Anseres Capitolini

– Ga­ju­szu! – Matka jak zwy­kle po­fa­ty­go­wa­ła się oso­bi­ście, żeby go za­wo­łać. – Za­gnaj gęsi do za­gro­dy i chodź na ko­la­cję.

Chło­piec wło­żył do ust gwiz­dek i wy­do­był z niego prze­cią­gły wy­so­ki dźwięk, a po nim dwa krót­kie i ni­skie. Sku­bią­ce le­ni­wie trawę do­rod­ne gęsi wy­cią­gnę­ły dłu­gie szyje w górę i za­czę­ły ener­gicz­nie ma­chać skrzy­dła­mi, uno­sząc tu­ma­ny kurzu i gę­ga­jąc tak gło­śno, że matka mu­sia­ła za­kryć uszy.

– Prze­stań na­tych­miast! – skar­ci­ła go. – Prze­stań i za­gnaj je do za­gro­dy.

Wy­do­był z gwizd­ka trzy krót­kie wy­so­kie dźwię­ki. Gdy ptaki się uspo­ko­iły, dał im sy­gnał do po­wro­tu i spoj­rzał z dumą na matkę.

– Wi­dzia­łaś, czego je na­uczy­łem?

– Tak, synu, wi­dzia­łam. A czy ty wi­dzisz, co zro­bi­ły z moimi wło­sa­mi? Będę je mu­sia­ła jesz­cze raz uło­żyć przed ko­la­cją.

Ga­jusz Ju­liusz miał sześć lat i uwiel­biał tre­so­wać ro­dzin­ne stado gęsi. Każda pa­try­cju­szow­ska ro­dzi­na trzy­ma­ła takie na pa­miąt­kę oca­le­nia Rzymu przed na­jaz­dem bar­ba­rzyń­ców. Ho­do­wa­ne i tre­so­wa­ne od stu­le­ci, gęsi zwane ka­pi­to­liń­ski­mi, sta­no­wi­ły wi­zy­tów­kę każ­de­go domu.

– Ale po­wiedz, do­brze się spi­sa­ły? – drą­żył naj­waż­niej­szy dla niego ostat­nio temat. – My­ślisz, że mam szan­sę wy­grać? Po­wiedz, po­wiedz, mam szan­sę?

Matka kuc­nę­ła przed nim, spo­glą­da­jąc mu w oczy.

– Tak, masz szan­sę, bar­dzo do­brze je na­uczy­łeś, ale pa­mię­taj, że inne dzie­ci też to ćwi­czą. Twoje stado musi to zro­bić per­fek­cyj­nie. A naj­le­piej, gdy­byś wy­my­ślił coś, czego nikt jesz­cze nie pró­bo­wał gęsi na­uczyć.

– Ale jak mam wy­my­ślić coś, co nie ist­nie­je? – Ga­ju­szo­wi łzy sta­nę­ły w oczach, gdyż za­da­nie wy­da­wa­ło się nie­wy­ko­nal­ne.

Matka ujęła go za ra­mio­na. Chcia­ła go przy­tu­lić, ale wie­dzia­ła, że po­my­ślał­by wtedy, że trak­tu­je go jak dziec­ko i że się nad nim li­tu­je. Na pewno nie wziął­by wtedy jej rady na po­waż­nie.

– Jak my­ślisz, czy one wszyst­kie muszą robić to samo?

 

***

 

Sie­dział na żer­dzi ogro­dze­nia i ob­ser­wo­wał stado mło­dych gęsi. Dzi­siaj po raz pierw­szy wy­pu­ścił wszyst­kie razem. Trzy stare ptaki do­stoj­nie sku­ba­ły trawę, roz­glą­da­jąc się co chwi­lę, czy to wy­pa­tru­jąc za­gro­żeń, czy to ob­ser­wu­jąc swoje młode, które nie­usta­ją­co wy­pró­bo­wy­wa­ły nowo na­by­tą umie­jęt­ność la­ta­nia. Co jakiś czas trzy, czte­ry ptaki roz­po­czy­na­ły bieg i tro­chę cha­otycz­nie ma­cha­jąc skrzy­dła­mi, zry­wa­ły się do lotu, aby wy­lą­do­wać dwa­dzie­ścia, trzy­dzie­ści kro­ków dalej. Co bar­dziej od­waż­ne, a może po pro­stu le­piej fru­wa­ją­ce, wy­la­ty­wa­ły na chwi­lę poza ogro­dze­nie, za­ta­cza­ły krąg i lą­do­wa­ły w po­bli­żu sta­rych, otrzy­mu­jąc w na­gro­dę kilka ude­rzeń dzio­bem.

– Aulus mówi, że młode gęsi są już go­to­we do lotu. – Chło­piec spoj­rzał py­ta­ją­co na ojca. – Mogę je dzi­siaj wy­pu­ścić?

– Tak, Ga­ju­szu, wy­da­je mi się, że w ten spo­sób god­nie uczcisz swoje ósme uro­dzi­ny. Które gę­sio­ry wy­bie­rzesz na prze­wod­ni­ków?

– Zeusa, Her­me­sa i He­faj­sto­sa – wy­pa­lił bez na­my­słu. Od wielu już dni o tym my­ślał i od­po­wiedź miał go­to­wą.

– He­faj­sto­sa? Je­steś pe­wien? Wiesz że ma pro­ble­my ze star­tem.

– Ale jest naj­mą­drzej­szy. I bar­dzo do­brze fruwa.

– Do­brze, synu, idź, i niech młode do­brze się spi­szą. Przyj­dę póź­niej po­pa­trzeć.

 Ga­jusz ze­sko­czył z płotu i udał się do kry­tej za­gro­dy, w któ­rej prze­by­wa­ła resz­ta stada. Wszedł do środ­ka, po­cze­kał chwi­lę, aż wzrok przy­zwy­czai się do pół­mro­ku, i za­czął wol­nym kro­kiem prze­cha­dzać się wśród gęsi. Lubił te chwi­le, gdy zbie­ga­ły się do niego i wy­cią­ga­jąc szyje, lekko trą­ca­ły go dzio­ba­mi w plecy i boki, a on gła­skał je po gło­wach. Wy­pa­try­wał wy­bra­nych przez sie­bie gę­sio­rów. Zeus, nie­kwe­stio­no­wa­ny przy­wód­ca ca­łe­go stada, od sa­me­go po­cząt­ku był przy nim. Chło­piec szturch­nął go lekko w dziób na znak wy­bo­ru. To samo zro­bił, gdy od­na­lazł po­zo­sta­łe dwa. Gwizd­nął sy­gnał do wyj­ścia i wy­ty­po­wa­ne gę­sio­ry po­dą­ży­ły za nim na wy­bieg.

