O Adasiu, który przestał być brudasem [Bajka]

Na skraju lasu, tuż za wsią, stał żółty dom z czerwonym dachem i czerwonymi okiennicami. Jesienią, zimą i wiosną była tu szkoła, a latem przyjeżdżały dzieci na kolonie. Niedaleko leżało niewielkie jeziorko o piaszczystym dnie, gdzie koloniści kąpali się w słoneczne dni. Las, pocięty oznaczonymi szlakami, zachęcał do wędrówek. A na szkolnym boisku można było grać w piłkę, albo pobujać się na huśtawkach ustawionych tuż pod płotem, w cieniu stuletnich dębów. Najczęściej tam przesiadywało troje przyjaciół. Adaś, Asia i Krzyś znali się od dzieciństwa, to znaczy od maluchów w przedszkolu. Razem przeszli przez średniaki i starszaki i wylądowali w tej samej zerówce. Teraz mieli wakacje, a od września rozpoczynali naukę w klasie czwartej. Trochę się tym martwili, bo to już nie zabawa. Zamiast chmurek i słoneczek dostaną prawdziwe oceny. A na dodatek musieli pożegnać swoją panią. Nie wiadomo, jaka będzie ta nowa.

– Jacek mówił, że pani Agata jest jeszcze fajniejsza od naszej pani – powiedziała Asia.

– To niemożliwe – zaprzeczył Krzyś. – Nasza pani była najfajniejsza.

– No – potwierdził Adaś. – Nawet ja dostałem na zakończenie książkę. Już ją przeczytałem. To o rozbitkach na bezludnej wyspie. Mówię wam, ale mieli przygody…

Ale w oczach przyjaciół zamiast spodziewanego podziwu dostrzegł przyganę.

– No co? Co wam się nie podoba?

– Adasiu, coś ty robił z tą książką? – spytała dziewczynka.

– Nic. Aaaa, mówisz o tym? – Wskazał wielką, roztartą plamę. – Akurat czytałem, jak ogromny tygrys czaił się za krzakiem i chciał pożreć rozbitka i nie zauważyłem, że wycisnął mi się z kanapki majonez.

Asia i Krzyś milczeli. Rzadko się kłócili, ich trójka była właściwie nierozłączna. Bardzo lubili kolegę, ale nie mogli zrozumieć, dlaczego nie szanuje swoich rzeczy i dlaczego nie lubi się myć.

– A ty przeczytałaś już swoją? – spytał Adam i wyciągnął rękę po książkę Asi.

Dziewczynka cofnęła się i obronnym gestem przytuliła książeczkę do piersi.

– Tak. To kolejne przygody Pippi. Bardzo zabawne.

– Pokaż! – poprosił chłopiec, ale Asia pokręciła głową i znowu odsunęła się kawałek.

– Nie – powiedziała lekko drżącym głosem, bo było jej przykro, że musi odmówić koledze. – Masz brudne ręce!

Adaś przyjrzał się dłoniom, po czym wytarł je w spodnie.

– Już są czyste. Pokaż!

Asia dla bezpieczeństwa znowu odsunęła się o krok.

– Nie. Zniszczysz ją, a to pamiątka po naszej pani. Masz! – Podała mu chusteczkę z wyhaftowanymi różyczkami. – Wytrzyj ręce.

Chłopiec przyjął chusteczkę, ale zamiast wyczyścić dłonie, schował ją do kieszeni , a potem wzruszył ramionami i odwrócił się do Krzysia.

– A ty dostałeś Pana Samochodzika, prawda. Pożyczysz mi potem, co? – zapytał Adaś i spojrzał na kolegę.

– Nie! – W głosie Krzysia słychać było zdecydowanie. – Nie pożyczę ci, bo nie chcę, żeby wyglądała jak twoja.

Adaś kopnął ze złością zeschniętą grudkę ziemi. Bryłka rozsypała się, a pył pokrył trampki Asi grubą warstwą. Na próżno usiłowała pozbyć się go, tupiąc nogami.

