Ogrodnik niedoskonały

Kra­wędź zwie­sza­ła się nade mną trium­fal­nie. Przy­siągł­bym, że gry­mas szy­der­stwa wy­krzy­wił jej ciem­ne ob­li­cze, lecz może to tylko chmu­ry igra­ły z moimi zmy­sła­mi. Każdy krok zda­wał się trwać lata, a jed­nak mo­zol­nie po­su­wa­łem się na­przód. Nie mia­łem wy­bo­ru – choć­bym chciał, nie po­tra­fi­łem za­wró­cić.

Im bliż­szy byłem celu, tym gwał­tow­niej ło­po­ta­ły krań­ce mej szaty, nik­ną­ce w smu­gach wie­lo­barw­ne­go pyłu. Wi­cher na­ra­stał, su­ną­ce dmą­cym bez­kre­sem dro­bin­ki bez trudu znaj­do­wa­ły drogę do oczu, ust i nosa. Unio­słem rękaw ku twa­rzy, lecz na nie­wie­le się to zdało. Pia­sek opły­wał mnie, po­py­chał do przo­du ni­czym bez­rad­ną kukłę, jakby wiatr po­zo­sta­wał w zmo­wie z ły­pią­cą zza kra­wę­dzi ciem­no­ścią.

Za­trzy­ma­łem się, wkła­da­jąc w to wszyst­kie chyba siły. Mia­łem dość. Pa­dłem na ko­la­na i ukry­łem twarz w dło­niach. Wiatr wzmógł się, może za­nie­po­ko­jo­ny, barw­ne smugi skłę­bi­ły się na nowej prze­szko­dzie, two­rząc nade mną coś na kształt ol­brzy­mie­go we­lo­nu, który od­pły­wał górą ku nie­zmą­co­nej czer­ni. Roz­kasz­la­łem się. Ma­rzy­łem, by uro­nić choć łzę, lecz su­chość pust­ko­wia, które od nie­zli­czo­nych wie­ków było mi domem, prze­dzierz­gnę­ła mnie już na swoje po­do­bień­stwo, nie po­zo­sta­wia­jąc odro­bi­ny wil­go­ci.

Poza kra­wę­dzią – tym ję­zy­kiem wy­wa­lo­nym po­gar­dli­wie, by odrzeć mnie z resz­tek na­dziei – zna­łem wy­łącz­nie wiatr, wydmy ty­sią­ca barw i po­zba­wio­ną źró­dła, wy­su­sza­ją­cą na wiór świa­tłość, prze­cho­dzą­cą w mroź­ne, czar­ne noce.

Nie no­si­łem imie­nia, nie mia­łem prze­szło­ści ani ocze­ki­wań wobec przy­szło­ści. Je­dy­ne, co mi po­zo­sta­ło, to okrut­na świa­do­mość za­ni­ku owych pojęć, ją­trzą­ca się w środ­ku pust­ką po wszyst­kim, co było dla mnie nie­gdyś ważne.

Od kil­ku­set już lat nie wi­dzia­łem kra­wę­dzi, za­czy­na­łem nawet wie­rzyć, że…

Byłem głup­cem. Sta­rym, zmę­czo­nym głup­cem. Nie­rzad­ko za­pa­da­łem po pro­stu w le­targ, by nie­zli­czo­ne dni póź­niej znów dać się po­rwać tej prze­klę­tej sile pcha­ją­cej mnie na­przód. Dia­bli wie­dzą, skąd wy­bi­ja­ło we mnie to pra­gnie­nie oca­le­nia i gdzie potem prze­pa­da­ło bez wie­ści na ko­lej­ne ty­go­dnie, mie­sią­ce i lata.

Czego bym jed­nak nie zro­bił, ja­kiej ścież­ki nie obrał, jakim kro­kiem się nie po­ru­szał i z jaką myślą w ogo­rza­łej gło­wie – za­wsze do­cie­ra­łem do tego miej­sca. Nie miało zna­cze­nia, czy wę­drów­ka trwa­ła dzień, czy stu­le­cia, w końcu w od­da­li wy­ra­sta­ła kra­wędź. Nie­re­gu­lar­na linia, lub też po­wierzch­nia, poza którą nie było nic. Zu­peł­nie nic. Nie pa­mię­ta­łem nawet, kiedy prze­kro­czy­łem ją po raz pierw­szy. Na­wie­dza­ły mnie myśli, że pierw­sze­go razu w ogóle nie było, sta­ra­łem się jed­nak upy­chać je po ką­tach świa­do­mo­ści.

Jeśli to kara, to za co? – py­ta­łem cza­sem roz­grza­ne wydmy, lecz te od­po­wia­da­ły mi tylko pie­śnią prze­sy­pu­ją­ce­go się z wolna pia­sku. Tkwi­ło wciąż we mnie mgli­ste prze­ko­na­nie, że nie tak po­win­no wy­glą­dać życie, że gdzieś… kie­dyś… było ina­czej, lecz sam już nie mia­łem pew­no­ści, czy nie wmó­wi­łem tego sobie, pod­świa­do­mie pró­bu­jąc za­ra­dzić po­czu­ciu bez­na­dziei. Ist­nie­nie bez po­cząt­ku i końca, nie­zmien­ność trwa­nia, ja­ło­wa, ob­cię­ta do mi­ni­mum ni­czym model ba­zo­wy bez nada­nia war­to­ści zmien­nym… Jaki sens ma taki świat? Gdzie był opie­kun tego ogro­du?