Pa­trzył, jak wy­bie­ra­ją swoje gęsi – naj­pierw Zeus, potem Her­mes, na końcu He­faj­stos – i dzie­lą stado mło­dych na trzy grupy. Gwizd­nął „przy­go­to­wa­nie do lotu”. Stare gęsi wy­cią­gnę­ły szyje do góry i za­czę­ły ma­chać skrzy­dła­mi. Młode po­wo­li, jedno po dru­gim za­czę­ły na­śla­do­wać krew­nych. To było już ćwi­czo­ne w ma­łych sta­dach, Ga­jusz nie ocze­ki­wał nie­spo­dzia­nek – i rze­czy­wi­ście, po kilku chwi­lach całe stado po­ka­zy­wa­ło swoją go­to­wość. Dał sy­gnał do skoku. Wie­lo­krot­nie ćwi­czo­ny nie przy­spo­rzył więk­szych pro­ble­mów. Gę­sio­ry, do­brze wy­szko­lo­ne, spraw­nie po­pro­wa­dzi­ły młode stado w trzech li­niach, pod­ry­wa­jąc się na po­cząt­ku roz­bie­gu i lą­du­jąc na końcu. Na­stęp­ne było koło w linii, rów­nież łatwe, a potem nieco trud­niej­sze koło w ko­lum­nach – tutaj wiele za­le­ża­ło od gę­sio­rów, za­ta­cza­jąc bo­wiem koło, ze­wnętrz­ny rząd gęsi mu­siał fru­nąć szyb­ciej niż we­wnętrz­ny. Chło­piec gwizd­nął roz­kaz i trzy rzędy pta­ków po­de­rwa­ły się jed­no­cze­śnie do lotu.

– Świet­nie ci idzie, synu. Twoje gęsi są na­praw­dę do­brze wy­szko­lo­ne. – Oj­ciec pa­trzył na ptaki za­ta­cza­ją­ce wiel­ki krąg. – Her­mes coś nie trzy­ma tempa. – Zwró­cił się do gę­sio­mi­strza, który stał nie­opo­dal: – Au­lu­sie, trze­ba bę­dzie z nim po­pra­co­wać.

– Ojcze, ja mogę to zro­bić. Ja na­uczę Her­me­sa – wtrą­cił się Ga­jusz.

– Do­brze, synu. Aulus powie ci, co masz zro­bić i w jaki spo­sób. Resz­ta za­le­ży od cie­bie. Za mie­siąc masz mi po­ka­zać ide­al­ny lot tego gę­sio­ra.

– Dzię­ku­ję, ojcze – po­wie­dział to tak spo­koj­nie, jak po­tra­fił, we­wnątrz jed­nak fikał ko­zioł­ki z ra­do­ści. Wresz­cie bę­dzie mógł uczyć stare gę­sio­ry.

– Skoń­czy­łeś już dzi­siej­sze szko­le­nie, Ga­ju­szu?

– Nie, ojcze. Chcia­łem jesz­cze prze­ćwi­czyć swo­bod­ny lot.

Oj­ciec spoj­rzał na chłop­ca, jakby chciał coś jesz­cze po­wie­dzieć, ale zre­zy­gno­wał. Po chwi­li jed­nak rzekł:

– Do­brze, jeśli uwa­żasz, że są go­to­we, to niech lecą. Chodź, Au­lu­sie. – Od­wró­cił się do gę­sio­mi­strza. – Nie bę­dzie­my prze­szka­dzać gą­sko­mi­strzo­wi.

Oj­ciec z Au­lu­sem znik­nę­li wśród za­bu­do­wań, gęsi wy­lą­do­wa­ły, koń­cząc swój lot, a Ga­jusz wy­wi­nął praw­dzi­we­go tym razem fi­koł­ka, z ra­do­ści.

Gę­sio­ry za­gna­ły swoje stad­ka na ko­niec za­gro­dy i ze wzglę­du na brak in­nych po­le­ceń za­czę­ły le­ni­wie sku­bać trawę. Gdy chło­piec tak na nie pa­trzył, przy­szedł mu do głowy ge­nial­ny po­mysł. Po­wi­nien teraz wy­ko­nać se­kwen­cję przy­go­to­wa­nie–swo­bod­ny lot. Po­sta­no­wił ją udo­sko­na­lić, wpro­wa­dza­jąc do­dat­ko­wy ele­ment. Naj­pierw na­ka­że gę­siom lot w koło, a gdy będą już w po­wie­trzu, do­pie­ro wtedy da ko­men­dę „swo­bod­ny lot”.

Usta­wił się w po­ło­wie za­gro­dy, aby mieć jak naj­lep­szy widok, i gwizd­nął „przy­go­to­wa­nie”, a chwi­lę póź­niej „koło”. Pa­trzył, jak trzy rzędy gęsi pod­ry­wa­ją się do lotu, i nagle przy­szła mu do głowy głu­pia myśl, że gę­sio­ry mogą nie usły­szeć na­stęp­nej ko­men­dy. Wło­żył gwiz­dek do ust i za­czął biec w tym samym co gęsi kie­run­ku. Dwa dłu­gie wy­so­kie, jeden krót­ki niski. Za­czął gwiz­dać ko­men­dę, lecz po dwóch dłu­gich wy­so­kich dźwię­kach po­tknął się i gwiz­dek wydał dźwięk o nie­okre­ślo­nej wy­so­ko­ści i dłu­go­ści. Gę­sio­ry pro­wa­dzą­ce prze­le­cia­ły roz­pę­dem pewną od­le­głość i za­czę­ły, z braku zro­zu­mia­łe­go po­le­ce­nia, za­ta­czać cia­sne kręgi. Stare gęsi czy­ni­ły po­dob­nie, a młode, słabo wpra­wio­ne w locie, wol­niej lub szyb­ciej za­czę­ły lą­do­wać na ziemi.

Ga­jusz pod­niósł się i z prze­ra­że­niem ob­ser­wo­wał, jak młode gęsi lą­du­ją na polu ku­mi­nu Marka Emi­lu­sza i naj­spo­koj­niej w świe­cie za­czy­na­ją się na nim paść. Stare gęsi i gę­sio­ry do­łą­cza­ją do nich po chwi­li.

„No to bę­dzie awan­tu­ra”, po­my­ślał Ga­jusz, wi­dząc, w jakim tem­pie jego gęsi po­chła­nia­ją dro­go­cen­ną przy­pra­wę. Za­gwiz­dał ko­men­dę „po­wrót”, na którą ptaki nie za­re­ago­wa­ły. Pró­bo­wał jesz­cze in­nych – „przy­go­to­wa­nie”, „spo­kój” i znowu „po­wrót” – bez skut­ku. Za­czął biec do swo­ich gęsi, my­śląc, że może za­re­agu­ją na dźwięk do­bie­ga­ją­cy z mniej­szej od­le­gło­ści. Po chwi­li spo­strzegł nad­zor­cę, który śpie­szył, aby prze­gnać gęsi z pola, i dzier­żył w dło­niach po­kaź­nej wiel­ko­ści laskę. Z za­bu­do­wań wy­bie­ga­li rów­nież zwo­ła­ni przez niego nie­wol­ni­cy. Ga­jusz miał do gęsi naj­dal­szą drogę; wi­dział, jak nad­zor­ca do­bie­ga do stada i za­czy­na okła­dać ptaki laską, pró­bu­jąc wy­pę­dzić je z pola. Gęsi jed­nak, za­miast ucie­kać od ata­ku­ją­ce­go ich czło­wie­ka, po­czę­ły wście­kle go ata­ko­wać. Stare co chwi­lę wzno­si­ły się w po­wie­trze, bijąc skrzy­dła­mi i za­cie­kle dzio­biąc. Młode z wy­cią­gnię­ty­mi szy­ja­mi za­ja­dle ką­sa­ły go po no­gach.

