Nikodem

Wzgórze tonie we mgle. Trzecia godzina dnia. Najmniej wyczekiwana ze wszystkich godzin świata. Jestem tu – trwam u podnóża tej strasznej góry. Nie śmiem podejść bliżej, nie umiem. Wiatr się wzmaga. Ziarenka piasku wirują z zawrotną prędkością, niemiłosiernie siekąc moją twarz. Mrużę oczy, osłaniam dłonią źrenice – chronię przed drobnymi, wbijającymi się w ciało, nieustępliwymi żądłami pustyni. Mury miasta uchroniłyby mnie przed naporem nawałnicy, ale tu – poza granicami oswojonego świata – ostry, suchy piach napastliwie kąsa twarz.

Dlaczego nie poszedłem dalej? Dlaczego zostałem tutaj, zawieszony między ziemią a niebem, na opustoszałej, kamienistej drodze prowadzącej od bramy miasta do tej przeklętej przez Boga i ludzi góry? Jakaś wielka, nieodgadniona siła zatrzymała mnie w miejscu, nakazała pozostać. Było to jeszcze przed zapadnięciem tego dziwnego, niewytłumaczalnego zmroku. Może przemówił do mnie zwykły ludzki strach, może jakieś inne nieodgadnione przeczucie, którego nie byłem w stanie nazwać? Wiem tylko, że nawet stojąc tu, tak daleko od szczytu wzgórza – czułem jego obecność.

Widzę, jak w popłochu i pośpiechu zbiega z góry kolorowa ludzka ciżba. Ścieżka kamienista, wąska, ciemność szybko zapada, wiatr się wzmaga, burza nadciąga z niezwykłą gwałtownością. Wygląda to prawie jak zaćmienie słońca, chociaż z tego, co wiadomo, żadnego zaćmienia na czas Święta Przejścia nie przewidywano. Szybko, jedno po drugim biegną w dół: zażywni kupcy, wścibskie kobiety, faryzeusze, prorocy, miejscowi bajarze, kuglarze, ludzie ciekawi świata, żebracy, prostytutki, celnicy, handlarze winem, wreszcie ci, którzy słuchali jego nauk – miejska biedota, najemni robotnicy, zwykły szary plebs pozbawiony nadziei na lepsze jutro.

Kryję twarz przed wzrokiem tamtych – nie chciałbym, żeby mnie rozpoznali. Ale zbiegający z góry ludzie, nie myślą nawet, aby na mnie spojrzeć. Myślą tylko o sobie, o tym, żeby jak najszybciej schronić się za wysokimi murami miasta przed napastliwym atakiem wichru, wirującego piasku i niewysłowionej ciemności.

Zmrok nadciąga ze wszystkich stron, gęstnieje, materializuje się, przepływa szarymi smugami między oszalałymi ze strachu duchami ludzi. Dzieje się to wszystko nagle – dech zapiera w piersiach. Ciemność dopada również i mnie – już nie trzyma się szczytu wzgórza, schodzi gęstniejącymi oparami szalona, ciemna lawina… Widzę ją, niemal czuję na sobie ten niewysłowiony ciężar – powietrze gęstnieje z każdą chwilą, zdaje się, że przyciśnie mnie zaraz do ziemi, rozgniecie na miazgę. Też chciałbym uciec, lecz… – nie umiem, nie potrafię! Mięśnie odmawiają posłuszeństwa… Rozum i wola słabną, a jednocześnie oczyma duszy widzę coraz więcej i więcej… Wciąż mam świadomość tego, kto został tam, na szczycie – i to nie daje mi spokoju, a nade wszystko nie pozwala mi stąd uciec. Mrok owija mnie szczelnie swoim nieprzeniknionym całunem. Zdaje mi się, że słyszę dziwne szepty, głosy wydobywające się z tej nieprzeniknionej koszmarnej gęstwy:

– I co ty tu robisz? Po co przyszedłeś? Głupcze! Niepotrzebnie! Niepotrzebnie! Już po wszystkim! Już po wszystkim! – syczą dziwaczne, upiorne głosy, zawieszone w niematerialnej pajęczynie czasu… Podszepty złych duchów…