– Przez ciebie będę musiała je uprać! – powiedziała z wyrzutem

– Uprać, uprać – przedrzeźniał ją Adaś. – Głupia baba, a pierz sobie, jak nie masz nic lepszego do roboty. Chodź, Krzysiek, pogramy w gałę!

Krzyś zerknął na koleżankę i zobaczył, że zakręciły się jej łzy w oczach.

– Nie – powiedział nie patrząc na Adama. – Zostanę z Asią, nie mam ochoty grać w piłkę. Jest za gorąco – dodał tonem usprawiedliwienia.

– A to siedźcie tu sobie. Ja idę do chłopaków.

Ale okazało się, że składy drużyn już zostały wybrane i nie ma dla niego miejsca. Rozzłościło go to jeszcze bardziej, a kiedy zerknął na przyjaciół, zobaczył, że nie zmartwili się jego odejściem i oglądają ilustracje w książce Asi.

– Krzysiek i Joaśka – zakochana para! – powiedział do siebie, ale ponieważ mu się nie zrymowało, znowu poczuł gniew. – Mam ich w nosie. Idę do lasu!

I choć tam nie wolno im było chodzić samemu, poczuł satysfakcję, kiedy pokonał płot i ruszył biało-zielonym szlakiem.

 

* * *

Przez korony drzew przeświecało popołudniowe słońce. Adaś maszerował dziarskim krokiem, kopiąc leżące na ścieżce szyszki i kawałki gałęzi, ilekroć przypomniał sobie, jak potraktowali go przyjaciele. Zbliżała się już chyba pora kolacji, bo chłopiec poczuł, że burczy mu w brzuchu. Ale wtedy na skraju ścieżki pojawiły się krzaczki jagód, bogato obsypane owocami. Przykucnął i zbierał je w garstkę. Po chwili przerzedziły się, ale Adaś zobaczył nieco dalej kolejną kępę, aż granatową od dojrzałych kulek. Na kolanach przesuwał się coraz dalej i dalej, a kiedy wreszcie zasycił głód i podniósł się, poczuł drobne ciarki pełznące po karku jak mrówki. Z każdej strony otaczał go las, a wszystkie drzewa wyglądały tak samo.

– Chyba powinienem pójść tam – powiedział głośno, żeby dodać sobie odwagi.

Ruszył w obranym kierunku, ale za chwilę musiał się cofnąć, bo grunt pod nogami ugiął się, a do trampek przedostała się woda. Próbował jeszcze kilka razy, zastanawiając się, z której strony nadszedł. Wreszcie zmęczony i wystraszony przykucnął po drzewem. Teraz to już naprawdę się bał. Słońce zaczynało się chować, a on nie wiedział, jak ma wrócić na kolonie. Na pewno już mnie szukają! Pomyślał i to sprawiło, że nabrał otuchy.

– Hop, hop! Tu jestem! – krzyknął, ale odpowiedział mu tylko szum lasu.

– Asiu! Krzysiu! – zawołał przestraszony.

Było już prawie całkiem ciemno, gdy usłyszał dziwne pochrząkiwania i trzask gałązek.

Wystraszony nie na żarty, przygotował się do ucieczki, a wtedy zza krzaków wynurzyła się staruszka. Pokasłując, pochrząkując, szła wolniutko, wspierając się na sękatym kosturze.

– Ooo – powiedziała i przystanęła zdziwiona. – A co ty robisz tutaj sam? Skąd się tu wziąłeś?

– Zgubiłem się – odpowiedział płaczliwie Adaś. – Wyszedłem na spacer i zgubiłem się. Mieszkam w szkole. Tam są kolonie.

Staruszka pokiwała głową, a Adaś mógłby przysiąc, że przy tym ruchu jej włosy rozsypały się we wszystkie strony i zasyczały. Jak żmije. Wzdrygnął się ze strachem.

– No dobrze. Chodź, nie zostawię cię tu samego. Już późno, przenocujesz u mnie, a jutro odstawimy cię do domu.

Staruszka chwyciła chłopca za rękę i pociągnęła za sobą.

– Aaa, zaschnięte błocko na rękach. Listki i igły we włosach. Plamy na ubranku – mamrotała pod nosem. – Chyba się polubimy.

