Karczma na przełęczy

Poczuł, że wzrok mu słabnie, jakby go zaczęła ogarniać ślepota. Oparł cały ciężar ciała na kosturze i spróbował wspiąć się jeszcze kawałek. Nie zdołał, ciężko dysząc, upadł na świeży śnieg. Nie miał siły, by unieść utrudzone ciało. Dotknął policzkiem zimnej materii. „Poleżę tylko chwilę i ruszę dalej” – pomyślał Leszek, młody książęcy poseł.

Gdy odzyskał świadomość, słońce stało już wysoko. Nie mogąc się podnieść, obrócił się tylko na bok. Białe szczyty gór zlewały się w jedną całość z wełnianymi chmurami na niebie. Poszukał dłońmi czegoś, co dałoby punkt zaczepienia dla palców. Nie znalazłszy, utrudzony srodze tą próbą, padł na plecy z rozkrzyżowanymi ramionami. Dyszał ciężko, ale serce, zamiast walić jak młot kowalski, kiedy mistrz pokazuje czeladnikom na czym majstersztyk polega, wyraźnie zwalniało. Miał wrażenie, jakby wchłaniała go jakaś niepojęta, a bezdenna głębia. Jak ryba wyrzucona ciosem niedźwiedzia na brzeg, rozpaczliwie zaczął łapać powietrze. Poczuł, że palce mu drętwieją, a resztka ciepła z ciała gwałtownie znika. Szarpnął się gwałtownie.

– Po prostu umierasz, człowieku… – głos, który usłyszał, nie wyrażał żadnych emocji.

Leszek z przerażeniem spojrzał w stronę źródła dźwięku. Wytrzeszczając oczy, dostrzegł zarys postaci. Zamrugał i spróbował wysunąć głowę w tym kierunku. Kilka łokci dalej tkwił na skale prawie przezroczysty twór humanoidalny. Połyskiwał bladoniebiesko, na tle zimnej bieli ośnieżonych gór. Demon siedział w kucki, otulony skrzydłami. Dłońmi, zakończonymi szponami, masował palce stóp. Dostrzegłszy wbity w siebie wzrok, stwór przeciągnął się i rzekł:

– Spokojnie człowieku. Nic bardziej ludzkiego niż umieranie. Posiedzę tu i poczekam, aż skończysz… – po tych słowach wsparł głowę na sękatych kolanach i wciąż masując długie palce stóp, zapatrzył się gdzieś w dal.

– Pomóż mi… – ledwie dosłyszalnym głosem powiedział Leszek.

Demon wyrwał się z zadumy i spojrzał z zainteresowaniem na człowieka, który zdawał się upierać, by pozostać przy życiu.

– Zaklinam cię na wszystko, co dla mnie święte. Dopomóż mi, ocal… – każdą z wypowiedzianych przez posłańca sylab oddzielał ciężki oddech.

Demon wpatrywał się przez chwilę w oczy mężczyzny.

– Przecież ci obwieściłem człowieku, co uczynię. Dotrzymam ci towarzystwa, nie będziesz sam. Możesz na mnie patrzeć. Z czasem dostrzeżesz moje niepowtarzalne piękno.

Leszek całą wolę skupił na odzyskanie czucia w kończynach. Futrzana czapka zsunęła się z głowy, odsłaniając przetłuszczone, jasne włosy i twarz, bielszą teraz niźli śnieg. Demon przekrzywił rogatą czaszkę i ze skupieniem studiował rysy umierającego. W końcu wzruszył ramionami, wyciągnął skrzydło i prawie przezroczystym, połyskującym błękitem piórem, dotknął policzka książęcego emisariusza. Młodzieniec poczuł, jak parzy go skóra. Sięgnął ręką do miejsca oparzenia i wtedy uświadomił sobie, że zdołał wykonać ruch.

– Dalej radź sobie sam – powiedział stwór. Rozpostarł skrzydła i skoczył w przepaść, niknąc szybko Leszkowi z oczu.

