Noosfera

Mo­cu­jąc się z cięż­ki­mi drzwia­mi, Dawid Bloch wszedł do świą­ty­ni i usiadł w ławce bocz­nej nawy. Pa­nu­ją­ca tu cisza, z rzad­ka prze­ry­wa­na zwie­lo­krot­nio­nym przez po­głos stu­ko­tem ob­ca­sów, obej­mo­wa­ła go z wolna, lecz w ni­czym nie ła­go­dzi­ła na­pię­cia, które rosło w nim od dłuż­sze­go czasu, aż w końcu przy­wio­dło go tutaj. La­wi­na zda­rzeń ostat­nich dni zbu­rzy­ła jego sta­bil­ny dotąd świat, po­chło­nę­ła spo­kój i ogo­ło­ci­ła z pew­no­ści sie­bie. Ośmie­lo­ny tym strach wy­pełzł z za­ka­mar­ków świa­do­mo­ści i na­peł­niał go po­wo­li, lecz nie­ubła­ga­nie. Dawid bro­nił się reszt­ka­mi zdro­we­go roz­sąd­ku, któ­re­go prze­cież za­wsze miał pod do­stat­kiem. Nie­ste­ty, strach nie dzia­łał sam. Sprzy­mie­rzy­ła się z nim roz­ter­ka: co dalej? Dawid sta­rał się chłod­nym umy­słem roz­wa­żyć racje jed­nej i dru­giej stro­ny, które wa­dzi­ły się w nim, lecz żadna z nich nie umia­ła zdo­być prze­wa­gi.

– Spa­lić do­ku­men­ta­cję, wy­ka­so­wać dyski – pod­po­wia­dał strach.

– A co to da? Prze­cież i tak ktoś kie­dyś wpad­nie na ten sam trop – ri­po­sto­wa­ła roz­ter­ka.

– “Niby racja” – po­my­ślał. – “Może po­wi­nie­nem szu­kać dalej? Może znaj­dę spo­sób na wpro­wa­dze­nie ja­kiejś blo­ka­dy? Z Ro­ber­tem pew­nie byśmy się z tym upo­ra­li” – wes­tchnął, po­pra­wia­jąc się w ławce.

Z pół­mro­ku wy­ło­ni­ł się sta­ry za­kon­ni­k. Ob­ser­wu­jąc jego płyn­ny, nie­spiesz­ny chód, Dawid po­czuł otu­chę: oto ktoś jesz­cze po­tra­fi oprzeć się cza­so­wi, który z taką ła­two­ścią pod­po­rząd­ko­wał sobie świat.

Może wła­śnie ta otu­cha ka­za­ła mu ze­rwać się z ławki i po­spie­szyć w kie­run­ku mni­cha?

– Ojcze, pro­szę za­cze­kać – po­wie­dział go­rącz­ko­wo, kła­dąc mu rękę na ra­mie­niu. Za­kon­nik ob­ró­cił po­wo­li głowę.

– Słu­cham synu.

Spe­szo­ny jego spo­koj­nym, uważ­nym spoj­rze­niem Dawid nie wie­dział jak za­cząć.

– Po­trze­bu­ję po­mo­cy…

– Tak? W czym mogę ci pomóc?

– Czy… czy mo­gli­by­śmy po­roz­ma­wiać?

– Chcesz się wy­spo­wia­dać?

– Nie. To zna­czy tak… chyba tak – wy­mam­ro­tał Dawid, uni­ka­jąc wzro­ku za­kon­ni­ka.

– Do­brze – mnich wciąż lu­stro­wał go tym swoim uważ­nym spoj­rze­niem. – Chyba rze­czy­wi­ście po­trze­bu­jesz spo­wie­dzi. Idź tam – mnich wska­zał na le­d­wie wi­docz­ny w pół­mro­ku kon­fe­sjo­nał. – Za chwi­lę do cie­bie przyj­dę – po­ło­żył mu dłoń na ra­mie­niu. – Za chwi­lę – po­wtó­rzył i po­czła­pał dalej.

Dawid wszedł do ka­bi­ny pe­ni­ten­ta. Gdy za­sło­nił kur­tyn­kę, zro­bi­ło się cał­kiem ciem­no. Gdzieś z od­da­li do­cie­rał śpiew chóru – pew­nie ćwi­czy­ła pa­ra­fial­na scho­la. Wsłu­chał się uważ­nie: Panis an­ge­li­cus Ce­sa­ra Franc­ka. Me­lo­dia wsią­ka­ła w świa­do­mość, kieł­zna­ła roz­bie­ga­ne myśli, przy­no­sząc wy­raź­ną ulgę. Roz­ter­ka opusz­cza­ła go, jak gdyby wsy­sa­na przez pa­nu­ją­cą wokół ciem­ność. Wraz z nią cofał się strach a ich miej­sce znów zaj­mo­wa­ła przy­tom­ność umy­słu, któ­rej brak tak do­tkli­wie od­czu­wał w ostat­nich dniach.

– Tego mi było trze­ba – po­my­ślał. Za­mknął oczy i oddał się kon­tem­pla­cji.

 

Te trina De­itas una­que po­sci­mus

Sic nos tu vi­si­ta sicut te co­li­mus

Per tuas se­mi­tas duc nos quo ten­di­mus

Ad lucem quam in­ha­bi­tas[1]

 

W tej chwi­li mu­zy­kę za­kłó­cił szmer do­bie­ga­ją­cy z dru­giej stro­ny krat­ki prze­sło­nię­tej ma­to­wą szybą. Spoj­rzał przez nią, lecz zo­ba­czył tylko le­d­wie po­ły­sku­ją­cą po­świa­tę. Ły­si­na mni­cha?

Szme­ry usta­ły. Dawid cze­kał chwi­lę, lecz za­kon­nik mil­czał.

– Na co on czeka? – po­my­ślał. Dawno nie był u spo­wie­dzi, nie pa­mię­tał, co po­wi­nien robić. – Jak to było? Aha…

 

***

– Po­bło­go­sław mnie ojcze, bo zgrze­szy­łem.

– Wy­znaj swe grze­chy przed Panem, synu.

– Moim grze­chem jest to, że gła­dzi­łem ludz­kie grze­chy.

– Nikt nie może gła­dzić grze­chów, synu, tylko Bóg.

– Po­wie­dział­bym to ina­czej: tylko Bóg nie po­peł­nia grze­chu, gła­dząc grze­chy.

– Nie, synu, to za mało. Nikt poza Bo­giem nie ma mocy od­pusz­cza­nia grze­chów.

– Skąd ta pew­ność ojcze?

– Tę pew­ność daje wiara. Ja też, sie­dząc w kon­fe­sjo­na­le, od­pusz­czam grze­chy Jego mocą. Takie upraw­nie­nia daje sa­kra­ment ka­płań­stwa. Ale ty, synu nie je­steś ka­pła­nem?

– Nie, je­stem fi­zy­kiem.

– Fi­zy­kiem, czyli ba­da­czem ma­te­rii, świa­ta za­war­te­go w cza­sie i prze­strze­ni. Tym­cza­sem złe uczyn­ki, dobre uczyn­ki, eg­zy­stu­ją w zu­peł­nie innej prze­strze­ni, do któ­rej wy, fi­zy­cy z tą całą swoją ma­szy­ne­rią ba­daw­czą nie macie do­stę­pu.

– W tym sęk wła­śnie, że ten do­stęp ist­nie­je.

– Do­praw­dy? Nie śle­dzę po­stę­pów fi­zy­ki na bie­żą­co, ale taka re­we­la­cja z pew­no­ścią nie umknę­ła­by mojej uwa­dze, zwłasz­cza, że wkra­cza w ob­szar kom­pe­ten­cji osoby du­chow­nej. Ja­kieś nowe od­kry­cie?

– Można tak po­wie­dzieć.

– Opo­wiedz, z chę­cią wy­słu­cham.

– To długa hi­sto­ria, ojcze.

– Mów śmia­ło. Mię­dzy krat­ka­mi kon­fe­sjo­na­łu czas nie bie­gnie. Poza tym, jako spo­wied­nik, chciał­bym zro­zu­mieć isto­tę two­je­go grze­chu, bo póki co, wy­glą­da mi to na jakiś kom­pleks uro­jo­nej winy.

– Uro­jo­nej czyli nie­rze­czy­wi­stej. Ale czy uro­jo­na wina nie jest źró­dłem cier­pie­nia i fru­stra­cji dla jej wła­ści­cie­la? Dla niego ona jest rze­czy­wi­sto­ścią, praw­da? A jak jest w tej, jak to oj­ciec po­wie­dział, „zu­peł­nie innej prze­strze­ni”? Czy są tam je­dy­nie winy obiek­tyw­nie ist­nie­ją­ce, czy te uro­jo­ne także?

– To wie je­dy­nie Bóg, synu.

– I tym się róż­nią fi­zy­cy od teo­lo­gów. Na­po­ty­ka­jąc na trud­ne py­ta­nia, my szu­ka­my od­po­wie­dzi, a wy za­sła­nia­cie się Bo­giem.

– Jesz­cze tro­chę i nie bę­dzie wia­do­mo, kto tu jest pe­ni­ten­tem, a kto spo­wied­ni­kiem. Wy­znaj więc swoje grze­chy – nie­waż­ne: uro­jo­ne czy nie – naj­le­piej jak po­tra­fisz. Ja z kolei będę sta­rał się cie­bie zro­zu­mieć naj­le­piej jak po­tra­fię. A to może być trud­ne, bo z fi­zy­ką nie mia­łem do czy­nie­nia od cza­sów stu­diów…

– Myślę, że o ta­kiej fi­zy­ce, którą się pa­ra­łem, oj­ciec w ogóle nie sły­szał. Więk­szość au­to­ry­te­tów w na­ukach przy­rod­ni­czych uważa, że to jest szar­la­ta­ne­ria, mó­wiąc de­li­kat­nie.

– Nie dzi­wię się im. Skoro obiek­tem ba­da­nym był grzech, wy­kro­czy­łeś znacz­nie poza ob­szar za­in­te­re­so­wa­nia fi­zy­ki.

– Ob­szar za­in­te­re­so­wa­nia, ob­szar kom­pe­ten­cji… Dla mnie, ojcze, takie my­śle­nie jest ana­chro­nicz­ne – a w przy­pad­ku epi­ste­mo­lo­gii wręcz nie­do­pusz­czal­ne. Prze­cież ist­nie­je jedna rze­czy­wi­stość! Nie jest tak, że mię­dzy świa­tem ma­te­rii i świa­tem ducha zieje prze­paść. Są one ze sobą ści­śle po­wią­za­ne i pod­le­ga­ją wza­jem­nym re­la­cjom. Ktoś te re­la­cje po­wi­nien badać. To ża­ło­sne, żeby ta­kie­go ba­da­cza de­pre­cjo­no­wać, a nawet ska­zy­wać go na za­wo­do­wy ostra­cyzm tylko dla­te­go, że po­sta­wił nogę poza apo­dyk­tycz­nie wy­zna­czo­ny­mi gra­ni­ca­mi kom­pe­ten­cji swo­jej dys­cy­pli­ny. Wie oj­ciec, co to jest no­os­fe­ra?