Ga­jusz sta­nął jak wryty, ze zdzi­wie­niem ob­ser­wu­jąc nie­zwy­kłe za­cho­wa­nie jego stada. Dla­cze­go ata­ko­wa­ły ludzi? Gę­sio­ry i stare gęsi były szko­lo­ne i nigdy tak się nie za­cho­wy­wa­ły wobec czło­wie­ka. Dla­cze­go więc teraz jest ina­czej? Nad­zor­ca pod na­po­rem gęsi upadł, a te nie prze­sta­wa­ły go kąsać i dzio­bać. Nie wia­do­mo, jak by się to skoń­czy­ło, gdyby na czas nie nad­bie­gli nie­wol­ni­cy. Zdo­ła­li po­wstrzy­mać gęsi i od­cią­gnąć nad­zor­cę. Ga­jusz też się ock­nął i za­czął gwiz­dać sy­gnał do po­wro­tu, na który gęsi znów nie od­po­wie­dzia­ły, cią­gle ata­ku­jąc ludzi. Aż w pew­nym mo­men­cie, bez żad­nej przy­czy­ny, prze­sta­ły. Ga­jusz nadal gwiz­dał i wresz­cie gę­sio­ry za­re­ago­wa­ły jako pierw­sze, po nich stare gęsi, a w końcu i młode. Nie­wol­ni­cy nadal, jakby nie za­uwa­ża­jąc zmia­ny, obi­ja­li ptaki ki­ja­mi. Ga­jusz, ochło­nąw­szy tro­chę, za­gwiz­dał sy­gnał do lotu i z przy­jem­no­ścią pa­trzył, jak jego gęsi, jedna po dru­giej, wzbi­ja­ją się w po­wie­trze.

 

***

 

Od ze­szłe­go po­po­łu­dnia, kiedy to wuj Lu­cjusz po­wró­cił z da­le­kiej wy­pra­wy, nikt się Ga­ju­szem nie in­te­re­so­wał. No, pra­wie nikt. O dru­giej go­dzi­nie noc­nej matka wy­sła­ła po niego nie­wol­ni­cę, aby przy­pil­no­wa­ła go pod­czas wie­czor­nej to­a­le­ty.

Gdy wstał tego ranka, dom był pra­wie pusty, a po wczo­raj­szym za­mie­sza­niu nie było śladu. Zaj­rzał do kuch­ni, by coś zjeść. Od krzą­ta­ją­cych się tam nie­wol­nic do­wie­dział się, że szy­ku­ją ucztę na dzie­sią­tą. Potem, jak zwy­kle, po­szedł na plac ćwi­czeń, na któ­rym tym razem ni­ko­go nie za­stał. Po­ćwi­czył tro­chę drew­nia­nym gla­diu­sem, ale szyb­ko go takie sa­mot­ne ćwi­cze­nia znu­dzi­ły. Po­szedł do za­gro­dy i wy­pu­ścił stado gęsi na wy­bieg. Na prze­wod­ni­ka wy­brał Po­sej­do­na, gę­sio­ra, któ­re­go z ja­kichś po­wo­dów stado nie za bar­dzo chcia­ło słu­chać. Po­sta­no­wił ćwi­czyć pod­sta­wo­we ko­men­dy tak długo, aż stado za­cznie je wy­ko­ny­wać po­praw­nie.

– Ga­ju­szu, to nie jest dobry czas na szko­le­nie Po­sej­do­na. – Usły­szał za sobą głos So­fro­niu­sza.

So­fro­niusz był Gre­kiem, nie­wol­ni­kiem i na­uczy­cie­lem, który pró­bo­wał wpoić chłop­cu za­sa­dy po­słu­gi­wa­nia się za­rów­no ła­ci­ną, jak i greką. Do­dat­ko­wo uczył go rów­nież hi­sto­rii.

– Za go­dzi­nę po­ja­wią się go­ście i Lu­cjusz Ju­liusz bę­dzie im po­ka­zy­wał, co przy­wiózł z da­le­kiej kra­iny Sina. Myślę, że warto, abyś ty rów­nież to zo­ba­czył.

Ga­jusz za­gnał gęsi z po­wro­tem do za­gro­dy, wpadł jesz­cze do kuch­ni, z któ­rej za­brał garść oli­wek i kilka fig, po czym udał się na dzie­dzi­niec, na któ­rym było już sporo ludzi. Oj­ciec stał po­środ­ku, roz­ma­wia­jąc z Ty­tu­sem An­to­niu­szem, oto­czo­ny przez kilku in­nych pa­try­cju­szy. Wuj Lu­cjusz wy­cią­gał coś z wy­peł­nio­ne­go prze­róż­ny­mi pa­kun­ka­mi wozu. Ga­jusz bar­dzo chciał do niego pod­biec i zo­ba­czyć te wszyst­kie skar­by, ale wie­dział, że na­ra­ził­by się tym na gniew ojca. Stał więc na ubo­czu i ob­ser­wo­wał przy­go­to­wa­nia. Gdy wszy­scy go­ście za­sie­dli na swo­ich miej­scach, Lu­cjusz Ju­liusz roz­po­czął opo­wieść o swo­jej po­dró­ży na wschód aż do mia­sta Sera Me­tro­po­lis w kra­inie Sina.

Po­ka­zał wtedy wiele dziw­nych rze­czy. Nie­wol­ni­cy wnie­śli klat­kę, w któ­rej sie­dział czar­no-bia­ły niedź­wiedź ob­gry­za­ją­cy li­ście z ga­łą­zek nie­zna­ne­go drze­wa, le­ni­wy jak prze­kar­mio­ny kot. Z wozu wy­cią­gnę­li bele, na które na­wi­nię­te były nie­skoń­czo­ne ilo­ści lśnią­cej bia­łej ma­te­rii, od któ­rej ko­bie­ty nie po­tra­fi­ły ode­rwać wzro­ku. Lu­cjusz przy­niósł też na­rę­cze cien­kich drew­nia­nych ty­czek, tak dłu­gich, jak dwa albo trzy pila, które były zaś tak lek­kie, że ko­bie­ty mogły unieść ich dzie­sięć albo i wię­cej.