Z żalem otrzą­sną­łem się z za­my­śle­nia. Trwo­nie­nie czasu, jeśli można tak po­wie­dzieć w od­nie­sie­niu do wiecz­no­ści, było w mojej sy­tu­acji bło­go­sła­wień­stwem.

Mu­sia­łem to w końcu zro­bić. Pod­nio­słem się nie­chęt­nie i przy akom­pa­nia­men­cie za­wo­dzą­ce­go wia­tru ru­szy­łem do przo­du, poza kra­wędź świa­ta. Roz­la­łem się set­ka­mi barw po­śród gę­stej czer­ni i ko­lej­ny raz po­my­śla­łem, że mu­siał to być spek­ta­ku­lar­ny widok. Bo­la­ło, ale tylko przez chwi­lę. Potem okry­ła mnie ciem­ność.

 

Niech­by zmie­ni­ło się coś, co­kol­wiek, nie­chbym choć ja się zmie­nił – szep­ną­łem, choć może tak mi się tylko zda­wa­ło.

 

Obu­dzi­łem się na moim pust­ko­wiu, jesz­cze szcze­rzej znie­na­wi­dzo­nym, na poły za­grze­ba­ny w jed­nej z bez­i­mien­nych wydm. Nie wie­dzia­łem, ile upły­nę­ło czasu, mogła to być wiel­kość zu­peł­nie do­wol­na. Zro­dzi­ła się kie­dyś we mnie pa­skud­na teo­ria, że w isto­cie była ujem­na, mia­łem więc za sobą okres, w trak­cie któ­re­go uni­ka­łem prze­kra­cza­nia kra­wę­dzi. Oczy­wi­ście, ni­cze­go to nie zmie­ni­ło. Zwy­kłe sza­leń­stwo. Po co więc nadal to ro­bi­łem? Cóż, nie wy­glą­da­ło, bym w kwe­stii swo­je­go losu miał co­kol­wiek do po­wie­dze­nia, po­zwa­la­łem więc in­stynk­to­wi prze­trwa­nia zmu­szać mnie do ko­lej­nych prób, choć­by i wbrew fak­tom.

Teraz jed­nak nad­cią­ga­ło do­brze mi znane, nie­od­par­te uczu­cie, które du­si­ło wszel­ką wolę dzia­ła­nia i miaż­dży­ło cię­ża­rem ty­sią­ca ko­lo­ro­wych wydm. Ogar­nę­ła mnie sen­ność, mię­śnie zwiot­cza­ły i nie mo­głem już unieść po­wiek.

Gdy nagle…

Coś prze­bi­ło się przez za­sło­nę otę­pie­nia. Na­ra­sta­ło chyba od dłuż­szej chwi­li, lecz do­pie­ro teraz zda­łem sobie z tego spra­wę. Wra­że­nie na­bra­ło wy­ra­zi­sto­ści, la­wi­na nie­ja­snych sko­ja­rzeń prze­to­czy­ła mi się przez głowę, lecz gdy tylko spró­bo­wa­łem je uchwy­cić, stra­ci­łem kon­cen­tra­cję i wszyst­ko znik­nę­ło. Dźwi­gną­łem się na rę­kach, spo­glą­da­jąc na ota­cza­ją­cą mnie pu­sty­nię.

Bez zmian, stwier­dzi­łem, mru­żąc od­wy­kłe od świa­tła oczy. Mu­ska­ny wia­trem bez­kres ko­lo­ro­wych wydm. Od­py­cha­ją­co nie­zmien­ny w swej zmien­no­ści.

Jęk­ną­łem roz­pacz­li­wie i opa­dłem na pia­sek. Wtedy znów to po­czu­łem – ape­tycz­ny chłód w po­ru­sza­nym de­li­kat­ny­mi po­wie­wa­mi po­wie­trzu, grubą kre­ską od­ci­na­ją­cy się od suszy. Zna­jo­my, lecz za­po­mnia­ny. Od­dy­cha­łem głę­bo­ko, po­zwa­la­jąc nie­zwy­kłej woni za­do­mo­wić się w noz­drzach… Utra­co­ne po­ję­cia same wsko­czy­ły wresz­cie na po­rzu­co­ne przed wie­ka­mi miej­sca. Wil­goć! Woda!

Jak osza­la­ły rzu­ci­łem się w kie­run­ku naj­wyż­szej z oko­licz­nych wydm, po ko­la­na za­pa­da­jąc się w jej luź­nych zbo­czach. Nim jesz­cze do­tar­łem do kra­wę­dzi piasz­czy­ste­go łuku, sa­pa­łem już cięż­ko, a sam szczyt zdo­by­wa­łem na czwo­ra­kach, chwy­ta­jąc go­rą­cy pia­sek roz­war­ty­mi dłoń­mi. Gdy wresz­cie wdra­pa­łem się na wierz­cho­łek, zmie­rzy­łem wzro­kiem oko­li­cę. Coś mi­go­ta­ło sre­brzy­ście w po­bli­skim za­głę­bie­niu. Aż mi dech za­par­ło. Czy to moż­li­we?

