Piekło jest w tobie

I

Ko­ściół pło­nął.

Pożar łap­czy­wie po­chła­niał drew­nia­ną kon­struk­cję i wy­cią­gał swoje ję­zy­ki w kie­run­ku bu­dyn­ku po dru­giej stro­nie po­la­ny, rów­nie sta­re­go co pło­ną­ca świą­ty­nia. Dzwon­ni­ca za­pa­dła się z trza­skiem, zu­peł­nie jakby sam czart zgniótł ją w dłoni, wzbi­ja­jąc w po­wie­trze fon­tan­ny iskier. Jed­nak twa­rze ze­bra­nych na skra­ju lasu ga­piów zwró­co­ne były nie w stro­nę ko­ścio­ła, ale ku do­mo­stwu.

Kiedy świt roz­lał się po po­la­nie, otu­lił do­ga­sa­ją­ce zglisz­cza ko­ścio­ła i pró­bo­wał zaj­rzeć do wnę­trza sta­re­go domu, przy­wi­ta­ły go okna za­bi­te de­ska­mi.

 

II

Wą­skie szcze­li­ny w drew­nia­nej za­po­rze od­dzie­la­ją­cej pokój od świa­ta za oknem po­że­gna­ły ostat­nie pro­mie­nie słoń­ca już kilka go­dzin temu, ale Maria nadal nie mogła za­snąć. Na­słu­chi­wa­ła wycia do­bie­ga­ją­ce­go z ze­wnątrz, oraz od­gło­sów krzą­ta­ni­ny w po­ko­jach, które zaj­mo­wał oj­ciec. Kiedy dźwię­ki uci­chły, od­cze­ka­ła jesz­cze chwi­lę, a potem wy­do­by­ła świecz­kę oraz za­pał­ki ze skryt­ki pod łóż­kiem. Ro­ze­dr­ga­ny pło­mień oświe­tlił po­miesz­cze­nie.

Maria wy­cią­gnę­ła z szafy stary album fo­to­gra­ficz­ny i dwie wy­słu­żo­ne szma­cia­ne lalki, kiedy usły­sza­ła ciche pu­ka­nie do­bie­ga­ją­ce od okna. Dziew­czyn­ka za­sty­gła w bez­ru­chu, kur­czo­wo ści­ska­jąc wy­cią­gnię­te przed­mio­ty – pa­miąt­ki po daw­nych cza­sach, które le­d­wie mogła sobie przy­po­mnieć. Wstrzy­ma­ła od­dech i sta­ra­ła się z ca­łych sił spra­wiać wra­że­nie, jakby jej tu wcale nie było, a miała w tym pewną wpra­wę.

Od­li­cza­ła nie­spo­koj­ne ude­rze­nia serca, a gdy licz­ba prze­kro­czy­ła dwa­dzie­ścia, uzna­ła, że co­kol­wiek tam było – już ode­szło. Po­sta­no­wi­ła jed­nak nie kusić losu i zga­sić świecz­kę.

Miała już zdmuch­nąć pło­mień, kiedy od­głos po­wtó­rzył się. Trzy de­li­kat­ne ude­rze­nia o po­zo­sta­ło­ści wy­bi­tej szyby.

– Wiem, że tam je­steś – do­biegł ją szept. – Widzę cię przez szpa­rę mię­dzy de­ska­mi. Nie bój się.

Maria ner­wo­wym dmuch­nię­ciem zga­si­ła knot i pod­bie­gła do wyj­ścia z po­ko­ju. Na­ci­snę­ła klam­kę, drzwi ustą­pi­ły, dziew­czyn­ka jed­nak za­trzy­ma­ła się w progu. Co powie, jeśli oj­ciec za­py­ta, czemu nie spała? Kie­dyś po­zwa­lał jej spa­ce­ro­wać po domu, teraz trzy­mał ją na pię­trze i za­bra­niał scho­dzić. Mógł za­ka­zać jesz­cze wię­cej.

– Chcę ci pomóc, nie oba­wiaj się – kon­ty­nu­ował głos. – Po­wiedz, jak wielu was jest? Tylko ty i oj­ciec, tak? Prze­trzy­mu­je cię? Nie po­zwa­la wy­cho­dzić?

Maria nic nie mó­wi­ła. Stała w progu po­ko­ju, zwró­co­na twa­rzą w kie­run­ku okna, z pół­otwar­ty­mi usta­mi, nie mając od­wa­gi wy­do­być z sie­bie choć­by słowa, ale ktoś… coś za oknem jakby wie­dzia­ło o niej wszyst­ko.

– Zejdź po cichu na dół i otwórz drzwi, a za­bio­rę cię od niego. Mo­żesz mi za­ufać – na­kła­niał ją spo­koj­ny, nie­zna­ny głos, kiedy nagle coś za­sło­ni­ło jej usta, ści­snę­ło w talii i po­de­rwa­ło w górę, jakby była jedną ze szma­cia­nek bę­dą­cych pa­miąt­ka­mi po matce.

Zo­sta­ła wcią­gnię­ta w ciem­ność ko­ry­ta­rza, a gdy strach minął na tyle, by uprzy­tom­ni­ła sobie, że czuje za­pach ojca, ten był już przy ko­mór­ce pod scho­da­mi na strych i wrzu­cił ją do środ­ka. Szczęk­nął ry­giel, oznaj­mia­jąc, że resz­tę nocy, a może i na­stęp­ny dzień, Maria spę­dzi wła­śnie tutaj.

Stłu­mio­ny od­głos kro­ków, a póź­niej dźwięk za­my­ka­nej klapy od­dzie­la­ją­cej par­ter i pię­tro, kazał dziew­czyn­ce przy­pusz­czać, że oj­ciec ma za­miar otwo­rzyć drzwi na ze­wnątrz.

Nie usły­sza­ła, co było dalej. Owi­nę­ła się kocem, który za­wsze tu na nią cze­kał, za­ci­snę­ła po­wie­ki i za­tka­ła uszy, ucie­ka­jąc do je­dy­ne­go miej­sca, któ­re­go nie był w sta­nie jej za­brać.

 

*

 

Dźwięk otwie­ra­nych drzwi i za­pach przy­pa­lo­ne­go gu­la­szu z pusz­ki wy­rwa­ły ją ze snu. Widok ojca, sto­ją­ce­go w drzwiach ko­mór­ki z miską parującej strawy, po­mógł jej się uspo­ko­ić – był o wiele lep­szy niż to, o czym śniła. Znów wi­dzia­ła wy­szcze­rzo­ne w uśmie­chu kły, znów czuła za­pach krwi i smród od­de­chu do­cho­dzą­cy zza ple­ców, znów ośli­zgła maź spły­wa­ła jej po karku, a ostre pa­zu­ry wcho­dzi­ły w ramię… Bu­dząc się, zdła­wi­ła krzyk.