Mężczyzna usiadł. Czuł intensywnie, jak życie do niego wraca. Przesunął się do najbliższej skały i oparł o nią plecami. Spojrzał przed siebie. Przestrzeń otwierała się przed nim na wiele mil. Nie mąciły jej żadne strużki dymu, które wskazywałyby osiedla, czy obozowiska. Dawno przekroczył tereny zamieszkałe. Minął ziemie, na których kończy się wypas zwierza hodowlanego. Przebył lasy – krainy turów, niedźwiedzi i wilków. Wczoraj wkroczył między potężne szczyty gór bezimiennych, konsekwentnie brnąc ku przełęczy. Obozował wśród nienazwanych przez nikogo kamiennych kolosów, które jawiły mu się większymi, niż królowa gór polskich zwana Łysą, leżąca setki mil stąd w Ziemi Sandomierskiej.

Rozejrzał się wokoło. Po lewej stronie widział szczyty, przypominające wielkie kopce, czy kurhany, po prawej inne były góry, o ostro zakończonych i stromych krawędziach. Wyraźnie odcinających się na tle potężnego masywu, wielokroć obszerniejszego niż samo wzgórze wawelskie, który zamykał horyzont z tej strony.

Wawel… Gdy mijał go ostatnio, wyglądał jak kot przestraszony nagłym warknięciem ogara. Całe mury obsadzone były przez ludzi z kopiami, którzy w skupieniu, ale i trwodze czekali na szturm Tatarów pustoszących od tygodni polskie dzielnice.

Był to moment, w którym ruszył z książęcym dokumentem, jako emisariusz. Najpierw dotarł do obozów pasterskich. Tam wyszykował się do dalszej drogi. Po dwóch dniach marszu ujrzał przed sobą szczyty gór bezimiennych. Odnalazł znaną już sobie drogę ku przełęczy. Nie dał się skusić ułudzie dolinek, zapraszających do siebie zielenią traw i różnobarwnością kwiatów. Znał je – po długich marszach prowadziły pod pionowe ściany, nie do pokonania. Tę drogę, na którą wszedł wczoraj, znaleźli kiedyś z przyjacielem Bolkiem. Miał pewność, że wiedzie do przełęczy, za którą spodziewał się znaleźć dogodne przejście do Czech. Tam kupi konia i ruszy najpierw na dwór czeski, a potem i na Węgry, o ratunek w starciu z mongolską dziczą prosić.

Na początku wspinaczki najwięcej czasu zajęło mu przekonanie samego siebie, że szybciej się iść nie da. Pogodzony z tym faktem, mając za towarzystwo tylko siebie, drogę i pojawiające się czasem kozice, po stokroć zwinniej od człowieka wspinające się po skałach, zaczął odczuwać w pełni piękno i swoistą grozę samotności. Znał to uczucie ze swoich wędrówek. Widział już trochę świata. Miał ogładę posłowi niezbędną. Licząc sobie dwadzieścia trzy wiosny, piąty już raz wkroczył tu, gdzie nie bywał nikt. Między ośnieżone kolosy gór bezimiennych, które pasterze zwali piekielnymi i o których wspominali z niechęcią.

Trawers zajął mu więcej czasu, niż się spodziewał. Może to kwestia ciężaru tobołka, może fizycznie wyczuwana presja, a może pamięć zawodna. Bo wydawało mu się, że ten odcinek był i krótszy i łatwiejszy. Kiedy szedł tędy jesienią z przyjacielem, droga upłynęła im na miłej pogwarce. Ani się obejrzeli, a przepaść po lewej ustąpiła wypiętrzeniu i ze wszystkich stron otoczyły ich góry. Później, kiedy trzykrotnie wracał, by ciało Bolka znaleźć i godnie pochować, szedł po truchło jakby nieprzytomny. Nie doświadczając wcale tego, co droga daje – przeżycia każdego kroku i tego szczególnego stanu ducha, który stanowi fundament, oczyszczenia myśli ze zmartwień codziennych i spokojnych.