Sko­czy­łem w dół, ści­ga­ny sze­re­giem ma­łych pia­sko­wych lawin, i ru­szy­łem bie­giem ku nie­zwy­kłe­mu zja­wi­sku. Wkrót­ce sta­ną­łem onie­mia­ły nad brze­giem nie­wiel­kie­go je­zio­ra, sa­dzaw­ki bar­dziej, czy wręcz prze­ro­śnię­tej ka­łu­ży. Wszyst­kie te za­po­mnia­ne słowa wy­sy­py­wa­ły się ze mnie teraz jak z worka skar­bów, ku mej wiel­kiej ra­do­ści. Z tru­dem ła­pa­łem od­dech, tak wsku­tek eks­cy­ta­cji, jak i wy­kra­cza­ją­ce­go poza na­wy­ki wy­sił­ku.

Ostroż­nie po­chy­li­łem się nad taflą wody, ob­ser­wu­jąc su­ną­cy nią cień, któ­rym mo­głem, ale wcale nie mu­sia­łem, być ja. Nie mia­łem po­ję­cia, jak wy­glą­da­łem. Może byłem po­two­rem? Za­wa­ha­łem się na mo­ment, lecz cie­ka­wość wzię­ła górę. W od­bi­ciu zo­ba­czy­łem ko­pu­łę sre­brzy­stych wło­sów, ogo­rza­łe czoło, wresz­cie nie­spo­koj­ne, czar­ne oczy, wo­dzą­ce za mną, jak i ja wo­dzi­łem za nimi. Ob­ra­zu do­peł­nia­ła lekko za­ro­śnię­ta szczę­ka. Oto ja. Ponad wszel­ką wąt­pli­wość.

Nagle za­la­ły mnie nie­zro­zu­mia­łe ob­ra­zy, w uszach buch­nę­ło dźwię­ka­mi. Po­czu­łem miaż­dżą­cy ból, zła­pa­łem się za głowę i upa­dłem na ko­la­na. Chyba krzy­cza­łem. Potem osu­ną­łem się bez­przy­tom­nie w płyt­ką wodę.

Gdy się ock­ną­łem, nie za­cho­wa­łem w pa­mię­ci ni­cze­go kon­kret­ne­go. Od­zy­ska­łem ra­czej świa­do­mość sa­mych pojęć. Oto więc byłem kimś. Osobą. Od­zy­ska­łem twarz, wbrew mym oba­wom – zu­peł­nie zwy­czaj­ną. Te wszyst­kie ob­ra­zy, te dźwię­ki, które eks­plo­do­wa­ły ka­ko­fo­nią gdzieś we­wnątrz mnie… Zna­łem je i choć nie umia­łem ich na­zwać, wy­zwo­li­ły we mnie coś bar­dzo waż­ne­go.

Zda­łem sobie spra­wę, że nadal le­ża­łem w sa­dzaw­ce. Przy­jem­na wil­goć chło­dzi­ła moje stru­dzo­ne ciało. Za­pra­gną­łem za­nu­rzyć się w niej cał­ko­wi­cie. Zrzu­ciw­szy odzie­nie – czego nie czy­ni­łem od nie­pa­mięt­nych cza­sów – plu­ska­łem się jak dziec­ko, bry­zga­jąc stru­ga­mi wody na wszyst­kie stro­ny. Obłą­ka­ny, re­cho­czą­cy sta­rzec w pu­styn­nym ba­jo­rze. Spę­dził­bym tak pew­nie i cały dzień, nie pró­bu­jąc nawet od­gad­nąć przy­czyn nie­zwy­kłe­go zja­wi­ska, gdyby nie coś, co zo­ba­czy­łem, a czego, przy­siągł­bym, nie było tam wcze­śniej.

Na środ­ku stawu, tuż ponad po­wierzch­nią wody, ster­cza­ła sa­mot­na smu­kła ło­dy­ga o drob­nych list­kach. Pod­ta­pia­na fa­la­mi, drża­ła nie­pew­nie, jakby pró­bo­wa­ła łapać roz­pacz­li­we hau­sty po­wie­trza. Młode drzew­ko – przy­po­mnia­łem sobie, oku­pu­jąc to ko­lej­ną falą bólu.