I po­ka­zał coś, co Ga­ju­sza za­fa­scy­no­wa­ło naj­bar­dziej. Dziw­ny ptak. Był tak duży, jak naj­więk­szy z jego gę­sio­rów. Uno­sił się w wy­so­ko i był po­słusz­ny temu dziw­ne­mu czło­wie­ko­wi o pła­skiej, lekko żół­ta­wej twa­rzy, sko­śnych oczach i czar­nych, za­ple­cio­nych w war­ko­czyk wło­sach. Chło­piec prze­ga­pił wpraw­dzie mo­ment, w któ­rym ów wy­cią­gnął ptaka spo­śród in­nych rze­czy i wy­pu­ścił go w po­wie­trze, ale od mo­men­tu, gdy wuj, opo­wia­da­jąc zwy­cza­jach da­le­kie­go ludu, wska­zał na już uno­szą­ce­go się w po­wie­trzu ptaka, nie spu­ścił go już z oczu ani na jedną chwi­lę. Przy­glą­dał się z roz­dzia­wio­ną buzią, jak sko­śno­oki czło­wiek, po­ru­sza­jąc rę­ka­mi, na­ka­zy­wał pta­ko­wi za­ta­czać koła, wzno­sić się, opa­dać i wy­ko­ny­wać różne, jesz­cze trud­niej­sze ewo­lu­cje. Na ko­niec przy­wo­łał go do sie­bie ge­sta­mi przy­po­mi­na­ją­cy­mi przy­cią­ga­nie liny, zła­pał go jakby za nogi i wtedy Ga­jusz zo­ba­czył, że ten ptak był cał­kiem pła­ski, że nie miał nóg i nie mógł po­ru­szałć skrzy­dła­mi.

Gdy Lu­cjusz za­koń­czył swoją opo­wieść i po­ka­zy, wszy­scy go­ście udali się do tri­kli­nium na ucztę. Ga­jusz po­zo­stał na dzie­dziń­cu sam, nie li­cząc krzą­ta­ją­cych się przy sprzą­ta­niu nie­wol­ni­ków. Przy­kuc­nął w po­bli­żu wozu i wpa­try­wał się w wy­sta­ją­ce białe skrzy­dło ptaka. Długo zbie­rał się w sobie, zanim od­wa­żył się go do­tknąć. Zła­pał za skrzy­dło i de­li­kat­nie po­cią­gnął do sie­bie. Mało bra­ko­wa­ło, a by go upu­ścił, nagle jed­nak ude­rzy­ły go spa­da­ją­ce z góry przed­mio­ty – kłę­bek nici i kunsz­tow­nie rzeź­bio­na fi­gur­ka le­gio­ni­sty. Ptak zro­bio­ny był z cien­kich pa­tycz­ków po­wią­za­nych le­d­wie wi­docz­ny­mi nićmi. Na nich przy­mo­co­wa­ny był ten dziw­ny lśnią­cy ma­te­riał.

– Chcesz spró­bo­wać, Ga­ju­szu? – Serce pod­sko­czy­ło mu do gar­dła, gdy usły­szał głos So­fro­niu­sza. – Pan Liu może ci po­ka­zać, jak wy­pu­ścić la­ta­wiec. – Do­pie­ro teraz zo­ba­czył, że wraz z na­uczy­cie­lem przy­szedł sko­śno­oki.

– Jak to moż­li­we, So­fro­niu­szu, że ten ptak fruwa? Nie jest żywy i nie po­ru­sza skrzy­dła­mi, a fruwa.

So­fro­niusz wziął od niego ptaka.

– Jest bar­dzo lekki, pra­wie tak lekki, jak piór­ko, dla­te­go może uno­sić się na wie­trze.

– A jak nie ma wia­tru?

– To można go zro­bić, bie­gnąc. Jak bie­gniesz, to wiatr roz­wie­wa ci włosy, mimo że nie wieje, gdy sto­isz. Pan Liu mówi, że w górze za­wsze jest wiatr. Po­patrz, do ptaka przy­mo­co­wa­na jest nić. Gdy ją uchwy­cisz i po­bie­gniesz, ptak unie­sie się jak piór­ko na wie­trze, a nić nie po­zwo­li mu uciec.

I wtedy wła­śnie Ga­jusz za­pra­gnął, aby ten sztucz­ny ptak wzbił się w niebo razem z któ­rymś z jego gę­sio­rów, He­faj­sto­sem na przy­kład. Tylko kto bę­dzie pil­no­wał, aby ptak la­ta­wiec robił w po­wie­trzu to, co trze­ba?

Pan Liu po­ka­zał mu, jak trzy­mać la­ta­wiec pod­czas biegu, jak ste­ro­wać nim, gdy jest wy­so­ko, i jak spro­wa­dzić go na zie­mię. Jego mowa była nie­zro­zu­mia­ła, ale ge­sta­mi po­tra­fił prze­ka­zać wszyst­ko. Gdy skoń­czy­li i Ga­jusz odło­żył ptaka na wóz, Pan Liu złą­czył dło­nie przed sobą i bar­dzo nisko się skło­nił, mó­wiąc coś w swoim ję­zy­ku.

– Pan Liu po­dzi­wia twój ta­lent, Ga­ju­szu, mówi, że mo­żesz stać się wiel­kim mi­strzem.

Ga­jusz od­po­wie­dział coś zdaw­ko­wo, jego myśli były już zu­peł­nie gdzie in­dziej. He­faj­stos po­pro­wa­dzi ptaka. Przy­wią­że gę­sio­ro­wi linki do szyi i pod skrzy­dła­mi tak, żeby nie krę­po­wa­ły ru­chów. A ptaka bę­dzie pil­no­wał mały rzym­ski le­gio­ni­sta, któ­re­go przy­wią­że tymi cien­ki­mi, moc­ny­mi nićmi.

 

***

 

– Pan Ga­jusz być wiel­ki Rzy­mia­nin. Pan Ga­jusz osią­gnąć dużo, bo być mądry – pe­ro­ro­wał swoją śmiesz­ną ła­ci­ną pan Liu, który po sze­ściu la­tach po­now­nie przy­był do Rzymu. – Liu po­ka­zać teraz wiel­ki wy­na­la­zek.

Ga­jusz z za­cie­ka­wie­niem pa­trzył, jak Chiń­czyk wy­cią­ga z głębi swo­ich ob­szer­nych szat dość po­kaź­nych roz­mia­rów wo­re­czek. Męż­czy­zna roz­su­płał je­dwab­ny sznu­rek i za­czerp­nął z worka garść prosz­ku.

– Pan Ga­jusz pa­trzy, ten proch zmie­ni kie­dyś cały ten świat – po­wie­dział i wrzu­cił całą garść do pło­ną­ce­go przed nimi ogni­ska. Pło­mień z gło­śnym sy­kiem wy­strze­lił w górę błę­kit­nym świa­tłem.

– Pięk­ne – po­wie­dział Ga­jusz – nazwę ten pro­szek „błę­kit­ny ogień”. Jaki z niego może być po­ży­tek?

Pan Liu wzru­szył ra­mio­na­mi.

– Jesz­cze nie wie­dzieć, ale na pewno być wiel­ki.

– Panie Liu. – Ga­jusz prze­szedł do naj­waż­niej­sze­go dla sie­bie te­ma­tu. – Ja też chciał­bym po­ka­zać mój wy­na­la­zek i po­pro­sić o pomoc w jego roz­wi­nię­ciu. Chodź­my do za­gro­dy – po­wie­dział i ru­szył przo­dem. Gdy do­szli na miej­sce, po­ka­zał Chiń­czy­ko­wi sku­bią­ce­go trawę do­rod­ne­go ptaka.