Na dużą równię dotarł, gdy słońce rozglądało się już za godnym miejscem na spoczynek. Pospiesznie zbudował sobie legowisko wśród chojaków gatunku, który tu tylko występuje. O drewno na opał było trudno. Brak drzew liściastych nie pozwalał liczyć na to, by zdobyć większe polano, czy chrustu nazbierać. Mokre gałązki smreków nie chciały się zająć żarem. Zrezygnował po wielu próbach z beznadziejnej walki o wzniecenie płomieni. Wpełzł do swego prowizorycznego mieszkania i postanowił przeczekać noc. Ta przyszła chłodna… Rano wstał z trudem. Popatrzył na mokre gałązki i nie podjął nawet próby ich rozpalenia. Oderwał kawałek bochna i zjadł z solonym mięsem. Wypił łyk przedniego miodu – dar samego księcia i ruszył w dalszą drogę. Nim słońce stanęło wysoko, ujrzał przed sobą jezioro i przełęcz, na której śmierć zabrała Bolka.

Wspominał teraz tamtą wyprawę. Próbowali zobaczyć, co jest dalej, poza tym górskim jeziorzyskiem o wodzie prawie czarnej. Znaleźli naturalną drogę, wiodącą zygzakami pod górę. Wydawało im się, że za dnia dopadną przełęczy i będą się mogli napawać widokiem, jakiego nikt inny ani nie widział, ani nie opisał. Mozolnie brnęli ku krawędzi. Droga okazała się jednak trudniejsza niż sądzili. Słońce ostrzegło ich w końcu, ubarwiając czerwienią szczyty, że dzień się niebawem skończy. Naradzili się przez chwilę. Leszek chciał wracać, biwakować nad jeziorzyskiem i drugiego dnia ruszyć przed świtem, ponawiając atak. Bolek wzrok miał płonący, owładnięty obsesją celu i mówił, że muszą iść dalej. Ruszył też szybko ku górze, zostawiwszy bagaże. Przyszły poseł książęcy zachował się lojalnie wobec towarzysza. Położył pod głazem swój tobołek i jął piąć się tropem przyjaciela. Ciemność zastała ich wciąż tkwiących na ścianie, niemogących dostrzec dalszej drogi ku górze, ani trasy powrotnej. Zmuszeni okolicznościami zabiwakowali. W nocy sypnęło obficie śniegiem. Tuląc się do siebie, czekali brzasku. Leszka obudził czyjś głos. Otworzył zapuchnięte oczy. Bolek leżał na wznak i rozpaczliwie próbował się podnieść. Głowę miał obróconą ku zachodowi i szeptał do kogoś niewidocznego.

Przyszły poseł książęcy spróbował dźwignąć majaczącego druha. Ten jednak nie miał siły, by powstać. Wytrzeszczonymi oczami spojrzał na Leszka i szepnął, z trudem łapiąc oddech:

– On – wskazał wzrokiem na zachód – mówi, że umieram… – głowa opadła mu na skałę. Leszek, sam wielce osłabiony, starał się go podnieść. Czuł ziąb ogarniający ciało towarzysza. Zdołał go wreszcie dźwignąć. Nie był jednak w stanie z bezwładnym ciałem zrobić ni kroku. Położył więc Bolka na ziemi. Ściągnął swój kaftan i okrył nim wędrowca. Sam ruszył ku dołowi – byle do bagaży, byle do flaszki z trunkiem, byle do odzieży i jadła!

Znalezienie drogi ku tobołkom nie okazało się takie proste. Dotarł do nich wreszcie, trawiąc wiele czasu, na poszukiwania bezpiecznego zejścia. Wyrzucił ze swej sakwy wszystko. Wziąwszy tylko butle z wodą, flaszkę miodu i nieco chleba, z mozołem ruszył do Bolka. Gdy zdawało mu się, że dotarł na miejsce, zawołał przyjaciela. Odpowiedziało mu tylko echo. Krzyknął znowu, jakiś ptak zerwał się z wrzaskiem i zaczął krążyć nad jego głową.

„Ech, gdybyż to trawa była, znalazłbym niezawodnie ślad, gdzie Bolek spoczywał i ruszył jego tropem, jeśli zdołał się z miejsca oddalić” – myślał gorączkowo. Jak jednak znaleźć odcisk na skale? Tego nie wiedział. Nikt ze znanych mu wędrowców takiej sztuki nie potrafił… Śnieg już stopniał w pogodnych promieniach słonecznych. Po śliskich głazach szło się o wiele trudniej. Wspinał się długi czas, starając się trzymać kierunku wytyczonego dnia poprzedniego. Wtedy jednak to Bolek szedł jako pierwszy, a on wędrował za nim, nie był więc pewien dokonywanych wyborów. W końcu przystanął i rozejrzał się po okolicy. Musiał być dużo wyżej, niż dotarli wczoraj, bo horyzont wypełniły liczne, nieoglądane dotąd szczyty…