Już dawno na­uczy­ła się być cicho.

Oj­ciec przy­kuc­nął w progu i podał jej miskę. Za­czę­ła jeść. Była głod­na. Ja­da­ła rzad­ko. Oj­ciec chyba jesz­cze rza­dziej. Nie wi­dy­wa­ła go przy po­sił­ku.

– Nie­po­trzeb­nie za­pa­li­łaś świecz­kę – po­wie­dział spo­koj­nie. – Masz ich wię­cej?

Maria po­krę­ci­ła głową, prze­ły­ka­jąc coś, co chyba było fa­so­lą, a przy­naj­mniej miało za nią ucho­dzić.

– Do­brze – dodał, uznaw­szy, że mó­wi­ła praw­dę. – Jeden nas zna­lazł. Zają­łem się nim. Sły­sza­łem, co do cie­bie mówił. Nie uwie­rzy­łaś mu, praw­da?

Maria po­ki­wa­ła głową, prze­ły­ka­jąc coś, co mu­sia­ło być ka­wał­kiem gumy, która bez po­wo­dze­nia pró­bo­wa­ła uda­wać wo­ło­wi­nę.

– Pa­mię­taj, robię wszyst­ko dla two­je­go dobra – kon­ty­nu­ował oj­ciec. – Świat jest nie­bez­piecz­ny, obrzy­dli­wy i pełen cier­pie­nia. Nie ma nic wspól­ne­go z tym, co oglą­dasz na fo­to­gra­fiach, pa­mię­taj. Teraz za­miesz­ku­ją go po­two­ry. Chcą cię zwa­bić w pu­łap­kę, ale nie wejdą do środ­ka. Nie mogą. Chyba, że im otwo­rzysz. Ro­zu­miesz?

Maria przy­tak­nę­ła bez­gło­śnie, zwra­ca­jąc ojcu pustą misę.

– Muszę ro­zej­rzeć się po oko­li­cy. Spraw­dzić, czy nie ma ich wię­cej w po­bli­żu. – Męż­czy­zna wstał. – Mam dla cie­bie to.

Wyjął z kie­sze­ni po­dłuż­ny, wal­co­wa­ty przed­miot. Na­ci­snął przy­cisk i jeden ko­niec roz­go­rzał świa­tłem. La­tar­ka. Naj­praw­dziw­sza la­tar­ka! Rzu­cił ją na koc obok Marii. Zza ple­ców wy­cią­gnął album i ten rów­nież podał dziew­czy­nce.

– Nie­dłu­go wrócę – dodał i za­mknął ko­mór­kę, a Maria zo­sta­ła sama ze skraw­ka­mi daw­ne­go świa­ta, które lu­bi­ła na­zy­wać wspo­mnie­nia­mi, choć nie była pewna, czego jest w nich wię­cej: praw­dzi­wych zda­rzeń czy fan­ta­zji.

 

*

 

Maria naj­bar­dziej lu­bi­ła fo­to­gra­fię z plaży. Choć na zdję­ciu była tylko mama, dziew­czyn­ka do­kład­nie pa­mię­ta­ła chłód mo­kre­go pia­sku i słony wiatr roz­gar­nia­ją­cy im włosy. Śmia­ły się do sie­bie i bie­gły brze­giem morza.

To było dawno, na długo przed tym, gdy mama umar­ła, a świat zmie­nił się w pie­kło. Dziew­czyn­ka nie była nawet pewna, czy to rze­czy­wi­ście się wy­da­rzy­ło, czy tylko śniła o tej chwi­li. Ale wie­rzy­ła. Chcia­ła wie­rzyć.

– Wiem, że tam je­steś – le­d­wie sły­szal­ne wo­ła­nie wy­rwa­ło ją z po­dró­ży pod prąd czasu. – Chcę ci pomóc – za­wo­dził głos, który po chwi­li roz­po­zna­ła. Ten sam mówił do niej ze­szłej nocy.

Za­tka­ła uszy, ale szept nie usta­wał, mu­siał więc po­cho­dzić z za­ka­mar­ków pa­mię­ci. Nic dziw­ne­go, bo dziew­czyn­ka nie po­tra­fi­ła prze­stać o nim my­śleć. Kto pukał po dru­giej stro­nie okna? Czy oj­ciec miał rację?

La­tar­ka za­mi­go­ta­ła i zga­sła.

Maria po­trzą­snę­ła nią i spró­bo­wa­ła po­now­nie włą­czyć.

– Nie mu­sisz się oba­wiać.

Dziew­czyn­ka wrza­snę­ła tak gło­śno, że aż za­dzwo­niło jej w uszach. Przez mo­ment, le­d­wie uła­mek chwi­li, zo­ba­czy­ła twarz ze swo­ich kosz­ma­rów: roz­pły­wa­ją­ce się w ogniu czar­cie ob­li­cze.

Drżą­ce dło­nie dziew­czyn­ki od­na­la­zły album i przy­ci­snę­ły go do pier­si. W mroku ko­mór­ki nie mogła obej­rzeć zdjęć, ale pró­bo­wa­ła zo­ba­czyć je w pa­mię­ci, kur­czo­wo za­ci­ska­jąc po­wie­ki. W ta­kich chwi­lach, kiedy bar­dzo tego pra­gnę­ła, kiedy sie­dzia­ła no­ca­mi za­mknię­ta na pię­trze, a spod ziemi do­cho­dził ją krzyk po­tę­pio­nych, sły­sza­ła cza­sem cichy, ko­ją­cy głos matki, przy­jem­ny jak letni po­wiew wia­tru. 

 

*

 

Mi­ja­ły go­dzi­ny, od­mie­rza­ne cy­kla­mi lęku, apa­tii i wy­cze­ki­wa­nia na po­wrót ojca, który już dawno po­wi­nien się zja­wić. Z kil­ko­ma nad­rdze­wia­ły­mi pusz­ka­mi kon­serw, z kró­li­kiem, który wpadł w sidła, albo z pu­sty­mi rę­ko­ma – ale po­wi­nien już tu być. Nigdy nie zo­sta­wał poza domem po zmro­ku. Nocą bu­dzi­ły się de­mo­ny, po­wta­rzał to wiele razy.

Za dnia też nie było bez­piecz­nie, dla­te­go za­wsze za­bie­rał ze sobą broń i za­kła­dał maskę, w któ­rej sam wy­glą­dał jak po­twór.