– Nie wiem.

– Do­praw­dy? Prze­cież oj­ciec jest je­zu­itą, praw­da? Nie zna oj­ciec myśli swo­je­go za­kon­ne­go współ­bra­ta Te­il­har­da de Char­din, który wpro­wa­dził to po­ję­cie?

– Oj­ciec Te­il­hard nie był zbyt­nio pro­mo­wa­ny w na­szym za­ko­nie.

– Po­dob­nie jak w całym Ko­ście­le Po­wszech­nym. Ale za­pew­ne wie oj­ciec, że Te­il­hard de Char­din za­sy­mi­lo­wał kon­cep­cję ewo­lu­cji na grunt chrze­ści­jań­stwa? Twier­dził, że cała rze­czy­wi­stość ma cha­rak­ter dy­na­micz­ny i ewo­lu­cyj­ny, dąży od punk­tu Alfa do punk­tu Omega, mając swój po­czą­tek i ko­niec w Chry­stu­sie. W tej wizji celem czło­wie­ka i świa­ta jest jed­ność du­cho­wa…

– To wszyst­ko wiem, ale o tej, jak jej tam… no­os­fe­rze nie sły­sza­łem.

– Ter­min ten Te­il­hard wpro­wa­dził na ozna­cze­nie ko­lej­ne­go etapu ewo­lu­cji ko­smicz­nej, pod­czas któ­re­go w bios­fe­rze po­ja­wia się czło­wiek a wraz z nim świa­do­mość i myśl. Tak, jak geo­s­fe­ra jest prze­strze­nią ewo­lu­cji che­micz­nej, bios­fe­ra – prze­strze­nią ewo­lu­cji bio­lo­gicz­nej, tak no­os­fe­ra jest prze­strze­nią, w któ­rej do­ko­nu­je się ewo­lu­cja du­cho­wa. Bo­wiem wraz z po­ja­wie­niem się czło­wie­ka ewo­lu­cja wkro­czy­ła w nową, wła­śnie du­cho­wą fazę. Dotąd jej mo­to­rem na­pę­do­wym była walka o byt, odtąd – twier­dzi Te­il­hard – bę­dzie nim mi­łość.

– Chcesz po­wie­dzieć, że ta no­os­fe­ra po­wsta­ła wraz z po­ja­wie­niem się czło­wie­ka?

– Nic po­dob­ne­go. No­os­fe­ra ist­nia­ła za­wsze – jeśli to ma w ogóle sens, bo uży­wa­nie tutaj re­la­cji cza­so­wych jest ry­zy­kow­ne. Mó­wiąc wa­szym ję­zy­kiem po­wie­dział­bym, że jest to prze­strzeń Lo­go­su. Na­to­miast re­la­cje mię­dzy no­os­fe­rą i świa­tem fi­zycz­nym roz­wi­ja­ły się stop­nio­wo, w miarę po­wsta­wa­nia coraz bar­dziej zło­żo­nych form ma­te­rii.

– I co? Zor­ga­ni­zo­wa­łeś jakąś eks­pe­dy­cję, misję ba­daw­czą do tej no­os­fe­ry, synu?

– Ojcze, iro­ni­zo­wa­nie nie jest tu na miej­scu, za­pew­niam. Od­dzia­ły­wa­nie mię­dzy no­os­fe­rą i ma­te­rią ob­ser­wo­wa­ne jest z po­wo­dze­niem i to od dawna. Weźmy choć­by efekt Kir­lia­na, za­gad­ko­we za­cho­wa­nia zwie­rząt (szczu­ry ucie­ka­ją­ce z to­ną­ce­go okrę­tu to tylko jeden z licz­nych przy­kła­dów), psy­cho­tro­ni­ka, wszel­kie zja­wi­ska pa­ra­nor­mal­ne…

– Ow­szem, pole do po­pi­su dla wszel­kiej maści szar­la­ta­nów i magów.

– Cóż po­ra­dzić, gdy po­waż­ni ba­da­cze, de­pre­cjo­nu­jąc ten typ zja­wisk, od­da­li pole szar­la­ta­nom. Znany fizyk Lau­ren­ce Bey­nam po­wie­dział, że eks­ko­mu­ni­ko­wa­nie uczo­nych ba­da­ją­cych nie­zna­ne, a zatem dla fi­zy­ka nie­moż­li­we do przy­ję­cia ener­gie, nie jest żad­nym roz­wią­za­niem. Ale to je­dy­nie głos wo­ła­ją­ce­go na pu­sty­ni. Ja na­to­miast wspo­mnia­łem ojcu o tych zja­wi­skach, by zi­lu­stro­wać twier­dze­nie, że mię­dzy prze­strze­nią fi­zycz­ną a prze­strze­nią du­cho­wą nie zieje prze­paść, tylko roz­wi­ja się wza­jem­ne od­dzia­ły­wa­nie. W rze­czy samej, gdy przyj­rzeć się temu bli­żej, oka­zu­je się, że od­by­wa się ono na ele­men­tar­nym po­zio­mie kwan­to­wym. Oczy­wi­ście, do­ty­czy to mózgu, który jest wszak sie­dli­skiem na­szych myśli. Sły­szał oj­ciec o kwan­to­wej teo­rii świa­do­mo­ści?

– Nie.

– Wy­cho­dzi ona z za­ło­że­nia, że po­ni­żej „klasycz­nego” po­zio­mu kwan­to­we­go ist­nie­je po­ziom sub­kwan­to­wy, na któ­rym lo­ku­je się wszel­kie do­świad­cze­nie pod­mio­to­we. Świa­do­mość po­zo­sta­je tu w re­la­cji ze świa­tem fizy­cznym po­przez wek­tor stanu, na­zy­wa­ny w me­cha­ni­ce kwan­to­wej funk­cją fa­lo­wą, która opi­su­je od­dzia­ły­wa­nia kwantowo-mecha­niczne, sta­no­wią­ce o dzia­ła­niu sy­naps jako prze­łącz­ni­ków. Otóż funk­cja fa­lo­wa może ule­gać dwo­ja­kie­go ro­dza­ju zmia­nie. Do­pó­ki jest po­zo­sta­wio­na sama sobie i nie jest przed­mio­tem ob­ser­wa­cji, zmie­nia się zgod­nie z rów­na­niem fa­lo­wym Schrödin­ge­ra, w któ­rym ope­ra­tor zwany ha­mil­to­nia­nem okre­śla jej ewo­lu­cję. Na­to­miast przy udzia­le czyn­ni­ka świado­mości ha­mil­to­nian zmie­nia się dra­stycz­nie i w spo­sób nie­cią­gły – wek­tor stanu ulega ko­lap­so­wi…

– Wy­star­czy synu, je­steś w kon­fe­sjo­na­le, nie na sali wy­kła­do­wej. Chcesz mi dać do zro­zu­mie­nia, że je­stem dy­le­tan­tem w two­jej dzie­dzi­nie? Nie mu­sisz, bo to i tak oczy­wi­ste.

– Prze­pra­szam, tro­chę się za­ga­lo­po­wa­łem. Ale nie wci­skam ojcu kitu. Na­praw­dę jest tak, że…

– Że gła­dzisz grze­chy za po­mo­cą ha­mil­to­nia­nu? Ja czy­nię to zna­kiem krzy­ża. Czy tak nie jest pro­ściej?

– Pro­ściej i uczci­wiej, nie prze­czę. Oj­ciec jakby za­po­mniał, że to z tego „gła­dze­nia grze­chów ha­mil­to­nia­nem” przy­sze­dłem się wy­spo­wia­dać.

– Rze­czy­wi­ście. Kon­ty­nu­uj zatem. Tylko – jeśli można pro­sić – w miarę przy­stęp­nie.

– Wła­ści­wie było nas dwóch – mło­dych fi­zy­ków na­pa­lo­nych na roz­wią­zy­wa­nie za­ga­dek Wszech­świa­ta, uf­nych w moż­li­wość prze­ła­ma­nia wszel­kich ba­rier po­zna­nia i po­zba­wio­nych uprze­dzeń co do owych „ob­sza­rów kom­pe­ten­cji”. Dla­te­go nie wzdra­ga­li­śmy się przed wej­ściem w re­jo­ny pa­ra­fi­zy­ki, zwłasz­cza, że w fi­zy­ce „kla­sycz­nej” był za­stój i wszy­scy go­ni­li w pięt­kę. Ja spe­cja­li­zo­wa­łem się w me­cha­ni­ce kwan­to­wej, Ro­bert w teo­rii uni­fi­ka­cji. Ja roz­wi­ja­łem kon­cep­cję za­po­cząt­ko­wa­ną przez no­bli­stę Bria­na D. Jo­se­ph­so­na, który pierw­szy po­sta­wił hi­po­te­zę o wpły­wie czyn­ni­ków świa­do­mo­ści (wola, wiara) na prze­bieg zda­rzeń o cha­rak­te­rze fi­zycz­nym. Jej isto­tę usi­ło­wa­łem przed chwi­lą wy­ło­żyć ojcu przy uży­ciu pojęć rodem z me­cha­ni­ki kwan­to­wej…

– I nie pró­buj tego wię­cej!

– Ro­bert z kolei in­te­re­so­wał się aspek­ta­mi to­po­lo­gicz­ny­mi Wszech­świa­ta. Uwa­żał, że naj­bar­dziej obie­cu­ją­ce są mo­de­le geo­me­trycz­ne. To on pierw­szy wpadł na po­mysł, że prze­strzeń du­cho­wa może być ho­mo­mor­ficz­nym ob­ra­zem cza­so­prze­strze­ni.

– Mów ja­śniej, synu.

– Tak jak cza­so­prze­strzeń jest za­krzy­wia­na przez ma­te­rię, tak to­po­lo­gia no­os­fe­ry, ro­zu­mia­nej tu jako prze­strzeń ak­sjo­lo­gicz­na, może być kształ­to­wa­na przez war­to­ści – kon­kret­nie dobre i złe uczyn­ki.

