BALONIK [KB026]

 

1 września 1944. Warszawa. Powiśle.

 

Kanał zrobił się wąski i ciasny. Antek czołgał się, nie zważając na zimno, wilgoć i smród przewodu ściekowego.

 

Pościg był coraz bliżej. Psy ujadały wściekle, kilkadziesiąt metrów dalej. W pewnym momencie, chłopak dotknął czubkiem nosa pokrytej szlamem ściany. „Ślepy zaułek” – pomyślał i zdjęty niemocą zwinął się w kłębek, bezradny jak dziecko. Dobiegające z sąsiedniego kanału, wściekłe: woof-woof, uświadomiło Antkowi, że esesmańskie psy ujadają w ojczystym języku.

 

Ile by dał, żeby usłyszeć teraz ciepłe szczekanie Azora, owczarka podhalańskiego, z którym bawił się jeszcze miesiąc temu, tuż przed wybuchem powstania. Policzkiem dotknął wilgotnej ściany. Wyobraził sobie, że to mokry, psi nos delikatnie muska jego skórę. „Jutro drugi września”– pomyślał chłopak. – „ Moje trzynaste urodziny”.

 

Wyciągnął przed siebie drobną rączkę, jakby chciał czegoś dotknąć w ciemności.

 

– Dobry piesek, kochany piesek– wyszeptał cicho, wyobrażając sobie, że głaszcze włochaty łeb Azora. Po policzku spłynęła mu łza wielkości ziarnka grochu.

 

”Dobrze, że chłopaki z zastępu tego nie widzą”– pomyślał.

 

Pościg zbliżał się. Ujadanie psów i głośne okrzyki esesmanów dobiegały z sąsiedniego kanału. Antek wytarł łzę brudnym rękawem za dużej, wojskowej kurtki.

 

– Ślubuję na twoje ręce pełnić służbę w Szarych Szeregach; tajemnic organizacyjnych dochować, do rozkazów służbowych się stosować, nie cofnąć się przed ofiarą życia– wypowiedział przez zaciśnięte zęby słowa przysięgi harcerskiej i wsunął dłoń między poły kurtki.

 

Na wysokości piersi miał ukryty zdobyczny granat ręczny M24. Palcem wskazującym dotknął zawleczki. Metal był zimny. Mimo skostniałych z chłodu palców, chłopiec czuł wyraźnie różnicę temperatur.

 

– Nie cofnąć się przed ofiarą życia – powtórzył szeptem i pociągnął za zawleczkę w momencie, gdy u wlotu kanału zamajaczyły w ciemnościach pierwsze sylwetki niemieckich żołnierzy.

 

 

 

 

 

– Psyt, harcerzyku – cichutki, dziewczęcy głosik dobiegł z głębi kanalizacyjnego szybu. – Prędziutko, tędy!

 

Nagły blask oślepił chłopca. Drobne dziewczęce dłonie dotknęły jego policzków. Poczuł ciepło. Coś chwyciło go, za wątłe ramiona i pociągnęło w stronę światła. Przez chwilę wydawało mu się, że jego ciało robi się lekkie i unosi w powietrzu. Usłyszał dobiegający z oddali dźwięk katarynki. Znał tą melodię. Przed wojną nucił ją zawsze uliczny sprzedawca cukierków. Antek dobrze znał jej tekst. Pamiętał, jak cukiermistrz, owijając landrynki w papier, śpiewał uśmiechając się pod wąsem:

 

 

„Warszawiak nie pęka, Warszawiak nie klęka.

Pomoże mu zawsze warszawska Syrenka.

Więc wszystkie troski, niech pójdą precz

Wszak ona ma w dłoni i tarczę i miecz.”

 

 

 

Chłopcu wydawało się, że leci w powietrzu, leciutki jak balonik wypełniony helem. Raz wyżej, raz niżej, jak dźwięki katarynki na pięciolinii. „Sol” niosło go w górę, w stronę słońca, tak, że czuł na skroniach lekki podmuch wiatru, a „Do” sprawiało, że opadał powoli ku ziemi, by po chwili wysokie „Si” uniosło go znowu w przestworza.

 

Nagle, niewidzialna dłoń pociągnęła go w dół.

 

Otworzył oczy.

 

„Ależ to podwórzec naszej oficyny”– pomyślał, rozglądając się z niedowierzaniem.

 

W bramie majaczyła sylwetka stróża. Palił papierosa, zgarbiony, oparty o trzonek miotły. Na środku podwórka, wędrowna trupa cyrkowa rozkładała prowizoryczną dekorację. Karzeł z przyklejonym, czerwonym nosem, złożył dłonie w trąbkę i krzyczał piskliwym głosem.

 

– Ludzie! Za chwilę ukażą się waszym oczom cuda i dziwy, jakich w życiu swym nie widzieliście! Osoby o słabych nerwach proszone są o zaciągnięcie firan!

 

W oknach ukazały się twarze mieszkańców kamienicy. Niektórzy, dla wygody położyli na parapetach poduszki. Wianuszek dzieci pojawił się na dziedzińcu. Wybiegły po to, by z bliska przyjrzeć się ulicznym artystom.