– Bóg za­po­mniał o tym świe­cie – po­wta­rzał w chwi­lach zwąt­pie­nia, wpa­tru­jąc się w świę­ty obraz. – Nie­wie­lu ludzi na nim zo­sta­ło, a ci, któ­rzy żyją, godni są tylko po­tę­pie­nia. Nad znisz­czo­ny­mi mia­sta­mi wciąż unosi się dym, a w cie­niach czają się upio­ry. To po­zo­sta­ło. Tylko grzesz­ni­cy i de­mo­ny. Nie ma już ni jed­nej czy­stej duszy… Poza twoją. Dla­te­go będą chcie­li cię za­brać. Nie po­zwo­lę im na to. Za wszel­ką cenę. 

A Maria wie­rzy­ła w każde jego słowo. 

– W domu bę­dziesz bez­piecz­na – za­pew­niał, zo­sta­wia­jąc ją samą, a ona za­wsze cze­ka­ła. Nie ina­czej było tym razem. 

Cze­ka­ła, długo. Dłu­żej niż kie­dy­kol­wiek. Cze­ka­ła, aż obawa, że oj­ciec nie wróci a ona na za­wsze zo­sta­nie w cia­snej ni­czym trum­na ko­mór­ce stała się nie do znie­sie­nia. Tylko jak mia­ła­by się stąd wy­do­stać?

Wsta­ła nie­pew­nie. Coś zim­ne­go prze­śli­znę­ło się po jej na­gich kost­kach. Pi­snę­ła i pod­sko­czy­ła. Lą­du­jąc, po­śli­znę­ła się na skra­ju koca i ude­rzy­ła o ścia­nę prze­ciw­le­głą do drzwi. Ta ustą­pi­ła, oka­zu­jąc się tylko cien­ką płytą od­gra­dza­ją­cą ko­mór­kę od in­ne­go, więk­sze­go po­miesz­cze­nia. We­wnątrz za­le­gał kurz, a pa­ję­czy­ny opla­ta­ły wszyst­kie kąty, ale Maria bez trudu roz­po­zna­ła pokój. Dwu­oso­bo­we łóżko z kwie­ci­stym wez­gło­wiem, ko­mi­nek, to­a­let­ka z wy­so­kim lu­strem. Wi­dzia­ła to wszyst­ko na fo­to­gra­fiach… I nie tylko.

Ten pokój przy­po­mi­nał jej o czymś.

Wi­dzia­ła matkę i ojca. Kłó­ci­li się. W progu stała spa­ko­wa­na wa­liz­ka, a tuż przy niej za­pła­ka­na Maria, nie wyż­sza od ba­ga­żu.

– Nie mogę tak dłu­żej! – krzy­cza­ła mama. – W końcu bę­dzie mu­sia­ła pójść do szko­ły, co wtedy zro­bisz? Albo gdy bę­dzie po­trze­bo­wać le­ka­rza? Bę­dziesz wiózł ją do mia­sta po nocy? To nie może dłu­żej trwać! Wy­jeż­dża­my na wy­brze­że, mo­żesz je­chać z nami albo…

Wtedy oj­ciec ją ude­rzył.

Cięż­kie fi­ra­ny po­ru­szy­ły się, a Maria prze­nio­sła swoją uwagę na to, co za nimi. Okno, które wpusz­cza­ło do środ­ka nocne świa­tło, nie było za­bi­te de­ska­mi. Wy­star­czy­ło po­dejść i wyj­rzeć, aby zo­ba­czyć, co dzie­je się na ze­wnątrz. Ale wtedy to, co­kol­wiek tam było, mo­gło­by ją do­strzec. Może już na nią pa­trzy­ło.

Jak zwie­rzę zła­pa­ne w po­trzask, dziew­czyn­ka go­rącz­ko­wo szu­ka­ła drogi uciecz­ki. Pod­ło­ga, od­wy­kła od no­sze­nia cię­ża­ru czło­wie­ka, skrzy­pia­ła z każ­dym jej kro­kiem. Przy­sta­wa­ła wtedy i z wło­sa­mi je­żą­cy­mi się na karku wypatrywa­ła… cze­go­kol­wiek. Każdy szmer mógł oka­zać się zwia­stu­nem za­gro­że­nia.

Z tego po­ko­ju nie było wyj­ścia.

Przy­bie­ra­ją­cy na sile wiatr tar­gał fi­ra­ną. Prze­su­nął ją, two­rząc szcze­li­nę w miej­scu okna. Księ­ży­co­wy blask wdar­ł się do wnę­trza, cien­kim pa­smem oświe­tli­ł twarz i ciało dziew­czyn­ki. Dźwięk przy­po­mi­na­ją­cy trze­pot skrzy­deł do­bie­gł z od­da­li.

Wtedy dziew­czyn­ka przy­po­mnia­ła sobie o ko­min­ku, sta­rym i nie­uży­wa­nym, tak jak ten w ja­dal­ni na par­te­rze. W kilku su­sach po­ko­na­ła dy­stans dzie­lą­cy ją od ko­min­ka i we­szła do pa­le­ni­ska. Szyb roz­ga­łę­ział się w górę i w dół – tyle udało się jej usta­lić, wo­dząc dłoń­mi po omac­ku.

Od­głos skrzy­deł był coraz bli­żej. Maria sie­dzia­ła okra­kiem na szczy­cie mu­ro­wa­nej ba­rie­ry od­dzie­la­ją­cej ko­mi­nek od czar­nej prze­pa­ści, nie wie­dząc, co po­cząć. 

Czy ten dźwięk, to były po­wie­wa­ją­ce za­sło­ny, czy coś wle­cia­ło do po­ko­ju? Oj­ciec twier­dził, że złe się tu nie prze­do­sta­nie, jed­nak Marii wy­da­wa­ło się, że wi­dzia­ła ciem­niej­sze plamy czer­ni peł­za­ją­ce tuż przy ko­min­ku. Za­skrzy­pia­ła pod­ło­ga.

Dziew­czyn­ka wzdry­gnę­ła się, prze­rzu­ci­ła drugą nogę za ba­rie­rę, wy­ma­ca­ła stopą prze­ciw­le­głą ścia­nę, by spró­bo­wać w ten spo­sób zejść na dół. Oczy­ma wy­obraź­ni wi­dzia­ła, jak coś, co­kol­wiek to było, za­glą­da wła­śnie do ko­min­ka. Ze­braw­szy całą od­wa­gę, któ­rej miała nad wyraz dużo jak na dziec­ko za­mknię­te od dwu­na­stu lat w tych sa­mych czte­rech ścia­nach, Maria ru­szy­ła w dół szybu – i na­tych­miast za­czę­ła spa­dać.