Zawrócił i w promieniach zachodzącego słońca dotarł do bagaży. Otulił się we wszelką odzież – swoją i Bolkową i tak noc przeczekał. Nazajutrz znów przeszukiwał zbocze i nawoływał. Żadnego śladu, żadnego głosu. Tylko góry w swej potędze i obojętności wobec ludzkiej śmierci. Tylko kozice unoszące czujnie uszy, gdy krzyczał. Tylko ptaki krążące nad głową.

Jadło zaczęło się kończyć. Pił stopniały śnieg, który znów obficie spadł w nocy, a teraz spływał wąskimi strużkami po skałach. Wreszcie pojął, że albo swych starań poniecha, albo sam tu zemrze. Poszedł ostatni raz ku górze. Krzyż z kamieni ułożył i zmówił nad nim cichą modlitwę. Ruszył po pomoc, zabierając ze sobą oba tobołki. Po kilku dniach wycieńczony i utrudzony dotarł do pustoszejących na zimę szałasów pasterskich. Mówił, że przyjaciela w górach bezimiennych zostawił. O pomoc błagał, ale nikt z nim z powrotem iść nie chciał. Pasterze prowadzili już swe stada na zimowe leże. Zostawili mu jedynie jadło i napitek, pozwolili w szałasie pozostać i szczerze współczuli poniesionej straty.

Gdy odpoczął, sam postanowił wrócić na drogę ku przełęczy. Nie spodziewał się żywego towarzysza znaleźć. Pragnął tylko ciało godnie pogrzebać. Śnieg zaczął jednak sypać i na równinach, co zmusiło go do odwrotu i szukania kwatery w ziemi krakowskiej.

Dłużyły mu się te mroźne miesiące. Niecierpliwie wypatrywał wiosny, by wyruszyć ku bezimiennym szczytom i ostatni obowiązek wobec przyjaciela wypełnić. Wreszcie dni cieplejsze przyszły, a wraz z nimi najazd tatarski… Ciężka jazda ponosiła jedną klęskę za drugą. Przybyli rycerze zakonni, zaprawieni w bojach z innowiercami, zbyt byli nieliczni, by los odwrócić. Raz jeden widział ich Leszek w walce, gdy na przewodnika się zgłosił. Stanowili zakonnicy ariergardę, którą raz po raz atakowali skośnoocy wojownicy, uzbrojeni w łuki, okrągłe tarcze i zakrzywione szable. Wszyscy, którzy widzieli z nim to starcie, mieli okazję podziwiać sprawność bojową, odwagę i nade wszystko cierpliwość chrześcijańskich pancernych.

Leszek patrzył ze wzgórza na rycerzy w białych płaszczach z czarnymi krzyżami. Widział, jak ustawiali szyk, zwracając kopie w stronę nadciągających Tatarów. Wszyscy spodziewali się, że zaraz ławą ruszą na pogan, tak, jak czyniliby to nasi. Rycerze Zakonu Najświętszej Marii Panny czekali jednak, aż przeciwnik zamarkuje atak i odskoczy. Świadomi byli swej siły, która budziła grozę we wrogach. Jeszcze jednak bardziej świadomi byli swojej bezsilności w starciu z lekką i szybką jazdą na otwartej przestrzeni. Gdyby Europejczycy zagnali tatarskich jeźdźców w jakiś wąwóz bez wyjścia, wcisnęliby ich w jego ściany, jak rozochocony pijaczyna, wbija korek w butelkę, by trunek mu się nie wylał. Na rozległym polu lekka jazda była jak sfora psów, która niedźwiedzia dopadłszy, kąsa i odskakuje, nim ten cios śmiertelny łapą zada.

Dzięki cnocie cierpliwości łacinników, Mongołom nie udało się szyku straży tylnej rozedrzeć. Tracąc zaś energię i czas na niezliczone próby rozproszenia Krzyżaków, pozwolili innym, bezpiecznie do bram grodu krakowskiego dotrzeć.