 

Trupa liczyła kilkanaście osób. Był siłacz w pasiastym stroju dźwigający wielkie odważniki, kilku karłów, kobieta z brodą, clown ubrany w pstrokaty strój, linoskoczek z długą tyczką i bracia syjamscy zrośnięci plecami. Prawdziwe panoptikum, któremu wtórował niewidomy kataryniarz w długim płaszczu, kapeluszu, z małpką na ramieniu.

 

W oknie na trzecim piętrze Antek zauważył swoją babcię. Trzymała na kolanach małą Anię, siostrzyczkę chłopca. Dziewczynka rozpoznała brata i pomachała mu radośnie nadymając policzki. Babcia uśmiechnęła się i pogłaskała dziecko po jasnych włosach.

 

Była niedziela. Antek poznał to po zapachu, który wypełniał cały dziedziniec. Tylko tego dnia na podwórku unosił się aromat rosołu, smażonych kotletów i gotowanych ziemniaków. W inne dni powietrze pachniało pieczoną brukwią i wilgocią starych kamienic.

 

„Jestem w domu” – pomyślał chłopiec i pobiegł z innymi dziećmi w stronę kataryniarza, by z bliska przyjrzeć się małpce, która zajadała się suszonymi daktylami.

 

 

 

1 września 2012. Warszawa. Powiśle.

 

 

 

Minęliśmy Centrum Nauki Kopernik. Dziadek szedł przodem, w milczeniu. Dreptaliśmy za nim, całą czwórką, jak małe kaczuszki za mamą. Pierwsza szła Basia, za nią Janek, potem Weronika i na końcu ja, z balonikiem na drucie. Szliśmy w stronę stacji metra C13, Powiśle.

 

Ucieszyłem się na widok ruchomych schodów, lecz karcący wzrok Weroniki sprawił, że postanowiłem zachować powagę i nie skakać, jak to mam w zwyczaju, ze stopnia na stopień. Mimo pięciu lat czułem, że nie jesteśmy tu przypadkowo. Szliśmy za dziadkiem wyprostowani jak żołnierze kompanii honorowej. Milczenie staruszka potęgowało doniosłość chwili.

 

Minęliśmy poczekalnię. Ludzie na stacji nie zwrócili na nas uwagi, zajęci w myślach swoimi sprawami. Szliśmy dalej, wzdłuż torów. Dziadek rozejrzał się i kazał nam ustawić się w parach. Weronika chwyciła mnie za rękę.

 

– Wejdziemy teraz – powiedział – do strefy, w której mogą przebywać tylko pracownicy metra. Nie myślcie, że wasz dziadzio zwariował na stare lata. Łamiemy prawo, ale w słusznej sprawie. Bardzo chciałbym wam coś pokazać.

 

Mówiąc to przekroczył białą linię z napisem: „Uwaga! Niebezpieczeństwo”.

 

– Idźcie powolutku za mną – dodał i wolnym krokiem ruszył przed siebie.

 

Ogarnął nas mrok. Szliśmy powoli, w milczeniu, wzdłuż ściany kolejowego tunelu, uważnie stawiając kroki.

 

– Dziadku Antonii – szepnęła cicho Basia. – Strasznie tu ciemno i zimno.

 

Dziadek odwrócił się i pogłaskał ją po głowie.

 

– Uwierzcie mi na słowo kochani, że kiedyś, gdy nie było tu jeszcze stacji metra, chłód i mrok dawały się we znaki dużo bardziej.

 

Po przejściu kilkudziesięciu metrów dziadek przystanął.

 

– Jesteśmy już prawie na miejscu – powiedział.

 

W ciemności usłyszeliśmy, jak cichutko liczy kroki.

 

– Siedem, osiem, dziewięć, dziesięć.

 

Zapalił zapalniczkę. Dłonią dotknął ściany. Była wilgotna. Dziadek przyłożył ucho do muru.

 

– To tutaj– powiedział.– Posłuchajcie przez chwilę tego dźwięku.

 

Poszliśmy za jego przykładem i każde z nas dotknęło uchem mokrej ściany. Zamknąłem oczy. Cichutki dźwięk dochodził zza muru. Dziewczęcy głosik śpiewał piosenkę, której nigdy wcześniej nie słyszałem.

 

 

„Warszawiak nie pęka, Warszawiak nie klęka.

Pomoże mu zawsze warszawska Syrenka.

Więc wszystkie troski, niech pójdą precz

Wszak ona ma w dłoni i tarczę i miecz.”

 

I nagle tunel rozbłysnął światłem.

 

Poczułem, że balonik na drucie, który ściskałem w dłoni unosi mnie delikatnie w powietrze.

 

Sol.

 

Do.

 

Si.

 

W górę i w dół, jak nutki na pięciolinii.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ps: Natomiast dla wszystkich, którzy lubią wędrówki w stronę światła (takie w stylu Witkacego) zapraszam do posłuchania piosenki mojego zespołu ;)