– To mój naj­lep­szy i naj­bar­dziej in­te­li­gent­ny gę­sior, zwę go Gro­mo­wład­ny. A to – rzekł i przy­wo­łał ge­stem nie­wol­ni­ka – naj­więk­szy la­ta­wiec, z któ­rym Gro­mo­wład­ny po­tra­fi po­le­cieć.

Wziął od nie­wol­ni­ka la­ta­wiec wraz ze spe­cjal­ną uprzę­żą skon­stru­owa­ną tak, aby łatwo ją było za­kła­dać i jed­no­cze­śnie nie prze­szka­dza­ła gę­sio­ro­wi w locie. Wy­tłu­ma­czył panu Liu, jak ją na­kła­da Gro­mo­wład­ne­mu, do­cze­pił do la­taw­ca fi­gur­kę rzym­skie­go le­gio­ni­sty i podał go nie­wol­ni­ko­wi. Wło­żył gwiz­dek do ust i wy­do­był z niego prze­cią­gły wy­so­ki dźwięk, a po nim dwa krót­kie ni­skie. Gę­sior wy­cią­gnął szyję i za­czął ma­chać skrzy­dła­mi, po­ka­zu­jąc swoją go­to­wość do lotu. Za­gwiz­dał ko­men­dę „lot ko­ło­wy”. Gę­sior za­czął się roz­pę­dzać, a za nim biegł nie­wol­nik trzy­ma­ją­cy całą kon­struk­cję; je­dwab­na nić na­prę­ży­ła się i po chwi­li oba ptaki wzbi­ły się w po­wie­trze. Ga­jusz od­wró­cił się w stro­nę Chiń­czy­ka i po­wie­dział:

– Panie Liu, widzi pan tę małą fi­gur­kę ucze­pio­ną pod la­taw­cem? – Liu ski­nął głową. – Chciał­bym, aby pan skon­stru­ował la­ta­wiec, który unie­sie w po­wie­trze praw­dzi­we­go le­gio­ni­stę.

 

***

 

– Ce­za­rze! – Głos war­tow­ni­ka ode­rwał go od spraw rzym­skiej po­li­ty­ki opi­sy­wa­nej w li­ście przez Ce­cy­liu­sza Me­tel­lu­sa. – Skrzy­dło Ju­no­ny wraca.

Ga­jusz odło­żył zwój i wy­szedł na obo­zo­we forum. Spoj­rzał w niebo i zo­ba­czył nad­la­tu­ją­ce od stro­ny pół­noc­nej trzy rzędy gęsi ka­pi­to­liń­skich cią­gną­cych biały je­dwab­ny la­ta­wiec, pod któ­rym wid­nia­ła syl­wet­ka czło­wie­ka. Skrzy­dło Ju­no­ny – długo za­sta­na­wiał się, jak na­zwać tę kon­struk­cję. Dla Ga­ju­sza od po­cząt­ku był to ptak, jed­nak w trak­cie po­więk­sza­nia kon­struk­cji trze­ba było zre­zy­gno­wać ze wszyst­kich wy­sta­ją­cych ele­men­tów i osta­tecz­nie jej kształt stał się bar­dziej po­dob­ny do trój­ką­ta niż do ptaka.

Ener­gicz­nym kro­kiem ru­szył w kie­run­ku bramy pół­noc­nej, za którą znaj­do­wał się wy­bieg dla gęsi. Sta­nął przy pło­cie i ob­ser­wo­wał lą­do­wa­nie. Ta skom­pli­ko­wa­na ope­ra­cja kosz­to­wa­ła życie pana Liu, który po­sta­no­wił jako pierw­szy wy­ko­nać lot. Twier­dził, że wie o la­taw­cach naj­wię­cej i jemu naj­ła­twiej bę­dzie ste­ro­wać wy­na­laz­kiem. Wszyst­ko po­szło wręcz ide­al­nie. Wszyst­ko oprócz lą­do­wa­nia. Szko­da pana Liu, miał tyle róż­nych po­my­słów. Tuż przed tym nie­for­tun­nym lotem po­ka­zy­wał Ga­ju­szo­wi, jak można za­pi­sy­wać licz­by w inny niż tra­dy­cyj­ny rzym­ski spo­sób, opo­wia­dał też o li­cze­niu dni, ob­ser­wa­cjach księ­ży­ca i po­rach roku.

Szum skrzy­deł nad­la­tu­ją­cych pta­ków prze­rwał jego roz­my­śla­nia. Ste­ru­ją­cy Skrzy­dłem Ju­no­ny gę­sio­mistrz spraw­nie wy­lą­do­wał i oddał de­li­kat­ną kon­struk­cję skrzy­dła le­gio­ni­stom. Pod­szedł do Ce­za­ra i za­sa­lu­to­wał.

– Mów co wi­dzia­łeś, Ma­ni­liu­szu.

– W lesie ukry­tych jest ja­kieś pięć, sześć ko­hort lek­kiej pie­cho­ty, trud­no do­kład­nie po­li­czyć, bo drze­wa prze­sła­nia­ją widok. Za lasem czeka w go­to­wo­ści dzie­sięć ty­się­cy żoł­nie­rzy i jakiś ty­siąc jazdy. Prze­pra­wy przez rzekę, oprócz tej przed nami, są dwie. Jedna sze­ro­ka i łatwa do sfor­so­wa­nia ja­kieś dzie­sięć mil na za­chód. Ich woj­ska będą tam szyb­ciej od na­szych, bo po dro­dze mu­si­my sfor­so­wać dwa do­pły­wy. Druga ponad dwa­dzie­ścia mil na wschód. Ta znowu jest wąska i łatwa do obro­ny.

– Dobra ro­bo­ta, Ma­ni­liu­szu. Idź teraz od­po­cząć, masz być go­to­wy do lotu jutro o świ­cie.

 

– Nie mo­żesz, Ce­za­rze, po­świę­cić wszyst­kich świę­tych gęsi dla zwy­cię­stwa w jed­nej bi­twie. – Ka­płan świę­tej Ju­no­ny nie chciał się zgo­dzić na jego po­mysł.

– A to dla­cze­go, Kwin­ty­liu­szu? – Ga­jusz twar­dym wzro­kiem spoj­rzał na ka­pła­na. – Dla­cze­go mam po­świę­cić moich le­gio­ni­stów, a nie mogę po­świę­cić pta­ków, niech­by nie wiem jak świę­te były?

– Rzy­mia­nie ci tego nie wy­ba­czą. Gęsi ka­pi­to­liń­skie od wie­ków ota­cza­ne są naj­wyż­szą czcią.

– Wy­ba­czą, ka­pła­nie. Wy­ba­czą, jeśli przy­nio­są one Rzy­mo­wi chwa­łę i zwy­cię­stwo.

– To bę­dzie rzeź, ani jedna gęś nie wyj­dzie z tego ataku żywa, wiesz o tym.