Szczę­śli­wie lot nie po­trwał długo. Dziew­czyn­ka wy­lą­do­wa­ła na kra­cie za­gra­dza­ją­cej dal­szą część tu­ne­lu. Była obo­la­ła, ciało i ubra­nie le­pi­ły się od brudu, wokół ota­cza­ła ją ciem­ność, pył draż­nił płuca. Hałas, któ­re­go na­ro­bi­ła, z pew­no­ścią ścią­gnie tu po­two­ry. Chcia­ła się roz­pła­kać, zwi­nąć w kłę­bek i za­snąć tu, może już na za­wsze, ale kiedy spró­bo­wa­ła oprzeć się o ścia­nę ko­mi­na, za­miast niej zna­la­zła pust­kę.

Po chwi­li le­ża­ła już w kuch­ni. Ciem­nej, bez­piecz­nej kuch­ni z za­bi­ty­mi okna­mi i kratą, którą mogła za­sło­nić ko­mi­nek na wy­pa­dek, gdyby coś przy­szło za Marią. 

Nie li­cząc kilku guzów i si­nia­ków, była cała. Po­de­szła do zlewu i od­krę­ci­ła kran, by prze­myć twarz, ale le­d­wie kilka kro­pel wody skap­nę­ło na jej dło­nie. No tak. Oj­ciec za­wsze włą­czał pompę po po­wro­cie do domu, a teraz znik­nął.

Oj­ciec. Mówił jej mało, wy­ma­gał wiele, za­bra­niał jesz­cze wię­cej. Ko­cha­ła go. Nie tak, jak matkę, która w oczach dziew­czyn­ki zda­wa­ła się świe­tli­stym anio­łem przy­cho­dzą­cym we śnie, by ją utu­lić. Ko­cha­ła go jak kogoś, poza kim, ja­ki­kol­wiek by nie był, nie ma się już ni­ko­go.

Teraz naj­waż­niej­sze to do­cze­kać świtu, a potem… potem… Przy­szłość była jesz­cze głęb­szą i ciem­niej­szą prze­pa­ścią, niż wnę­trze ko­mi­na.

– Mu­sisz wró­cić – po­wie­dzia­ła cicho, przy­wo­łu­jąc w my­ślach obraz ojca i z tru­dem po­wstrzy­mu­jąc łzy. Potem wy­cią­gnę­ła z szu­fla­dy dwa dłu­gie noże i sku­li­ła się w kącie, przy od dawna nie­dzia­ła­ją­cej lo­dów­ce, by tam prze­cze­kać noc.

– Dziew­czyn­ko – usły­sza­ła po raz ko­lej­ny. – Dziew­czyn­ko, wiem, że tam je­steś. Sły­sza­łem cię – wołał ją głos, któ­re­go brzmie­nia chyba nigdy nie bę­dzie mogła za­po­mnieć.

Tym razem jed­nak nie do­cho­dził z wnę­trza jej głowy, a z piw­ni­cy, od któ­rej od­dzie­la­ły Marię tylko drzwi po dru­giej stro­nie lo­dów­ki.

 

*

 

– Dia­bły po­tra­fią zo­ba­czyć twoje myśli. Będą opo­wia­dać kłam­stwa. Nie mo­żesz im za­ufać, nigdy. Jeśli któ­re­goś z nich usły­szysz, nie od­po­wia­daj. Kiedy ja­kie­goś zo­ba­czysz, ucie­kaj – prze­strzegł ja oj­ciec po za­koń­cze­niu wie­czor­nej mo­dli­twy. – Naj­le­piej do ruin ko­ścio­ła albo do domu, tu nie wejdą nie­pro­szo­ne. – Potem, wi­dząc strach w jej oczach, prze­gar­nął jej włosy i sap­nął, co było jego naj­bliż­szą uśmie­cho­wi re­ak­cją.

– Jak wy­glą­da­ją? – za­py­ta­ła. – Te dia­bły.

Wy­cią­gnął wtedy bi­blię i po­ka­zał jej tań­czą­ce przy ogniu, szka­rad­ne, ro­ga­te isto­ty o sze­ro­kich ustach oraz pełnych kłów szczę­kach.

– To ich praw­dzi­wa po­stać – wy­ja­śnił. – Ale mogą ją zmie­nić. Oblec się w kłam­stwo, by wy­glą­dać jak lu­dzie.

– To jak ich roz­po­znam?

– Nie roz­po­znasz. Jeśli w oko­li­cy po­ja­wi się ktoś, kto­kol­wiek, poza mną, naj­pew­niej nie bę­dzie to czło­wiek. Dla­te­go…

– …zo­stań w domu i nie po­ka­zuj się ni­ko­mu – do­koń­czy­ła Maria.

– Mądra dziew­czyn­ka – po­wie­dział oj­ciec i za­mknął drzwi jej po­ko­ju, ale wtedy wie­dzia­ła, że był w po­bli­żu i ura­tu­je ją przed wszel­ki­mi okro­pień­stwa­mi.

Ale teraz zo­sta­ła sama, a wszel­kie okro­pień­stwa błą­ka­ły się po za­mknię­tym po­ko­ju na pię­trze i kłę­bi­ły w piw­ni­cy, nie­ustan­nie przy tym na­wo­łu­jąc, bła­ga­jąc i za­chę­ca­jąc, by otwo­rzy­ła drzwi i ze­szła na dół. Zaś upra­gnio­ny ranek, choć mi­nę­ły już całe wieki, wciąż nie nad­szedł.

– Kiedy on wróci, za­bi­je mnie – po­wie­dział głos. – Wiem, że tak bę­dzie. Za­bi­je mnie, a cie­bie… po­myśl, co jesz­cze może ci za­brać. Na pewno mówi, że to dla two­je­go dobra. Moż­li­we, że nawet tak myśli. Chce cię chro­nić. Tylko, że je­dy­ny czło­wiek, przed któ­rym po­win­no się cie­bie chro­nić, to on. Twoja mama nie żyje? Czy chcia­ła dla cie­bie ta­kie­go losu? Dziew­czyn­ko, pro­szę, pomóż nam oboj­gu! – wrzesz­czał męż­czy­zna z roz­pa­czą. – Dla niej.

Czego chcia­ła­by mama? Maria nigdy o tym nie my­śla­ła…

– Mama chcia­ła je­chać na wy­brze­że – wy­szep­ta­ła, bar­dziej do sie­bie niż do głosu z piw­ni­cy. – Chcia­ła stąd uciec.

– Na ze­wnątrz zo­sta­wi­łem sa­mo­chód. Uwol­nij mnie, a za­bio­rę cię gdzie chcesz – na­ma­wiał ją głos. – Ale jeśli on wróci…

Dziew­czyn­ka wsta­ła. Bez prze­ko­na­nia po­de­szła do drzwi pro­wa­dzą­cych do piw­ni­cy, z wa­ha­niem wy­cią­gnę­ła dłoń ku klam­ce i za­trzy­ma­ła ją w pół drogi. Myśli ko­tło­wa­ły w gło­wie Marii, bijąc się o wła­dzę nad jej człon­ka­mi.

