Warsztaty literackie? Ale o co chodzi?

Przewinął się tu już razy kilka temat "warsztatów literackich"... cokolwiek ktokolwiek przez to rozumie...

Osobiście prowadzę warszataty dziennikarskie, z tym że pisanie do prasy rządzi się pewnymi ściśle określonymi prawami, dlatego też można tego nauczyć... przynajmniej podstaw.

Czy można nauczyć kogoś pisać... powieści?

Dobre pytanie. Znam takich, którzy odpowiedzą twierdząco. Ja jestem odmiennego zdania.

Podejmuję temat, bo kilka razy spotkałem się tu z glosem kogoś mniej czy bardziej rozczarowanego faktem, że pod jego opowiadaniem nie pojawiła się pogłębiona analiza autorstwa fachowca. Mniejsza z tym, że dziwię się rozczarowaniu (wszak gdyby opowiadanie rzucało na kolana, jeden czy drugi rzucony na kolana osobnik na pewno coś by napisał, a skoro nie napisał, to znaczy, że go nie rzuciło). Pytanie jest następujące: czy bracie – jeśli już ktoś ci wytknie błędy, a ty się jakimś cudem nie obrazisz... będziesz umiał te błędy poprawić? I jakie w ogóle to mogą być błędy?

Literaturę można mierzyć dwojako: czasem, który przetrwała w dobrej kondycji(za lat 50 dowiemy się, co było dobre, a co złe) albo poklaskiem publiki, czyli ilością sprzedanych egzemplarzy. Systemy oceny niestety najczęściej do siebie nie przystają. Najlepiej sprzedaje się literatura kuchennych schodów, która nie jest pisana, by przetrwać, ale żeby zarobić. Kto ma w domu jakieś przedwojenne książki albo gazety niech spojrzy na całe roje nazwisk i tytułów romansów wszelkiej maści – kto dziś o nich pamięta? Kto pamięta jakieś Marie Chodupskie (nazwisko zaczerpnąłem sobie z odcinka"Świata według Kiepskich" poświęconego literaturze kobiecej) i ich "W szponach namiętności", czy inne podobneopowiastki, które wszystkie kuchty czytały niedgyś z wypiekami na twarzach?

Z drugiej strony, rzeczy które przetrwały dziesiątki, albo i setki lat, majątku najczęściej autorom nie przyniosły (choć oczywiście zdarzały się wyjątki).

Co chcecie pisać Panie i Panowie?

Patrząc na opowiadania, które pokazują się na stronie wyrobiłem sobie pewien pogląd na sprawę. Poza perełkami, które udaje się czasem wyłowić, praktycznie wszystkie opowiadania idą raczej w stronę literatury rzemieślniczej, niż artystycznej.

Rzemiosło jest dobrą rzeczą, jednak chodzi w nim nie o wysokie loty, a o realizację schematu, który – jak dowodzi doświadczenie – jest preferowany przez czytelników. Wystarczy przeczytać sobie "Jak napisać scenariusz filmowy" i... mamy algorytm na bestseller. Oczywiście, nie każdy z takiego algorytmu umie skorzystać, cóż... sprawa... predyspozycji, które niektórzy określają jako talent. Jakie błędy wytykać? – albo się czyta albo nie.W dodatku rzemiosło sprzedaje się albo nie, zależnie od tego, kto ile włoży w marketing, kto w jaki moment trafi. Może stać na honorowym miejscu w Empiku, albo walać się po kioskach.

Gdy chodzi o sztukę w ogóle nie ma już mowy o żadnym "wujku dobra rada".

Tak więc, oczekiwania niektórych autorów, dotyczące nauki, analiz itd. uznałbym za dość naiwne, bo nikt nie może uczynić z nikogo mistrza pióra (kto twierdzi inaczej po prostu chce na was zarobić). Tak jak nie znam żadnego dziennikarza po dziennikarstwie (znam całą masę dziennikarzy, ale każdy z nich kończył coś całkiem innego), tak pewnie i pisarzy po "Szkole pisania Marii Chodupskiej" nie uświadczysz.

Jedyne co można polecić – i to poleciłbym z pewnością wielu autorom – to lektura "W poszukiwaniu straconego czasu", opowiadań Schulza i... cóż... całą długą listę można byłoby spisać. Trzeba czytać i nabywać wyczucia języka, wyczucia słowa, zdania... Temat rzeka.

Edyta: I jeszcze Nabokova bym dorzucił, jako wyrazisty przykład. I jeszcze to, że warto czytać innych tu na stronie... i zobaczyć, co się podoba, a corazi...