– Wiem. – Ga­jusz jesz­cze raz roz­wa­żył wszyst­kie ar­gu­men­ty. – Pod­ją­łem już de­cy­zję. – Po­czął wy­da­wać swoim lu­dziom roz­ka­zy. – Ma­ni­liu­szu, wy­ru­szasz skrzy­dłem Ju­no­ny o świ­cie. Za­bie­rzesz dzie­sięć fun­tów ku­mi­nu, który roz­rzu­cisz rów­no­mier­nie nad wro­gi­mi woj­ska­mi na całej sze­ro­ko­ści prze­pra­wy. Emi­liu­szu, gdy skrzy­dło Ju­no­ny od­le­ci, wy­pusz­czasz wszyst­kie gęsi. Mają wy­lą­do­wać po dru­giej stro­nie prze­pra­wy. An­to­niu­szu, bę­dziesz miał ćwierć go­dzi­ny, aby prze­pra­wić się z całą jazdą na drugi brzeg i utrzy­mać przy­czó­łek aż do przy­by­cia le­gio­ni­stów. Bę­dziesz się wy­co­fy­wał, w miarę jak będą przy­by­wać nasze cen­tu­rie. – Ga­jusz za­my­ślił się na chwi­lę. – Kwin­ty­liu­szu, jutro chcę wie­dzieć, czego po­trze­bu­je­my, aby na wio­snę mieć dwa razy wię­cej gęsi bo­jo­wych niż mamy teraz.

Dwa dni po bi­twie nad rzeką Duero Ga­jusz po­wró­cił do Gades. Cie­szył się oczy­wi­ście ze zwy­cię­stwa, ale szcze­gól­ną dumą na­pa­wa­ło go to, że od­niósł je na nie­sprzy­ja­ją­cym te­re­nie, pra­wie bez żad­nych strat. Ata­ku­ją­ce gęsi na­peł­ni­ły wro­gów takim prze­ra­że­niem, że ci cał­ko­wi­cie za­po­mnie­li o obro­nie prze­pra­wy. I jesz­cze Kwin­ty­liusz sro­dze się po­my­lił – pra­wie po­ło­wa gęsi prze­ży­ła atak.

Gdy zmie­rzał do swo­jej kwa­te­ry, za­trzy­mał się przy świą­ty­ni Her­ku­le­sa, przed którą stał po­mnik Alek­san­dra Wiel­kie­go. Spoj­rzał na jego dumną syl­wet­kę i po­my­ślał, że już nie­dłu­go bę­dzie mógł roz­ma­wiać z nim jak równy z rów­nym.

– Ty w moim wieku mia­łeś u stóp cały świat. Ja wpraw­dzie ni­cze­go jesz­cze nie do­ko­na­łem, ale mogę pa­trzeć na świat, nie sta­wia­jąc na nim stopy.

 

***

 

– Ga­ju­szu, jak za­mie­rzasz do­ko­nać tej in­wa­zji? – za­py­tał Marek. – Skrzy­dła Ju­no­ny nie prze­le­cą przez morze. Nie bę­dziesz miał zwia­du, a bez opa­no­wa­nia przy­czół­ka gęsi nie wy­star­tu­ją. Masz jakiś plan?

– Nie mam, ale znasz sy­tu­ację. Senat włą­czył całą Galię do Re­pu­bli­ki, zo­sta­wia­jąc mi wła­dzę tylko nad tym małym ka­wał­kiem Galii Bel­gij­skiej. Stra­ci­łem głów­ne źró­dło do­cho­dów, a ho­dow­le gęsi po­chła­nia­ją for­tu­nę. Muszę coś wy­my­ślić. Mu­si­my zna­leźć spo­sób, jak zdo­być Bry­ta­nię.

Na chwi­lę na­sta­ła cisza.

– Bry­ta­nię dla Rzymu – kon­ty­nu­ował swój wywód Ga­jusz – a jej bo­gac­twa dla Ce­za­ra. Jak tylko po­go­da po­zwo­li, ła­du­je­my woj­ska na okrę­ty. De­cy­zje będę po­dej­mo­wał, gdy do­pły­nie­my do wy­brze­ży Bry­ta­nii.

Już dwa razy Ga­jusz był bli­ski wy­da­nia roz­ka­zu do lą­do­wa­nia na wy­spie. Za każ­dym razem po­wstrzy­my­wa­ła go wizja utra­ty re­pu­ta­cji i za­ufa­nia swo­ich le­gio­ni­stów, któ­rych już od dwu­na­stu lat pro­wa­dził od zwy­cię­stwa do zwy­cię­stwa.

Bry­to­wie mieli wy­star­cza­ją­cą licz­bę wojsk, aby obro­nić wszyst­kie moż­li­we miej­sca de­san­tu. Każde z nich ob­sa­dzi­li mi­ni­mal­ną za­ło­gą. Po­zo­sta­łe woj­ska po­dą­ża­ły wzdłuż brze­gu za flotą Ce­za­ra. Do­pły­wa­li wła­śnie do ko­lej­nej za­to­ki, gdy zza ota­cza­ją­cych ją wzgórz wy­ło­ni­ły się woj­ska Bry­tów. Ga­jusz, ob­ser­wu­ją­cy do tej pory za­to­kę, zszedł z dzio­bu i ner­wo­wym kro­kiem prze­mie­rzał po­kład tam i z po­wro­tem. W pew­nym mo­men­cie sta­nął ze sple­cio­nym za ple­ca­mi dłoń­mi, spoj­rzał na swo­ich ofi­ce­rów i za­py­tał:

– Czy ktoś ma jakiś po­mysł?

– Tak, Ce­za­rze. – Głos do­biegł z tyłu. – Chyba wiem, co trze­ba zro­bić.

Ga­jusz od­wró­cił się i spoj­rzał pro­sto w oczy mło­de­go Ga­ju­sza Okta­wiu­sza, któ­re­go za­brał na wy­pra­wę na proś­bę jego matki a swo­jej sio­strze­ni­cy.

– Słu­cham, młody czło­wie­ku, mam na­dzie­ję, że masz coś sen­sow­ne­go do po­wie­dze­nia.

 

Wy­da­wa­ło się, że nie może być za­to­ki ła­twiej­szej do obro­ny. Na nie­wiel­kim piasz­czy­stym skraw­ku wy­brze­ża mogło się po­mie­ścić nie wię­cej niż ty­siąc żoł­nie­rzy. Dalej brze­gi wzno­si­ły się dość stro­mo w górę na ja­kieś sto kro­ków – ide­al­ne wa­run­ki dla łucz­ni­ków. Rzym­skie okrę­ty zbli­ża­ły się jed­nak, nie zwa­ża­jąc na ostrze­gaw­czo wy­strze­li­wa­ne przez Bry­tów strza­ły, które wbi­ja­ły się w nad­mor­ski pia­sek. Rzu­ci­ły ko­twi­ce tuż poza za­się­giem łucz­ni­ków i roz­po­czę­ły przy­go­to­wa­nia. Dwie naj­więk­sze ga­le­ry zbli­ży­ły się bur­ta­mi do sie­bie i za­czę­ły bu­do­wać łą­czą­cy je po­most. Na dwóch in­nych wy­róż­nia­ją­cych się dłu­go­ścią pen­te­rach roz­po­czę­to bu­do­wę plat­form roz­cią­ga­ją­cych się od rufy aż do dzio­bu.