Jeśli oj­ciec nie żyje, nie było dla niej wiel­kiej na­dziei. Jeśli żyje, czeka ją kara. Co zrobi? Za­mu­ru­je ją w po­ko­ju? Za­bie­rze lalki i fo­to­gra­fie? Je­że­li w piw­ni­cy czy­hał dia­beł, to życie dziew­czyn­ki nie po­trwa na tyle długo, by się o tym prze­ko­nać. Ale je­że­li jest tam czło­wiek, tylko czło­wiek, który nie umie się wy­do­stać…

Klam­ka ustą­pi­ła pod na­po­rem i drzwi od­su­nę­ły się ze szczę­kiem. Pod­ło­ga na pię­trze za­skrzy­pia­ła po­now­nie, a potem wszel­ki szmer ucichł. Nawet głos już nic nie mówił, jakby za­marł w wy­cze­ki­wa­niu. Maria otwo­rzy­ła przej­ście i prze­kro­czy­ła próg. Mrok zaj­mo­wał tylko kilka pierw­szych stop­ni, dalej do­strze­ga­ła łunę świa­tła, a gdy do­tar­ła i tam, za­uwa­ży­ła kilka za­si­la­nych ba­te­ria­mi lamp roz­lo­ko­wa­nych na pół­kach, które po­win­ny wy­peł­niać prze­two­ry, tym­cza­sem za­sła­ne były książ­ka­mi, na któ­rych okład­kach po­wta­rza­ły się sym­bo­le pię­cio– i sze­ścio­ra­mien­nej gwiaz­dy, krzy­ża, sier­pa księ­ży­ca oraz jesz­cze inne, nie po­zwa­la­ją­ce się na­zwać tak łatwo.

Pośrod­ku piw­ni­cy, skrę­po­wa­ny łań­cu­chem w nad­garst­kach, wi­siał męż­czy­zna. Ubra­ny był zwy­czaj­nie. W ogóle wy­glą­dał zwy­czaj­nie – to jest tak, jak Maria wy­obra­ża­ła sobie zwy­czaj­ne­go czło­wie­ka, bu­du­jąc jego obraz na bazie prze­my­ka­ją­cych gdzieś w tle i na dru­gim pla­nie po­sta­ci przy­pad­kiem uwiecz­nio­nych na fo­to­gra­fiach. Pod jego no­ga­mi leżał ro­ze­rwa­ny kne­bel.

Opo­dal, na stole, roz­ło­żo­ne były na­rzę­dzia. Kiedy Maria pró­bo­wa­ła wy­obra­zić sobie, do czego oj­ciec miał za­miar je wy­ko­rzy­stać, żo­łą­dek wy­wra­cał się jej na drugą stro­nę.

– Przy­szłaś! – za­krzyk­nął wię­zień z ra­do­ścią. – Łań­cuch przy­twier­dzo­ny jest do ścia­ny za mną. Jeśli uda ci się go po­luź­nić…

Nie wy­glą­dał groź­nie. Zda­wał się ra­czej bez­rad­ny oraz był w ża­ło­snym po­ło­że­niu, a jedno i dru­gie Maria znała bar­dzo do­brze, po­sta­no­wi­ła jed­nak za­cho­wać ostroż­ność.

Nadal uzbro­jo­na w jeden z ku­chen­nych noży, okrą­ży­ła męż­czy­znę i do­tar­ła do prze­ciw­le­głej ścia­ny. Po kilku dłu­gich chwi­lach mo­co­wa­nia się z łań­cu­chem, frag­ment za­ple­cio­ny wokół wy­sta­ją­ce­go ze ścia­ny pół­okrę­gu ustą­pił, a męż­czy­zna spadł na zie­mię z po­brzę­ki­wa­niem że­la­za i oswo­bo­dził dło­nie.

Sta­nął z wy­sił­kiem, roz­ma­so­wał nad­garst­ki, po­tarł zbite ko­la­na i do­pie­ro potem spoj­rzał na Marię.

– Dzię­ku­ję, na­praw­dę dzię­ku­ję. Cho­le­ra jasna! Gdy­byś się nie zja­wi­ła, nie uwie­rzy­ła, nie­dłu­go by­ło­by po… – zro­bił krok w kie­run­ku dziew­czyn­ki, a ta, nie zna­jąc jego za­mia­rów, wy­cią­gnę­ła broń przed sie­bie.

Nie­zna­jo­my po­ki­wał głową i zwró­cił się w kie­run­ku wyj­ścia.

– Jasne, chodź­my – rzu­cił już z mniej­szym en­tu­zja­zmem, ru­sza­jąc scho­da­mi w górę. Szedł wolno, jakby każdy krok spra­wiał mu ból.

Kiedy byli już na górze, za­trzy­mał się przy zle­wie, na­chy­lił nad kra­nem i od­krę­cił kurek.

– To na nic – po­wie­dzia­ła Maria, wciąż za­cho­wu­jąc dy­stans. Się­gnę­ła jed­nak do lo­dów­ki i wy­cią­gnę­ła stam­tąd bu­tel­kę wody, którą rzu­ci­ła męż­czyź­nie. – Jest cie­pła. Lo­dów­ka nie dzia­ła. Nic nie dzia­ła.

Nie­zna­jo­me­mu to nie prze­szka­dza­ło. W kilku ły­kach opróż­nił po­ło­wę bu­tel­ki.

– Mu­si­my się po­spie­szyć – po­wie­dział, kie­ru­jąc się do wyj­ścia z kuch­ni. – On może wró­cić w każ­dej chwi­li.

Maria zo­sta­ła tam, gdzie stała.

– Nie idziesz? – zdzi­wił się męż­czy­zna. – Wo­lisz zo­stać? Po tym wszyst­kim… Słu­chaj, nie będę cię zmu­szać. Ro­zu­miem, że się boisz.

– Skąd o mnie wie­dzia­łeś? – spy­ta­ła po­dejrz­li­wie. – Nigdy nie wy­cho­dzę.

– Lu­dzie z mia­stecz­ka ga­da­ją – od­parł tam­ten, jakby to była naj­zwy­klej­sza rzecz na świe­cie. – Zwy­kle nie biorę ta­kich plo­tek na po­waż­nie, ale twój… oj­ciec… Za­cho­wy­wał się po­dej­rza­nie. Po­sta­no­wi­łem to spraw­dzić. Tym się wła­śnie zaj­mu­ję. Ro­dzi­na­mi, które mają pro­ble­my. Sta­ram się im pomóc.