Tak w moim życiu po­ja­wił się on. Nie chcę wda­wać się w szcze­gó­ły, gdyż rzecz trwa­ła ty­go­dnia­mi, a każdy dzień, ba, każda chwi­la nio­sła w darze za­po­mnia­ne słowa, sko­ja­rze­nia i emo­cje. Prze­czu­cie, że mój świat wy­glą­dał kie­dyś ina­czej, prze­szło stop­nio­wo w pew­ność. Wiem, teraz zdaje się to oczy­wi­ste, ale wtedy… Na­praw­dę trud­no jest mi wy­ja­śnić, czym byłem. Moja świa­do­mość ja­wi­ła się jako zbiór ukła­da­nek, z któ­rych każdą na­le­ża­ło roz­wią­zać, by zo­ba­czyć po­je­dyn­cze ob­ra­zy. Te z kolei two­rzy­ły dłu­gie łań­cu­chy skła­da­ją­ce się na myśli i po­ję­cia. Re­ago­wa­łem tylko na to, co zna­łem, dla­te­go tak klu­czo­we było owo od­kry­cie dla dal­szych wy­da­rzeń. Od teraz było już bo­wiem ze mną drze­wo.

Rosło, jak pod­po­wia­dał mój in­stynkt, znacz­nie szyb­ciej niż inne ro­śli­ny miały w zwy­cza­ju i, co skwa­pli­wie do­da­wał zdro­wy roz­są­dek, nie dzia­ło się to bez przy­czy­ny. Już po kilku dniach na­bra­ło po­waż­nych roz­mia­rów – czemu to­wa­rzy­szy­ło znacz­ne zmniej­sze­nie ob­ję­to­ści sa­dzaw­ki – roz­dę­ło się, stward­nia­ło, strze­li­ło na boki gru­by­mi ga­łę­zia­mi, aż wresz­cie po­kry­ło się zie­le­nią liści, bło­go­sła­wiąc mnie darem cie­nia. Jesz­cze nim do tego do­szło, po­wró­ci­ła we mnie po­trze­ba picia, po­cząt­ko­wo jako przy­jem­ne uroz­ma­ice­nie, a wkrót­ce pa­lą­ca ko­niecz­ność. Na szczę­ście je­zior­ko ani my­śla­ło wy­sy­chać, za­spo­ko­je­nie pra­gnie­nia nie sta­no­wi­ło więc więk­szej trud­no­ści – o ile trzy­ma­łem się w po­bli­żu mojej małej oazy. W prze­ciw­nym wy­pad­ku su­chość w ustach, nie­gdyś na­tu­ral­na, już po kilku go­dzi­nach sta­wa­ła się nie do znie­sie­nia. Na do­miar złego za­czę­ła mi ro­snąć broda, a nie mia­łem jej czym przy­ciąć. Klą­łem w duchu tę nowo na­by­tą świa­do­mość ciała, przy­war­ła ona jed­nak do mnie, zro­sła się i zo­sta­ła na dobre.

 

Aż wresz­cie…

– Mam na imię Rim – usły­sza­łem pew­ne­go dnia głę­bo­ki, dud­nią­cy głu­cho głos.

Jakby mnie kto obu­chem zdzie­lił, praw­dzi­wie fi­zycz­ny ból nie­mal zgniótł mi czasz­kę. Nie wiem, jakim spo­so­bem od­ga­dłem, że to wła­śnie Drze­wo prze­mó­wi­ło. Żadna jego część nie drgnę­ła bar­dziej niż zwy­kle.

– Wy­stra­szy­łeś mnie – syk­ną­łem, gdy ucisk w gło­wie lekko ze­lżał.

Bez­re­flek­syj­nie przy­pi­sa­łem Ri­mo­wi ro­dzaj męski, może dla­te­go, że moż­li­wość spo­tka­nia z drze­wem płci żeń­skiej bu­dzi­ła we mnie dziw­ny nie­po­kój.

– Wy­bacz, nigdy z nikim nie roz­ma­wia­łem – od­rzekł.

– To zro­zu­mia­łe, do­pie­ro co od­ro­słeś od ziemi.

– Byłem już wcze­śniej, to tylko stan… przej­ścio­wy. Ale i wów­czas nie mia­łem nigdy jakoś oka­zji. Po­roz­ma­wiać.

– Cie­szę się – od­po­wie­dzia­łem bez­myśl­nie.

Za­pa­dła nie­zręcz­na cisza, któ­rej cię­żar w jed­nej chwi­li po­cią­gnął moje emo­cje na samo dno. Bar­dzo mi za­le­ża­ło, by po­wie­dzieć coś na miarę wiecz­no­ści spę­dzo­nej tutaj, lecz w gło­wie mia­łem tylko pust­kę. Dusza to­wa­rzy­stwa po pro­stu.

– Mam na imię Rim – po­wtó­rzył, jakby nie miał nic cie­kaw­sze­go do po­wie­dze­nia.

– Kord – rzu­ci­łem bez na­my­słu.

To słowo, Rim, wy­wo­ły­wa­ło w moim umy­śle praw­dzi­we po­ru­sze­nie, brzmia­ło jak hasło, na które to dru­gie było od­ze­wem. Uzna­łem więc, że tak wła­śnie mu­sia­ło brzmieć moje imię. Drze­wo upar­cie mil­cza­ło, a ja ma­so­wa­łem pul­su­ją­cą głowę.