Ga­jusz Ju­liusz stał na dzio­bie i ob­ser­wo­wał przy­go­to­wa­nia. Dwie ol­brzy­mie ba­li­sty umiesz­czo­ne na po­mo­ście mię­dzy ga­le­ra­mi były już go­to­we. Cze­kał jesz­cze na znak go­to­wo­ści od gę­sio­mi­strzów przy­go­to­wu­ją­cych ptaki do star­tu z plat­form. Po­wo­dze­nie całej ope­ra­cji za­le­ża­ło od ko­or­dy­na­cji wszyst­kich ele­men­tów. Gdy wszyst­kie po­ci­ski z ku­mi­nem zo­sta­ną wy­strze­lo­ne i pierw­sze klu­cze gęsi roz­pocz­ną atak, le­gio­ni­ści będą mieli ćwierć go­dzi­ny, aby do­pły­nąć do brze­gu i wspiąć się na ota­cza­ją­ce go wzgó­rza.

 

***

 

Ga­jusz wydał ostat­nie roz­ka­zy i od­pra­wił ofi­ce­rów. Dzień był go­rą­cy jak na tę porę roku i męż­czy­zna czuł spły­wa­ją­cy po ple­cach pot. Po­przed­nie­go dnia, trzy dni po prze­kro­cze­niu rzeki Vio­dros, zwia­dow­cy do­nie­śli mu, że głów­na armia We­ne­tów znaj­du­je się o dzień mar­szu i szy­ku­je się do przy­ję­cia wal­nej bitwy. Do za­cho­du słoń­ca po­zo­sta­ły trzy go­dzi­ny, le­gio­ny roz­po­czę­ły wła­śnie bu­do­wę obozu, a jego cze­ka­ły jesz­cze obo­wiąz­ki szta­bo­we. W na­mio­cie po­zbył się zbroi i od­pra­wił wszyst­kie sługi z wy­jąt­kiem Pau­lu­sa, któ­re­mu kazał spro­wa­dzić An­to­niu­sza, tak szyb­ko, jak to moż­li­we. Usiadł i za­czął przy­po­mi­nać sobie wy­da­rze­nia mi­ja­ją­ce­go dnia.

– Tran­kwi­lu! – za­wo­łał. – Przy­nieś zwoje i pisz.

Lu­cjusz Tran­kwi­lusz był kon­su­lar­nym skry­bą, który każ­de­go wie­czo­ru był gotów za­pi­sy­wać wy­da­rze­nia dyk­to­wa­ne przez Ga­ju­sza. Zja­wił się po chwi­li; niski i przy­gar­bio­ny spra­wiał wra­że­nie nie­przy­sto­so­wa­ne­go do obo­zo­we­go życia miej­skie­go sła­be­usza. Jed­nak­że pod zbyt ob­szer­ną tu­ni­ką kryło się za­dzi­wia­ją­co silne i od­por­ne na trudy ciało. Roz­ło­żył nowy zwój, po­sta­wił zbior­nik z sepią i obok uło­żył kilka trzci­nek i piór.

– Otrzy­maw­szy po­przed­nie­go dnia in­for­ma­cję od zwia­dow­ców, iż o dzień mar­szu od obozu na­tknę­li się na głów­ne siły wroga – po­dyk­to­wał Ga­jusz Ju­liusz – Cezar wydał roz­kaz wy­mar­szu wraz ze wscho­dem słoń­ca. Dwa Skrzy­dła Ju­no­ny oraz dwa od­dzia­ły konne wy­słał na zwia­dy w celu zna­le­zie­nia naj­lep­sze­go miej­sca na obóz. Le­gio­ny dzie­sią­ty i dwu­na­sty wy­ru­szy­ły jako pierw­sze i nie na­po­ty­ka­jąc zna­czą­ce­go oporu Ger­ma­nów, do­tar­ły do wy­zna­czo­ne­go miej­sca. Le­gio­ny pięt­na­sty, dwu­dzie­sty pierw­szy i dwu­dzie­sty trze­ci, wraz z jed­nost­ka­mi po­moc­ni­czy­mi, przy­by­ły po dwóch go­dzi­nach i roz­po­czę­ły przy­go­to­wy­wa­nie za­gród. Po­zo­sta­łe le­gio­ny do­tar­ły go­dzi­nę przed za­cho­dem słoń­ca.

 

– Chcia­łeś mnie wi­dzieć, Ga­ju­szu. – Do kwa­te­ry wszedł Marek An­to­niusz. Tylko on mógł od­zy­wać się do Ce­za­ra po imie­niu i wcho­dzić w trak­cie dyk­to­wa­nia pa­mięt­ni­ków.

– Koń­czy­my na dzi­siaj, Tran­kwi­lu – Ga­jusz od­pra­wił skry­bę i zwró­cił się do przy­ja­cie­la: – Jutro bitwa, Marku. O za­cho­dzie słoń­ca od­pra­wa. Mamy jesz­cze czas, aby prze­dys­ku­to­wać plany.

– Zwia­dow­cy sza­cu­ją licz­bę wojsk na pięć­set ty­się­cy… – roz­po­czął An­to­niusz.

– …w tym tylko sto pięć­dzie­siąt ty­się­cy do­brze uzbro­jo­nych wojów – prze­rwał mu Ga­jusz.

– W tym rów­nież czter­dzie­ści ty­się­cy jazdy.

– Ale resz­ta to zbie­ra­ni­na bez do­bre­go uzbro­je­nia.

– Ta zbie­ra­ni­na jest bar­dziej wa­lecz­na od Swe­bów.

– Wiemy to wszyst­ko od dawna, Marku. Wiemy, że nie­przy­ja­ciel ma trzy­krot­ną prze­wa­gę, wiemy też, że wy­zna­czy naj­lep­sze dla sie­bie pole bitwy. – Ga­jusz za­milkł na chwi­lę. – Ale my mamy Legio An­se­res.