– Aha, czyli każdy taki uczy­nek po­zo­sta­wia trwa­ły ślad, jakby pięt­no w no­os­fe­rze? Za­czy­na mi się to po­do­bać…

– Do­kład­nie. Geo­me­tria no­os­fe­ry jest więc wy­pad­ko­wą wszyst­kich ludz­kich uczyn­ków i jako taka kształ­tu­je z kolei „kon­dy­cję ak­sjo­lo­gicz­ną” in­dy­wi­du­al­nych i zbio­ro­wych (spo­łecz­nych) ele­men­tów prze­strze­ni du­cho­wej. Sprzę­że­nie zwrot­ne, ro­zu­mie oj­ciec. Do­sko­na­le tłu­ma­czy to wiele zja­wisk – choć­by po­wsta­wa­nie kon­flik­tów zbroj­nych. Na­ra­sta­ją­ce na­pię­cia eska­lu­ją zło, znie­kształ­ca­jąc krzy­wi­znę no­os­fe­ry w kie­run­ku, na­zwij­my to, ujem­nym, co z kolei wzmac­nia ten­den­cję do czy­nie­nia zła. W ten spo­sób two­rzy się coś, co z braku lep­sze­go po­rów­na­nia na­zwał­bym „tor­na­dem zła” ogar­nia­ją­cym mniej­sze lub więk­sze ru­bie­że no­os­fe­ry.

– A co z „tor­na­da­mi dobra”? Też masz ja­kieś przy­kła­dy?

– Ow­szem, choć­by znane w wielu re­li­giach wspól­no­ty mo­dli­tew­ne. W tej opty­ce są one ośrod­ka­mi wzmac­nia­ją­cy­mi ener­gię in­dy­wi­du­al­nych mo­dlitw, pra­gnień i wy­obra­żeń, która może po­ma­gać wier­nym w osią­gnię­ciu skut­ków, ja­kich pra­gną.

– Hmm… nie za­uwa­ży­łem, żeby po­wszech­ne, ogól­no­świa­to­we modły o pokój za­po­bie­gły ja­kie­muś kon­flik­to­wi…

– Je­stem szcze­rze zdu­mio­ny, sły­sząc takie wy­zna­nie z ust ka­to­lic­kie­go księ­dza! Nie wie­rzy oj­ciec w moc mo­dli­twy???

– Wy­bacz, synu, chwi­lę sła­bo­ści.

– Nie za­mie­niaj­my się miej­sca­mi, ojcze, to ja je­stem pe­ni­ten­tem. Zresz­tą w dużej mie­rze ma ksiądz rację. Gdy do­pra­co­wa­li­śmy model ma­te­ma­tycz­ny opi­su­ją­cy geo­me­trię no­os­fe­ry i jej dy­na­mi­kę, oka­za­ło się, że roz­wią­za­nia rów­nań nie są sy­me­trycz­ne.

– To zna­czy?

– To zna­czy, że jest ona znacz­nie bar­dziej po­dat­na na znie­kształ­ce­nia ujem­ne niż do­dat­nie.

– Czyli zło ma „fory”?

– Dziwi to ojca? W grun­cie rze­czy wiemy o tym od dawna. W tym świe­cie czy­nie­nie zła przy­cho­dzi nam o wiele ła­twiej niż czy­nie­nie dobra. Ła­twiej bu­rzyć, niż bu­do­wać. Ła­twiej po­róż­nić się, niż po­go­dzić. Ła­twiej rzu­cić oszczer­stwo, niż je od­wo­łać.

– Na­stęp­stwa grze­chu pier­wo­rod­ne­go synu… Do­my­ślam się, że to „od­kry­cie” nie było wam w smak i od razu za­czę­li­ście my­śleć, jak temu za­ra­dzić?

– Po­dzi­wiam prze­ni­kli­wość ojca. Ale nie tak znów od razu. Model zbu­do­wa­ny przez Ro­ber­ta był nie­ska­zi­tel­ną pod wzglę­dem ma­te­ma­tycz­nym, lecz tylko teo­re­tycz­ną kon­struk­cją. Przej­ście od niego do moż­li­wo­ści mo­ni­to­ro­wa­nia, a na­stęp­nie wpły­wa­nia na geo­me­trię no­os­fe­ry, było dłu­gie i żmud­ne. I tutaj wła­śnie oka­za­ły się przy­dat­ne moje ba­da­nia nad kwan­to­wą teo­rią świa­do­mo­ści.

– Nie pró­buj tylko…

– Do­brze ojcze, pa­mię­tam. By­li­śmy do­brzy. Mię­dzy po­wsta­niem wzoru e = mc2 a zbu­do­wa­niem bomby ato­mo­wej upły­nę­ło czter­dzie­ści lat, nam udało się już po sze­ściu la­tach.

– Co się udało?

– Zbu­do­wać urzą­dze­nie zdol­ne do mo­dy­fi­ka­cji geo­me­trii no­os­fe­ry. Pomny prze­stróg ojca, po­mi­nę szcze­gó­ły tech­nicz­ne. Po­wiem tylko, że punk­tem wyj­ścia była z jed­nej stro­ny kwan­to­wa teo­ria świa­do­mo­ści, z dru­giej – kon­cep­cja psy­chia­try Jana Eh­ren­wal­da, który twier­dził, że mu­si­my wy­rzec się idei punk­to­wej, ego­cen­trycz­nej lo­ka­li­za­cji świa­do­mo­ści na rzecz teo­rii roz­pro­szo­nej lo­ka­li­za­cji pro­ce­sów umy­sło­wych. Ozna­cza to, że oso­bo­wość ludz­ką na­le­ży trak­to­wać w ka­te­go­riach sys­te­mu po­ten­cjal­nie otwar­te­go. Teo­ria ta za­kła­da ist­nie­nie pola oso­bo­wo­ści roz­cią­ga­ją­ce­go się po­przez gra­ni­ce od­dzie­la­ją­ce ści­śle izo­lo­wa­ne in­dy­wi­du­al­no­ści…

– Li­to­ści, synu…

– Prze­pra­szam. Ko­niec koń­ców po dwóch la­tach udało się nam skon­stru­ować urzą­dze­nie do mo­ni­to­rin­gu geo­me­trii no­os­fe­ry. Ob­ser­wu­jąc na ekra­nie kom­pu­te­ra roz­my­te, zry­wa­ją­ce się i mi­go­czą­ce jej po­fał­do­wa­nia (przy­po­mi­na­ło to nieco obraz two­rzo­ny przez ul­tra­so­no­graf) czu­łem unie­sie­nie, jakie to­wa­rzy­szy za­pew­ne każ­de­mu na­ukow­co­wi pod­czas od­kry­cia. Mimo to czu­łem się jak zło­dziej.

– Zło­dziej?

– Tak. Mia­łem prze­czu­cie, że wdzie­ra­my się do stre­fy za­ka­za­nej.

– Drze­wo wia­do­mo­ści złego i do­bre­go?

– Można tak to ująć. Z dru­giej stro­ny uspo­ka­ja­łem się tym, że mamy prze­cież szla­chet­ne in­ten­cje. Asy­me­tria no­os­fe­ry ob­ja­wia­ją­ca się w pre­fe­ro­wa­niu zła wy­da­wa­ła nam się skazą na rze­czy­wi­sto­ści. Cóż złego w tym, że dą­ży­my do usu­wa­nia, czy też choć­by mi­ni­ma­li­zo­wa­nia ta­kich skaz? Cóż złego w pro­te­zach, sztucz­nych ser­cach, an­ty­bio­ty­kach?

– Tak samo uspra­wie­dli­wia­li się twór­cy broni ją­dro­wej, eks­pe­ry­men­tu­ją­cy na ge­nach, ludz­kich za­rod­kach, klo­nu­ją­cy…

– Nie wie­rzy oj­ciec, że ich in­ten­cje były szcze­re?

– Nie wiem synu, nie wiem. Jeden Bóg zna ich in­ten­cje. Oj, chyba zaraz po­wiesz, że…

– Nic nie po­wiem. Dziś wiem, że nic mnie nie uspra­wie­dli­wia. Ina­czej by mnie tu nie było.

– Wróć­my do te­ma­tu.

– Od tej chwi­li wszyst­ko szło gład­ko. Już nie błą­dzi­li­śmy, par­li­śmy do celu we­dług pre­cy­zyj­nie opra­co­wa­ne­go planu. Po czte­rech na­stęp­nych la­tach z dumą i sa­tys­fak­cją pa­trzy­li­śmy na sto­ją­cy przed nami „od­ku­rzacz”.

– Od­ku­rzacz??

– Tak na­zwa­li­śmy urzą­dze­nie po­zwa­la­ją­ce re­du­ko­wać ujem­ną bie­gu­no­wość geo­me­trii no­os­fe­ry. We­dług za­my­słu po­win­no ono nie­ja­ko „od­sy­sać” skłon­ność do zła, stąd ta nieco za­baw­na nazwa. Przy­szedł czas na pierw­sze eks­pe­ry­men­ty. Po dłu­gich dys­ku­sjach zde­cy­do­wa­li­śmy spró­bo­wać ze „Świ­sta­kiem”.

– Prze­cież urzą­dze­nie nie mogło dzia­łać na zwie­rzę­ta!

– Ojcze, „Świ­stak” to była ksywa jed­ne­go z ło­trzy­ków gra­su­ją­cych w na­szym mie­ście. Pew­ne­go mgli­ste­go li­sto­pa­do­we­go wie­czo­ru pod­je­cha­li­śmy na­szym mi­ni­va­nem z za­in­sta­lo­wa­nym „od­ku­rza­czem” w po­bli­że Plan­tów…

 

***

Pew­ne­go mgli­ste­go li­sto­pa­do­we­go wie­czo­ru Dawid Bloch i Ro­bert Kar­ski pod­je­cha­li mi­ni­va­nem z za­in­sta­lo­wa­nym „od­ku­rza­czem” w po­bli­że Plan­tów. Wcze­śniej z wozu wy­sia­dła Ad­rian­na, stu­dent­ka, która zgo­dzi­ła się wziąć udział w eks­pe­ry­men­cie. Zbli­ża­ła się wła­śnie do ogro­du Stra­dom. Ko­ły­sząc bio­dra­mi le­d­wie skry­ty­mi za mi­ni­spód­nicz­ką wy­glą­da­ła bar­dzo sek­sow­nie. Chyba tylko gej nie zwró­cił­by na nią uwagi. Ale „Świ­stak” nie był gejem. Le­d­wie ją uj­rzał, po­dą­żył za nią jak chart za za­ją­cem. Gdy skrę­ci­ła w alej­kę, za­mru­czał z za­do­wo­le­niem i przy­spie­szył kroku.

Park był pusty. Świa­tło sty­lo­wych la­tar­ni z tru­dem prze­bi­ja­ło się przez otu­li­nę mgły. Dawid uważ­nie śle­dził na mo­ni­to­rze syl­wet­kę „Świ­sta­ka”. Obraz pod­ska­ki­wał w rytm kro­ków Ad­rian­ny, która miała za­in­sta­lo­wa­ną ka­me­rę w ka­pe­lu­szu. Sprzę­żo­ny z ka­me­rą dal­mierz po­ka­zy­wał wciąż zmniej­sza­ją­cą się od­le­głość. „Świ­stak” przy­spie­szał.