Szli po podmokłym terenie, a kiedy chłopiec przeskakiwał z jednej kępy trawy na na drugą, spod nóg wystrzeliło mu błoto, które ochlapało przewodniczkę. Adaś przestraszył się nieco i chciał przepraszać, ale kobieta roześmiała się chrapliwym głosem i odwdzięczyła się rzutem pacyny ziemi. A potem wskazywała mu sękatą laską co bardziej błotniste kałuże, w których mógł się taplać do woli.

Słońce chowało się już za drzewami, kiedy wreszcie staruszka zatrzymała się i wskazując ręką powiedziała:

– To nasz dom!

Adaś wytężył wzrok, ale i tak dopiero po dłuższej chwili udało mu się wypatrzyć kupę trzciny, gałęzi i błota, które wskazywała kobieta.

– Tam? – spytał niepewnie.

– Aha. To bardzo przytulny domek. Błoto zapewni nam ciepełko. Jest tylko jeden problem – po każdym deszczu trzeba go odnawiać!

Zaśmiała się chrapliwie i pociągnęła Adasia. Chłopak był ledwie żywy ze zmęczenia. Dlatego nie ruszył nawet zaoferowanej mu kolacji, ale z wdzięcznością legł w kącie, na stercie trawy, gałęzi i liści. Zanim zamknął oczy miał wrażenie, że ze wszystkich kątów wypełzają robaki, pająki i liszki i biegną przywitać gospodynię.

 

* * *

– Witaj, Adasiu!

Chłopiec otworzył oczy i ujrzał nad sobą pomarszczoną twarz, którą okalały węże. Krzyknął przestraszony i cofnął się aż pod ścianę. Staruszka roześmiała się, ukazując tylko dwa zęby – jeden na górze, drugi na dole. Przygładziła węże, które nagle ułożyły się gładko i wyglądały jak normalne włosy, tyle że bardzo brudne.

– Głodny?

– Dzień dobry, pani – powiedział grzecznie Adaś i podniósł się z posłania. – O tak, nawet bardzo!

– To siadaj. Kasza już stygnie.

Chłopiec usadowił się przy stole, szczęśliwy, że nikt nie każe mu myć rąk, albo zębów. Ani nawet czesać włosów. Zamieszał bez przekonania w misce i połknął kilka kęsów dziwnej brei. Miała lekko gorzkawy posmak. Nagle wydało mu się, że widzi tam stonogę. Znieruchomiał z uniesioną łyżką.

– Co tam zobaczyłeś? – Zainteresowała się staruszka. – A, moje maleństwo. Musiało niechcący wpaść!

Sięgnęła ręką i brudnym paluchem wyłowiła stworzonko. Odrzuciła je w kąt izby i wróciła do posiłku.

– Nie jesz? – spytała, kiedy zobaczyła, że Adaś odsunął miskę od siebie. – To pozwolisz, że ja skończę? Apetyt mi dopisuje.

Przysunęła sobie naczynie i błyskawicznie pochłonęła dodatkową porcję.

– To co dziś robimy? – zapytała, obcierając wierzchem dłoni usta. – Chcesz zobaczyć moje królestwo?

Podniosła się od stołu i szturchnęła lekko chłopca. Wyszli przed dom. Znajdowali się na suchej kępie pośrodku bagna. Adaś bał się zrobić nawet krok, żeby nie zostać pochłoniętym przez bulgocącą, śmierdzącą paćkę.

– Możesz się tu bawić. Tylko nie odchodź za daleko, żebyś się nie utopił. Ja przygotuję nam pyszny obiadek!

Kiedy staruszka skryła się w chacie, chłopiec rozejrzał się. Za domem stało kilka niekształtnych figur. W nieprzyjemny sposób przypominały ludzi, choć właściwie były to raczej spore kupy błota. Wzbudziły w Adasiu dziwne uczucie niepokoju. Odwrócił od nich wzrok. Tęsknił trochę za Asią i Krzysiem, ale oni okazali się tacy głupi. Nie podobało im się, że jego książka nieco się zniszczyła. A przecież tak jest ze wszystkim rzeczami, których się używa. A ta pani nie powiedziała ani słowa o powrocie do domu… No i dobrze! Niech się trochę o niego pomartwią. A tu jest fajnie, nikt nie czepia się go, że jest brudny.