– Mówił, że świat jest okrut­ny, a lu­dzie źli i podli. Nikt ni­ko­mu nie po­ma­ga.

– Tak po­wie­dział? – męż­czy­zna spoj­rzał na nią z wy­ra­zem smut­ku. – Co jesz­cze mówił?

– Że… – Dziew­czyn­ka za­mil­kła. Nie wie­dzia­ła, czy po­win­na o tym mówić. Z dru­giej stro­ny, czemu mia­ła­by tego nie robić? – …pie­kło po­chło­nę­ło Zie­mię i pełno na niej dia­błów. Że czają się w nocy. Że je­steś jed­nym z nich.

Męż­czy­zna wes­tchnął cięż­ko.

– Dia­błem, no tak… – wy­mam­ro­tał do sie­bie. – Dla­te­go za­bro­nił ci wy­cho­dzić?

Maria po­ki­wa­ła głową.

– Ro­zu­miem. Może zro­bi­my tak: wska­żesz mi wyj­ście, sama zo­ba­czysz, jak wy­glą­da świat, a potem zde­cy­du­jesz czy za­bie­rzesz się ze mną?

To brzmia­ło cał­kiem roz­sąd­nie. Do tego Maria nie chcia­ła zo­sta­wać w domu, gdzie w za­mu­ro­wa­nym po­ko­ju ma pię­trze krą­ży­ło nie­okre­ślo­ne coś, po­sta­no­wi­ła więc, że przy­naj­mniej spraw­dzi, jak tam jest. Tam, czyli w miej­scu naj­od­le­glej­szym z moż­li­wych – świe­cie na ze­wnątrz.

Po­pro­wa­dzi­ła męż­czy­znę ko­ry­ta­rzem w prawo, a potem przez ganek do fron­to­wych drzwi, które od ze­wnątrz za­my­ka­ne były na klucz, ale z we­wnętrz­nej stro­ny wy­star­czy­ło ob­ró­cić po­krę­tło zamka.

Za­trzy­ma­ła się i jesz­cze raz zlu­stro­wa­ła nie­zna­jo­me­go spoj­rze­niem.

– Do­trzy­masz słowa? – za­py­ta­ła, ob­ra­ca­jąc w my­ślach wspo­mnie­nie spa­ce­ru brze­giem morza, które mogło być tylko fan­ta­zją, ale sta­no­wi­ło naj­szczę­śliw­szy ury­wek życia za­pi­sa­ny w jej pa­mię­ci.

– Do­trzy­mam. Po to tu przy­je­cha­łem, by ci pomóc – tłu­ma­czył nie­zna­jo­my. – Jeśli po­je­dzie­my razem, po­znasz wię­cej życz­li­wych ludzi. I nigdy już go nie spo­tkasz.

Maria za­wa­ha­ła się.

– To mój oj­ciec – po­wie­dzia­ła, moc­niej ści­ska­jąc nóż.

– Ro­zu­miem, ro­zu­miem – od­parł męż­czy­zna i uniósł otwar­te dło­nie. – Nikt do ni­cze­go nie bę­dzie się zmu­szać. Za­ufaj mi. Pro­szę.

W jego wy­ra­zie twa­rzy było coś, co przy­po­mi­na­ło Marii mamę. Chyba dla­te­go usłu­cha­ła. Otwo­rzy­ła drzwi i wy­szli na we­ran­dę. Na wscho­dzie, przy gra­ni­cy ho­ry­zon­tu, niebo już tra­ci­ło gra­na­to­we barwy. Nie­dłu­go miał na­stać dzień.

– Udało się – ode­tchnę­ła przy­jem­nie świe­żym i chłod­nym po­wie­trzem.

Świat był ogrom­ny i taki, taki…

Po­czu­ła wbi­ja­jące się jej w ra­mio­na pa­zu­ry i sta­nę­ła jak spa­ra­li­żo­wa­na. Nóż wy­su­nął się z ogar­nię­tej nie­mo­cą dłoni. Pasz­cza tego, co przed chwi­lą było męż­czy­zną, zbli­ży­ła się do jej pra­we­go po­licz­ka. Wy­krzy­wio­ne w nie­ludz­ko sze­ro­kim uśmie­chu usta od­sło­ni­ły kły ostre ni­czym igły. Ślina de­mo­na spły­wa­ła na jej kark. Za­pach krwi mie­szał się z siar­ko­wym odo­rem, kiedy be­stia wy­pusz­cza­ła po­wie­trze z noz­drzy.

Maria nie była w sta­nie nic zro­bić.

– Masz rację, dziew­czyn­ko – przy­tak­nął jej dia­beł. – Udało się. Twój oj­ciec my­ślał, że może mnie uwię­zić! Był pełen aro­gan­cji. Wy­da­wa­ło mu się, że ze­rwie naszą więź. Głu­piec! – Demon, choć to zda­wa­ło się nie­moż­li­we, wy­szcze­rzył się jesz­cze bar­dziej. Jego jęzor mu­snął ucho Marii, a ta za­drża­ła. – Głu­piec, ale jaki po­ży­tecz­ny. To dzię­ki takim jak on w końcu do­sta­li­śmy Zie­mię we wła­da­nie. To dzię­ki takim jak on pie­kło przy­szło do was. Są ko­twi­cą, która trzy­ma nas na tym świe­cie. Wiesz, kim był twój tatuś? Wiesz, co zro­bił? Po­słu­chaj, dziew­czyn­ko. Roz­pacz i strach do­da­dzą ci smaku – za­śmiał się dia­beł. – Był księ­dzem w ko­ście­le, o, tam! – Prze­krzy­wił głowę Marii w lewo, gdzie, na wznie­sie­niu, znaj­do­wa­ły się zglisz­cza. – Ale tak bar­dzo ko­chał swoją sio­strę, że zro­bił jej dziec­ko. Ukry­wał je. Ukry­wał cię przed świa­tem na długo przed na­szym przyj­ściem. A potem zabił twoją ma­mu­się. – Po po­licz­kach Marii za­czę­ły spły­wać łzy, które dia­beł zli­zy­wał łap­czy­wie. – Nie do­słow­nie. Nie, nie. Ale za­mknął ją i nie po­zwo­lił cię za­brać, a bez cie­bie nie mogła odejść. W końcu pod­pa­li­ła ko­ściół i zgi­nę­ła, bied­na, w środ­ku. Po­cho­wał ją nie­da­le­ko w lesie. Tacy byli twoi ro­dzi­ce, dziew­czyn­ko. Mieli wła­sne pie­kło jesz­cze przed nami. Za to ty… Chcesz, to spró­buj uciec – Maria po­czu­ła, że uchwyt ze­lżał. – Córka z ka­zi­rod­cze­go związ­ku pod­pa­lacz­ki i upa­dłe­go ka­pła­na, ze świę­to­krad­czym imie­niem. Pie­kło za­wsze cię od­naj­dzie. No­sisz je w sobie.