Zasłaniam twarz. Kulę się w sobie. Ostatkiem woli przypominam sobie, dlaczego tu się znalazłem – to dodaje mi sił. Spotkałem się z nim tylko raz. Przelotnie ale i nieprzelotnie. Przyszedłem do niego nocą, w obawie przed przyjaciółmi, którzy już wtedy obserwowali każdy mój ruch. To było niezwykłe spotkanie. Ku mojemu największemu zaskoczeniu znalazł dla mnie czas. Siedziałem naprzeciw niego na kolorowych kobiercach, a światło oliwnych lamp rozświetlało jego pogodną, na wpół uśmiechniętą twarz. Zapamiętałem każdy jego ruch, gest, spojrzenie, tembr głosu. Powietrze wokół nas falowało. Ale nade wszystko pamiętam – łagodność, niewysłowioną łagodność, ciepło i serdeczność bijącą z jego oczu…

Mówił mi wtedy o rzeczach, których do tej pory nie rozumiem. Przyszedłem w zupełnie innej sprawie. Miałem coś, co chciałem z nim załatwić, utargować. Czułem się jak kupiec przygotowujący się do twardych negocjacji. Widziałem przecież – uzdrawiał, pochylał się nad chorymi: trędowatymi, sparaliżowanymi, niewidomymi… Gdybym tego nie widział – nigdy bym nie do niego przyszedł. Ale widziałem – i to mnie zgubiło. Znałem wielu z tych uzdrowionych – wspierałem niektórych z tych biedaków materialnie… Jałmużna czasem lepsza od modlitwy. Odkąd Rachela zachorowała, nie umiałem się modlić tak często jak kiedyś. Ale za to lubiłem pomagać tym najmniejszym, najbardziej pokrzywdzonym przez los – to dodawało mi odwagi i siły. Karmiłem w ten sposób swój egoizm, a jednocześnie czułem się dobry, pożyteczny. Karim, Natan, Debora, Lewi, Rut… Nie mogłem przejść nad ich uzdrowieniami do porządku dziennego. Kiedy widzisz przez całe życie niewidomego, chromego, nieporadnego, zdanego na innych, żebrzącego u bram miasta – a potem tego samego człowieka: widzącego, rozradowanego… Wtedy musisz uwierzyć. To nawet nie jest kwestia wiary – lecz wiedzy. Ta wiedza cię dopada i przyszpila – i już nie masz się jak wykręcić.

Tak, tamtej nocy miałem swoją sprawę do załatwienia. Moja córka, Rachela… Młoda, piękna, wrażliwa… Moja córka – miałem nadzieję… Miałem nadzieję, że ją uzdrowi… Przyszedłem nocą – chciałem mu powiedzieć… Tylu wysłuchał… – łudziłem się – wysłucha również i mnie… Ukoi mój ból… Podtrzyma na duchu, uzdrowi, nada naszemu życiu nowy sens. Ale on – jakby omijał tę sprawę. Wpatrywał się we mnie tymi swoimi uważnymi, brązowymi, błyszczącymi oczyma… Mówił dziwne rzeczy – że mam stać się jak niemowlę… Ja – uczony, szanowany… Mówił o tym, że mam się stać się dzieckiem, podczas gdy moja córka – Rachela…Zaciskałem zęby, nie dałem po sobie poznać, jak bardzo jestem zazdrosny o tych wszystkich wcześniej dotkniętych, uzdrowionych…

Wpatrywałem się w niego z niezwykłą uwagą. Słuchałem jego dziwnych słów. Miałem dobre intencje – chciałem zrozumieć. Słuchałem, naprawdę słuchałem… Może nawet przez chwilę wierzyłem, że mówiąc o dziecku – mówi o mojej ukochanej córce. I już oczyma wyobraźni widziałem jak wracam do domu i Rachela podnosi się z łoża, obejmuje mnie czule, uśmiecha… Ale nie – to było coś innego jeszcze… Nie potrafiłem tego pojąć… Świat wirował przede mną…