Bramy zamknięto. Kto żyw wyszedł na mury. Tatarzy z wolna podchodzili pod Wawel, niosąc śmierć, pożogę, gwałt i grabież. Uradzili panowie, by do władców Czech i Węgier emisariuszy posłać. Z grona ochotników wybrano trzech. Pierwszy ruszył traktem, wozem jadąc i w asyście zbrojnych. Drugi samotrzeć tylko, konno, bocznymi drogami i leśnymi ścieżkami. Trzecim wreszcie został Leszek, o którym już wiedziano, że bywa w górach bezimiennych i – jak sam głosił – zna drogę na czeską stronę przez przełęcz wysoką.

***

Ciepło powróciło w przemarznięte członki. Wstał z trudem. Był sam. Ani cienia demona nie widział, choć rozglądał się czujnie. Tylko śnieżna biel skał i szarzejące niebo, z którego wiatr przegnał precz białe obłoki. Rozcierając dłonie, przysiadł z powrotem. Wydobył z sakwy kawał solonej dziczyzny i przeżuł spory kęs. Popił jadło miodem. Pomyślał przez chwilę o odwrocie, lecz wtedy od szczytu górującego nad przełęczą zeszła lawina. Z trwogą patrzył na jęzor śniegu przesuwający się szybko w dół. Potworny huk tysięcy kuźnic wypełnił cały umysł wędrowca. Ziemia pod nim drżała i zdawało się, że za chwilę, te straszliwe wibracje dotrą do korzenia skały i cała góra pęknie. Zapadła wreszcie cisza. Cisza, jakiej w życiu nie doznał. Tak, jakby cały dźwięk zapadł się w nicość, by nigdy nie powrócić. Wciąż mając oczy szeroko otwarte z przerażenia, odwrócił się twarzą do stoku. Zarzucił tobołek przez ramię i oparł się o kostur. Zadarł głowę wysoko i przez chwilę badał drogę ku szczytowi. Powoli ruszył do widocznej na tle nieba krawędzi. Po paru ledwie krokach dotarł do miejsca, w którym ułożył jesienią krzyż z odłamków skalnych. Rozejrzał się za ciałem przyjaciela. Nic nie wskazywało na obecność bolkowego truchła, ni smród, ni padlinożercza gadzina.

Droga stawała się coraz trudniejsza. Im bliżej przełęczy, tym szło mu się gorzej. Nieraz musiał zawracać, by spróbować innej ścieżki. Utrudzone ciało zaczęło odmawiać posłuszeństwa. Słońce chyliło się ku zachodowi. Wzrok znów mu zaczął słabnąć. Nie wiedział, co robić. Do pokonania pozostawał jeszcze spory kawałek. Nogi ślizgały się na skałach. W końcu upadł i uderzył o kamienie. Leżał wtulony w skałę i dyszał ciężko. Noga bolała, powietrze z trudem wypełniało płuca. Czuł zwalniający rytm serca, umysł zaczął mu się mącić. Brodę wsparł o kamień. Oczy otworzył szeroko i zamrugał, starając się odzyskać ostrość widzenia.

– Co z nim? – usłyszał głos wybijający się ponad szmer w uszach.

– Umiera – odpowiedział demon, tym samym spokojnym i obojętnym głosem.

– Nie możemy go tak zostawić! – ten pierwszy głos dotarł do uszu posłańca. – Ja nie mogę!

– A co zrobisz? – demon tym razem wykazał zainteresowanie.

– Mógłbyś go unieść do karczmy!

– Nie moja to jest rzecz – odrzekł demon, a głos znów nie zawierał emocji. – Ciekaw byłem, co ty zrobisz.

Leszek zamknął powieki. Wtedy usłyszał szept, tuż przy swoim uchu.

– Leszku, Leszku, to ja… Nie zasypiaj, wstań, wskażę ci drogę.

Ten dźwięk brzmiał znajomo. Posłaniec poczuł, że serce zaczyna bić żywiej. Zdołał wyciągnąć rękę w kierunku, w którym spodziewał się znaleźć ludzkie wsparcie. Natrafił jednak na pustkę.

– Nie, nie… Ty sam. Dasz radę – mówił głos. – Jestem i będę przy tobie. Wstań i idź ku górze, do karczmy.