Maria od­wró­ci­ła się w stro­nę po­two­ra. Jej oczy były puste.

Strzał spło­szył sie­dzą­ce wśród ga­łę­zi ptaki. Po­cisk ro­ze­rwał frag­ment twa­rzy dia­bła, po­zba­wia­jąc go uśmie­chu. Po­twór za­to­czył się i od­su­nął o krok od Marii.

– Ucie­kaj! – za­wo­łał ktoś na skra­ju lasu. – Już!

Dziew­czyn­ka przy­po­mi­na­ła sobie. Po­wo­li wra­ca­ła do świa­ta z dłu­giej po­dró­ży w od­mę­ty ma­ra­zmu. Padł ko­lej­ny strzał.

– Po­wie­dzia­łem: już! – za­grzmiał głos.

To oj­ciec! To on krzy­czał!

Maria rzu­ci­ła się do uciecz­ki, pro­sto przed sie­bie, byle dalej w las. Je­dy­nie kątem oka zdą­ży­ła uchwy­cić po­stać ojca, który, cały za­krwa­wio­ny, trzy­mał się na no­gach ostat­kiem sił i mie­rzył do be­stii.

Dia­beł wrza­snął opę­tań­czo, a reszt­ki okna w daw­nym po­ko­ju matki eks­plo­do­wa­ły. Wy­padł stam­tąd skrzy­dla­ty cień i rzu­cił się w kie­run­ku ojca, ale Maria nie prze­sta­wa­ła biec. Była już w lesie, prze­my­ka­ła mię­dzy drze­wa­mi, ale sze­lest za nią pod­po­wia­dał jej, że dia­beł ru­szył w po­ścig.

– Tutaj – usły­sza­ła szept z głębi lasu. – Tutaj.

Ten głos też roz­po­zna­wa­ła. Był ak­sa­mit­ny i cie­pły.

– Tutaj, có­recz­ko.

Maria po­bie­gła za nim, aż do­tar­ła do li­siej jamy ukry­tej w gąsz­czu li­sto­wia i ko­rze­ni. Opo­dal jamy stał wbity w zie­mię drew­nia­ny krzyż.

Dia­beł był bli­sko, dziew­czyn­ka czuła jego smród. Bała się jed­nak od­wró­cić, więc wsko­czy­ła do dziu­ry, gdzie li­si­ca przy­tu­la­ła swoje młode. Zwie­rzę omio­tło ją ogo­nem, ale po­zwo­li­ło zo­stać, a Maria wci­snę­ła się głę­bo­ko na sam kra­niec nory.

Dia­beł szu­kał jej, na­wo­ły­wał, wy­krzy­ki­wał groź­by i prze­kleń­stwa, za­glą­dał pod każdy ka­mień i w każdą dziu­rę, jed­nak zrzą­dze­niem losu nie spraw­dził tam, gdzie było trze­ba, jakby nie­wi­dzial­na siła ukry­ła lisią jamę przed jego wzro­kiem. Gdy pierw­sze pro­mie­nie słoń­ca mu­snę­ły wej­ście do li­sie­go schro­nie­nia, dziew­czyn­ka do­strze­gła wy­sta­ją­ce z ziemi ludz­kie kości. Kości matki.

I wresz­cie mogła spo­koj­nie za­snąć.

 

III

Ko­lej­ne dni, ty­go­dnie, mie­sią­ce Maria spę­dzi­ła razem z li­si­cą i jej mło­dy­mi, w jamie. Coraz bar­dziej dzika, dziew­czyn­ka ra­dzi­ła sobie w lesie le­piej i le­piej, a wspo­mnie­nie tam­tej nocy roz­my­wa­ło się w bez­li­ku kosz­ma­rów, które kie­dyś ją na­wie­dza­ły, tak, że sama tra­ci­ła ro­ze­zna­nie, co było jawą a co snem.

Jadła ja­go­dy i grzy­by. Piła wodę ze stru­mie­nia. Wy­kra­da­ła jajka z pta­sich gniazd. Gdy znaj­do­wa­ła wnyki, kra­dła my­śli­wym ich zdo­bycz i ra­czy­ła się su­ro­wym mię­sem, a na noc wra­ca­ła do jamy, aż w końcu za­po­mnia­ła smak in­ne­go życia. Życia w bez­piecz­nym za­mknię­ciu. 

Mi­nę­ło lato, potem je­sień i na­de­szła zima. Młode lisy wy­nio­sły się z nory, by zna­leźć wła­sny skra­wek lasu, zie­mię przy­krył śnieg, a w oczy Marii zaj­rzał głód więk­szy niż ja­ki­kol­wiek do tej pory. Li­sich za­pa­sów nie śmia­ła tknąć, choć prze­czu­wa­ła, że stara li­si­ca nie mia­ła­by nic prze­ciw­ko. Głód i zimno, a na to dru­gie już nie było rady, prócz po­wro­tu do domu. Tego z kolei Maria nie uczy­ni­ła­by nawet jeśli mia­ła­by za­mar­z­nąć na kość. Omi­ja­ła to prze­klę­te miej­sce z dala. 

Pew­ne­go dnia, po in­ten­syw­nej śnie­ży­cy, kiedy słoń­ce było już wy­so­ko na nie­bie, w po­bli­żu li­sie­go schro­nie­nia po­ja­wi­li się oni.

– Coś ci się przy­wi­dzia­ło od tego błą­ka­nia się po mro­zie za zwie­rzy­ną – po­wie­dział jeden z nich, gdy sta­nę­li w po­bli­żu jamy.

– Mówię ci, to tu – od­parł drugi. – Wi­dzia­łem ją wczo­raj. Bie­gła o, tam­tę­dy, a potem scho­wa­ła się tutaj. Tak było!

– A teraz wszyst­kie ślady przy­sy­pał śnieg – za­drwił pierw­szy.

– Wiem, co wi­dzia­łem! Idę o za­kład, że to córka sza­lo­ne­go kle­chy. Ci, któ­rzy jesz­cze żyją w mia­stecz­ku, opo­wia­da­li o nim. Po­dob­no zmar­ło mu się kilka kro­ków od domu. W rę­kach miał strzel­bę. Może to do córki strze­lał, kiedy ta pró­bo­wa­ła uciec? Ponoć w jego piw­ni­cy zna­leź­li praw­dzi­wą rzeź­nię, ale nie dla zwie­rząt. Ro­zu­miesz? 