Nic nie zrozumiałem z naszej rozmowy. Wyszedłem z tego rozświetlonego lampami oliwnymi domu zdruzgotany. Myślałem, że – on wie, co mi doskwiera. Myślałem: przerwie w pół słowa, podniesie na duchu, powie – „Wiem co cię trapi, Nikodemie. Twoja córka, wiem… Rozumiem twój ból… To przejdzie… Odzyska zdrowie”. Ale nic takiego się nie stało. Nie wspomniał o niej ani razu, a ja – nie umiałem mu powiedzieć, nie potrafiłem wydobyć z siebie mej cichej prośby… Sam nie wiem, czemu. Słowa uwięzły w gardle, a w duszy czułem jakiś wielki, niewysłowiony smutek; tak wielki, że nawet gdybym chciał powiedzieć mu o córce… A jednak wciąż miałem wrażenie, że on o niej wie lepiej ode mnie…

Rachela umarła dwa miesiące temu. Odeszła moja jedyna nadzieja, miłość mojego życia. Mądrość i zaszczyty nie przysporzyły mi chwały. Skuliłem się w sobie, zmarniałem do szczętu. Kruczoczarne włosy nagle posiwiały. Pewne, męskie ręce zaczęły drżeć. Z perspektywy czasu – zrozumiałem, że wraz z Rachelą utraciłem bezpowrotnie sens własnego życia.

A teraz jestem tu, stoję u podnóża tej przeklętej góry – czemu, po co, jaka siła przywiodła mnie w to miejsce?! Ostatni ludzie zbiegają w pośpiechu ze szczytu… Ciemność przybiera na sile z każdą chwilą, coraz jej więcej, coraz gęstsza… Czuję się bardziej samotny niż kiedykolwiek… Zawieszony między niebem a ziemią… Zawieszony, zawieszony, opuszczony… Zbyt zimny, żeby wejść na sam szczyt; zbyt gorący – żeby schronić się przed burzą jak inni w zatłoczonych zaułkach miasta. Zawieszony. Nijaki. Pozostawiony sam sobie, ze wszystkimi swoimi dylematami, z niewysłowionym bólem w sercu, z niewypowiedzianą pustką w głowie.

„Po co to wszystko?” – myślę niemal na głos. – „Po co jej śmierć? I po co jego bezsensowne konanie na tej górze? Wśród łotrów… W imię czego to wszystko, w imię czego?!”.

Nic nie rozumiem. Dopada mnie niemal zwierzęca pustota, myśli nie chcą odnaleźć drogi wyjścia. Serce zamiera… Słowa tego nie oddadzą, bo nie ma takich słów. Ja, taki spokojny, mądry, wykształcony, poukładany – teraz chciałbym krzyczeć, wrzeszczeć ze wszystkich sił jak dzika bestia! Ale nawet tego nie potrafię. Zamiast krzyku rozpaczy, jęku buntu – na moich policzkach pojawiają się dwie, zagubione łzy. Bezsilny, po faryzejsku wciąż przemądrzały, a jednak wciąż wrażliwy – jak dziecko, o którym mi mówił tamtej nocy…

Mrok opada na mnie ze wszystkich stron. Tam, na górze – on. Ja – tu. Dzieli nas czas i przestrzeń nieprzeniknionej, intensywnej ciemności. Zdawać by się mogło, że wszystkie siły zła stanęły teraz między nim a mną.

– Po co się wtedy spotkaliśmy, powiedz? Po co, skoro nie byłeś w stanie uratować ani mojej Racheli, ani nawet samego siebie? – szepczę w mrok, połykając przy okazji kilka zagubionych, słonawych ziaren piasku. Czuję ich twardość na języku, chrzęszczą między zębami. Próbuję je wypluć. Nadaremnie. Kilka nowych wpada do gardła i nosa.