Ro­bert wpa­try­wał się w drugi ekran, na któ­rym ma­ja­czy­ła gra­ficz­na pro­jek­cja no­os­fe­ry.

– Krzy­wi­zna lo­kal­na ma nie­wiel­ką ten­den­cję spad­ko­wą – po­wie­dział w pew­nym mo­men­cie. – Jak tam u cie­bie?

– Spo­koj­nie, wszyst­ko pod kon­tro­lą. Bądź gotów – mruk­nął Dawid. Jed­nak ten spo­kój był po­zor­ny. Kur­czo­wo ści­skał w dłoni pa­ra­li­za­tor przy­go­to­wa­ny na wy­pa­dek, gdyby eks­pe­ry­ment za­koń­czył się fia­skiem i trze­ba było wy­cią­gać Ad­rian­nę z opa­łów.

 „Świ­stak” był le­d­wie kilka me­trów za dziew­czy­ną. Czuł na­ra­sta­ją­ce mro­wie­nie w lę­dź­wiach. Sapał coraz gło­śniej. Ad­rian­na także ob­ser­wo­wa­ła jego syl­wet­kę w ma­leń­kim mo­ni­to­rze za­in­sta­lo­wa­nym w oku­la­rach. Nie czuła lęku, miała trze­cie kyu w stylu sho­to­kan i nie­jed­no do­świad­cze­nie „bli­skie­go spo­tka­nia” z oprysz­ka­mi, któ­rzy na jej widok na­tych­miast prze­łą­cza­li my­śle­nie z mózgu na fiuta. Obej­rza­ła się, jak to było umó­wio­ne i, uda­jąc prze­stra­szo­ną, przy­spie­szy­ła kroku. „Świ­stak” po­czuł jesz­cze więk­sze pod­nie­ce­nie i także przy­spie­szył. Ad­rian­na pi­snę­ła i pu­ści­ła się bie­giem. Skrę­ci­ła w bocz­ną, go­rzej oświe­tlo­ną alej­kę pro­wa­dzą­cą w kie­run­ku ulicz­ki, przy któ­rej par­ko­wał van. „Świ­stak” po­tknął się o jakiś kamyk, po­śli­znął na war­stwie je­sien­nych liści, za­ma­chał roz­pacz­li­wie rę­ka­mi i, zła­paw­szy rów­no­wa­gę, po­biegł za swoją ofia­rą. Dziew­czy­na kon­tro­lo­wa­ła od­le­głość tak, aby „Świ­stak” zrów­nał się z nią w wy­zna­czo­nym przy czwar­tej ławce punk­cie „zero”. Udało się. Mi­ja­jąc ławkę, po­czu­ła na ra­mie­niu cięż­ką łapę oprysz­ka.

– Teraz! – krzyk­nął Dawid wprost do ucha Ro­ber­ta.

Ro­bert bły­ska­wicz­nie prze­su­nął dźwi­gnię joy­stic­ka. Wi­docz­na na mo­ni­to­rze krzy­wi­zna no­os­fe­ry drgnę­ła i drżąc fe­brycz­nie jęła od­kształ­cać się w drugą stro­nę. Z za­par­tym tchem ob­ser­wo­wa­li, co dzie­je się w parku. Ro­bert trzy­mał rękę na klam­ce drzwi, gotów w każ­dej chwi­li biec dziew­czy­nie z po­mo­cą.

Ad­rian­na i „Świ­stak” stali na­prze­ciw sie­bie. Męż­czy­zna dy­szał cięż­ko i wciąż trzy­mał dziew­czy­nę za ramię. Czuł w gło­wie dziw­ny zamęt, cał­kiem inny niż pod­czas upo­je­nia al­ko­ho­lo­we­go czy po kilku jo­in­tach. Mro­wie­nie w lę­dź­wiach usta­ło. Zu­peł­nie nie ro­zu­miał, dla­cze­go tu stoi i trzy­ma tę dziew­czy­nę, dla­cze­go ją gonił. Wy­tę­żał pa­mięć, lecz myśli wę­dro­wa­ły ospa­le, jak dżdżow­ni­ce po as­fal­to­wej dróż­ce. Pod­su­wa­ły mu ja­kieś dziw­ne ob­ra­zy. W pew­nej chwi­li uj­rzał matkę: pa­trzy­ła na niego, za­nu­rzo­na po szyję w bia­łych opa­rach mgły. Jej twarz była smut­na i bo­le­sna. Osłu­piał. Po­trzą­snął głową i nagle do­znał ilu­mi­na­cji. Przy­po­mniał sobie, dla­cze­go gonił dziew­czy­nę.

– Prze­pra­szam… prze­pra­szam naj­moc­niej panią – wy­mam­ro­tał. – Nie wie pani przy­pad­kiem, gdzie jest naj­bliż­szy przy­sta­nek dzie­więt­nast­ki?

 

***

– Prze­pro­wa­dzi­li­śmy kilka ta­kich eks­pe­ry­men­tów. Nie tylko na in­dy­wi­du­al­nych osob­ni­kach, także na więk­szych i mniej­szych zbio­ro­wo­ściach. Naj­bar­dziej spek­ta­ku­lar­ny efekt za­ob­ser­wo­wa­li­śmy pod­czas meczu pił­kar­skie­go Cra­co­vii z Wisłą, które tra­fi­ły na sie­bie w roz­gryw­kach o Pu­char Pol­ski. An­ta­go­nizm ki­bi­ców tych dru­żyn jest wie­lo­let­nią tra­dy­cją i za­wsze do­cho­dzi­ło do za­mie­szek w trak­cie lub po meczu. Two­rzą­ca się na sta­dio­nie aura wro­go­ści w no­os­fe­rze miała tak dużą moc i dy­na­mi­kę, że jej skon­tro­wa­nie za po­mo­cą na­sze­go urzą­dze­nia wy­da­wa­ło się nie­moż­li­wo­ścią. A jed­nak udało się. Z try­um­fem pa­trzy­li­śmy, jak ki­bi­ce obu ze­spo­łów wspól­nie robią mek­sy­kań­ską falę.

– Cze­goś nie ro­zu­miem. Mó­wi­łeś synu o gła­dze­niu grze­chów, tym­cza­sem z tego, co tu opo­wia­dasz wy­ni­ka, że wy po pro­stu za­po­bie­ga­li­ście ich po­peł­nia­niu!

– Bo to do­pie­ro po­czą­tek hi­sto­rii. Nie po­prze­sta­li­śmy na tym, gdy zo­rien­to­wa­li­śmy się, że efek­ty na­szej in­ge­ren­cji w geo­me­trię no­os­fe­ry przy­no­szą tylko do­raź­ne skut­ki. Kilka dni po eks­pe­ry­men­cie „Świ­stak” za­szlach­to­wał bez­dusz­nie mło­de­go di­le­ra nar­ko­ty­ków. Pod­czas re­wan­żo­we­go meczu Cra­co­vii z Wisłą do­szło do za­mie­szek, w któ­rych po­waż­ne ob­ra­że­nia od­nio­sło kil­ka­na­ście osób.

– A co, spo­dzie­wa­li­ście się efek­tów na­wró­ce­nia?

– Może nie­ko­niecz­nie na­wró­ce­nia, ale li­czy­li­śmy na to, że takie trau­ma­tycz­ne do­świad­cze­nie po­zo­sta­wi w na­szych „kró­li­kach do­świad­czal­nych” jakiś trwal­szy ślad.

– Dusza czło­wie­ka jest bar­dziej zło­żo­na niż ci się wy­da­je, synu…

– Bar­dziej zło­żo­ne niż przy­pusz­cza­li­śmy oka­za­ły się re­la­cje mię­dzy nią a no­os­fe­rą. Do ich ba­da­nia zbu­do­wa­li­śmy urzą­dze­nie po­zwa­la­ją­ce na mo­ni­to­ring o więk­szej roz­dziel­czo­ści. Oka­za­ło się, że każda osoba, czy też, jak oj­ciec woli – dusza, jest po­łą­czo­na z no­os­fe­rą.

– My­śla­łem, że jest jej czę­ścią!

– To za­le­ży od punk­tu wi­dze­nia. Ob­ser­wu­jąc „dolne par­tie” no­os­fe­ry wi­dzi­my mro­wie wy­pu­stek kształ­tem przy­po­mi­na­ją­ce kurki…

– Kurki???

– Tak, kurki. To taki mały żółty grzyb ja­dal­ny. Can­tha­rel­lus ci­ba­rius. Bar­dzo smacz­ny, o spe­cy­ficz­nym aro­ma­cie i lekko ostrym po­sma­ku. Nie jadł oj­ciec?

– Ja­dłem. Po pro­stu ina­czej sko­ja­rzy­łem. Z dro­biem.

– Ro­zu­miem. A więc każda taka wy­pust­ka zwią­za­na jest jed­no­znacz­nie z kon­kret­ną duszą, dla­te­go na­zwa­li­śmy je psy­cho­stre­fa­mi. „Ka­pe­lu­sze” tych wy­pu­stek łączą się ze sobą płyn­nie, two­rząc sfa­lo­wa­ną po­wierzch­nię – „dolną par­tię” no­os­fe­ry. Wę­dru­jąc w kie­run­ku jej „gór­nych par­tii” za­ob­ser­wo­wa­li­śmy, że lo­kal­ne wy­brzu­sze­nia i wklę­śnię­cia wy­gła­dza­ją się, przez co geo­me­trycz­na struk­tu­ra staje się coraz bar­dziej jed­no­li­ta.

– Im „wyżej” tym bar­dziej pła­sko?

– Tym bar­dziej gład­ko. A czy pła­sko? Z po­mia­rów, jakie udało się nam prze­pro­wa­dzić, nie dało się tego stwier­dzić jed­no­znacz­nie. Wy­glą­da na to, że no­os­fe­ra jako ca­łość jest rze­czy­wi­ście sferą, czyli ma do­dat­nią krzy­wi­znę, któ­rej war­tość jest bli­ska zeru. Lecz mając na wzglę­dzie prze­dział błędu po­mia­ro­we­go, rów­nie do­brze można twier­dzić, że to jest płasz­czy­zna, lub nie­znacz­na krzy­wi­zna ujem­na.

– Jak tu sie­dzę i słu­cham ludz­kich wy­znań to myślę, że po­win­na mocno ujem­na być.

– Bo też oj­ciec po­zna­je tylko jedną stro­nę. Z do­brych uczyn­ków lu­dzie się nie spo­wia­da­ją.