Leszek uniósł głowę i spojrzał w stronę przełęczy. Na tle ciemniejącego nieba, dostrzegł zarys dachu, ciepłe, żółtawe światło sączące się z okien i gościnnie otwartych drzwi. Widok ten wyzwolił w nim nadzieję na ratunek. Słabe członki odzyskały siłę na tyle, by mógł stanąć na dygoczących nogach.

– Brawo, bardzo dobrze – usłyszał głos. – Dasz radę. Rusz trawersem w lewo, tam znajdziesz ścieżkę ku górze.

Leszek uczynił, co mu polecono. Faktycznie, po kilku zaledwie krokach i minięciu dużego głazu znalazł dogodny szlak, wyglądającą jak stopnie wykute w kamieniu. Oparł się o skałę i zbierał przez chwilę siły na dalszy marsz. Chciał zakrzyknąć ku karczmie. Uznał jednak, że jeśli posiadaną resztkę energii przeznaczy na wołanie, może braknąć mu mocy na wspinaczkę. Zdjął z pleców sakwę, która mu wielce ciążyła i upuścił ją u stóp głazu. Powoli oderwał się od kamienia i uczynił chwiejny krok ku przełęczy.

– Dobrze Leszku, po prostu idź. Nic więcej, idź w górę – bijący spokojem głos brzmiał mu w uszach.

Posłaniec z mozołem ruszył w stronę celu. Ciemności zapadły już zupełne. Widział tylko światła na przełęczy. Po prawej stronie towarzyszyła mu skała. Po lewej przeczuwał przepaść. Nie trwożył się jednak. Słyszał krzepiące słowa. Stopnie, które go prowadziły, były wygodne. W mroku nie widział urwiska, umysł więc mu się nie mącił, od przewidywania potencjalnych nieszczęść.

– Widzisz, już próg – te słowa wyrwały go ze stanu, w którym cały oddany był tylko i wyłącznie zrobieniu kolejnego kroku. Głowę miał opuszczoną i zdawało mu się, że nie ma już siły, by ją dźwignąć. Ze środka oberży dobiegał miły gwar. On zaś dotknięty niemocą, patrzył na swoje stopy, których zarys odcinał się wyraźnie na szarym kamieniu. Przed ich czubkami dostrzegł drewniany próg. Za nim podłogę zrobioną z tarcic. Wyciągnął przed siebie ręce. Wymacał futrynę. Oparł się o nią i zrobił krok.

Gdy wszedł do gospody, wszelkie dźwięki nagle zamilkły. Nikt nie rozmawiał, nikt się nie śmiał, nie brzęknął już żaden sztuciec, ni kielich. Cisza trwała przez chwilę. Wreszcie usłyszał, jak ktoś wstaje. Przechodzi przez salę i zatrzymuje się obok niego. Poczuł, że ten, który podszedł, węszy, jakby nie dowierzając innym zmysłom.

– Żyjący człowiek – rzekł wreszcie. – Po dwóch wiekach spokoju, znowu się trzeba będzie przenieść wyżej – dodał rozbawionym głosem.

– Zmiłowania… – wyszeptał Leszek. – Zmiłowania dobrzy ludzie.

Śmiech wypełnił gospodę.

– A to dobre! – ktoś rzucił.

– Musimy cię rozczarować wędrowcze – dodał inny głos.

– Ni jednego tu człeka krom siebie nie znajdziesz – zakończył trzeci.

Gdy gwar przycichł, ten, który jako pierwszy do niego podszedł, zapytał zebranych:

– Wpuścić do stołu, czy zepchnąć?

Wtedy odezwały się głosy, które towarzyszyły mu w drodze. Jako pierwszy wypowiedział się ten, który dodawał mu otuchy.

– Ja go tu przywiodłem! To druh mój, który z narażeniem życia kilka razy po truchło moje wracał! Nawet kiedy już nadzieja na odnalezienie żywego nie istniała!

– Tak, to on – jak zwykle bez emocji dorzucił demon.

– A, skoro tak, to w progi nasze prosimy! Dziś na chwilę, a za czas jakiś może i na dłużej, na dużo dłużej! – ozwał się, nie czekając, na ewentualne głosy sprzeciwu ten, który zebranych o decyzję pytał.