Odlegli, a jednak w jakiś niewysłowiony, nieodgadniony sposób związani ze sobą tajemnym paktem… On tam – na szczycie góry. Ja – tu – między ziemią a niebem. Obydwaj zawieszeni: on na drzewie krzyża, ja na krzyżu osamotnienia, klęski, nieutulonego żalu. I nagle, w jednym błysku chwili – sobie bliscy, sobie potrzebni. Ciemność nieprzejednana, gęsta – a jednak przez tę zawiesistą powłokę zła i bezinteresownego gniewu – mknie moja myśl ku niemu, zawieszonemu tam, na rozdygotanym, rozchwianym pograniczu doczesności i nieskończoności. Wyciągam poradlone dłonie ku niemu. Nie widzę go, bo i jak coś tu dostrzec, gdy taki mrok rudo-mglisty nieprzejednany, załzawiony, zamglony, groźny…

Chciałbym być teraz na jego miejscu. Chciałbym, abyśmy zamienili się miejscami. Ocalić go – zastąpić go na krzyżu. Sam siebie zadziwiam tymi myślami. Nie, nie mam do niego żalu – nie mam pretensji, że nie rozczytał się w moich marzeniach ukrytych w gęstwinie bólu, że nie uzdrowił – tak jak to robił w wielu innych przypadkach. Jakaś najbardziej trwała część mojej duszy podpowiada mi, że tak właśnie miało być. Może to było mi do czegoś potrzebne? Może ta strata miała mi uświadomić, co jest w życiu ważne, najważniejsze? Nie musiał uzdrawiać Racheli – i tego nie zrobił. Natomiast ja nie zrobiłem nic, żeby go ocalić, ostrzec przed zbliżającym się niebezpieczeństwem. Mógł uniknąć najgorszego, uciec z miasta przed Świętem Paschy, zanim… O wszystkim wiedziałem, wszystkiemu mogłem zapobiec – nie zrobiłem nic. A teraz – jestem tutaj…

Zawieszeni, samotni, opuszczeni zdani tylko na siebie. Odlegli, a jakże bliscy. Słabi, a jakże mocni. Wpatrzeni w siebie, nie pogodzeni ze światem. Wciąż mający nadzieję – wbrew wszelkiej nadziei…

Z niewysłowionej oddali słyszę jego majestatyczny, podniesiony, przenikliwy głos:

– Eli, Eli, lama sabachthani!

Nagle uderza we mnie potężny wicher. Pochylam się, przypadam płasko do rdzawego pyłu drżącej ziemi. Zakrywam twarz materiałem mojego drogiego, wyszywanego złotą nicią płaszcza. Burza zdaje się wciąż wzmagać. Słychać świst przelatujących nad moją głową kamieni. Niemal wyczuwam obecność demonów, złych duchów, które pastwią się teraz nad ciałem tego, który nie raczył uzdrowić mojej córki. Czuję, że ulatuje ze mnie dusza. Kim jestem, żeby go oskarżać? Kim jestem, żeby złorzeczyć nad swym losem? Moje życie i tak ma się nijak do jego krótkiego pielgrzymowania. On dał wielu nadzieję. A ja – komu ją dam? Szczególnie teraz, gdy straciłem wszystko, co było dla mnie najcenniejsze? Czy jest jakaś siła, która może mnie wyrwać z mroków mojej prywatnej rozpaczy? Zaciskam mocno powieki. Zasłaniam twarz połami płaszcza. Czekam na śmierć – albo na cud. Demony sieką moje ciało świszczącymi biczami ostrych kamyków. Ciemno i duszno… Coraz ciemniej i duszniej… I oto nagle, wśród dziwnych ferii rozbłysków i lśnień, widzę moją ukochaną Rachelę – wyłaniającą się spośród mroku… Oto kroczy po ścieżce Golgoty – wprost na spotkanie… ze mną!

Trzęsie się ziemia – czuję jak przepychają się wokół mnie anioły i diabły, jak cały świat staje na zrębie, by wchłonąć tę niezwykłą, niepowtarzalną chwilę w trzewia wiecznej pamięci wszechbytu. Czasem potrzebna jest noc, aby mógł nastać dzień. Czasami potrzebna jest śmierć, by mogło zaistnieć życie. Zaciskam powieki do bólu – po chwili otwieram. Obraz nie ustępuje: Rachela podchodzi coraz bliżej, uśmiecha się, pochyla nade mną, przygarnia do siebie.

3 kwietnia 2015