– Też racja. Kon­ty­nu­uj synu.

– Nasze nowe urzą­dze­nie po­zwa­la­ło dość pre­cy­zyj­nie śle­dzić dy­na­mi­kę geo­me­trii no­os­fe­ry za­rów­no w skali mikro jak i makro, za­leż­nie od usta­wie­nia zoomu. Mo­gli­śmy je ogni­sko­wać na po­szcze­gól­ne psy­cho­stre­fy i ob­ser­wo­wać ich in­dy­wi­du­al­ne ewo­lu­cje oraz ich wpływ na ewo­lu­cję no­os­fe­ry jako ca­ło­ści.

– Ob­ser­wo­wa­li­ście grze­chy in statu na­scen­di?

– Tak, i coraz mniej mi się to po­do­ba­ło. Za to Ro­bert był za­chwy­co­ny. Mógł go­dzi­na­mi ślę­czeć przed mo­ni­to­rem i ma­ni­pu­lo­wać joy­stic­kiem, ogni­sku­jąc urzą­dze­nie na kim po­pa­dło.

– Pod­glą­dac­two?

– Nie do końca. Krzy­wi­zna psy­cho­stre­fy ewo­lu­uje pod dyk­tan­do złych, czy do­brych uczyn­ków (jak się póź­niej oka­za­ło, także słów i myśli), lecz jest to tylko sy­gnał ich za­ist­nie­nia. Żad­nych kon­kre­tów.

– A w jaki spo­sób ludz­kie uczyn­ki wpły­wa­ją na kształt no­os­fe­ry?

– De­for­ma­cja psy­cho­stre­fy dry­fu­je wzdłuż lejka niby roz­cho­dzą­ca się fala. Do­cho­dzi do „ka­pe­lu­sza” i „roz­le­wa się” po całej dol­nej par­tii, in­ter­fe­ru­jąc z fa­la­mi po­cho­dzą­cy­mi z in­nych lej­ków, więc trud­no ją śle­dzić do­kład­nie. Z rzad­ka zda­rza­ło się, że wy­jąt­ko­wo silne wy­brzu­sze­nie po­cho­dzą­ce z kon­kret­nej no­os­fe­ry przez jakiś czas do­mi­no­wa­ło w tym ob­ra­zie in­ter­fe­ren­cyj­nym.

– Zbio­ro­wy mord?

– Nie­ko­niecz­nie, także jakaś miej­sco­wa Matka Te­re­sa. Ojca, jak za­uwa­ży­łem, bar­dziej in­te­re­su­je ta ciem­na stro­na…

– Każdy z nas od­czu­wa fa­scy­na­cję złem. Je­stem zwy­kłym grzesz­ni­kiem synu.

– Ro­ber­ta rów­nież bar­dziej po­cią­ga­ły ujem­ne wy­brzu­sze­nia. Coraz bar­dziej mnie nie­po­ko­ił jego pęd do ob­ser­wa­cji, był wręcz ob­se­syj­ny. Ale Ro­bert nie po­prze­stał na ob­ser­wa­cjach. Gdy pew­ne­go dnia przy­szedł z po­my­słem zbu­do­wa­nia „że­laz­ka”, ostro się po­kłó­ci­li­śmy…

– Ja­kie­go że­laz­ka?

– Za­pro­jek­to­wał urzą­dze­nie umoż­li­wia­ją­ce mo­dy­fi­ka­cję geo­me­trii psy­cho­stre­fy.

– Mie­li­ście upodo­ba­nie do oso­bli­wych nazw…

– Mło­dzień­cza fan­ta­zja, ojcze. Jak przed chwi­lą mó­wi­łem, wsku­tek uczyn­ków zmie­nia się krzy­wi­zna psy­cho­stre­fy. Ro­bert zna­lazł spo­sób na to, aby te de­for­ma­cje li­kwi­do­wać, nie­ja­ko „za­pra­so­wy­wać” – stąd ta nazwa.

– O co się po­kłó­ci­li­ście?

– Za­pro­te­sto­wa­łem, ar­gu­men­tu­jąc, że za mało wiemy o isto­cie zja­wi­ska i taka in­ge­ren­cja grozi nie­kon­tro­lo­wa­ny­mi efek­ta­mi, któ­rych skut­ki mogą być opła­ka­ne. Ro­bert na to, że ogra­ni­czy­my się tylko do „za­pra­so­wy­wa­nia” krzy­wizn ujem­nych – czyli tych, które po­wsta­ją wsku­tek złych uczyn­ków, przez co ogra­ni­czo­ny zo­sta­nie ich wpływ na całą no­os­fe­rę.

– Ach, już ro­zu­miem! Więc to jest to urzą­dze­nie do gła­dze­nia grze­chów!

– Ow­szem, dzię­ki grze słów nawet w sen­sie do­słow­nym. Ro­bert prze­ko­ny­wał mnie tak długo, aż ule­głem jego per­swa­zjom. W ciągu kilku mie­się­cy zbu­do­wa­li­śmy „że­laz­ko”. Był jed­nak pro­blem z jego te­sto­wa­niem.

– Dla­cze­go?

– Mu­sie­li­śmy zna­leźć kogoś, kto z jed­nej stro­ny byłby ob­ser­wo­wa­ny w spo­sób cią­gły, z dru­giej cał­ko­wi­cie nie­świa­do­my, że pod­le­ga eks­pe­ry­men­to­wi, bo taka świa­do­mość za­kłó­ca­ła­by efek­ty na­szych dzia­łań.

– Krót­ko mó­wiąc, mu­siał to być ktoś bli­ski.

– Tak. Ro­bert bez wa­ha­nia za­pro­po­no­wał Kry­sty­nę, swoją żonę.

– Krok ra­czej de­spe­rac­ki.

– Ow­szem. Pró­bo­wa­łem mu to wy­per­swa­do­wać, ale bez skut­ku. Ro­bert pałał opty­mi­zmem i był cał­ko­wi­cie we wła­da­niu cze­goś, co na­zwał­bym żądzą po­znaw­czą. Dla niej był gotów zło­żyć w ofie­rze naj­więk­sze świę­to­ści.

– Na­le­ża­ło go po­wstrzy­mać.

– Dziś to wiem, ale wów­czas… chyba też tro­chę ule­ga­łem tej żądzy, choć w za­ka­mar­kach świa­do­mo­ści tliła się jesz­cze iskier­ka zdro­we­go roz­sąd­ku. Po­my­śla­łem sobie, że jeśli się zgo­dzę, będę miał wpływ na bieg zda­rzeń i w razie czego po­wstrzy­mam Ro­ber­ta przed po­chop­ny­mi de­cy­zja­mi. A może tylko po­trze­bo­wa­łem uspra­wie­dli­wień ma­ją­cych za­głu­szyć moje obiek­cje? Trze­ba jed­nak po­wie­dzieć, że Kry­sty­na była ide­al­ną kan­dy­da­tką na „kró­li­ka do­świad­czal­ne­go” w tym eks­pe­ry­men­cie. Wy­cho­wa­na w tra­dy­cji ka­to­lic­kiej, bar­dzo po­boż­na, o wraż­li­wym su­mie­niu…

– Jakie to ma zna­cze­nie?

– Ogrom­ne. Chyba oj­ciec zdaje sobie spra­wę, że lu­dzie bez su­mie­nia są ślepi na zmia­ny krzy­wi­zny swo­jej psy­cho­stre­fy? I na od­wrót: lu­dzie wraż­li­wi „widzą” je bar­dzo wy­raź­nie.

– Rze­czy­wi­ście, to lo­gicz­ne.

– Eks­pe­ry­ment ru­szył. Pracy mie­li­śmy nie­wie­le, bo prze­cież Kry­sty­na nie na­le­ża­ła do za­twar­dzia­łych grzesz­ni­ków i ujem­ne krzy­wi­zny po­ja­wia­ły się w jej psy­cho­stre­fie z rzad­ka. Skru­pu­lat­nie je „za­pra­so­wy­wa­li­śmy”, ob­ser­wu­jąc jej re­ak­cję. Ja­kież było nasze zdu­mie­nie, gdy z cza­sem stwier­dzi­li­śmy, że za­czy­na ich przy­by­wać! Kry­sty­na, z pew­no­ścią nie­świa­do­mie, po­grą­ża­ła się w ja­kichś złych uczyn­kach. Na­le­ga­łem, by prze­rwać eks­pe­ry­ment, ale Ro­bert był nie­ubła­ga­ny. Twier­dził, że to muszą być błędy po­mia­ro­we apa­ra­tu­ry mo­ni­to­ru­ją­cej, bo prze­cież kto jak kto, ale on zna żonę jak wła­sną kie­szeń i nie widzi żad­nych zmian w jej za­cho­wa­niu. Rze­czy­wi­ście, Kry­sty­na ufała mu bez­gra­nicz­nie i mó­wi­ła o wszyst­kim, bez żad­nych za­ha­mo­wań, jak na spo­wie­dzi.

– A pro­pos – czy ona cho­dzi­ła do spo­wie­dzi?

– Ow­szem, nawet czę­sto. Lecz ta czę­sto­tli­wość zma­la­ła pod­czas eks­pe­ry­men­tu. Na­wia­sem mó­wiąc, dla Ro­ber­ta był to ko­ron­ny ar­gu­ment wa­dli­we­go dzia­ła­nia sys­te­mu mo­ni­to­ru­ją­ce­go. Prze­cież gdyby rze­czy­wi­ście po­peł­nia­ła wię­cej grze­chów, wzro­sła­by w niej po­trze­ba wy­spo­wia­da­nia się – ar­gu­men­to­wał.

– Nie wziął pod uwagę tego, że mogła się zmniej­szyć wraż­li­wość jej su­mie­nia.

– Tra­fił oj­ciec w dzie­siąt­kę. Tak wła­śnie się stało. Lecz gdy się zo­rien­to­wa­li­śmy, było już za późno. Pew­ne­go pięk­ne­go ma­jo­we­go po­po­łu­dnia po­ja­wi­ła się w jej psy­cho­stre­fie po­kaź­na de­for­ma­cja ujem­na. Po­my­śla­łem, że zda­rzy­ło się coś bar­dzo nie­do­bre­go. „Za­pra­so­wa­li­śmy” ją, oczy­wi­ście, lecz Ro­bert dziw­nie zmar­kot­niał. Chyba po raz pierw­szy zwąt­pił w swoją teo­rię o błę­dzie po­mia­ro­wym. A potem wy­pad­ki po­to­czy­ły się bły­ska­wicz­nie. Wie­czo­rem od­pro­wa­dzi­łem Ro­ber­ta do domu. Po­że­gna­li­śmy się przy furt­ce. Czła­pa­łem wolno, po­chło­nię­ty my­śla­mi…

 

***

Wie­czo­rem Dawid Bloch od­pro­wa­dził Ro­ber­ta Kar­skie­go do domu. Po­że­gna­li się przy furt­ce. Dawid czła­pał wolno, po­chło­nię­ty my­śla­mi. Wciąż nie opusz­cza­ło go nie­do­bre prze­czu­cie, które po­ja­wi­ło się, gdy uj­rzał na ekra­nie mo­ni­to­ra po­kaź­nych roz­mia­rów znie­kształ­ce­nie psy­cho­stre­fy Kry­sty­ny. Był w roz­ter­ce. Roz­trop­ność na­ka­zy­wa­ła mu za­wró­cić i spraw­dzić, co się dzie­je w domu Kar­skich, z dru­giej stro­ny po­czu­cie przy­zwo­ito­ści do­ma­ga­ło się usza­no­wa­nia pry­wat­no­ści swego przy­ja­cie­la.