Zajął się przekopywaniem rowu między bajorkiem a kałużą.

– Adasiu, obiad gotowy!

Na stole w ciemnej izbie coś smakowicie pachniało. Chłopiec pochłonął posiłek w kilka sekund i nawet nie przeszkadzała mu goryczka, która przebijała przez smak potrawy. Po chwili znowu był na dworze zajęty umacnianiem swoich kanałów.

 

* * *

– Będziesz bawił się na dworze, czy zostaniesz w domu? – spytała staruszka.

– Wiesz, babciu, wyjdę, żeby sprawdzić, czy moich umocnień nie zmył deszcz! – powiedział Adaś i uśmiechnął się do kobiety.

W kałużach przeglądało się słońce nieśmiało wyglądające spoza chmur. Chłopiec nagarnął błota i zakleił niewielką wyrwę, przez którą wysączała się woda. Potem oczyścił kanalik z gałązek i liści, żeby nie spowalniały nurtu. Na dnie dostrzegł drobne kamienie i od razu wymyślił nową zabawę. Zebrał je wszystkie, a potem rzucał w kierunku sterczącego z bagna pniaka. I choć gruba warstwa błota schnąca na jego ubraniu krępowała ruchy i utrudniała poruszanie, niespecjalnie się tym przejmował. Każde trafienie kwitował wrzaskiem. Ostatni kamyk wyśliznął mu się z dłoni i spadł w błoto. Sięgnął po niego i wydobył wraz z garścią ziemi. Wziął zamach i z radosnym okrzykiem wyrzucił. Błoto obryzgało mu twarz, a jakaś drobinka dostała się pod powiekę. Zamrugał usiłując pozbyć się uwierającego intruza, ale niewiele to dało. Sięgnął do kieszeni i wyciągnął chustkę. Moczył jej brzeg w wodzie i wilgotnym rogiem przecierał piekące miejsce. Łzy leciały strumieniem, ale drażniący okruch nie wypływał. Nie chciał martwić babci, postanowił, że sam sobie poradzi. Rozgarnął wodę i nabrał w miarę czystej, żeby przepłukać oko. Wreszcie poczuł ulgę. Wytarł twarz i chciał schować chustkę. I wtedy ujrzał maleńkie haftowane różyczki. Przecież ja nie mam chustek z wyszytymi kwiatkami. Ja w ogóle nie mam chustek. Więc skąd to się wzięło?

Rozpostarł materiał na trawie i wpatrywał się we wzorek. Powoli wracała mu pamięć. Asia. I Krzyś. Jego przyjaciele…

Rozejrzał się po okolicy, jakby ujrzał ją pierwszy raz w życiu. Ile czasu tu spędził? Wszyscy pewnie martwią się o niego? A ta kobieta? Dlaczego o wszystkim zapomniał?

– Adasiu, chodź na obiad!

– Już idę! – wrzasnął i przypomniał sobie dziwny smak potraw babci. – Babcia? Jaka babcia? Przecież to obca kobieta, która go tu przyprowadziła i więzi. Nie, nie więzi. Sam chciał tu zostać. A czego ona chce od niego? Mimowolnie zerknął za chatę i teraz dostrzegł, że te niekształtne kopce z błota to postacie, o wykrzywionych w grymasie przerażenia, niesamowicie zniekształconych i zaklejonych warstwą błota dziecięcych twarzach. Adaś przeraził się straszliwie. A więc dlatego ta wiedźma go zwabiła. I dodawała mu coś do jedzenia, żeby zapomniał o wszystkim, o mamie i tacie, o Asi i Krzysiu. Ciarki przebiegły mu po plecach.

Jak zwykle usiadł na swoim miejscu przy stole i bez entuzjazmu przegarniał zawartość talerza.

– Dlaczego nic nie jesz?

– Jakoś nie jestem głodny. – Chłopiec uśmiechnął się przepraszająco. – Zjem później, dobrze, babciu?

– Ależ oczywiście. Tu możesz robić wszystko, co tylko chcesz.