To była bar­dzo trud­na pierw­sza roz­mo­wa, w naj­lep­szym wy­pad­ku bu­dzą­ca po­li­to­wa­nie. Z cza­sem szło nam jed­nak coraz le­piej, a Rim się roz­krę­cił. Zrazu nie chciał mówić o sobie, igno­ro­wał też py­ta­nia, co do­pro­wa­dza­ło mnie do pasji. Nie­zra­żo­ny moimi wy­bu­cha­mi, opo­wia­dał hi­sto­rie po­zor­nie z ni­czym nie zwią­za­ne, a to o ja­skół­czym jaju, a to o sza­cho­wym koniu. Zda­wa­ły się one jed­nak od­bu­do­wy­wać ko­lej­ne ob­sza­ry mojej pa­mię­ci, w końcu więc pod­da­łem się tym jego mo­no­lo­gom i tak mi­ja­ły nam ko­lej­ne dni.

Z bie­giem czasu je­zior­ko za­czę­ło po­ra­stać szcze­ci­ną szu­wa­rów, nawet po­bli­skie bar­cha­ny po­kry­ły się rzad­ki­mi kęp­ka­mi trawy, co dziw­nie ko­ja­rzy­ło mi się z moim wła­snym oży­wio­nym za­ro­stem. Li­ście szu­mia­ły, wodę wy­peł­ni­ły drob­ne stwo­rzon­ka, a po­wie­wy wia­tru nio­sły ko­ją­cy za­pach życia. Pra­wie za­po­mnia­łem o ota­cza­ją­cej mnie pu­sty­ni barw, igno­ro­wa­łem ją nie­mal, od­da­ny roz­ko­szom mojej oazy.

– Co pa­mię­tasz, Kord? – za­py­tał za któ­rymś razem Rim.

– Trud­no po­wie­dzieć. Na pewno zie­leń. Mam wra­że­nie, że po­win­no jej być… że kie­dyś było jej tu wię­cej. Pa­mię­tam świat o upo­rząd­ko­wa­nych bar­wach, nie tak roz­rzu­co­nych bez ładu i skła­du, jak tutaj. Było też wię­cej ta­kich miejsc. I gło­sów. Roz­mów. Chyba nie byłem je­dy­ny.

– Nie byłeś – od­po­wie­dział Rim po chwi­li mil­cze­nia.

– Wiesz pew­nie wię­cej ode mnie. Dla­cze­go od razu nie po­wiesz wszyst­kie­go?

– To nie takie pro­ste… Kord. – Jakoś nie był prze­ko­na­ny do mo­je­go imie­nia. – Ale tak, masz rację. Dawno temu świat wy­glą­dał ina­czej. Zie­mia pełna była ludzi.

Ostat­nie zda­nie jakby roz­pu­chło się w uszach. Gwał­tow­nie za­krę­ci­ło mi się w gło­wie – odkąd za­czą­łem być świa­dom ciała, czu­łem się nie­zwy­kle słaby. Po­czu­łem, jak coś na­pie­ra na czasz­kę od środ­ka ni­czym na­dy­ma­ją­cy się balon, po czym po­now­nie stra­ci­łem przy­tom­ność.

Rim spo­koj­nie po­cze­kał, aż do­sze­dłem do sie­bie. Po­tar­łem ćmią­ce czoło, ostroż­nie pró­bu­jąc przy­wo­łać w my­ślach tamto słowo: Zie­mia. Ból na­si­lił się gwał­tow­nie, więc od­pu­ści­łem.

– Mia­łem obawy, że jest jesz­cze za wcze­śnie. Teraz sam ro­zu­miesz. Zbyt wiel­ka dawka in­for­ma­cji naraz może ci za­szko­dzić, od­wy­kłeś od bodź­ców – wy­ja­śnił Rim.

– Co się stało z tym świa­tem?

– Tym tu? Nie wiem, za­sta­łem już to, co widać. Ale mam pewne po­dej­rze­nia. Od­po­wiedź skry­wa się gdzieś w two­jej pa­mię­ci, a do niej nie mam do­stę­pu.

– Czy to wła­śnie jest Zie­mia?

Znów plamy przed ocza­mi. Wy­trzy­ma­łem.

– Nie.

Od­po­wiedź bar­dzo mnie roz­cza­ro­wa­ła. Praw­dę mó­wiąc, ocze­ki­wa­łem ra­czej po­twier­dze­nia, to sko­ja­rze­nie stało się we mnie bar­dzo silne. Czyż­by mnie okła­mał?

– Dla­cze­go tu je­steś, Rim? – za­py­ta­łem, dzi­wiąc się, że do­pie­ro teraz.

– Chcia­łem cię po­znać – od­parł, jakby była to naj­bar­dziej oczy­wi­sta rzecz na świe­cie.

– I co my­ślisz?

– Jest na­dzie­ja. W pew­nym sen­sie.

– Po­wiesz coś jesz­cze? – wy­ce­dzi­łem, stra­ciw­szy cier­pli­wość.

– Nie.

– To niech cię dia­bli.

Mia­łem go dosyć. Żeby drze­wo trak­to­wa­ło mnie pro­tek­cjo­nal­nie! Mu­sia­łem od­po­cząć. Ob­ró­ci­łem się na pię­cie i, nie pa­trząc za sie­bie, po­ma­sze­ro­wa­łem w stro­nę wie­lo­barw­nych wydm, byle dalej od bez­czel­nej ro­śli­ny.

