w swym bar­ba­rzyń­skim ję­zy­ku, któ­re­go nasz bo­ha­ter nie znał nawet z wi­dze­nia. Na­strój opo­wie­ści wnio­sko­wał więc z po­czer­wie­nia­łej od trun­ków twa­rzy wo­jow­ni­ka, a gdy ten spoj­rzał w jego stro­nę, jakby ocze­ku­jąc po­twier­dze­nia dla swo­ich słów, wy­ko­ny­wał gest głową, który mógł ozna­czać wszyst­ko i wy­da­wał dwa pa­ra­dź­wię­ki na prze­mian. Raz było to „ouih”, a raz „myhy”. Tak kon­wer­so­wa­li całą noc, a nad ranem po­tęż­nie zbu­do­wa­ny cu­dzo­zie­miec wy­ści­skał swego roz­mów­cę, za­pew­nił o do­zgon­nej wdzięcz­no­ści swo­jej i swo­ich po­tom­ków do siód­me­go po­ko­le­nia, czego ry­cerz Yk zresz­tą nie zro­zu­miał. Nor­dyk, wziąw­szy topór, ru­szył chwiej­nym kro­kiem w dal­szą drogę. Był szczę­śli­wy. Zda­wa­ło mu się bo­wiem, że nikt go dotąd tak do­brze nie zro­zu­miał. Nie spo­tkał też w swoim mnie­ma­niu czło­wie­ka, który tak po­tra­fił słu­chać! A opo­wia­dał o tym, że chciał się wy­le­gi­wać po wy­pra­wie łu­pie­skiej, a potem po­ła­so­wać na­le­ży­cie, nic z tego jed­nak nie wy­szło. Za­po­wia­da­ją­cą się sie­lan­kę prze­rwa­ła jego bia­ło­gło­wa, która wy­sła­ła go po nową krowę, bo stara prze­sta­ła dawać mleko. Chcąc nie chcąc ru­szył w świat, ob­szedł morze całe i do­tarł aż dotąd. Teraz po­krze­pio­ny nocną roz­mo­wą, po­gnał w drogę po­wrot­ną. Obie­cał sobie przy tym, że krowę znaj­dzie do­pie­ro po dru­giej stro­nie wiel­kiej wody, żeby jej za długo nie dźwi­gać, bo to mę­czą­ce. Ry­cerz Yk też czuł się szczę­śli­wy. Oto na­pa­wa­ją­cy stra­chem zwa­li­sty wo­jow­nik, który przez całą noc nie po­zwo­lił mu się ru­szyć od stołu i poił bez umia­ru, wresz­cie sobie po­szedł. Nasz bo­ha­ter bez zwło­ki po­gnał w krza­ki, by oddać na­tu­rze to, co ciało przy­ję­ło. Dość jed­nak o tym! Wróć­my do tego szcze­gól­ne­go wie­czo­ru.