– Bajki obłą­ka­nych star­ców, któ­rym nie zo­sta­ło nic prócz ga­da­nia. Za ślepi na książ­ki, za słabi, żeby gdzie­kol­wiek się ru­szyć. Ga­da­ją też, że czar­ty przy­nio­sły za­ra­zę, wojnę wy­wo­łał dia­beł co opę­tał pre­zy­den­ta, a prądu nie ma, bo biesy sie­dzą na li­niach wy­so­kie­go na­pię­cia. Przez ten cały ko­niec świa­ta po­prze­sta­wia­ło się im pod su­fi­tem. 

– Kie­dyś po­lo­wa­łem dla przy­jem­no­ści. Mia­łem żonę, dwóch synów i są­do­wy zakaz zbli­ża­nia się. Ucie­kli na drugi ko­niec kon­ty­nen­tu i teraz już pew­nie nie żyją. Cza­sem wy­da­je mi się, że z tą apo­ka­lip­są to nie są bajki. Że już jest po wszyst­kim, a my prze­trwa­li­śmy dla­te­go, że kawał z nas skur­czy­by­ków i na górze nas nie chcie­li. 

Pierw­szy za­śmiał się kpią­co. 

– Zaraz mi po­wiesz, że wie­rzysz w te bajki o de­mo­nach wy­ła­żą­cych w nocy, żeby zja­dać ostat­nie nie­win­ne du­szycz­ki? To praw­da, za­ra­za za­bra­ła wszyst­kie dzie­cia­ki i z po­ło­wę do­ro­słych, a ci, co prze­ży­li, nie są warci funta kła­ków. Ale wiesz dla­cze­go? Dla­te­go, że tylko tacy zro­bią wszyst­ko, żeby prze­trwać. 

Za­pa­dła cisza mą­co­na chrzę­stem śnie­gu pod ich cięż­ki­mi bu­ta­mi.

– Roz­pal­my ogień i coś ugo­tuj­my, wtedy na pewno wyj­dzie – za­pro­po­no­wał w końcu ten drugi, a jego kom­pan zgo­dził się, jako, że nie miał lep­sze­go po­my­słu. Wkrót­ce przy­jem­ne cie­pło ogni­ska i za­pach po­traw­ki z za­ję­cy do­bie­gły do nory.

Mimo to Maria nie wy­ściu­bi­ła z niej nosa.

Ogień przy­gasł. My­śli­wy, ten sam, który upie­rał się, że ją wi­dział, na­peł­nił po­traw­ką ta­lerz i po­sta­wił w po­bli­żu nory.

– Nie wy­chodź, jeśli nie chcesz – po­wie­dział. – Mo­żesz zjeść, gdy odej­dzie­my.

Mimo to od­cze­ka­ł jesz­cze ja­kieś pół go­dzi­ny, nim znik­nął. Maria zaś od­cze­ka­ła ko­lej­ne pół, nim wy­chy­nę­ła spod ziemi i za­gar­nę­ła pysz­ny, lecz cał­kiem już wy­sty­gły po­si­łek.

Na­za­jutrz wró­ci­li. Roz­pa­li­li ogień i przy­go­to­wa­li stra­wę. Znów my­śli­wy po­zo­sta­wił miskę przed norą i od­szedł. Tym razem jed­nak Maria za­bra­ła je­dze­nie od razu, a przy­jem­ne cie­pło wy­peł­ni­ło jej żo­łą­dek.

Ko­lej­ne­go dnia my­śli­wi znów się po­ja­wi­li. Po­zo­sta­wi­li miskę przed norą, ale tym razem cze­ka­li do skut­ku. Dziew­czyn­ka nie wie­dzia­ła, co ro­bić. Szep­tał do niej cie­pły, ak­sa­mit­ny głos – głos kości, które prze­ko­ny­wa­ły, by zo­sta­ła tutaj, z nimi. Ale był też drugi, gło­śniej­szy, który za­chę­cał do przy­ję­cia stra­wy i do­cho­dził z dziew­czę­ce­go brzu­cha. Nie mogła prze­cież do końca życia tkwić w dziu­rze. Naj­pew­niej nawet nie prze­ży­ła­by zimy i wkrót­ce jej kości do­łą­czy­ły­by do mat­czy­nych. Mu­sia­ła pod­jąć de­cy­zję. 

Po ty­go­dniu, ubra­na w to, co jej przy­nie­śli, ru­szy­ła wraz z nimi do miej­sca, które na­zy­wa­li wiel­kim tar­giem. Gdy uło­ży­ła się do snu w weł­nia­nych ko­cach, po raz pierw­szy od mie­się­cy nie mogła za­snąć. Ro­bi­ła więc to, co za­wsze w ta­kich chwi­lach, czyli na­słu­chi­wa­ła i ob­ser­wo­wa­ła. 

Męż­czyź­ni sie­dzie­li bli­sko ogni­ska i, ra­cząc się za­war­to­ścią pier­siów­ki, szep­ta­li, zer­ka­jąc w kie­run­ku Marii. Nie spo­strze­gli, że ta pa­trzy na nich spod przy­mknię­tych po­wiek, ści­ska­jąc w pal­cach za­bra­ny z mo­gi­ły frag­ment mat­czy­ne­go żebra, który miał ją chro­nić przed złymi mo­ca­mi. Nie wie­dzie­li też, że mie­sią­ce życia w dzi­czy wy­ostrzy­ły słuch dziew­czyn­ki, który i wcze­śniej był zna­ko­mi­ty, wy­szli­fo­wa­ny przez lata czuj­no­ści w oj­cow­skim domu.

– To dziec­ko – po­wta­rzał jeden z nich. – Brud­ne i śmier­dzi, ale to dziec­ko. Kiedy ostat­ni raz ja­kieś wi­dzia­łeś? 

– Nie wiem – od­parł drugi. – Wyglą­da na zdro­wą i silną, jest tylko prze­raź­li­wie chuda.

– Co z nią zro­bi­my? Kiedy już ją umy­je­my i do­pro­wa­dzi­my do po­rząd­ku – za­py­tał pierw­szy i oby­dwaj za­czę­li się szcze­rzyć. 

Po­chy­le­ni nad ogniem, zle­wa­li się z nim w jedno, gdy przy­pa­try­wa­ła się im zmru­żo­ny­mi ocza­mi. Innym razem rzu­ca­ne przez ogni­sko cie­nie wy­ostrzy­ły ich rysy, wy­dłu­ży­ły nosy i uszy, roz­sze­rzy­ły dra­pież­ne uśmie­chy, a na po­marsz­czo­nych czo­łach nad krza­cza­sty­mi brwia­mi two­rzy­ły czar­ne ko­ro­ny, tak że Maria nie wie­dzia­ła już, czy to lu­dzie się śmie­ją, czy dia­bły.