Prze­szedł­szy nie­ca­łe sto me­trów, za­wró­cił. Za­kradł się przez ogród. Drzwi ta­ra­su były uchy­lo­ne. Wszedł, roz­glą­da­jąc się jak zło­dziej. Mięk­ki dywan tłu­mił jego kroki. Po­dą­żył w kie­run­ku, z któ­re­go do­bie­ga­ły nie­wy­raź­ne głosy. Wyj­rzał ostroż­nie na ko­ry­tarz. Kry­sty­na sie­dzia­ła w kucki obok drzwi do ła­zien­ki, ko­ły­sząc się jak au­ty­stycz­ne dziec­ko w szoku. Ro­bert klę­czał przed nią.

– Co ci jest? Co się stało? – po­wta­rzał, gła­dząc jej włosy.

Nie od­po­wia­da­ła. Wciąż bu­ja­ła się z jakąś nie­wia­ry­god­ną de­ter­mi­na­cją. Dawid uzmy­sło­wił sobie, że ta scena musi już trwać do­brych kilka minut, które mi­nę­ły od czasu, gdy Ro­bert wszedł do miesz­ka­nia.

– Mu­sia­ło się stać coś okrop­ne­go – po­my­ślał. Znał do­brze Kry­sty­nę, była to nie­zwy­kle po­god­na, zrów­no­wa­żo­na i ufna ko­bie­ta o eks­tra­wer­tycz­nym uspo­so­bie­niu. Wy­glą­da­ło na to, że jest w głę­bo­kim szoku; takie za­cho­wa­nie nie le­ża­ło w jej na­tu­rze.

Ro­bert objął żonę i przy­tu­lił, ko­ły­sząc uspo­ka­ja­ją­co. Dawid ob­ser­wo­wał z ukry­cia jej twarz, na któ­rej do­mi­no­wa­ły sze­ro­ko roz­war­te, nie­obec­ne oczy. Po kilku chwi­lach, które wlo­kły się w nie­skoń­czo­ność, po­ja­wi­ły się na niej ledwo uchwyt­ne tiki. Ich na­tę­że­nie gwał­tow­nie rosło. Usta roz­war­ły się, łap­czy­wie chło­nąc po­wie­trze. Oczy roz­bły­sły łzami, które ospa­le wę­dro­wa­ły w dół twa­rzy, wijąc ser­pen­ty­ny. Nagle całym cia­łem wstrzą­snął spazm. Wy­cho­dząc z ka­ta­to­nicz­ne­go stanu, Kry­sty­na od­re­ago­wy­wa­ła hi­ste­rycz­nym szlo­chem. Ro­bert wciąż ją przy­tu­lał i gła­dził po wło­sach.

– Już do­brze, już do­brze ma­leń­ka – po­wta­rzał bez­rad­nie.

Szloch wzma­gał się i Da­wi­do­wi prze­mknę­ła przez głowę myśl, aby we­zwać ka­ret­kę, lecz w tej chwi­li ko­bie­ta ode­zwa­ła się, prze­ła­mu­jąc łka­nie.

– Ro­bert… Ro­bert, coś dzie­je się ze mną strasz­ne­go… ja… ja nic z tego nie ro­zu­miem… o Boże! Matko Prze­naj­święt­sza! Ro­ber­cie, pomóż mi!

– Do­brze już do­brze, ko­cha­nie – Ro­bert wciąż bez­rad­nie po­wta­rzał te słowa niby jakąś man­trę.

– Nie jest do­brze, jest bar­dzo źle! Chyba je­stem opę­ta­na!

– Opę­ta­na? Non­sens! Nic ci nie jest skar­bie, po pro­stu masz gor­sze dni.

– Gor­sze dni, o tak, o wiele gor­sze, coraz gor­sze! – wo­ła­ła pi­skli­wym, za­ła­mu­ją­cym się gło­sem. – Za­czę­ło się od paru drob­nych świń­ste­wek i nagle od­kry­łam, że to mi się po­do­ba. Wie­dzia­łam, że robię źle a we­wnętrz­nie czu­łam, że… że… Ro­bert, cał­kiem jakby ktoś ukradł mi su­mie­nie! A dziś… dziś po­szłam do łóżka z zu­peł­nie obcym fa­ce­tem niby jakaś zdzi­ra! – wy­krzy­cza­ła roz­pacz­li­wym gło­sem. – I po­do­ba­ło mi się, bar­dzo mi się po­do­ba­ło!

– Nic się nie stało, ko­cha­nie, tylko się uspo­kój – po­wie­dział Ro­bert mięk­kim gło­sem i mocno przy­tu­lił.

Ze­sztyw­nia­ła. Po­wo­li lecz zde­cy­do­wa­nie jęła się wy­zwa­lać z jego objęć. Była blada, jakby cała krew od­pły­nę­ła jej z głowy. Wpa­try­wa­ła się w Ro­ber­ta prze­ra­żo­nym wzro­kiem.

– Nic się nie stało? Ro­bert? Po­wie­dzia­łeś, że nic się nie stało? O Boże wszech­mo­gą­cy! – wy­szep­ta­ła.

Znów za­czę­ła się ko­ły­sać, a na twarz po­wró­ci­ły tiki. Ro­bert po­trzą­snął nią raz, dwa razy – bez re­zul­ta­tu. Pa­trzy­ła na niego tępym, nie­obec­nym wzro­kiem. Pró­bo­wał ją pod­nieść, ale bez­wład­nie prze­le­wa­ła mu się przez ręce. Po kilku mi­nu­tach zre­zy­gno­wał. Usiadł obok i scho­wał twarz w dło­niach.

Dawid wy­szedł z kry­jów­ki.

– Ro­ber­cie – po­wie­dział pół­gło­sem. Tam­ten ze­rwał się prze­ra­żo­ny. Uj­rzaw­szy Da­wi­da, spu­ścił głowę i roz­ło­żył bez­rad­nie ręce. Stali tak chwi­lę w mil­cze­niu pa­trząc to na sie­bie, to na Kry­sty­nę, która wciąż ko­ły­sa­ła się z re­gu­lar­no­ścią me­tro­no­mu, bez­myśl­nie pa­trząc przed sie­bie.

– Za­dzwo­nię po ka­ret­kę – po­wie­dział cicho Dawid i się­gnął po ko­mór­kę.

 

***

– Kry­sty­na tra­fi­ła na od­dział za­mknię­ty szpi­ta­la psy­chia­trycz­ne­go. Le­ka­rze stwier­dzi­li kom­plet­ny roz­pad oso­bo­wo­ści.

– Ro­bert nie po­wi­nien jej wtedy mówić, że nic się nie stało.

– Do­kład­nie tak samo po­wie­dział psy­chia­tra. Kry­sty­na na krót­ką chwi­lę wy­szła z ka­ta­to­nii, gdy Ro­bert ją przy­tu­lił. Kiedy mu wy­zna­ła, że go zdra­dzi­ła, pod­świa­do­mie ocze­ki­wa­ła gwał­tow­nej re­ak­cji, sceny za­zdro­ści, tym­cza­sem spo­tka­ła ją obo­jęt­ność. Po­czu­cie sa­mot­no­ści spo­tę­go­wa­ło się. To był gwóźdź do trum­ny.

– Jakie były ro­ko­wa­nia le­ka­rzy?

– Nie da­wa­li żad­nych szans na wyj­ście z tego stanu. W toku te­ra­pii prze­pro­wa­dzi­li sze­reg se­an­sów hip­no­tycz­nych. Spo­sób, w jaki Kry­sty­na po­grą­ża­ła się w cho­ro­bie, był dla nich kom­plet­nie nie­zro­zu­mia­ły, sprzecz­ny z całą wie­dzą, ja­kiej do­ro­bi­ła się psy­chia­tria. Przy oka­zji po­zna­li­śmy dość do­kład­nie sce­na­riusz zda­rzeń, które ro­ze­gra­ły się od chwi­li, gdy roz­po­czę­li­śmy eks­pe­ry­ment. Szcze­gó­ły tych „świń­ste­wek”, które ro­bi­ła Kry­sty­na. Dla mnie, były to małe, nie­win­ne grzesz­ki, jed­nak w skali war­to­ści Kry­sty­ny ja­wi­ły się jako ogrom­ne nie­go­dzi­wo­ści. Szcze­gól­nie prze­ra­ża­ją­ce dla niej było to, że ich czy­nie­nie ją raj­cu­je. Dla­te­go są­dzi­ła, że jest opę­ta­na. Brak zgod­no­ści uczuć i myśli, jed­no­cze­sne wy­stę­po­wa­nie sprzecz­nych sądów i war­to­ścio­wań ku­mu­lo­wa­ły w niej roz­dar­cie psy­chi­ki… no i tak się to skoń­czy­ło.

– Spraw­dza­li­ście jej psy­cho­stre­fę?

– Oczy­wi­ście. Była zde­ge­ne­ro­wa­na i mar­twa.

– Mar­twa?

– Może na­le­ża­ło­by po­wie­dzieć – sta­tycz­na. Żad­nych ru­chów, żad­nych de­for­ma­cji. Po­dob­ną ob­ser­wo­wa­li­śmy u zwie­rząt do­mo­wych.

– A co z Ro­ber­tem? Za­ła­mał się?

– Ow­szem, wpadł w de­pre­sję, ale szyb­ko się otrzą­snął. Czuł od­po­wie­dzial­ność za to, co się stało. Wi­dząc bez­rad­ność le­ka­rzy, po­sta­no­wił, że sam wy­cią­gnie Kry­sty­nę z tego stanu.

– Jak? Prze­cież chyba nie miał po­ję­cia o psy­chia­trii!