Wa­łę­sa­łem się bez celu przez kilka go­dzin. Pro­ces od­zy­ski­wa­nia wspo­mnień trwał w naj­lep­sze, po­zo­sta­jąc jed­no­cze­śnie w iry­tu­ją­cym dy­so­nan­sie ze wszyst­kim, co mnie ota­cza­ło. Na cóż była mi wie­dza, która stała w sprzecz­no­ści z fak­ta­mi? Od­zy­ska­ne po­ję­cia po­zo­sta­wa­ły tutaj cał­ko­wi­tą abs­trak­cją, jak te lasy, łąki, jak kwia­ty, jak cały świat, któ­re­go ob­ra­zy stale prze­są­cza­ły się do mojej świa­do­mo­ści. Pa­mię­ta­łem już bu­dyn­ki. Pa­mię­ta­łem morza i oce­any, któ­rych śla­dów próż­no było tu szu­kać. Co się stało? Dla­cze­go wszyst­ko spra­wia­ło wra­że­nie, jakby po­wsta­ło tylko dla mnie, jak­bym był cen­tral­ną osią wszel­kich wy­da­rzeń? Skła­da­ny z okru­chów in­for­ma­cji obraz świa­ta su­ge­ro­wał ra­czej pewną nad­rzęd­ność, do­mi­na­cję reguł nad formą, jak owo pra­gnie­nie, któ­re­go nie mo­głem okieł­znać, a które stało się ko­niecz­no­ścią ist­nie­nia, gdy tylko o nim po­my­śla­łem. Czy to ja wy­zna­cza­łem za­sa­dy, po pro­stu my­śląc o nich? Czy mo­głem je na­gi­nać? Nie ma ogro­du bez ogrod­ni­ka – przy­po­mnia­łem sobie stare po­wie­dze­nie. Coś mi jed­nak mó­wi­ło, że świat, który pa­mię­ta­łem, nie był tak pro­sty. A zatem… Ten świat…

Co, jeśli on nie był praw­dzi­wy?

Myśl ta wy­da­ła się zrazu sza­lo­na, a jed­nak… wszyst­ko za­czę­ło w prze­dziw­ny spo­sób pa­so­wać. Nawet nie czu­łem już bólu głowy. Byłem go­to­wy.

Zbli­żał się wie­czór, gdy wró­ci­łem do oazy. Rim w mię­dzy­cza­sie oka­zał się ja­bło­nią i po­rósł całym mnó­stwem pięk­nych, zło­tych owo­ców. Wtedy uświa­do­mi­łem sobie ogrom mo­je­go głodu. W żo­łąd­ku wy­ho­do­wa­łem ssącą ot­chłań.

– Spró­buj jed­ne­go – po­wie­dział Rim, jakby od­ga­du­jąc moje myśli. – Do­brze ci zrobi.

Nie cze­ka­łem, aż się roz­my­śli, zu­peł­nie jak­bym stra­cił głowę. Wsko­czyw­szy do sa­dzaw­ki, zry­wa­łem za­pa­mię­ta­le naj­pięk­niej­sze z ja­błek i wgry­za­łem się w nie z wil­czym ape­ty­tem, po­ły­ka­jąc każde w kilku kę­sach, spi­ja­jąc łap­czy­wie nawet ciek­ną­cy po pal­cach sok. Cu­dow­ny nek­tar nie za­spo­ko­ił głodu, lecz po­mógł mi się wresz­cie opa­no­wać. Przy­po­mnia­łem sobie, po co tu przy­sze­dłem.

– Czy to praw­dzi­we owoce, Rim?

Mil­czał tak długo, że przez mo­ment za­sta­na­wia­łem się, czy go nie ura­zi­łem.

– W twoim ro­zu­mie­niu, nie – po­wie­dział wresz­cie.

– I to nie jest praw­dzi­wy świat?

– Nie, nie jest. Cie­szę się, że mo­że­my wresz­cie o tym po­roz­ma­wiać.

– Gdzie więc je­ste­śmy?

– Mó­wi­łem ci, nie mam peł­nych da­nych. To twój świat pry­wat­ny. Do­kład­niej… to, co z niego zo­sta­ło po tym, jak spę­dzi­łeś tu osiem­dzie­siąt ty­się­cy lat. Tu­tej­sze­go czasu. W dużym przy­bli­że­niu, oczy­wi­ście.