Leszek nie miał siły drgnąć. Jeszcze chwila a runąłby na podłogę, ale nim to nastąpiło, ktoś dotknął jego karku. Poczuł ciepło biegnące po krzyżu. Uniósł głowę i rozejrzał się po gospodzie.

Składała się ona z jednej, dużej izby o pobielonych ścianach. Przed nim stał długi stół z biesiadnikami. Po lewej widniał wielki, biały piec, w którym radośnie trzaskał ogień, płonący bez widocznego paliwa. Za piecem stał kontuar. Przed nim odrębny stół, przy którym siedziało jeszcze kilka postaci.

– A napatrz nam się, napatrz – ktoś rzucił ze śmiechem. – A potem siadaj człowieku, nowin żeśmy ciekawi!

– Poproście wilki o pomoc. Niech jakie mięso dla żywego przyniosą. Inaczej nam tu z głodu i wycieńczenia umrze, a to by było doprawdy niestosowne – krzyknął pogodnym głosem pełniący funkcję gospodarza.

Wzrok Leszka przyzwyczaił się po chwili do świateł w gospodzie. Odkrył też, że to nie jego spojrzenie jest tak mało ostre, ale postacie siedzące przy stołach, są jakby przezroczyste, blade. Za tym odrębnym stołem siedziały cztery skrzydlate demony. Ich sylwetki połyskiwały delikatnym błękitem. Za kontuarem stał rogaty stwór barwy ciemniejszej, przypominającej mrok panujący w głębi jaskini, gdy do niej w słoneczny dzień zajrzeć. Biodra miał przepasane fartuchem, zdobionym nieznanymi posłańcowi symbolami, złożonymi z ryb i winorośli. Demony popijały z wysokich, srebrnych naczyń o fantazyjnych kształtach i wciągały w usta płomienie, z żarzących się na końcu długich lufek. Zaciągnięty w czeluści ogień zamieniały w swym wnętrzu w strużki dymu, które wypuszczały nozdrzami.

„Ogień rodzi się, zjada swoje pożywienie, po czym umiera” – przypomniał sobie nagle Leszek wykłady z retoryki. Z trwogą popatrzył znów, jak żywy ogień znika we wnętrzu demona, a powraca pod postacią dymu i rozwiewa się w nicość. Dziwnie przerażał go ten widok zaiste nie z tego świata. Jeden z palących odsunął cybuch od ust. Spojrzał nieruchomy wzrokiem w twarz Leszka. Bez wyraźnego zainteresowania zerkał przez chwilę na przybysza. Potem skinął mu łbem i oddał się bez reszty trawieniu płomieni w swych czeluściach.

Leszek przeniósł spojrzenie, na biesiadników zgromadzonych przy stole. Ci mieli blade, ale rozpoznawalne barwy. Dostrzegł w ich gronie kilku chłopów w pasterskich kapeluszach, grupkę wędrowców w skórzanych kaftanach przepasanych sznurami oraz paru rycerzy w zbrojach pradawnych i usługujących im krępych pachołków. Towarzystwo uzupełniał zbój o srogiej minie, na stałe wyrytej na jego pysku, przez twarde życie. Towarzyszyła mu smukła kobieta, o twarzy upiększonej plątaniną łagodnych zmarszczek, z łagodnym uśmiechem przyjmująca hołdy zebranych.

Nagle drzwi otworzyły się. Stanął w nich czarniejszy od nocy wilk z białym jagnięciem w pysku. Jego połyskujące żółcią ślepia spoczęły na Leszku.

– Dziękuję wilczemu rodowi! Jesteśmy na wasze usługi! – rzekł rycerz, który uniósł się z miejsca, a książęcy posłaniec rozpoznał w nim tego, który pełnił funkcję gospodarza.

Wilk złożył owieczkę na podłodze. Wyprostował się i wyszedł w noc.

– Duchu karczemny! Przygotuj jadło żywemu! A ty – zwrócił się do Leszka – siadaj tu przy nas! – wskazał mu gestem miejsce na ławie.