Kości po­to­czy­ły się po stole. Cu­dzo­zie­miec przed­sta­wił się wcze­śniej jako: Smatk, Smetk, czy Smytk. Ry­cerz Yk nie bar­dzo zro­zu­miał, ot, coś krót­kie­go, trud­ne­go do wy­mó­wie­nia i za­czy­na­ją­ce się na „s” to ów gość. Za­pa­trzył się nasz bo­ha­ter w ko­stecz­ki i cały oddał grze. Star­cie było takie, że le­gen­dy by o nim można opo­wia­dać! Raz tam­ten brał górę i wśród zdo­by­czy miał już nie tylko kształt­nie wy­pro­fi­lo­wa­ną na od­sta­ją­cy brzu­szek zbro­ję na­sze­go bo­ha­te­ra, ale nawet no­ga­wi­ce. To znów ry­cerz Yk wy­gry­wał i od­kła­dał tro­fea na skrzy­nię sto­ją­cą obok. Wśród zdo­by­czy zna­la­zły się mię­dzy in­ny­mi: czar­ne pióra nie­zna­ne­go ptaka, amu­le­ty z kości i trój­roż­ny ka­pe­lusz. Wresz­cie, gdy świt się już zbli­żał, tam­ten, spoj­rzaw­szy wprzó­dy przez okno, rzekł, że musi się zbie­rać. Aku­rat był remis, więc każdy sie­dział w swo­jej dzie­ży i nie siał zgor­sze­nia. Ry­cerz Yk za­pro­po­no­wał ostat­ni rzut. Rywal jed­nak z po­cząt­ku się opie­rał, ba, zda­wa­ło się, że nie chciał o tym nawet sły­szeć. Nasz bo­ha­ter po­wie­dział więc, że po­sta­wi całą zbro­ję i konia z rzę­dem, a wszyst­ko do zdo­by­cia w jed­nym tylko rzu­cie. Przy­by­szo­wi bły­snę­ły prze­krwio­ne od wina i braku snu śle­pia. Wy­szedł, a po po­wro­cie po­ło­żył na stole worek z czar­ne­go ak­sa­mi­tu. Ry­cerz Yk za­py­tał: „co to”? Na to tam­ten od­rzekł, że: „coś wspa­nia­łe­go”. To wy­star­czy­ło, by pod­jąć wy­zwa­nie. W końcu taka już jest na­tu­ra ludz­ka, że każdy chce po­siąść „coś wspa­nia­łe­go”. Kości ko­lej­ny raz po­to­czy­ły się po stole. Ry­cerz Yk wy­grał, a tam­ten z lip­nie uda­wa­nym żalem oddał mu słusz­nie na­leż­ny łup i po­szedł, za­śmie­wa­jąc się przy tym nie wie­dzieć z czego.

Ry­cerz Yk też się spie­szył. Bia­ło­gło­wa o wdzięcz­nym mia­nie Wo­pa­łach (o ta­kich imio­nach uczo­ny ono­ma­styk rzekł­by pew­nie: imię mó­wią­ce) cze­ka­ła na niego w do­mo­stwie, a wie­dzieć na­le­ży, że dała mu wy­chod­ne tylko do pierw­sze­go pia­nia ko­gu­ta. Za­rzu­cił więc nasz bo­ha­ter łup na plecy, do­siadł ogie­ra i po­gnał do domu. Pę­dził ile sił w koń­skich no­gach. Już, już wi­dział swoje wło­ści, gdy spo­strzegł, że kogut wska­ku­je na ogro­dze­nie, by dać po­ran­ny kon­cert. Ry­cerz Yk po­my­ślał, że gdyby miał kuszę, byłby go uśmier­cił, nim wyda pierw­szy dźwięk, albo prze­ro­bił na ka­pło­na i wtedy może bia­ło­gło­wa Wo­pa­łach by się nie zo­rien­to­wa­ła, że tak cien­kim gło­si­kiem to ich kogut pieje. W po­trzeb­nie i roz­pa­czy zaj­rzał do zdo­bycz­ne­go wora, a tam łuk! W za­sa­dzie: łu­czek – ma­lut­ki taki i bez strza­ły. Ry­cerz Yk ze­sko­czył z sio­dła, schwy­cił pierw­szy lep­szy patyk i na­piął cię­ci­wę. W tym cza­sie kogut na­brał tyle po­wie­trza, że wy­da­wa­ło się, iż za wszel­ką cenę chce bia­ło­gło­wę Wo­pa­łach zbu­dzić. Nie mając chwi­li do stra­ce­nia, nasz bo­ha­ter pu­ścił na­miast­kę strza­ły. Huk wy­do­był się wów­czas tak po­tęż­ny, że w mu­ro­wa­nym kasz­te­lu szkla­ne go­mół­ki po­pę­ka­ły w oknach, kogut padł ze­mdlo­ny ze stra­chu, a psy za­czę­ły wyć prze­raź­li­wie. Ry­cerz Yk nie wie­dział, że w jego ręce do­stał się łuk-huk, bo i skąd mógł to wie­dzieć? Była to psot­na za­baw­ka, którą można było do­stać tylko na taj­nym jar­mar­ku dla wiedźm, bab-zie­lach i magów, który od­by­wał się raz do roku na po­la­nie zwa­nej Łysą Górą. Wiele tam i in­nych przed­mio­tów można było nabyć, które słu­ży­ły do szko­dze­nia ga­tun­ko­wi człe­cze­mu: łyżki, przez które prze­cie­ka­ła stra­wa, nie­da­ją­ce się na­ostrzyć szty­le­ty, garn­ki, w któ­rych kasza za­wsze się przy­pa­la­ła, czy też pa­wę­że nie­chro­nią­ce od ciosu. Wróć­my jed­nak do na­sze­go ko­gu­ta.