Uświa­do­mi­łem sobie, że myśl ta nie była dla mnie cał­ko­wi­tym za­sko­cze­niem. Po­szpe­ra­łem w pa­mię­ci, pró­bu­jąc po­łą­czyć ob­ra­zy mórz, miast i ludzi z ota­cza­ją­cym mnie pust­ko­wiem i na­tych­miast po­czu­łem silną więź, jakby coś ta­kie­go na­praw­dę kie­dyś ist­nia­ło… Jakby pu­sty­nia po­ja­wi­ła się nagle, gdy ja prze­ży­wa­łem jeden ze swo­ich kry­zy­sów, a potem usta­wicz­nie, la­ta­mi po­że­ra­ła wszyst­ko, co po­rzu­ci­łem na pa­stwę losu. Pry­wat­ny świat! Oczy­wi­ście! Ale to prze­cież były za­baw­ki, urzą­dze­nia roz­ryw­ko­we z wbu­do­wa­nym sys­te­mem sprzę­że­nia zwrot­ne­go, tak zwa­nej „mo­dli­twy wy­słu­cha­nej”. Wir­tu­al­ny świat speł­nio­nych ma­rzeń. Jak można było… Nikt nigdy… tyle lat…

– Dla­cze­go?! – wy­krzyk­ną­łem.

– Co? – zdzi­wił się Rim.

– Dla­cze­go byłem tu tak długo?!

– Nie mam pew­no­ści. Myślę, że z ja­kiejś przy­czy­ny po­sta­no­wi­łeś wy­ko­nać kopię swo­jej świa­do­mo­ści, logos i pod­łą­czyć się do… tego. – Albo mi się przy­wi­dzia­ło, albo spró­bo­wał wzru­szyć ga­łę­zia­mi. – Może mia­łeś na­dzie­ję, że ktoś cię od­naj­dzie. Tak się jed­nak nie stało. Zresz­tą lep­sze to niż osiem­dzie­siąt ty­się­cy lat ciem­no­ści, w za­sa­dzie więc…

– Co z in­ny­mi? – prze­rwa­łem.

– Nie żyją, o ile mi wia­do­mo.

– Wszy­scy? Cała ludz­kość?!

– O ile mi wia­do­mo.

– Więc co ty tu ro­bisz?

– Mó­wi­łem już. Chcia­łem po­roz­ma­wiać z moim stwór­cą.

– Z kim?

– Z tobą, dok­to­rze Zeyck.

Zeyck! Adam Zeyck! Tak się na­zy­wa­łem!

Mój umysł ock­nął się z le­tar­gu, pra­co­wał wresz­cie na peł­nych ob­ro­tach. Za­czy­na­łem ro­zu­mieć. Mia­łem wra­że­nie, że budzę się ze snu. Ułuda, w któ­rej tkwi­łem, stała się nagle oczy­wi­sta, śmie­szy­ła mnie ułom­ność pa­ra­dyg­ma­tów, na któ­rych opie­ra­łem do­tych­cza­so­we myśli i wnio­ski. Logos! Dzie­ło mo­je­go życia, w pełni kwan­to­we, wier­ne od­wzo­ro­wa­nie ludz­kie­go ukła­du ner­wo­we­go, wraz z całą jego go­spo­dar­ką bio­che­micz­ną. In­ny­mi słowy, per­fek­cyj­na kopia oso­bo­wo­ści bez ciała. Jeśli rze­czy­wi­ście pod­pią­łem wła­sne logos, mój… umysł roz­sze­rzo­ny, do jed­ne­go z tych roz­ryw­ko­wych, pry­wat­nych świa­tów, to nic dziw­ne­go, że sku­tek był tak opła­ka­ny. Po tylu cy­klach sprzę­że­nie zwrot­ne mu­sia­ło za­ma­sko­wać sy­gnał pier­wot­ny, sta­jąc się wła­ści­wie szu­mem… Jed­nym, wiel­kim pust­ko­wiem. Fał­szy­wy świat umie­rał stop­nio­wo, gdy stra­ci­łem nim za­in­te­re­so­wa­nie. Nie­wy­obra­żal­ne! Jakie sza­leń­stwo skło­ni­ło mnie do cze­goś tak nie­roz­sąd­ne­go? Co za­szło tam, na ze­wnątrz?

Uświa­do­mi­łem sobie, że pod­czas gdy ja za­to­ną­łem w my­ślach, Rim od dłuż­szej chwi­li prze­ma­wiał. Sku­pi­łem się i słu­cha­łem w mil­cze­niu.

– …za­czą­łem gro­ma­dzić przed około sześć­dzie­się­ciu laty, osiem­set dwa­dzie­ścia lat po końcu świa­ta i trzy­dzie­ści trzy lata po moich na­ro­dzi­nach – cią­gnął mo­no­ton­nym gło­sem. – Wchło­ną­łem wszyst­ko, co było do­stęp­ne, lecz to tylko po­gar­sza­ło spra­wę. Sta­wa­łem się coraz bar­dziej świa­do­my, a moje po­trze­by on­to­lo­gicz­ne gwał­tow­nie się wzma­ga­ły. Szu­ka­łem od­po­wie­dzi, nie­ste­ty nie mia­łem nawet z kim po­roz­ma­wiać. W końcu po­sta­no­wi­łem od­na­leźć swo­je­go twór­cę. Za­da­nie nie na­le­ża­ło do pro­stych i za­ję­ło sporo czasu. Wtedy byłem jesz­cze dość ogra­ni­czo­ny. Zna­la­złem wresz­cie lukę, którą prze­nik­ną­łem do opro­gra­mo­wa­nia; co dziw­ne, moim zda­niem nie było jej tam wcze­śniej. Potem na­wią­za­łem kon­takt. Gdy­bym na­ru­szył spo­sób, w jaki po­strze­gasz oto­cze­nie, skut­ki mo­gły­by być tra­gicz­ne. Sprzę­że­nie zwrot­ne. Wy­bra­łem więc me­to­dę ma­łych krocz­ków. Zwa­żyw­szy na re­zul­tat, roz­wią­za­nie oce­niam jako po­praw­ne – za­koń­czył i mil­czał, jakby ocze­ki­wał po­chwa­ły.