 

Cezar stał na nie­wiel­kim pa­gór­ku, z któ­re­go roz­ta­czał się dobry widok na pole bitwy, która miała odbyć się tego dnia. Głów­ne siły wroga roz­miesz­czo­ne były na dwóch ufor­ty­fi­ko­wa­nych wzgó­rzach. Ich pierw­szą linią obro­ny była nie­wiel­ka, ale dość głę­bo­ka rzeka, do któ­rej wła­śnie zbli­ża­ły się głów­ne siły Rzy­mian. Gdy le­gio­ny roz­po­czę­ły prze­pra­wę, wy­da­wa­ły się ła­twym łupem dla łucz­ni­ków wroga. Nie były. Na prze­ciw­nym brze­gu, z obu skrzy­deł po­ja­wi­ły się wy­sła­ne wcze­śniej od­dzia­ły jazdy i zmu­si­ły wroga do od­wro­tu. Nie od­niósł on wpraw­dzie wiel­kich strat, ale umoż­li­wi­ło to rzym­skim le­gio­nom usta­wie­nie się w szyku bo­jo­wym i spo­koj­ną prze­pra­wę jazdy i ar­ty­le­rii. W tym samym cza­sie na nie­bie po­ja­wi­ły się Skrzy­dła Ju­no­ny, wszyst­kie, któ­ry­mi Ga­jusz dys­po­no­wał. Ma­je­sta­tycz­ne białe la­taw­ce, każdy z nich cią­gnię­ty przez trzy rzędy ol­brzy­mich pta­ków. Każdy z nich uno­szą­cy czło­wie­ka. Dzie­więć nad­la­ty­wa­ło z po­łu­dnia. Wi­dział i sły­szał prze­cho­dzą­ce przez sze­re­gi wroga po­ru­sze­nie. Pięć in­nych nad­la­ty­wa­ło od stro­ny rzym­skie­go obozu. Po krót­kim cza­sie za nimi za­czę­ły po­ja­wiać się pierw­sze klu­cze gęsi bo­jo­wych. Ga­jusz na ich wy­ho­do­wa­nie i wy­szko­le­nie wydał całą for­tu­nę, którą zdo­był na pod­bo­ju Bry­ta­nii i Ger­ma­nii.

Jeden po dru­gim, klucz za klu­czem, pro­wa­dzo­ne przez pięć Skrzy­deł Ju­no­ny gęsi zbli­ża­ły się do wzgórz zaj­mo­wa­nych przez wroga. Dwie­ście ty­się­cy le­cą­cych nisko pta­ków spra­wi­ło, że na zie­mię padł głę­bo­ki cień, a na wro­gów głę­bo­ki lęk. Gdy pierw­sze gęsi za­czę­ły ata­ko­wać, dzio­biąc wro­gów po twa­rzach i po no­gach, tylko nie­licz­ni z nich pod­ję­li sku­tecz­ną walkę.

Ga­jusz Ju­liusz Cezar stał na wzgó­rzu, ob­ser­wu­jąc swo­ich naj­lep­szych żoł­nie­rzy – Legio An­se­res.

 

***

 

Kon­sul Marek Klau­diusz Mar­cel­lus za­żą­dał od se­na­tu, aby wy­zna­czo­no na­stęp­cę Ce­za­ro­wi przed wy­ga­śnię­ciem jego urzę­do­wa­nia, gdyż po za­koń­czo­nej woj­nie pokój za­pa­no­wał i zwy­cię­skie woj­sko na­le­ży roz­pu­ścić do domu, oraz żeby na zgro­ma­dze­niach wy­bor­czych nie brano pod uwagę kan­dy­da­tu­ry nie­obec­ne­go Ce­za­ra, po­nie­waż nawet uchwa­łę lu­do­wą w tej spra­wie Pom­pe­jusz póź­niej unie­waż­nił.

Na wia­do­mość o tym Cezar prze­ma­wia do żoł­nie­rzy. Wspo­mi­na znie­wa­gi, ja­kich do­znał od swych nie­przy­ja­ciół w róż­nych cza­sach, od ludzi, któ­rzy uwie­dli i na złe spro­wa­dzi­li Pom­pe­ju­sza […]. Na ko­niec wzywa Cezar żoł­nie­rzy, by od nie­przy­ja­ciół bro­ni­li czci i god­no­ści wodza, pod któ­rym przez dzie­więć lat szczę­śli­wie słu­ży­li pań­stwu, wy­gra­li wiele bitew, uśmie­rzy­li Galię i Ger­ma­nię.

 

Cezar wraz z An­to­niu­szem stali przed roz­bi­tym po­śpiesz­nie na­mio­tem, ob­ser­wu­jąc szy­ku­ją­cych obóz le­gio­ni­stów. Przed nimi w od­le­gło­ści ja­kichś stu me­trów pły­nę­ła nie­wiel­ka rzecz­ka sta­no­wią­ca gra­ni­cę Ita­lii – Ru­bi­kon. Dalej Ga­jusz po­wi­nien iść już bez swo­ich wojsk. Aby ubie­gać się o kon­su­lat, mu­siał­by tutaj po­zo­sta­wić swój Legio An­se­res. „Nie­do­cze­ka­nie wasze”, po­my­ślał.

– Chodź, Marku – po­wie­dział do przy­ja­cie­la i wszedł do na­mio­tu. Na stole stały dwie po­kaź­nych roz­mia­rów skrzy­nie. – Mam na­dzie­ję, że w ten spo­sób uda się za­ła­twić wszyst­kie nasze spra­wy w Rzy­mie.

Pod­szedł do stołu.

– To jest pre­zent dla Cy­ce­ro­na – rzekł, otwie­ra­jąc pierw­szą skrzy­nię. Była wy­peł­nio­na du­ży­mi grud­ka­mi dro­go­cen­ne­go bursz­ty­nu. – W za­mian ocze­ku­ję, że senat ogło­si mnie dyk­ta­to­rem i ze­zwo­li na wej­ście do Rzymu wraz z woj­skiem. To na­to­miast – kon­ty­nu­ował, otwie­ra­jąc drugą, pełną złota skrzy­nię – roz­dy­spo­nu­jesz wedle swo­je­go uzna­nia w celu wy­eli­mi­no­wa­nia Pom­pe­ju­sza z po­li­ty­ki. Gdy po­wró­cę do Rzymu, Gne­ju­sza ma tam nie być. Mogą go wy­słać na wojnę, ogło­sić kró­lem Pontu, wtrą­cić do lochu albo… – za­wie­sił głos i spoj­rzał na Marka, wy­ko­nu­jąc cha­rak­te­ry­stycz­ny ruch ręką wzdłuż gar­dła.

An­to­niusz za­mknął obie skrzy­nie i uści­skał Ga­ju­sza.

– Wy­ru­szę jutro przed świ­tem. Ocze­kuj wie­ści, po­win­ny na­dejść szyb­ko.

 

***

 

Marek An­to­niusz do Ga­ju­sza Ju­liu­sza Ce­za­ra

 

Na dzi­siej­szym po­sie­dze­niu se­na­tu Lu­cjusz Kotta po­sta­wił wnio­sek o nada­nie Ga­ju­szo­wi Ju­liu­szo­wi Ce­za­ro­wi ty­tu­łu króla, gdyż w księ­gach wy­rocz­nych jest po­wie­dzia­ne, że Par­to­wie mogą być po­ko­na­ni tylko przez króla. Wnio­sek ten go­rą­co po­parł Marek Tul­liusz Cy­ce­ron, a za nim co zna­mie­nit­si człon­ko­wie se­na­tu. Sprze­ci­wi­li się temu się gwał­tow­nie Marek Por­cjusz Katon i Gne­jusz Pom­pe­jusz, któ­rych za za­kłó­ca­nie obrad se­na­tu wtrą­co­no do lochu.

Przy­go­tuj sobie czer­wo­ny płaszcz, wy­so­kie buty. I czym prę­dzej przy­by­waj do Rzymu.

 

Marek An­to­niusz po­zdra­wia cię, królu Ce­za­rze Wiel­ki.