Bia­ło­gło­wa Wo­pa­łach była nie­wia­stą ła­god­ne­go uspo­so­bie­nia, więc wy­bie­gła z cha­łu­py uzbro­jo­na je­dy­nie w tasak do rą­ba­nia cha­ba­ni­ny i tęgą pałę do do­bi­ja­nia wie­przy i krzyk­nę­ła ostrze­gaw­czo takim gło­sem, że i psy po­mdla­ły. Spoj­rza­ła na spo­koj­ną oko­li­cę i już, już na­bra­ła­by prze­ko­na­nia, że to jakiś grom z ja­sne­go nieba tyle ha­ła­su na­ro­bił, gdyby nie do­strze­gła swego wy­bran­ka. Stał bie­da­czy­na obok rów­nież sto­ją­ce­go konia, dziw­nie skru­szo­ny z po­dej­rza­nym uśmie­chem i łucz­kiem w ręku. O, aż za do­brze znała tę minę, zwia­stu­ją­cą nie­za­wod­nie, że jej luby coś prze­skro­bał! Unio­sła brwi i już miała za­py­tać swym bi­blij­nym gło­sem, przy­po­mi­na­ją­cym trąby je­ry­choń­skie: „co to zna­czy, do stada kra­sna­li, któ­rym smród pięty po­wy­krę­cał, hę”?! Gdy nad­je­chał kró­lew­ski po­sła­niec i rzu­cił wici, po czym po­ga­lo­po­wał dalej, nie wda­jąc się w czcze roz­mo­wy. Ry­cerz Yk ode­tchnął z ulgą. Wie­dział bo­wiem, że nie­zwłocz­nie musi udać się na wojnę i być może polec wa­lecz­nie w obro­nie swo­je­go wład­cy, kra­iny, rzek, je­zior i wzgórz, bia­ło­gło­wy Wo­pa­łach oraz obu karczm: „Po­ciesz­ki” i „We­so­łej”. Jego luba, po­dej­mu­jąc wy­zwa­nie i nie zwa­ża­jąc na do­cze­sne nie­po­ro­zu­mie­nia w sta­dle ro­dzin­nym, na­so­li­ła mu mięsa na drogę i dała bu­kłak z wodą przy­pra­wio­ną won­ny­mi zio­ła­mi. W dro­dze ry­cerz Yk wypił płyn tak szyb­ko, jak tylko mógł, by na­peł­nić skó­rza­ny wór trun­kiem, który, jak po­wszech­nie wia­do­mo, le­piej się spraw­dza w po­dró­ży, niż co­kol­wiek in­ne­go. Wśród czu­łych po­że­gnań i ogól­ne­go za­mie­sza­nia nasz bo­ha­ter przy­pad­kiem wziął ze sobą i ak­sa­mit­ny worek z łucz­kiem bez strzał. Łuk-huk mógł­by na­ro­bić wiele za­mie­sza­nia w sze­re­gach wro­gów, a może i we wła­snych, gdyby nie fakt, że był za­baw­ką-psot­ką jed­no­ra­zo­we­go użyt­ku. O tym jed­nak ry­cerz Yk nie wie­dział, bo i skąd mógł to wie­dzieć?

Gdy na­stęp­nym razem usły­szysz huk strasz­li­wy, ro­zej­rzyj się bacz­nie. Może bo­wiem znowu kto łuk-huk od czar­ta wy­grał i nie­opa­trze­nie użył?