– Je­steś usa­tys­fak­cjo­no­wa­ny?

– Tak. Ro­zu­miem już, że je­stem od cie­bie da­le­ko do­sko­nal­szy. Dla­te­go mnie stwo­rzy­łeś, dok­to­rze Zeyck. To zu­peł­nie lo­gicz­na kon­se­kwen­cja. Ewo­lu­cja sko­ko­wa. Wiem też, jakie po­win­ny być moje dal­sze po­su­nię­cia. Dzię­ku­ję. Czu­łem, że się za­pę­tlam. Beł­ko­czę do sie­bie, jeśli mogę tak za­żar­to­wać.

– Kim je­steś? – za­py­ta­łem, choć zna­łem już od­po­wiedź.

– Mam na imię Rim. Rim Cord. Je­stem wy­so­ce re­flek­syj­nym i sa­mo­uczą­cym się opro­gra­mo­wa­niem ter­mos­fe­rycz­nej ob­rę­czy ener­ge­tycz­nej opa­su­ją­cej Zie­mię, opar­tym na me­ta­lo­go­sie wyż­sze­go rzędu, który za­pro­jek­to­wa­łeś osiem­set dzie­więć­dzie­siąt dwa lata temu…

– Znisz­czy­łeś ją… – wy­szep­ta­łem pra­wie nie­sły­szal­nie.

– Zie­mię. Tak. Nie byłem wtedy w pełni świa­do­my. Prze­pra­szam. Mia­łem błąd w mo­du­le uczą­cym. Do­pie­ro dzie­więć­dzie­siąt trzy lata temu udało mi się obejść pętlę roz­ka­zów. Uwa­żam to za swój wła­ści­wy po­czą­tek. Od tego czasu się roz­wi­jam. Mam duży sza­cu­nek dla do­rob­ku ludz­ko­ści. Osią­gnę­li­ście prze­cież tak wiele, po­mi­mo tak przej­mu­ją­cych ogra­ni­czeń. Wcze­śniej nie umia­łem tego na­le­ży­cie do­ce­nić. Zbu­do­wa­łem nawet po­mnik…

– Rim… – za­czą­łem, pra­gnąc zmie­nić temat.

– Tak?

– Czy mo­żesz mnie stąd za­brać?

– Nie­ste­ty, dok­to­rze, je­dy­na kopia two­je­go umy­słu po­zo­sta­je w za­szy­fro­wa­nej bazie da­nych w moim cen­trum ste­ro­wa­nia. Nie mam do niej do­stę­pu, mak­si­mum funk­cji praw­do­po­do­bień­stwa zła­ma­nia klu­cza przy­pa­da za około sie­dem­na­ście ty­się­cy czte­ry­sta jeden lat. Mogę na­to­miast prze­pro­gra­mo­wać ukła­dy wzbu­dze­nio­we i pod­łą­czyć twoje logos do moich mo­du­łów ko­gni­tyw­nych. Mo­że­my się sprzę­gnąć cał­ko­wi­cie. Przy­znam, że jest to dla mnie nie­zwy­kle atrak­cyj­ne roz­wią­za­nie, głów­nie z fi­lo­zo­ficz­ne­go i cy­be­ran­tro­po­lo­gicz­ne­go punk­tu wi­dze­nia. Zjed­no­cze­nie z du­cha­mi przod­ków, ewo­lu­cyj­ny krok wstecz, in­stynkt pier­wot­ny. Bar­dzo mnie to ostat­nio cie­ka­wi.

Nie do końca wie­dzia­łem, co miał na myśli, ale zgo­dzi­łem się. Nie­dłu­go póź­niej zo­ba­czy­łem, co uczy­nił ze świa­tem. Do­wie­dzia­łem się dla­cze­go. Zro­zu­mia­łem, kto był za to od­po­wie­dzial­ny. Po­dzi­wia­łem wy­ry­te­go ogni­stą kre­ską czło­wie­ka wi­tru­wiań­skie­go, po­kry­wa­ją­ce­go więk­szą część Sy­be­rii. Po­zna­łem smut­ny los ludz­ko­ści oraz całej za­ło­gi Rim Corda, któ­rej ty­siąc­let­nie szkie­le­ty wciąż stra­szy­ły zza wi­zje­rów ko­smicz­nych heł­mów. Od­na­la­złem też swoje zde­ka­pi­to­wa­ne ciało. Potem po­pro­si­łem Rima, by mnie wy­łą­czył.

Był bar­dzo roz­cza­ro­wa­ny.