– Uwa­żał, że można zre­ge­ne­ro­wać psy­cho­stre­fę Kry­sty­ny tym samym spo­so­bem, w jaki zo­sta­ła znisz­czo­na. Gnany tą na­dzie­ją, rzu­cił się w wir pracy. Nie spał, nie jadł… chwi­la­mi my­śla­łem, że także po­padł w obłęd. Było mi go żal, wi­dzia­łem jak cier­pi, a byłem prze­ko­na­ny, że błą­dzi. Uwa­ża­łem, że jeśli co­kol­wiek może wy­pro­wa­dzić Kry­sty­nę z cho­ro­by, to odro­bi­na mi­ło­ści, cier­pli­wej opie­ki i współ­o­bec­no­ści da­ją­cej jej szan­sę wy­rwa­nia się z tej pu­łap­ki sa­mot­no­ści, do któ­rej wpa­dła. Tym­cza­sem Ro­bert nawet jej nie od­wie­dzał. Nie zna­czy to, że o niej nie my­ślał, prze­ciw­nie. Ogar­nię­ty ob­se­sją uzdro­wie­nia żony, po­grą­żał się w pracy. Ry­chło stra­ci­łem ro­ze­zna­nie w kon­cep­cjach, nad któ­ry­mi pra­co­wał. Kon­stru­ował ja­kieś urzą­dze­nia do po­bu­dza­nia psy­cho­stre­fy na za­sa­dzie re­zo­nan­su, czy re­pli­ka­cji jej struk­tur we­dług wzor­ców po­bie­ra­nych z in­nych psy­cho­stref… Wszyst­ko na próż­no. Psy­cho­stre­fa Kry­sty­ny po­zo­sta­wa­ła mar­twa. Od­rzu­ca­ła te wszyst­kie „prze­szcze­py”.

– To były „prze­szcze­py” od kon­kret­nych osób?

– Tak. Po­cząt­ko­wo Ro­bert po­bie­rał wzor­ce od osób o nie­po­szla­ko­wa­nej opi­nii, uwa­ża­nych za au­to­ry­te­ty mo­ral­ne. Ta­kich jak Jan Paweł II, Matka Te­re­sa… Potem zo­rien­to­wał się, że każda psy­cho­stre­fa ma uni­ka­to­wą struk­tu­rę ba­zo­wą, ana­lo­gicz­ną do DNA w bios­fe­rze i za­pew­ne dla­te­go do­cho­dzi do od­rzu­ca­nia „prze­szcze­pu”. Pró­bo­wał więc wzor­ców po­cho­dzą­cych od krew­nych Kry­sty­ny. Też bez skut­ku. Jed­nak nie usta­wał w wy­sił­kach. Był jak ktoś, kto roz­pacz­li­wie usi­łu­je re­ani­mo­wać bli­ską sobie osobę, która ule­gła ob­ra­że­niom w wy­pad­ku.

– Prze­ra­ża­ją­ce.

– Naj­gor­sze jesz­cze przed nami ojcze. Pew­ne­go wie­czo­ru Ro­bert za­dzwo­nił do mnie z la­bo­ra­to­rium. Zdzi­wi­łem się, bo od dawna pra­co­wał sam…

 

***

Pew­ne­go wie­czo­ru Ro­bert Kar­ski za­dzwo­nił do Da­wi­da Blo­cha z la­bo­ra­to­rium. Dawid zdzi­wił się, bo jego przy­ja­ciel już od dawna pra­co­wał sam, nie wy­ka­zu­jąc naj­mniej­szej ocho­ty na wcią­ga­nie go w ko­lej­ne eks­pe­ry­men­ty.

– Mo­żesz przy­je­chać? – spy­tał bez ogró­dek.

– Oczy­wi­ście. Stało się coś?

– I tak i nie. Po­spiesz się, pro­szę.

Dawid zna­lazł w gło­sie Ro­ber­ta coś nie­po­ko­ją­ce­go. Jakiś spo­kój, gro­bo­wy spo­kój. Ale może było to tylko złu­dze­nie. Wcią­gnął palto i wy­biegł z domu. Uru­cho­mił sil­nik sa­mo­cho­du i z im­pe­tem ru­szył w kie­run­ku In­sty­tu­tu.

W la­bo­ra­to­rium pa­no­wał nie­opi­sa­ny ba­ła­gan. Wszę­dzie wa­la­ły się ja­kieś na­rzę­dzia, przy­rzą­dy, pa­pie­rzy­ska. Pety z prze­peł­nio­nej po­piel­nicz­ki le­ża­ły roz­sy­pa­ne na bla­cie stołu, tonąc w ka­łu­ży roz­la­nej kawy. Ro­bert sie­dział wpa­trzo­ny w mo­ni­to­ry. Na od­głos otwie­ra­nych drzwi obej­rzał się. Dawid spoj­rzał w jego wy­chu­dzo­ną, zmę­czo­ną twarz i ogar­nę­ła go li­tość. Przy­siągł­by, że w za­ka­mar­kach oczu przy­ja­cie­la cza­iło się prze­ra­że­nie.

– Mu­sisz to zo­ba­czyć – Ro­bert wska­zał na jeden z mo­ni­to­rów.

Dawid usiadł, nie ścią­gnąw­szy nawet palta. Na mo­ni­to­rze ja­śnia­ła dolna war­stwa no­os­fe­ry. Z wy­sta­ją­cy­mi od dołu wy­pust­ka­mi psy­cho­stref wy­glą­da­ła jak gro­te­sko­wa chmu­ra z ty­sią­ca­mi ma­leń­kich tor­nad.

– I co? – spy­tał Ro­ber­ta, nie do­strze­gł­szy ni­cze­go szcze­gól­ne­go.

– Patrz tutaj – Ro­bert za­czął wo­dzić po ekra­nie kur­so­rem myszy. Dawid po­dą­żył wzro­kiem jego śla­dem. Doj­rzał le­d­wie do­strze­gal­ne ja­śniej­sze pasma roz­cho­dzą­ce się pro­mie­ni­ście we wszyst­kich kie­run­kach. Ich źró­dłem był ka­pe­lusz jed­nej psy­cho­stre­fy. Po­czuł chłód wę­dru­ją­cy wzdłuż ple­ców.

– To ona? – spy­tał gar­dło­wym gło­sem.

– Tak – od­po­wie­dział głu­cho Ro­bert, zwięk­sza­jąc zoom ob­ra­zu. Psy­cho­stre­fa Kry­sty­ny nadal wy­glą­da­ła jak mar­twa, lecz w miarę jak rosło po­więk­sze­nie, do­strze­gał de­li­kat­ne mro­wie­nia pły­ną­ce w górę z bocz­nych ścia­nek lejka, na po­do­bień­stwo pa­pie­ro­so­we­go dymu.

– Co to jest? – spy­tał.

– Za­ka­że­nie – wy­mam­ro­tał Ro­bert.

– Co???

– Za­ka­że­nie. Ona in­fe­ku­je całą no­os­fe­rę.

– In­fe­ku­je? Czym?

– Trud­no po­wie­dzieć. Ale roz­cho­dzi się to wszę­dzie. Wzdłuż i wszerz. W prze­szłość i w przy­szłość.

– W prze­szłość i w przy­szłość? Żar­tu­jesz!

– Od­kry­łem, że re­la­cje prze­strzen­no-cza­so­we w no­os­fe­rze mają inny cha­rak­ter niż w świe­cie ma­te­rial­nym. Kon­kret­ne psy­cho­stre­fy po­zwa­la­ją się dość ści­śle lo­ka­li­zo­wać w cza­so­prze­strze­ni, lecz nie­ozna­czo­ność tej lo­ka­li­za­cji w gór­nych par­tiach wy­pust­ki ro­śnie wy­kład­ni­czo – tak, że u wy­lo­tu lejka re­la­cje te roz­ma­zu­ją się, po­dob­nie jak to ma miej­sce w czar­nych dziu­rach.

– I co się dzie­je z tymi… hmm… smu­ga­mi?

– Prze­ni­ka­ją do in­nych psy­cho­stref.

– Do wszyst­kich?

– Tylko do nie­któ­rych.

– Zna­la­złeś jakąś pra­wi­dło­wość?

– Ow­szem. Zo­bacz – Ro­bert po­ma­ni­pu­lo­wał coś przy apa­ra­tu­rze, wy­brał kur­so­rem myszy ja­kieś menu na ekra­nie. Dzia­łał tak szyb­ko, że Dawid le­d­wie na­dą­żał wzro­kiem.

Obraz na ekra­nie zmie­niał się. Miał wra­że­nie, że płyną czy też ra­czej fruną nad dolną war­stwą no­os­fe­ry. Od dołu prze­świ­ty­wa­ły mi­ja­ne w za­wrot­nym tem­pie wy­pust­ki psy­cho­stref. Ro­bert znów do­tknął ja­kie­goś po­krę­tła. Zmie­nił kąt wi­dze­nia i zwięk­szył zoom. Obraz za­trzy­mał się na wy­bra­nej psy­cho­stre­fie. Dawid do­strzegł świe­tli­stą smugę le­ni­wie opa­da­ją­cą w dół lejka.

– Kto to?

– Młody, nie­speł­nio­ny ma­larz au­striac­ki. Wie­deń, 1908 rok.

Ro­bert po­now­nie uru­cho­mił menu. Znów prze­miesz­cza­li się w no­os­fe­rze. Ze­szli „w dół”, za­trzy­mu­jąc się przy ko­lej­nym lejku, do któ­re­go wpły­wa­ła świe­tli­sta smuga.

– Tbi­li­si, rok 1898. Młody alumn w se­mi­na­rium du­chow­nym. Za rok go wy­le­ją.

Ro­bert od­szedł od apa­ra­tu­ry i za­pa­lił pa­pie­ro­sa.

– Prze­ba­da­łem kil­ka­dzie­siąt ta­kich przy­pad­ków. Prócz tych dwóch panów są wśród nich także Je­an-Bap­ti­ste Car­rier, Ta­la­at Pasza, Pol Pot, przy­wód­ca rwan­dyj­skich re­be­lian­tów z ple­mie­nia Hutu i wielu im po­dob­nych.

– Jezu Chry­ste…

– Wnio­ski są prze­ra­ża­ją­ce. Smuga in­fe­ku­je wy­bra­ne psy­cho­stre­fy, dez­in­te­gru­jąc su­mie­nie.

– To zna­czy, że…

– To zna­czy, że za­ini­cjo­wa­łem nie­kon­tro­lo­wa­ny pro­ces de­struk­cji su­mień w całej an­tro­po­ge­ne­zie. Wszel­kie zło, jakie w hi­sto­rii zo­sta­ło wy­rzą­dzo­ne: wy­pra­wy krzy­żo­we, na­wra­ca­nie ogniem i mie­czem, pa­le­nie he­re­ty­ków na sto­sach, ho­lo­kaust, wojny, lu­do­bój­stwa, które się po­ja­wi­ły lub do­pie­ro się po­ja­wią – wszyst­ko to jest kon­se­kwen­cją moich eks­pe­ry­men­tów na no­os­fe­rze.