– To skończę moje umocnienia!

Adaś wyszedł i zamknął za sobą drzwi. Już wiedział, co chce zrobić. Wiele razy przyglądał się, jak babcia opuszcza ich wysepkę. Mimo woli zapamiętał ścieżkę. Staruszka z zadziwiającą zręcznością przechodziła z kępy na kępę. Ostrożnie postawił stopę na pierwszej, a kiedy nie zapadła się, a tylko lekko ugięła po jego ciężarem, wyszukał kolejną i przeskoczył na nią. W ciągu paru minut pokonał bagno i stanął na twardym gruncie.

– A teraz dokąd? – wyszeptał.

Nie miał pojęcia. Na razie postanowił oddalić się jak najbardziej od siedziby staruchy. Po kilku minutach musiał odpocząć. Ciążyły mu oklejone ziemią trampki i ubranie z zaschniętymi wieloma warstwami błota, które tworzyło skorupę. Wyciągnął chusteczkę Asi i wpatrzył się w drobne kwiatki. Przypomniał sobie wszystko.

– Muszę wspiąć się na drzewo. Stamtąd może wypatrzę budynek kolonii.

Znowu zaczął kropić deszcz. Wyszukał pień sosny, której pierwsze gałęzie wyrastały tuż nad ziemią i rozpoczął mozolną wspinaczkę. Czuł zimne krople ześlizgujące się za koszulę. Mżawka przekształciła się w ulewę, a on nie ustawał w wysiłkach mimo, że zziębnięte ręce ledwo go utrzymywały. Deszcz spłukiwał z niego brud i błoto, warstwa po warstwie, a iglaste gałązki bawiły się w grzebień, szarpiąc od dawna nie czesaną, zmierzwioną czuprynę. Wreszcie dotarł na szczyt i ujrzał mokry, czerwony dach szkoły. Odetchnął z ulgą i zaczął się zsuwać.

– A ty dokąd, Adasiu? – Usłyszał chrapliwy głos. – Chciałeś uciec od babci? Znudziła ci się zabawa w błocie? Nie podoba ci się, że możesz być brudny?

Chłopiec odwrócił się. Starucha dyszała ciężko i opierała się na sękatym kosturze. Jej włosy rozbiegły się na wszystkie strony i sycząc powtarzały słowa. Wyciągnęła do niego kościstą rękę i dostrzegł, że ma brudne, połamane paznokcie.

– Nie jesteś moją babcią! – krzyknął, mimo że ze strachu aż szczękały mu zęby. – Chcę wrócić do domu. Do mamy i taty. Chcę znowu bawić się z przyjaciółmi!

Wyciągnął rękę, w której trzymał haftowaną chusteczkę Asi. Starucha cofnęła się tak gwałtownie, że o mało się nie przewróciła. Żmije na jej głowie zasyczały niezadowolone.

– Znowu będą ci kazali myć się! I czesać! I zmieniać ubranie!

– Chcę wrócić. Będę się mył i czyścił zęby. Ja już nie chcę być brudasem! – krzyknął z wielką mocą. A ponieważ wierzył w to szczerze, wiedźma nie miała już nad nim władzy. Zaczęła się cofać i cofać, aż wreszcie rozpłynęła się jak mgła w promieniach słońca.

A Adaś usiadł pod sosną, oparł się o jej pień i zaczął płakać. Płakał tak długo, aż zmorzył go sen.

 

* * *

– Adasiu, obudź się!

Chłopiec otworzył oczy i zobaczył pochylających się Asię i Krzysia.

– Nie masz gdzie spać? – oburzył się Krzyś. – Szukamy cię od godziny. Chodź, wracamy, bo jak zobaczą, że sami wybraliśmy się do lasu to nieźle oberwiemy!

– Zasnąłeś pod drzewem? – spytała zaskoczona Asia.

Adaś pominął jej uwagę milczeniem.

– Wracajmy, zaraz będzie kolacja, a ja jestem straszliwie głodny. A jeszcze trzeba się umyć!

Chłopiec uśmiechnął się szeroko, udając, że nie dostrzega zdumionych spojrzeń przyjaciół.