Poseł zasiadł wśród widm. Biesiadnicy uśmiechali się do niego znad szklanic. Niebawem pojawił się przed nim talerz z jagnięciną i kamienne naczynie z gorącą wodą przyprawioną aromatycznymi ziołami. Uczynił nad jadłem znak krzyża i urwał palcami kawałek mięsiwa.

– Jedz, jedz! Do piania kogutów czas jest! – rzekł rycerz wśród zebranych przodujący. Na te słowa powrócił gwar rozmów, prowadzonych w języku, którego mimo bywania w świecie i posiadanej ogłady Leszek nie znał. Nie śmiał też nikogo zagadnąć. Krzepił ciało ciepłą strawą, zbyt zmęczony, by stawiać sobie pytania o to miejsce i jego mieszkańców. Przywykł już zresztą, że w drodze bierze się od losu to, co ona daje. Dziś dała mu ostoję w gospodzie pełnej demonów i widm.

Gdy skończył jeść, wypytywali go o to, co się dzieje na świecie. Pomrukiwali, gdy o grozie tatarskiego napadu opowiadał.

– Stąd droga na Czechy daleka – odezwał się gospodarz, gdy książęcy posłaniec ze szczerością cel swojej wyprawy wyjawił. Podróż sprzyja zawieraniu przedziwnych przyjaźni i otwieraniu serca przed obcymi, zwłaszcza gdy tęsknota za ludźmi zbytnio przygniecie serce wędrowca. – Nie znasz trasy, nie masz jadła, a coś mi się nie widzi, żebyś tu wiele upolował. Zawróć młodzieńcze. Góry obejdź od zachodu. Las cię wykarmi i ochroni.

Pozostali kiwali głowami. Wierzył, że zejście z gór jest tuż za przełęczą. Teraz pojął, że góry bezimienne ciągną się daleko na południe. Droga zaś którą przebył, to dopiero przygrywka do trudniejszych wyzwań. Zasmucił się srodze. Za oknami noc zaczęła ustępować szarówce. Leszek zebrał się wreszcie na odwagę i rzekł:

– A wy kim jesteście i co tu robicie.

Rycerz rzekł spokojnym tonem.

– My, jesteśmy tymi, którzy czekają, aż duch ich z grani, ku niebu odleci. A ci tam – wskazał brodą na demony – to towarzysze wierni nasi.

W tym momencie gospoda rozwiała się jak dym wypuszczany z nozdrzy demona. Blady świt chłodnym wiatrem polizał Leszkowe policzki. Spojrzał przed siebie. Dostrzegł potężne szczyty wyłaniające się z mroku, wypełniające cały horyzont.

Odwrócił się i poszukał wzrokiem kamiennych stopni. Nie znalazł ich. Powoli ruszył w dół. Nieraz musiał zawracać, by spróbować innej drogi, gdy pozornie łatwiejsze ścieżki, wyprowadzały go nad przepaście. Słońce stało już wysoko. Nie miał prowiantu. Chłód przenikał do szpiku kości. Nie mogąc znaleźć drogi powrotnej, skierował wzrok ku południu. Ze strachem przeszedł przez przełęcz i powoli zaczął schodzić na stronę, z której według widm, już nie miał znaleźć odwrotu. Dotarł do dna doliny i legł obok strumienia. Pił długo wodę, która wydawała się być zimniejsza niż lód. Powstał i popatrzył wokoło. Dolina sprawiała wrażenie zamkniętej ze wszystkich stron. Po chwili zastanowienia ruszył w kierunku zachodzącego słońca. Zmrok zastał go wygłodniałego u stóp wysokiej, skalnej ściany. Nie znalazłszy schronienia zabiwakował na świeżym powietrzu, dygocąc z zimna. Świateł karczmy nigdzie w ciemności nie zdołał dostrzec.

Gwiazdy błyszczały nad nim jasne i wydawało mu się, że tylu ich naraz w życiu swym całym nie widział. Słabnąca głowa opadła mu na kolana, które wypełniał postępujący od czubków palców chłód. Poczuł, iż ogarnia go znużenie tak wielkie, że nie zdoła go przemóc. Spróbował się poruszyć i wtedy usłyszał głos.

– Umierasz człowieku, posiedzę przy tobie.

Dziwnie pokrzepiony obecnością demona, zamknął oczy i z myślą o miejscu, do którego zmierza, zasnął.