– Na­szych, Ro­ber­cie.

– O nie, moich! – Ro­bert pod­niósł głos, nie­mal krzy­czał. – Ty wy­łą­czy­łeś się, zanim do­szło do tych nie­kon­tro­lo­wa­nych za­bu­rzeń. Je­stem pe­wien, że to efekt moich prób wy­cią­gnię­cia Kry­sty­ny z cho­ro­by!

Usiadł, od­dy­cha­jąc cięż­ko. Po­wo­li uspo­ka­jał się. Po chwi­li dodał zre­zy­gno­wa­nym gło­sem.

– Poza tym wie­lo­krot­nie mnie ostrze­ga­łeś Da­wi­dzie. To ja się­gną­łem po owoc z drze­wa wia­do­mo­ści złego i do­bre­go, nie ty. To ja je­stem prze­klę­ty.

 

***

– Nie wie­dzia­łem, co mam zro­bić. Ro­bert za­cho­wy­wał się jak obłą­ka­ny, ogar­nię­ty po­tęż­nym kom­plek­sem winy. Bo prze­cież z pew­no­ścią prze­sa­dzał, przy­pi­su­jąc sobie winę za wszel­kie zło tego świa­ta…

– Uro­jo­na czy rze­czy­wi­sta wina jest źró­dłem cier­pie­nia i fru­stra­cji dla jej wła­ści­cie­la. Dla niego ona jest rze­czy­wi­sto­ścią. To twoje słowa, synu.

– Wiem, pa­mię­tam.

– Co się stało z Ro­ber­tem?

– Od­wio­złem go do szpi­ta­la. Był w takim sta­nie, że oba­wia­łem się naj­gor­sze­go. Nie­ste­ty, naj­gor­sze stało się. Ty­dzień póź­niej Ro­bert prze­chy­trzył szpi­tal­ne­go pie­lę­gnia­rza i po­wie­sił się.

– Strasz­ne. Re­qu­ie­scat in pacem. Zo­sta­łeś więc je­dy­nym suk­ce­so­rem winy synu. Wy­bacz to py­ta­nie: ty nie my­śla­łeś o sa­mo­bój­stwie?

– Nie. Czu­łem, że je­stem po­trzeb­ny Kry­sty­nie. Od­wie­dzi­łem ją na­za­jutrz po po­grze­bie Ro­ber­ta. Usia­dłem obok na szpi­tal­nym łóżku i gła­dzi­łem jej rękę. Kry­sty­na była jak posąg, nie­ru­cho­ma i blada. Za­czą­łem do niej mówić, naj­bar­dziej cie­płym gło­sem, na jaki było mnie stać. I wtedy zda­rzył się cud. Spoj­rza­ła na mnie! Potem znów za­pa­dła w ten swój ka­ta­to­nicz­ny stan, ale…

– Może ci się zda­wa­ło synu.

– To nie mogło być złu­dze­nie, ojcze! Zresz­tą jest coś jesz­cze. Wy­szedł­szy ze szpi­ta­la po­je­cha­łem do la­bo­ra­to­rium i uru­cho­mi­łem apa­ra­tu­rę Ro­ber­ta. Psy­cho­stre­fa Kry­sty­ny była czy­sta! Już nie pro­mie­nio­wa­ła tymi smu­ga­mi.

– Ożyła?

– Nie, wciąż po­zo­sta­je sta­tycz­na, nie re­agu­je. Nic dziw­ne­go, skoro Kry­sty­na nadal jest w szpo­nach cho­ro­by. Ale prze­cież po­ja­wi­ło się świa­teł­ko w tu­ne­lu – już ni­ko­go nie in­fe­ku­je. Wie­rzę, że z tego wyj­dzie. Że ofia­ra Ro­ber­ta nie była da­rem­na. Trzy­mam się tej myśli jak al­pi­ni­sta ra­tun­ko­wej liny. Wie­rzę, że ktoś trzy­ma jej drugi ko­niec. Być może teraz trze­ba już tylko zma­za­nia mojej winy…

– Nie po­my­śla­łeś, aby użyć „że­laz­ka”?

– Pro­szę mnie nie drę­czyć ojcze, wy­star­cza­ją­co drę­czy mnie su­mie­nie. Nie dość mocno sprze­ci­wia­łem się tym eks­pe­ry­men­tom na Kry­sty­nie, przez co wy­lą­do­wa­ła w psy­chia­try­ku. Opu­ści­łem Ro­ber­ta, po­zwo­li­łem, by ob­se­sja w nim na­ra­sta­ła, choć prze­cież wie­dzia­łem, że błą­dzi. A teraz… teraz nie mam po­ję­cia, co z tym zro­bić? Co po­cząć z wie­dzą, którą bez skru­pu­łów ukra­dli­śmy z za­ka­za­ne­go drze­wa? Je­stem je­dy­nym jej po­sia­da­czem, mogę wszyst­ko znisz­czyć: urzą­dze­nia, do­ku­men­ta­cję… Ale jeśli nam się udało, innym też może. Furt­ka jest uchy­lo­na…

– Po­trze­ba ci wię­cej uf­no­ści w Pana. Jeśli po­zwo­lił wam ją uchy­lić…

– Po­zwo­lił? Ojcze, zro­bi­li­śmy to bez Jego po­zwo­le­nia! Skoro dał nam wolną wolę, na­praw­dę wolną, jest bez­sil­ny wobec na­szych wy­bo­rów!

– Oj synu, synu, epa­tu­jesz się pa­ra­dok­sa­mi typu „czy Bóg wszech­mo­gą­cy może stwo­rzyć tak wiel­ki ka­mień, któ­re­go sam nie po­do­ła udźwi­gnąć”. One nie­uchron­nie to­wa­rzy­szą wszel­kiej nie­skoń­czo­no­ści! Po­rzuć te in­te­lek­tu­al­ne pu­łap­ki, ufaj w Jego Moc i Mi­ło­sier­dzie a włos z głowy ci nie spad­nie. A teraz żałuj i przyj­mij roz­grze­sze­nie z rąk moich. Deus, Pater mi­se­ri­cor­dia­rum, qui per mor­tem et re­sur­rec­tio­nem Fílii sui…

 

***

– Deus, Pater mi­se­ri­cor­dia­rum, qui per mor­tem et re­sur­rec­tio­nem Fílii sui mun­dum sibi re­con­ci­lia­vit et Spi­ri­tum Sanc­tum ef­fu­dit in re­mis­sio­nem pec­ca­to­rum…

Dawid Bloch spu­ścił wzrok i z dy­go­cą­cym ser­cem słu­chał for­mu­ły roz­grze­sze­nia.

– …per mi­ni­ste­rium Ec­c­le­siae in­dul­gen­tiam tibi tri­bu­at et pacem. Et ego te ob­so­lvo a pec­ca­tis.[2]

Głos za­milkł nie­spo­dzie­wa­nie. W tej samej chwi­li wnę­trze kon­fe­sjo­na­łu za­la­ło silne świa­tło. Dawid pod­niósł głowę i spoj­rzał przez ma­to­wą szyb­kę W otwar­tych drzwiach zo­ba­czył syl­wet­kę wcho­dzą­ce­go mni­cha i osłu­piał.

– Prze­pra­szam cię synu za spóź­nie­nie – po­wie­dział za­kon­nik, lo­ku­jąc się w kon­fe­sjo­na­le. – Nie­spo­dzia­nie przy­szedł kon­ser­wa­tor za­byt­ków, mu­sie­li­śmy uzgod­nić kilka szcze­gó­łów… No, ale już je­stem. Cie­szę się, że cze­ka­łeś. Mo­że­my za­czy­nać spo­wiedź.

Zdu­mio­ny Dawid nie mógł wy­krztu­sić słowa. Wy­ba­łu­szo­ny­mi ocza­mi pa­trzył na roz­my­tą w ma­to­wej szyb­ce syl­wet­kę nad­sta­wia­ją­ce­go ucha za­kon­ni­ka. Ciszę, która za­pa­dła w kon­fe­sjo­na­le znów wy­peł­ni­ła mu­zy­ka: chór ćwi­czył teraz Te Deum.

Miserére no­stri, Dó­mi­ne, miserére no­stri.

Fiat mi­se­ri­cór­dia tua,

Dó­mi­ne, super nos,

quemádmo­dum sperávimus in te.[3]

– No, słu­cham, synu… – rzu­cił za­chę­ca­ją­co mnich.

– Kiedy ja… – roz­po­czął Dawid. – Ojcze, ja wła­śnie….

– Roz­my­śli­łeś się?

– Nie… to zna­czy tak! Prze­pra­szam ojcze. I dzię­ku­ję. Bar­dzo mi oj­ciec po­mógł.

Wy­szedł z ka­bi­ny pe­ni­ten­ta i ru­szył w kie­run­ku wyj­ścia. Za­kon­nik pa­trzył za nim zdu­mio­nym wzro­kiem. Po chwi­li po­krę­cił głową, wy­cią­gnął bre­wiarz i za­nu­rzył się w mo­dli­twie.

Dawid był już pod chó­rem, gdy usły­szał łopot skrzy­deł. Spoj­rzał w górę i zo­ba­czył ptaka le­cą­ce­go przez nawę głów­ną w kie­run­ku otwar­te­go okna. Pew­nie za­błą­kał się jakiś szpak, któ­rych pełno bu­szu­je w oka­la­ją­cych ba­zy­li­kę drze­wach.

 

--------------------------------------------------

 

[1] Cie­bie, Boże, w Trój­cy je­dy­ny pro­si­my,

Tak nas na­wie­dzaj jako Cię tu chwa­li­my,

A ścież­ka­mi Twemi pro­wadź z tych ciem­no­ści

Do Twej nie­bie­skiej świa­tło­ści.

(Prze­kład wg Księ­gi Gra­du­ału Rzym­skie­go z 1919 r.)

[2] Bóg, Oj­ciec mi­ło­sier­dzia, który po­jed­nał świat ze sobą przez śmierć i zmar­twych­wsta­nie swo­je­go Syna i ze­słał Ducha Świę­te­go na od­pusz­cze­nie grze­chów…

… przez po­słu­gę Ko­ścio­ła niech ci udzie­li prze­ba­cze­nia i po­ko­ju…

… I ja od­pusz­czam tobie grze­chy.

 

[3] Zmi­łuj się nad nami, Panie,

zmi­łuj się nad nami.

Niech mi­ło­sier­dzie Twoje, Panie,

okaże się nad nami,

jako my w Tobie uf­ność po­kła­da­my.